K
R
O
N
I
K
A
Międzynarodowa konferencja literaturoznawcza
„Topos domu w literaturze czeskiej i polskiej”
Slezskń univerzita w Opawie od 1995 roku organizuje cykliczne czesko-polskie sympozja naukowe, poświęcone konkretnym kręgom tematycznym obecnym w obu literaturach narodowych. Każdego roku konferencje gromadziły coraz w iększą ilość badaczy literatury, przeradzając się z kameralnych spotkań w szerokie forum wymia ny przemyśleń. W 2006 roku, tradycyjnie w połowie listopada, do Opawy zjechali lit eraturoznawcy polscy i czescy, by przedstawić swoje refleksje na temat toposu domu. Ten rozległy problem badawczy zgromadził ponad pięćdziesięciu literaturoznawców.
Konferencję otworzyły obrady plenarne, w których wystąpienia dotyczyły pro blematyki ogólnej, skupiającej się w okół tematu konferencji. O domu w tradycji pol skiej traktował referat E w y K o s o w s k i e j . Natomiast literaturoznawcy E u g e n i u s z a J a w o r s k i e g o , D a n i e l J a k u b i ć e k i R a d e k F r i e d r i c h w swoich wystąpieniach skupili się na tytułowym toposie w najnowszej literaturze czeskiej, T a d e u s z S i e r n y snuł refleksje nad patosem i profanacją toposu, zaś W o j c i e c h B r o w a r n y m ówił o domu w polskiej poezji pogranicza. Również w późniejszych obradach powracano do prób całościow ego spojrzenia na problem: L i b o r P a v e r a pokusił się o definicję topoi, natomiast M a r t i n T i c h y przy pomniał dyskurs krytyczny o domu-ojczyźnie a św iecie sprzed I wojny światowej.
Wobec dużej frekwencji obrady podzielono na dwie sekcje, pośw ięcone funk cjonowaniu tytułowego toposu w poezji i prozie.
Wystąpienia literaturoznawców dotyczyły szerokiego spektrum literatur obu na rodów. Od polonistów zajmujących się poezją usłyszeć można było między innymi o toposie domu w twórczości M ickiewicza ( J a c e k B r z o z o w s k i , Z b i g n i e w K a ź m i e r c z y k , M a ł g o r z a t a B u r z k a ) , Władysława Broniewskiego ( S ł a w o m i r a L i s e w s k a ) , K. I. Gałczyńskiego ( K a t a r z y n a T u ł a ć , A n n a G o m ó ł a ) , T a d e u s z a R ó ż e w i c z a ( I r e n a J o k i e 1), ale dominowały roz ważania o dorobku poetów współczesnych. M a ł g o r z a t a R y b k a , J e r z y W i ś n i e w s k i , M a r z e n a W o ź n i a k - Ł a b i e n i e c zwrócili uwagę na funk cje „domu” w twórczości Mikrona Białoszewskiego, Czesława Miłosza, ks. Jana Twardowskiego. Analogicznie wśród bohemistów refleksje krążyły przede w szyst kim w okół poetów dwudziestowiecznych: o twórczości Jana Zahradnfćka, Jachyma
Topola, Milośa Dvofaka, Wilhelma Przeczka, TomaSa Zenka referowali A l e k s a n d r a P a j ą k , L e s z e k E n g e l k i n g , L a d i s l a v S o l d & n , L i b o r M a r t i n e k , I v o H a r 4 k .
W sekcji poświeconej prozie również przeważały rozważania na temat twór czości pisarzy dwudziestowiecznych. Dorobek polskich prozaików byl tematem roz ważań między innymi Z d z i s ł a w y M o k r a n o w s k i e j (Jarosław Iwaszkie w icz), C z e s ł a w y M y k i t y - G l e n s k (Seweryna Szmaglewska), B o ż e n y O l s z e w s k i e j (Melchior Wańkowicz), a dwie referentki: S o n i a G w ó ź d ź i E l ż b i e t a D u t k a przedstawiły swoje przemyślenia na temat roli domu i wspomnień w twórczości Andrzeja Kuśniewicza. Bohemiści także preferowali lite raturę powojenną: V l a d i m i r N o v o t n y podkreślił egzy?tencjalistyczne wy brzmienie domu w utworach Vladimfra Komera, J i f i U r b a n e c zatrzymał się nad twórczością Vroslava Merlą, J a n H e c z k o przedstawił swoje refleksje nad esei styką Michała Aj vaza, D r a h o m l r a V 1 a 51' n o v & przedstawiła funkcjonowanie
domu w prozie Ludmiły Hofkiej, zaś niżej podpisana ukazała dom jako alegorię oj czyzny u Jana Kfesadly. N ie zabrakło też uwag o twórczości pisarzy wcześniejszych: Jana Nerudy ( M a r t i n P i l a f ) czy Bolesława Prusa ( M a r e k S z l a d o w s k i ) . Warto również odnotować wystąpienia dotyczące peryferyjnych zjawisk literackich - E d y t a R u d o l f omówiła funkcjonowanie toposu domu w literaturze fantasy dla dzieci, S a b i n a P y t e l w literaturze grozy, natomiast T o m a s z K a l i ś c i a k przedstawił funkcjonowanie ąueerowego domu w poezji gejowskiej.
Tradycją naukowych spotkań organizowanych w czeskich ośrodkach stały się towarzyszące obradom imprezy kulturalne - w Opawie literaturoznawcom zaprezen towali się muzycy-studenci Konserwatorium Kościelnego w Opawie.
Coroczne opawskie spotkania cieszą się coraz większym zainteresowaniem zwła szcza naukowców z Polski, czemu niewątpliwie sprzyja bliskość granicy, uroda mia sta, ale przede wszystkim gościnność gospodarzy. Wobec rosnącej popularności kon ferencji wśród badaczy polskich warto jednak zastanowić się nad innym rozplano waniem obrad tak, by nie przeplatały się wystąpienia polonistyczne i bohemistyczne, co stworzyłoby przestrzeń do dyskusji, która podczas ostatniego spotkania toczyła się przede wszystkim w kuluarach.
Joanna Czaplińska, Szczecin
