Pierwsze stanowiska fauny w białym spągowcu na monoklinie przedsudeckiej

Jerzy K. BŁASZCZ"YK, Wojeiech PRYMKA

Pierwsze stanowiska fauny w białym spqgowcu na monoklinie przedsudeckiei

WSTĘP

Pozycja stratygraficzna białego (szarego) piaskowca, tzw. białego spą­

gowca była 'lron1lrowersyjna ~ 'braku nie1lbityoh dowodów przesądzających

o przynależności stratygraficznej wyżej wymienionych osadów. Przez nie- iktÓl"y'Ch autorów <utwór ten zaliczany lbył do 'CZel"Wonego. spągowca

(J. Kłapciński, 1964; W. Salski, 1965; J. Tomaszewski, 1962), przy czym

białą 'barwę interpretowano jako zjawiska wtórne, będące efektem che- micznego odbarwienia 'pmez wody morza cechsztyńSkiego '(J. Tomaszew- ski, 1962). Inni reprezentują 'kompromisowy pogląd polegający na tym, że

odbarwione i redelpOnowane utwory w lOOrzu cechsztyńskim włączają do cechsztynu (K. Kriebel, 1967; J. Oberc, J. Tomaszewski, 1963), proponując jednoc~eśnie nazwę dla tych osadów ,,!biały spągowiec"; natomiast dla piaSkowców odibarlwionycil :i nie redeipOllOWanycb - "szary spągowiec", zaliczając go doozerwonego spągowca (K. Kriebel, 1967; M. Podemski, 1970). Cz~ autorów zaHcza te osady do cechsztynu, jako utwory morskie na podstawie różnic 'litologicznych '(J. Krasoń, A. Grodzicki, 1964), ska-

mieniałOŚCi znalezionej w 'białym spągowcu (J. Wyżykowsld, 1964) oraz pnez analogię do 'innych 'Obszarów, w których 'biały spągowiec został wy- dzielony dzięki występ.ującej w nim faruniecechsztyńskiej (T. Gu·nia, 1962;

J. Krasoń, 1962). .

Autorzy niniejszego arty'kułu ·znaleźli i oznaczyli faunę w białym

(szarym) piaskowcu z trzech punktów odsłoniętych Jloziomymi wyrobis- . k:almig6miczymi p.rowadJzanymi w kop. Lubin na monoklinie lpI'Zedsudec- klej. Dzię'k.i tym stlł\Ilowi9kom falWly mama tetn odcine'k dyskutowanej serii zaliczyć z całą pewnością do utworów morskich dolnego cechsztynu.

Za sprawdzeIl'ie i udostępnienie wszelkich materiałów pomocnych do oznaczania <fauny 9kładamy serdeczne podziękowanie drowi hab. Jerzemu

Kła.pclńskiemu z Uniwersytetu WrocławSldego.

Kwertałnik: Geologiczny, t. 1'1, nr 2, 1m r.

Plel'lWBZe stanow:i&ka

mmny

w białym sp~ 277 OGOLNA CHARAKTERYSTYKA BIAŁEGO SPĄGOWCA Biały spągowiec występujący w skopie kompleksu czerwonych pias- kowców (cze.I"WIOIly spągowiec) j:eBt wy1kształoony w postaci drrobooziar- ndstych piaskOW1C6w Ikwareo.wych, ja~h do ibiałołk.remowycll,

o miążsrości wahającej się w granicach od kiUru do kmrudziesięciiu .m. Ku

oS-81 0$-162 0/1

oS-68·

oS-80 _{o 1km}

... _-~_ ...

$-89 o 0$-141

i-f~O 0$-142 L-IV oS-164

L-V 0$-165

~J>~

0$-46 ~ ol-II 0$-32 o ()()~

L -III

°oS-102 01

0$-163 0/11

S-138 oS-139

0$-92 ^{S-Jo. o}

®3

Fag. 1. Szkic sytaacy)ny omawianych &UmowBk białego spągOM:a

Situatlon sketch of ·the di9cussed Weissliegeooes deposits

1 - otworJ' badawcze odwdercone z powierzchm; li - szybJ'; II - StaDO- wiSka fauny w białym plMkowcu

1 - InvesUgatlon bore hoIes made on tbe earth' • .urface; 2 - ahałła; 3 - aLtea at &l\lI1:a in tbe 'Wel8llliegendles dą:JOBllts

spągowi ~ te przybiera:ją b8ll'!Wę różową, jasn<>ezerwaną do czer- wonej. GrSnb.'Z czenwooym piaSlrowcem w wie1'OEm:iach prowadzonych ~ 9pągu wyrdbisk 'górniczyCh jest nieldedy ostra. W stropie ^białych pias- lro'WfC6w ~je IkilIku:ntastocentymetrowa ('Illielkiedy grubsza) warstwa

zwięzłego tplaSlrow'ca o Ibogetym lepiSzczu węglanowym @olomitowo-lkal- cytowym),lk!t;óre 1m dołowi ~enia się ,w węg1anOVY'O-ilaste i Haste. Rów-

nież w tej strefie obse~wuje:się często ilmn:inację ciemną S'Ubstancję ilastą,

niekiedy .prze'kątną lwb pofalowania rmaczone szarym ^iłem w farmie rip- pleDlalrków typu oscylacyjnego. Na kon1Jalkcie białych piaskowców z wyżej leżącym dolomitem 'granicznym występuje przeważnie cienka (kilku- centymetrowa) strefa przejściowa ·piaskowca ze smwgami i łuseczkami.

czarnej sulbstB!llCji ilastej. Białe :piaskowce, z wyjątki~ gÓl'nej części, są słabo 'zwięzłe, rozsypliwe orSiZ znacznie porowate. Ich struktw-a i skład

w·necralny są :zbliżone do niżej leżących czerwonych piaskowców.

oPtS ODSŁONlĘC BIAŁEGO SPĄGOWCA Z FAUNĄ

ODSŁO~I

Odsłonięcie I znajduje się na skrzyżowaniu chodnika wodnego i upa- dowej ^idącej z chodnika przewozowego (fig. 1). Profil geologiczny ^odsło­

nięcia {opis warstw od stropu do spągu) jest następujący (fig. 2):

'278 ^{Jerzy K. Bł~yk, Wojciech Plrymka}

MIĄższość w m ^Opis Biologiem,.

0,00-1,00 1,00-.1,05

1,05-1,21 1,21-1,26 1,26--01,66

1,66--2,67

DokJmlit cieI;nnal7l81'y, z ciemnymi dirIObnymi smugami ii1astymi o prze- biegu horyzontalnym, spękany.

łAIpek dlas:tIO~~y, CZlaIrIIly. dIIabDo warstWlOwany; okrUszlcOwany w' postaci r6żnok.i.erunkowych tyłek i rozproszonej drobnej substancji siarczkiOwej, spękany.

ŁUlPek: iJasty <l9IllOlący) <2i8IrIIly, &łaJbo zwięzły, sp1'IaSO'WBny.lekko pofałdo­

wany; 'bQga1lo ok:rus.zICowa:n.y drobno 3.'OZprosz.onymi sLari:zkami metali.

Ddlomit graniczny, demIUl6zary, silnie zwięzły, spękany.

PiUkow.iec jasnoszary, drobnokrystaliczny, kwm.-cowy o lepiszczu wę­

glanowym, przechodzącym ku spągowi w i1asto-węg1anowe, z soczewko- wartymi !plamami czerwonymi i krystalicznymi gniezdami gispu. SUnie

&pękany. W silrople drobne pt'IZeW'.aD:"lStw.iendie su.brtancją iLlastą w forma.e

łU6eczek Niżej masowe Skupienie :fauny (tabl I).

!Piaskowiec jasnoszary, drobnokrystaliczny, kwarcowy o lepiszczu ilasto-

-węglano~.

OD,SŁONiIJlłCIE II

Odsłonięcie II znajduje się na prawym ociosie pochylni w ^rejonie od-

działu "F" (fig. 1). Profil geologiczny jest następujący (fig. 2):

Mjąiność w m Opis BtologlCZDy

O,OO~,80 Dolomit berlowy.

O,80--a,21l Dolomit ciemnoszary ze słabo widocznymi horyzontalnymi smugami ilastymi o ciemniejszej barwie; okruszcowany.

1~-1,62 Dolomit szary, masywny, z wyraźnymi :płaszczyznami oddzielności war-o stwowej. Ok!rus:zcowoanie w postaci drobnych rozpros7JOlnyCh Z'iam si9l'cz-

!k6wmetali

1,62-1,72 iDolomit granJ.czny z gniazdami czewonego gipsu krystalicznego o wiel-

'lwści do ol '<lm ci słabo zachowanymi w.czą1lkam1 'OIl'ga!lli!cmymi; dtruszco-

wany. ,

1,72-1,9'11 Pia9k:aw1ec jasnoszary, drobnokrystaliczny, kwarcowy o lepiszczu węgla­

nowym. Strop piaslrowca na kontakcie z dolomitem granicznym ole- r6wny, zafałdowany w :formie ripplemark6w bez oznak zaburzeń. Okrusz·

cowanie słabo w.idoczne. Piaskowce zawierają bogatą faunę w formie

skupień (tabl. II).

1,97-2,17 !PiaSkowiec jonoszary, drabndkrystaliczny, kwarcowy o \lepiszczu węgla­

nowym. Okruszcowanie siarczkami metali w formie wyratn,ie widocznych smug.

2,17-3t 7 FIiasJrowdec jamoszao:y, odrobnlOMrrysta1.ilC2Jlly, kwurCJowy o() ilepJ&zo:ru i1asl7o-

~;~.

ODSLONlĘCIE III

Odsłonięcie III znajduje się na prawym i lewym ociosie :pochylni mię­

dzypoziomowej (fig. 1). Profil geologiczny jest następujący (fig. 2):

Pier:ws~ sta.now:bka fatllIly w lJiałym 8pą,.glO\'reu 279

Miąższość w m ^Opis UłoloJlcmy

0,00-.:0,60 0,60-1,54

1,54-2,44

2,44-2,68

2;68-2,7ą

.2,73--2.78

2,78-2,98

2,98-9,()2 9,0'2--10,02

Dolomit szarobeżowy, zw,ięzły, :spękany, z licznymi poziomo ułożonymi

gniazdami krystalicznego białego gipsu o wielkości do 3,0 cm.

Do»mlt szary, masywny, z rzadkimi gniazdami gispu krystalicznego (do 1,0 cm). Płaszczyzny oddzielności warstwowej wypełn·ion.e białym ma- teriałem (gips włóknisty). Okruszl!OWanie w formie roZproszonej, słabo wJdoczne.

Doklmdt cien:mJa8r1..ary, ku spągO'Wll ~ący, dIroblno SI1ll'1.IgOWany ciem-

niejszą substancją ilastą. POjedyncze gniazda gipsu, szczególnie w stro- pie, wielkości. do ,1,0 cm •. Okiuszoowanie w formie rozproszonej, dobrze widoczne.

Łupek dolomityczno-ilasty, czarny. Bogat.o okruszcowany w !pOStaci róż­

nokJeninkowych żyłek i drobno· Ilozproszonych siarczków metali oraz w :formie soczewkowych Skupień (2 X 5 mm) ulownych zgodnie z łupli- wością. .

Łupek :ila!ity {6mo1.ący) ammy, słabo !lJWięzłi·'O budow'ie ~j. BOo- gato okruszoowany siarczkami metali w postaci drobno rozproszonyeh ziarn.

DoIomit gramczny, silnie ZWięzły, iOkruszcowany, o ostrej i równej stro- powej granicy, . spąg pofałdoWlany w formie ripplemał"ków. Na kontakcie z piMkowcem występuje warstewka iłu czarnego.

Piasltowiec jasnOszary, drobnokrystaliczny, ·kwarcowy o lepiszczu ilasto- -węga1llDOWYlD, średn!iozwięzły. W &tropie poZiome, drobne prrzewar,twie- n.ia łuseczkami . .iłu czarnego. Poniżej bogata fauna. Skamieniałości po- kryte .ciemnym. iłem (,tabl III).

!Piaskowiec jasnoszary {dowierlbezrdzeniowy).

Piaskowiec czerwonoróżowy - czerwony spągowiec (dowiert bezrdze- niowy).

Powyższe odsłonięcia reprezentują trzy rejony występowania 'iauny w białym piaskowcu, rozmieszczone równolegle do upadu warstw cech-

sztyńSkich, o 'kieruku N-8, pomiędzy szybami Gł6wnym i Zachodnim kop. Lubin. Rejony te są 'Oddalone znacznie od siebie (fig. 1) i różnią się

rozprzestrzenieniem. i zagęszczeniem skamieniałości oraz warunkami lit'O- logiC'Znymi skał otaczających. Odsłonięcie I (fig. 2) retpl'e'2Bntuje najbar- dziej na północ i najgłębiej położony rejon występowania fauny, 'która na ,powierzclmi około 35 m² występuje w hardzo dużych il'Ościach. Na dłu­

gości 200 ID cbcdni!k:a położanego po rOzciągłQŚlcii ~ka się natf:om.iast po- jedynczeegzemplarze fauny. Stropowa część piaskowca, 'W której wystę­

pują skamieniałości posiada wyjątkowo dużą zawartość lepiszcza węgla­

n'OWego i jeSt oddrzielona od dolomitu granicznego cienką warstewką ilastą.

Niekiedy dolomit grani'CZIly przechodzi w sp'Osób ciągły (zarówno w pio.;.

nie, jalk i poziomie) w piaskowiec, tworząe sedyment pośredni: d'Olomit

. piaszczysty - ·piaskowiec dolomityczny. Maksymalna głębokość występo­

wania skamieniałości wynosi 0,4 m od stropu piaskowca.

Pośredni rejon występowania fauny w białym piaskowcu reprezentuje

odsłonięcie II (fig. 2), gdzie skupienie skamieniałości ma niewielki zasięg,

o długości 4,0 om, tylko na jednym ociosie wyrobiska. Zagęszczenie ska-

mieniałości jest -tu duże, natomiast większość okaz6w słabo zachowana.

280 ^{Jerzy K.} Bł8S7.ICZYk, Wojciech Pll."ymka

W stropie piaskowca występują rlpple.lnarlrl. Mabymalna głębokość wy-

stępowania !fauny wynosi -0,3 m od stropu pjaskowca.

1,0

2,0

I

II:

---..,- s a·~·. 's: .a~ ⁶ :~'~';}~'.;i. 7

...

.. .. a . . .

..

...

..

.

^.. .. ..

' . o o ' o · . . : . '8

5· ' ...

^~

~ • , • , '1

.. ' , . o·.·,'.,

II

... ...

. ... .

.

.

--

.

..

.

2

, • • • • , 9

)0 ' • o • • • • o • ,

) ' . o, . . . . , , . . . . ' o ' ,

III

.. ~... L •

1'"

• 0 . •• • •

. ...

^o"

..

^.~ .. o ^R1

Fig. 2. PIl'Klf;iJ!e geLagiczne ocios6w w miejscach występowa­

nia fauny dolnocechsztyńsldej

Geologiaa:l eect.imIs at wal1B at ithe OOC'lIl'!l"eIDce sites of the lIOIwer Zechstein fauna Ire;presentatiws 1 - ^doloom14; 1IZKOb~~.2._-, dolomit nary, li - dolomit

c1~, 4 - łupeik aowmatJCZiDO-illl8ty, II - łupek ila- sty, II - dolomit craniczny, 'l - biały plllBklJWlec z fa,uną,

8 - biały plMkowlec ze 8IIlqaml mllll"Czków miedzi, 9 -

biały p188kow1ec, 10 - czerwony pias1row.loec (spągowiec

czerwony)

, 1 - grey-beIge do1om1te, /jI - grey dolom1te~ li - dark grey

dolomlte, 4 - dałomite<lay .boaIe, li - clay shaIe, 6 - bound.ary do1omlte, '1 - WeJse11egendes depos1ts wltb fauna, 8 - wbtte 8IIOdIIItone IWith etreaks ot. eapper sulphldes, 9 - white lIIIDdBtoIIle. -lO - red saDdBtOne (Rot1łegeooes)

Najbardziej wysunięty na południe i najwyżej połorony :rejon wystę­

powania fauny w 'białym ipiaskowcu reprezentuje odsłonięcie III (fig, 2), Stwierdzony on został dwoma rownoległymi wyrt;biskami, m-ążonymi pod Ilpad w odległości 30 m od sie'bie, i na długości 90 m. Jest to najtrozleg- lejszy obszar występowania fauny o dużym zagęszozeniu. Strop piaskowca Jest (podobnie jak w odsłonięciu II) zafalowany w fomrie rlpplemark6w, natomiast lepiszcze piaskowca jest ilasto-węglanowe (mniejsza zwięzłość).

Skamieniałości są pokryte ciemnym iłem. Dolnej granicy występowania Skamieniarości nie uwało się ustalić, ponieważ 'W spągu profilu wyrobisk znajdowano maksyma:1nie 0,4 m piaskowca z fauną. Można jedynie gtwier-

'dzić, że piooO\Vy zasięg fauny licząc od stropu piaSkowca 'jest większy niż

0,4m.

281 Oprócz tych trzech udokumentowanych odsłonięć z fauną stwierdzono jeszcze podobne wystąpienia w innych rejonach kopalni. Nie znaleziono jednak dotychczas fauny znacznie poniżej stropu -piaskowca, prawdopo- dobnie dlatego, że większość robót górniczych odsłania tylko jego stro-

pową część, 'Oraz dlatego, że OSOIbn:i'ki mogły się nie -zachować z powodu rozpuszczenda skorupek IW wodzie. morskiej o niskiej zawartości Ca++, za czym przemawiałby fakt grupowania ^się dotychczasowych znalezisk wy-

łącznie w piaskowcu o lepiszczu węglanowym.

OPIS SKAMIENIAŁOSCr Typ: MoUusca

Gromada: LameUtbranchtata

Rząd: Schizodonta

Rodzina:' MlIophoritdae B r o w n HI37 Rodzaj: Sch1zodus K i n g 1'844

Schizodus obscunts S 'O W e r b y 1839

(Tabl. lV, fig. l, 2, a, ol, 6: -tab!. V, fig. l, 2)

II a t e r i a ł: ol akonzpk:l., IW tym li lewe ł

'edna

^{prawa; li ośr6dk:l} skorupek lewych 1 l profU u:orupki.

O p i s. Pnzedstawimla na fig. la i lb (tabl. IiV) OŚl'ódlkli skorupki lewej jest lbaTdzo dobrze zamdWana i nie 'l1S'2'1lrodzIaa. Długość jest dlroro 1,5 razy

większa od wysdk'OŚcl. Szczyt skierowany ku tyłowi, zwę:rony i za'Okrąglo­

ny, 'kończy się równo nad brzegiem zawiasowym (fig. 2), co jest chara'kte- rystyczne dla tego gatunku. Na fig. 3a i 3b widoczna jest ośródka lewej skoruplci. Jest to młoda forma tego gatunku. Ośródka skorupki. jest uszko- dzona w tylnej części i dlateg'O długość jest równa wysdkości. Szczyt

ośródki skorupki jest również zadk!rąglony, cofnięty i kończy się równo nad brzegiem :zawiasowym. Na fig. 4a i 4b przedstawiono lewą Skorutpkę młodego 'OsObni'ka. Stan zachQwania barozo dobry. Wysokość jest 1,5 razy mniejsza od. długości. Od wierzchołka 'ku tyłowi zaznacza się krawędź

() .przebiegu prostolinijnym. Skorupka prawa (fig. 6a i 6b) jest uszkodzona

'!'

prze?niei części. Skor~ki po~zyoh Okazów są :baydzo wypukł:

1 głakikie. 01k:a'Z pt'7JeIdsbalwiany <na filg. 2 (talbl. V) jest ośródką Skorupki znacmie spłaszczonej. W tylnej części jest lekko uszkodzana. Przedsta- Wliane 'Okazy są lba!rUrt.o podobne dQ gartwndru wyr&ż;niOIlEgO przez W. Kinga

(18~0) i H. B. Geinitza (1861).

W Y s t ę P o w a n i e: S. obscunt8 występuje w dolnym cechsztynie z 'Obszaru NRD i zachodniej części Gór Świętokrzyskich. Opisane okazy znaleziono w !białym spągowcu LUbińlsk!iego Zagłębia Miedziowego.

Schizodus sp.

(Tabl. cl!V, fig. 5; tabL V, fig. 8) łoi a t e r 1 a ł: Fragment ołr6dJd tIkorupki.

282 ^{Jerzy K.} Błaszczyk, Wojciech Prymka

o

lP i s. Na fig. 5 (tabl. IV) :przedstawiono wypukły f:ragmEnt ośr6d1ki części szczytowej skorupki, która jest zwężona i zaokrąglona. Na drugim egzemplarzu I(fig. 6) widoczne jest również zwężenie szczytowej części

Skorwpki, lec:z brak jest zaaklrąglenia i wypukłości, W obu OIka.zach brak jest brzegu zawiasowego. Stan zachowania pozwala określić tylko rodzaj.

W y s t ę P o w a n i e: Okazy zostały znalezione w białym spągowcu

w Lubińskim zagłębiu Miedziawym.

Rząd: Ta:rodcmta

Rodzina: Ctenodontiadae VO h r m a n n 1893 Rodzaj: CleidophOTUB H a 11 1847 CleidaphoTU8 hollebeni G e ⁱ n ⁱ t.z 1861

(tab!. v, ^fig. a, 4, II, 'l, 8)

al[ a t e r i a ł: 8 okazów, w tym 3 ołiródki skorupek lewych, 2 ośródki skorupek: prawych 1 1 mUKIa dobrze zachowana.

o

^P i s. Oka'zy mają skorupIkę wydłużoną. Brzeg .zawiasowy prosty.

W szyet'kie osdbnl]ki mają wyTam!ie wy!kształOOlDy 'Wierzchołek PT2edsta- wione okazy są bardzo podobne do małżów tego gatunku przedstawionych przez H. B. Geinitza (1861) i J. Kła'pcińśkiego (197l).

W y s t ^ę P o w a n i e: C. holle-beni występuje w cechsztynie NRD.

J. Kłapciński (1971) opisał 'ten gatunek, .znaleziony na monoklinie pr:zęd­

sudeckiej, z dolomitu ^głównego (cechsztyn środkowy). W ^LubińSkim Za-

głębiu Miedzi.orwym występuje w białym spągowcu - cechsztyn dolny.

WNIOSKI

Występowanie S'lrupień skamieniałości (zachowanych, ^między lnnylnl.

dzięki 'lepiszczu węglanowemu), a powyżej nich - drobnych przewar-

stwień białego piaSkowca c.za.rnymi iłołupkami, jak również obecność rip- plematk:6w typu oscylacyjnego w stropie piaskowca i na granicy z dolo- mitem grranicznym, świadczą o powstaniu omawianych osadów w warun- kach płytkiego morza. Są to zatem utwory transgredującego morza cech-

sztyńskiego .:-odpowiednik zlepieńców cechsztyńskich z obszaru niecki manS'feldzkiej. ,

Opisana przez nas fauna wchodzi w skład pierwszego dolnego kom- pleksu faunistycznego (J. Kłapciński, 1971) i rozszerza pionowy zasięg

cechsztynu o utwory g6rnej części :białego spągowca.

Zakłady Górmcze "Lubiln"

Nadeałano dnta 9 C2lI!Il"IWca 19'12 r.

283

PISMIENNlcrwO

GUNIA T. 0962) - Cechliz'tyn synkliny lesżczyńekiej. Biul Inst, Geol., 173, p. 57-00..

Wa~zawa.

KŁAPCINSKI J. {19M) - Paleogeografia cechsztynu monokliny przedsudeokiej. Rocz..

IPoI. 'IIow. Geol., 34, nr 4. Kraków.

KŁAPCIIIlSKI J. (19171) - Litologia,· fauna, stratygrafia i paleogeograd'ia permu mo- lWk1iny przedsudeckiej. Geol. sudet., 5. Warszawa.

KRASO~ J. (a962) - Cyłde sedymentacyjne w cechsztynie dolnośląskim. prz. geol:.

10, p. 284--488, nr 6. Warsza-wa.

KRASO~ J., GRODZICKI A. (1964) --, Uw~ o genezie, mineralizacji i wieku białego.

.1łPI\g<)wca. ~. geol., 12, p. 323-325, nr 7/8. Warszawa.

KRIEBEL K. (1967) - Das Gr8lU'liegende und die Zechstein - Ba'si'Ssedimente im siidastlichen Harzvorland. G1!ologJe, 16, nr 4. Berlin.

OBERC J., TOMASZEWSKI J. (11963) - Niektóre zagadnienia stratygrafii i podziahl cechsztynu monoldiny wrocławskiej. Prz. geol., 11, p. 5(}5.--,5C)8, nr 12.

Warszawa.

PODE.MSKI M. o(Il~ - Szary spągowiec w okolicy Nowej Soli. Kwart. geol. 14, p.

2.ru.~, nr 1. Warszawa.

SALSKI W. ('11165) - iPBwszy prafiil g6rniczy zlIoża miec:tz<i !Strefy ,przedsudeckiej.

Rudy i metale nieRl., 10, nr 4. Katowice.

TOMASZEWSIG J. (1962) - Problemy stratygrafii monokliny przedsudeckiej. Rudy i meta1e nieżeL, 1, p. 547-551, nr .12. Katowice.

WYZYKOWSKI J. (1964) - Utwory czerwonego spągowca na Przedgórzu Sudetów.

Prz. geol., 12, p. 3119-333, nr 7/8. Warszawa .

.Emr BJJAD:UłK, BoibJ;ex IIPLIMKA

IlEPBLIE DYHKTLI 3AJIErAHHJI 4lAYHLI B EEJlOM JIE2CHE HA IJPE~CY~CKOA MOHOKJDłHAJIH

Pe3lOMC

1iJJarO,l(Bps!: l'OpII3OH'l'8JIIoB ropmD! pa60TaM B I1I8Xre Jho6n· 06H8DHO TpH o6JI8cnr M8CC0BOl'O 38lIeraIIBlI Mopcxoil c}Nt.YBLI B orJlOlKCHHJlX 6eJIoro JICZHJL 3TO MOJIJIlOCKll po~ Schi- zodus • Cleil/ophonJ8 c Xopomo coxpalłHlłDlJiMHC paKOBJiBaMJi • cepMeBJiHBMH. OIDlCBHJlall c}Nt.YJł8. BXOmtt B COCTaJI momero c}Nt.ymrcTJillecxoro KOMlIJleIa:a QeXIIITe1tHa H pacIIUipJJeT rpa.miIn.r BeJ)rnam.HOro pac1IPOC1'P8IIe QeXJnTeIHa, 6JIarO.Il8pJl BKJJl()1JeBIIIo B Hero Bepmeł 1f8C'I'H.

OTJIOllECHld: .6eJIoro JIC:IIHJJ, KOTOp!de JlBJIJJIOTCJJ aHBJlOrOM U;exmreJ!BOBHX KOBI'JIOMepaTOB Ha reppJttOpHB MaHc(Ie.m..ZI;CJtoA BlJ8,IIltm.t.

.284 ^{Jetty K.} Blaszaz:yk, WO)ciech PrymJm .Jerzy. BLASZCZYK, Wojciech PRYMKA

THE FIRST SITES OP FAUNA IN WBlSSLIEGBNDB8 IN TBB FORE-SUDETlC MONOCLINE

Summa:ry

Due to hOl'limntaJ. miDing 'WIOIrks carried on tJn the mm.e LUbIn, thlree areas of mass OIOO1JlTeDCe ^of marine faWla 1l"~'VeS h'IIVe been odiscovered in the Wei's- sJiegendes depas:Ms. These are mo][U8CS of :!be genera Schizodw 8!DId CZeidophorus with well preserved shells aJIld mteIiar cas1B. The fauna here described beloogs to the ZechsteW. liOwer f.aiu:nlsflie ,oompl!ex, 'and widens the wl''IIl,cal !1IIIIlge of the Zechstein

f01'Dla'fli.on by the deposits of ~ Upper Wel.ssliegeIldas, wh:icll are an equivalent of ~. Zecbi!Jbeln oonglo.m.erates from the Malnsfeld :tIroIlgh.

TABLICA I

Fauna dIo:lDiocecllatyiJSk;a w biIHym piaskowcu. OdsJialJiQCle I blalego spqgawca. W;icl- lrot\/: natUIr'ama

Lower Zechstein fauna in the white sandstone. I exposure of 'Ilb.e Weissliegendes deposits. Natural size

Kwart. geol., nr.2 1973 TABLICA t

Jerzy x. B~ASZCZYK, Wojeiech PRY KA - Plerweze atanowlska !auny w bl.alym t'".

TABLICA II

Fauna dolnocechsz.tyflska w bialym lPia9lrowcu. Odston.i~e II blalego :SPIlIowC8. Pow.

1,5 X

Lower Zechs.tein fauna in the white sandstooe. II exposure of the Weissldegendes de- posits. Ena. X 1,5

Kwart. geol., ne 2, 1913 TAB-LICA, II

Jerzy 'K. BLASZCZYK, Wojc.iech PRYMKA - Plerwsze stanowlska faun), w bialym 5pllgowcu

TABLICA III

Fauna dolnocecbsztyflska vi bialym piaakC7W'Cl1. Odsrom~ie III bialegu sPllgOWCb.

WieIk~c nam·raIna

Lo~ Zechstel.n fauna in the white sandsbolne. III exposure 'Of 'the Weissl:iegende&

depOS'its. Nat\lnll size

Kwart. geol.. ^{nr 2, 1'11'1;J} 'fABLICA !IJ

Jerzy K. Bt.AS'ZCZYK, Wojciech PRYMKJ\. - Pierw$ze stanowLska fauny w b~lym sPlIgowcu

TABLICA IV Fig. 1. Schizodus ObBCUTU8 Sow.

e - 08t6dka skorupki lewej, pow. 2 X; b - JEwa strona boczna, pow. Z X;

Staoow.isko Ill, 'bialy spuowaec - cechs:Dtyn dolny

a - interiOt cast ~f left sbell; en.}, X 2;b - left aide, enl. X 2. Site Ill, Weisslelgendes, Lovfea" Zechsteiln

Fig; 2.. Schizodus ObSCUTUS l Sow.

PIrofN slmrupkij.

pow.

2 X. StaIllOwdsko III, bia'ly ~~ec - cech.9ztyn

dolny .

Profile of shell, enl> X 2. Sibe m~ Wei1Isliegmdee, Lower Zechste:in Fig. 3. Schizodus ObSCUTUB Sow.

a - . . 6dka slrorupld ilewej, pow. 2 X; b - prawa strolla boczna, pow. 2 X.

StllllOWBko Ill, ,bialy 8ptlgOW'iec - ceehsz·tyn dolny

e - itn1lBrilJl' oast ^of left shell, enl. X 2; b. - right sde, enL X 2. Site 111.

Wejss,1iegendes, LoWer Zechstem Fig. 4. Schizodu8 ObBCUTUS8 0 w.

a - 1ewa sttlOOa boczna, pow. 2 X; b - slroruI*a le-wa, pow. 2 X. StaDowi- w2Blm. Ill, bialy IIPIlgowiec- czechsztyn dolny

a - left aide, EIlI. X a; ob -left shell, en·I. X 2. Site Ill. WeissUegmdes, U>-

wer Zechsteln .

FJg. 5. Schizod~ Bp.

~ i08r6dki Drorupki, pow. 2, X. st.anowdsklo III, tnaly s.PIl&OWiec - cechllztYllJ dalny .

A ftoqmEllt of the~ter.ior cast of a. 'Shell, enl. X 2. Site IIII. WeissUegendes, Lower Zechstdn ^f

Fig. 6. Schizodus OOBCUTU8 CS 0 w.

a - p'aw& sbrolna ~a, pow. 2 X; b - sIrorupka prawa, pow. 2 X. Sta

nowisko Ill, biBly splliO\Viec - cechsztyn dolny .

a - right side,enl X 2; b - right shell, ml. X 2. Site III. WeisBliegendef Lower. Zecbstein

Kw-art. geol., nr 2, J:973

1a

,,~<~;::#, .

..

^.. _~.r--

,.

^{. . , }}

- ^{.... :}

. .

;

2

. .' ,.o'

1< "~

,..., < ,

~-. " ' , ", ~ t~

~ ~~~~ "

6a

TABLIC.A., IV

1 b

3a 3b

4b 5

6b

Jerzy K. BLASZCZYK, WoJclecl1 PRYMKA - Plet''W$ze st.anowi;l:.ka fauny w biOll),m Sl>IIIQWCU

TABLlCA V Fig. 1. Schizodu8 ob::cu1'us Sow.

Skonipka uszkodzooa, pow. 2 X. Stanowisko 1I, ,btaly ISp~owiec -cechsztyn OOlny

Damaged shell, E:nl. X 2. Site II. WeL!:8lio£gt:ndes, Lower Zechstedn Fig. 2. Schizodus OOSCU1'US Sow.

S\rorupka lewa, pow. 2. X. Staoowisl«> Ill, bialy sPI\~owiec cechsztyn

dalny .

Left shell, clIll. X 2. Site Ill. Wt:'issliegEndes, Lower Zechstefn Fig. 3 i 4. Cletdopho1'us hoUebeni G e:i n.

O~r6dka sJrorupki lewej, pow. 2 X. StalIllowiskio I, bialy sPllgowaec - cech:-

S2tyn dolny .

Interior cast of left shell, enl. X 2. Site I. WeiS61i€1gt:lIldes, Low&" Zechstein Fig. 5. Cleidophorus hollebeni G e i n.

a - muszla, wudok zboku; Ib - musz1a, widok: od s1:4"OII1Y uw.iasu, pow. 2 X.

Staoowisiro I, bl1lly sPllgowiec - cechsztyn dolny

a - shell, ISIide view; b - shell, view from hinge side, enl. X 2. Site I, Weis- slieg.endes, Lower Zechstem

Ftg. 6. Schizodus sp.

F~agment skiorupki, pow. 2 X. StanowIs.ko Ill, bmly sPI\~w:iec - cechszbn doI:ny

A :foregment 01. shell, ent X 2. Site Ill. Weilssliegendes, Lower Zechstein fig. 7. Cleidoph01'us hollebeni G e i n.

OSr6dita skoruG;lki lewej, pow. 2 X. StanoWlis1m Il, bitaly osPIWt'OW.Jec -eech.-

sztYlll dolny . . .

Interior cast of left shcll, el'l. X 2. Site 1I. Weissliegendes, Lower ZechSteIn Fig. 8. Cleidophorus holleberni G e i n.

Dwa okazy oer6dek slrorupek prawnych, pow. 2 X. Sbanowisko Ill, bialy SPllgow.iec - 'CeChsztyn dolny

Two interior casts of right shells, enI. X 2. Site Ill. WElis6liegendes, Lower Zechstein

Kw.art. ge-ol., nr 2, 1973 TABLICA V

3

4 2

Sa

₆ ⁷

5b

Jerzy K. :e~ASZCZYK, Wojciech PRYMKA - Pierwsze stanowlska fauny w bialym sp~gowcu