• Nie Znaleziono Wyników

Uchwała Nr XXI/267/08 Rady Miejskiej w Świebodzinie z dnia 30 maja 2008r. w sprawie zatwierdzenia Planu Odnowy Miejscowości Glińsk

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Uchwała Nr XXI/267/08 Rady Miejskiej w Świebodzinie z dnia 30 maja 2008r. w sprawie zatwierdzenia Planu Odnowy Miejscowości Glińsk"

Copied!
18
0
0

Pełen tekst

(1)

Uchwała Nr XXI/267/08 Rady Miejskiej w Świebodzinie

z dnia 30 maja 2008r.

w sprawie zatwierdzenia Planu Odnowy Miejscowości Glińsk

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.), uchwala się do następuje:

§ 1. Zatwierdza się Plan Odnowy Miejscowości Glińsk przyjęty uchwałą nr 1/2008 przez zebranie wiejskie Sołectwa Glińsk z dnia 19 maja 2008 r. w brzemieniu jak w załączniku do niniejszej uchwały.

§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Świebodzina.

§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem zgłoszenia.

Przewodniczący Rady Miejskiej

Tomasz Olesiak

(2)

Załącznik nr 1

do uchwały Nr XXI/267/08

Rady Miejskiej w Świebodzinie z dnia 30 maja 2008r

Plan odnowy miejscowości Glińsk

na lata 2008-2015 Gmina Świebodzin Województwo Lubuskie

Marzec- maj 2008

Plan odnowy miejscowości został opracowany przez:

 Lokalną Grupę Odnowy Wsi w składzie:

- Mieżeń Dariusz - Jokiel Teresa - Niklewicz Beata - Byczkowski Stanisław - Jóźwicki Maciej

 Biuro Zarządzanie Funduszami Europejskimi w Urzędzie Miejskim w Świebodzinie

(3)

Spis treści

1. Wstęp

2. Charakterystyka miejscowości 3. Analiza zasobów wsi

4. Analiza SWOT

5. Opis planowanych działań

6. Hierarchia ważności zadań w skali od 1 do 3 7. Opis zadania priorytetowego

8. Public Relations Planu Odnowy Miejscowości

(4)

1. Wstęp

Plan Odnowy Miejscowości Glińska jest planem średniookresowym na lata 2008-2015. Rozwój i odnowa obszarów wiejskich to jedno z kluczowych wyzwań, jakie stoją przed Rzeczypospolitą Polską w okresie kolejnych pięciu lat. Zasadniczym jego celem jest wzmocnienie działań służących zmniejszaniu istniejących dysproporcji i różnic w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów miejskich. Rozwój i odnowa wsi zakłada podejmowanie na jej terenach zróżnicowanych działań z zakresu działalności gospodarczej, kształtowanie w sposób zapewniający zachowanie walorów środowiskowych i kulturowych, poprawę warunków życia m.in. poprzez rozwój infrastruktury oraz zapewnienie mieszkańcom i przedsiębiorcom dostępu do usług, a także rozwój funkcji kulturowych i społecznych.

Plan Odnowy Miejscowości Glińsk to plan, którego celem jest wyznaczenie celów strategicznych i zadań, wynikających z problemów ograniczających potencjał wsi i zasobów społecznych. Zadaniem jego będzie wskazanie poszczególnych działań, które pozwolą na pobudzenie społeczności lokalnej, wskazanie kierunków działania.

Zasadniczymi celami niniejszego opracowania są:

 sformułowanie strategii rozwoju wsi Glińsk

 ożywienie społeczne i gospodarcze miejscowości i jej mieszkańców,

 zachęcenie do rozwijania nowych form gospodarczych, które mogą generować nowe miejsca pracy,

 zachęcenie do podejmowania inicjatyw społecznych i gospodarczych.

Plan Odnowy Miejscowości Glińśk opracowany został przez jego mieszkańców w oparciu o dokumenty dotyczące rozwoju Gminy Świebodzin takie jak Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta i Gminy Świebodzin.

(5)

Opracowany plan stworzony został również w oparciu o wytyczne zawarte w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia, co w przyszłości ma ułatwić mieszkańcom Glińska jak również Gminie Świebodzin dostęp do środków pomocowych, w szczególności Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007- 2013.

Niniejszy plan jest planem otwartym, w związku z tym może być modyfikowany, w zależności od potrzeb lokalnej społeczności, uwarunkowań gospodarczych i finansowych. Oznacza to, że mogą być dopisywane nowe zadania lub zamierzenia oraz zmieniana ich kolejność realizacji w przedziale czasowym w zależności od możliwości finansowych – dostępu do funduszy zewnętrznych.

2. Charakterystyka miejscowości

Glińsk jest miejscowością w Województwie Lubuskim, w Powiecie Świebodzińskim, w Gminie Świebodzin. Miejscowość usytuowana jest w odległości ok. 13 km od Świebodzina. Glińsk położony jest w północnej części Gminy Świebodzin, w pobliżu drogi krajowej nr 3 oraz planowanej trasy autostrady A2.

Powierzchnia miejscowości Glińsk wynosi 2119,70 ha. Wieś należy do terenu wykorzystanego rolniczo (ok. 50% powierzchni całkowitej stanowią użytki rolne), dość silnie zalesionego (ok. 39 % powierzchni całkowitej).

Miejscowość zamieszkuje 528 osób.

Rys.1. Położenie miejscowości Glińsk

(6)

źródło:www.zumi.pl

Powierzchnia

Obszar zajmowany przez Glińsk wynosi 2119,7057 ha ok. z czego grunty orne stanowią 50 %, a lasy prawie 39 %.

W miejscowości występują gleby klasy II-VI, z przewagą gleb klasy III-V. Uprawiane są głównie: pszenica, rzepak, kukurydza, ziemniaki, cykoria.

Tabela 1 Struktura gruntów według klas bonitacyjnych w miejscowości Glińsk

WYSZCZEGÓLNIENIE MIEJSCOWOŚĆ

(powierzchnia w ha)

Powierzchnia miejscowości ogółem, w tym: 2119,7057

Użytki rolne ogółem, w tym: 1068,1332

Grunty klasy I -

Grunty klasy II 15,0300

Grunty klasy III a 321,1362

Grunty klasy III b 175,8024

Grunty klasy IV a 243,3422

Grunty klasy IV b 107,9417

Grunty klasy V 111,8647

Grunty klasy VI 88,6060

(7)

WYSZCZEGÓLNIENIE MIEJSCOWOŚĆ (powierzchnia w ha)

Grunty klasy VI z 4,4100

Sady 2,1100

Łąki 113,5800

Pastwiska 6,2483

Lasy i grunty leśne 825,3213

Grunty zadrzewione i zakrzewione 0,6800

Grunty pod wodami stojącymi 0,2200

Grunty pod wodami płynącymi -

Grunty pod rowami 3,1800

Użytki kopalne -

Tereny komunikacyjne - drogi 60,9741

Tereny komunikacyjne - tereny kolejowe i inne 0,5600

Tereny mieszkaniowe, przemysłowe i inne zabudowane 23,8074

Tereny niezabudowane 0,1848

Tereny zielone i rekreacyjne 1,900

Tereny różne -

Nieużytki 12,8066

Źródło: Urząd Gminy Świebodzin

Liczba ludności

Ludność mieszkająca w Glińsku to 528 osób, z czego ponad 50 % stanowią osoby w wieku produkcyjnym.

Tabela 2. Struktura wiekowa ludności w miejscowości Glińsk- stan na 03.03.2008

Wiek Glińsk %

0-5 21 3,98

6-9 24 4,55

10-14 43 8,14

15-18 36 6,82

19-29 74 14,01

(8)

30-39 64 12,13

40-49 73 13,83

50-59 74 14,01

60-więcej-kobiety 92 17,42

60-więcej mężczyźni 27 5,11

Liczba mieszkańców 528 100

Kobiety 317 60,03

Mężczyźni 211 39,97

Źródło: Urząd Gminy Świebodzin

Tabela 3. Struktura funkcjonalna ludności w miejscowości Glińsk

Ludność w wieku przedprodukcyjnym

Ludność w wieku produkcyjnym

Ludność w wieku poprodukcyjnym

Ogółem 124 285 119

% ogółu populacji

23,49 % 53,98 % 22,53 %

Źródło: Urząd Gminy Świebodzin

Ilość gospodarstw rolnych

w Glińsku znajduje się 65 gospodarstw rolnych – większość stanowią niewielkie kilkuhektarowe, większe 4 do 60 ha, 1 ok. 100 ha. Większe gospodarstwa zatrudniają średnio po 3 osoby, głównie członków rodzin.

Zakłady, zatrudnienie

Tabela 4. Struktura prowadzonej działalności gospodarczej

WYSZCZEGÓLNIENIE ILOŚĆ

Handel 3

Gastronomia 3

(9)

Produkcja 3

Usługi 5

OGÓŁEM: 14

Źródło: Urząd Gminy Świebodzin

Jak wynika z powyższych danych w miejscowości Glińsk ilość prowadzonej działalności gospodarczej jest niewielka. Na terenie wsi funkcjonują m.in.

następujące zakłady:

- Dom Pomocy Społecznej- zatrudniający kilkanaście osób z Glińska oraz pobliskiego Witosławia, Jordanowa, Nowego Dworku oraz Świebodzina

- zakład produkcji okien i drzwi PCV - zakład stolarski

- zakład usług leśnych

Działalność kulturalna, sportowa, stowarzyszenia

W miejscowości Glińsk działa Ochotnicza Straż Pożarna oraz nowo powołane Koło Gospodyń Wiejskich. Funkcjonuje również świetlica wiejska, w której odbywają się zajęcia socjoterapeutyczne dla dzieci i młodzieży w tygodniu, ale wykorzystywana jest również do spotkań sołeckich oraz na okazjonalne imprezy.

Ważniejsze drogi

Tabela 5. Wykaz dróg oraz ich własność

Lp. Przebieg drogi Nr działki ewidencyjnej (nr drogi)

Właściciel Rodzaj nawierzchni

1 Droga przelotowa przez wieś

321/5, 321/4 Starostwo Powiatowe Świebodzin

Bitumiczna, gruntowa

2 Droga do Witosławia 327/1 (F006114)

Gmina Świebodzin

Bitumiczna

3 Droga przez wieś w kier.

Rzeczycy

323/1, 323/5 Gmina Świebodzin

Bitumiczna

(10)

4 Droga przez wieś w kier.

Jordanowo

322 Starostwo

Powiatowe Świebodzin

Bitumiczna

Źródło: Urząd Gminy Świebodzin

Rys. 2. Drogi oraz ich własność

Źródło: Urząd Gminy Świebodzin

(11)

3. Analiza zasobów wsi

Analiza zawiera wykaz elementów materialnych oraz niematerialnych sołectwa, które mogą być wykorzystane dla rozwoju miejscowości, w działaniach na rzecz jego odnowy.

Rodzaj zasobu Opis zasobu jakim dysponuje wieś Środowisko przyrodnicze, położenie

Położenie Glińsk, podobnie jak cała Gmina położona jest w środkowo- wschodniej części Wysoczyzny Lubuskiej, zwanej Pojezierzem Lubuskim. Kraina ta stanowi lokalne wyniesienie ponad otaczającymi dolinami rzek Odry na południu i zachodzie , Obry na wschodzie i Warty na północy.

Według kryteriów przyrodniczo leśnych tereny gminy należą do III Krainy Wielkopolsko- Pomorskiej. Kraina ta nosi nazwę Obniżenia Obrzańskiego i znajduje się we wschodniej część Dzielnicy pojezierza Lubuskiego (mezoregion Ziemi Lubuskiej).

Walory krajobrazu Otoczenie atrakcyjne krajobrazowo

Walory klimatu Glińsk, podobnie jak cała Gmina, położony jest w śląsko- wielkopolskim regionie klimatycznym. Region ten charakteryzuje się dominującym wpływem mas powietrza polarnomorskiego znad Oceanu Atlantyckiego i zdecydowanie mniejszym wpływem powietrza kontynentalnego. Wpływa to na rozkład temperatury i opadów atmosferycznych w ciągu roku. Zimy w obszarze całego województwa Lubuskiego są łagodne i krótkie, ze średnią temperaturą powietrza w najchłodniejszych miesiącu styczniu nie przekraczająca -2°C, lata są wczesne, długie, przeważnie ciepłe. Najcieplejszym miesiącem jest sierpień ze średnią temperaturą powyżej 18°C

(12)

Walory szaty roślinnej Roślinność zróżnicowana, występują malownicze kompleksy lasów przede wszystkim iglastych

Cenne przyrodniczo obszary lub obiekty

W centrum miejscowości rośnie okazały dąb

Wody powierzchniowe Brak

Gleby W miejscowości występują gleby klasy II-VI, z przewagą gleb klasy III-V.

Drogi, dostępność komunikacyjna

- Położenie w pobliżu głównych szlaków komunikacyjnych, niedaleko drogi krajowej nr 3 oraz przyszłej autostrady A2 - niezadowalająca dostępność środkami komunikacji miejskiej

- drogi lokalne w złym stanie technicznym Sąsiedztwo - bliskość Świebodzina

Środowisko kulturowe

historia Pierwsze wzmianki o istnieniu wioski można znaleźć w dokumentach wielkopolskich z 1236 roku – wieś była wówczas w posiadaniu komesa Dzierżyńskiego. Nazwa miejscowości sugeruje miejscowe warunki glebowe- glinę.

W wieku XIV Glińsk nosił nazwę Glenik, przeszedł w posiadanie klasztoru cysterskiego i stał się posiadłością paradyską. W czasie wojny 30-letniej Glińsk dzieli losy innych posiadłości cysterskich i zostaje zarekwirowany przez wojska szwedzkie, w roku 1646 zostaje zwrócony. W XVIII wieku Glińsk uchodzi za wioskę ludną i zasobną. W początkach XIX wieku nastąpiło usamodzielnienie tutejszych chłopów oraz wydzielono odrębny majątek dworski. W połowie XIX wieku Glińsk, oprócz rolnictwa, stal się ważnym centrum wydobycia węgla brunatnego. Dziś śladem po kopalniach są tylko niektóre drogi i wyrobiska. Po 1945 roku Glińsk był wsią sołecką w Gminie Jordanowo, a od 1954 roku takąż wsią w gromadzie Rusinów, później został włączony do gromady Jordanowo.

(13)

Ważne postacie historyczne- w Glińsku urodził się w XVIII wieku znany paradyski i świebodziński organista- Laurentius Teichert

Walory architektury wiejskiej, zabytki

- kościół w stylu gotyckim, jednonawowy, murowany z XVI wieku

- dwór z poł. XIX wieku, piętrowy z wykuszem wieżowym, obecnie mieści się tutaj Dom Pomocy Społecznej

Osobliwości, tradycje, ciekawe miejsca, przedmioty kultu

- kościół gotycki z XVI w. wraz z rzeźbionym drewnianym krucyfiksem z XVIII w.

- stanowiska archeologiczne, z różnych okresów - okazały dąb w centrum miejscowości

Tradycje, obrzędy, zwyczaje, święta

- wieś historycznie słynęła z wydobycia węgla brunatnego - tradycje religijne związane z kalendarzem świąt liturgicznych kościoła rzymskokatolickiego, odpust kościelny 19 marca, coroczna organizacja dożynek, organizacja imprez (zawody strażackie, festyn wiejski)

Inne W miejscowości funkcjonuje świetlica środowiskowa, w której odbywają się codzienne zajęcia dla dzieci i młodzieży Obiekty i tereny

Tereny mieszkaniowe - Gmina Świebodzin nie posiada działek pod zabudowę zarówno mieszkaniową

- w rękach prywatnych znajduje się 6 działek pod zabudowę mieszkaniową

Tereny dla funkcji rekreacyjno-

turystycznej

- przez miejscowość przebiega szlak turystyczny „szlakiem cystersów”

Tereny dla

działalności gospodarczej

Brak

Miejsca tradycyjnych spotkań, place,

- Świetlica wiejska - plac zabaw

(14)

miejsca publiczne Miejsca sportu i rekreacji

- boisko do siatkówki, kort tenisowy, miniboisko do piłki nożnej

- Brak pełnowymiarowego boiska do piłki nożnej

Inne - miejscowość skanalizowana, brak wodociągów (inwestycja planowana na 2009 rok)- wszystko w ramach projektu

„Gospodarka wodno-ściekowa w Gminie Świebodzin”

współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Funduszu Spójności

Gospodarka, rolnictwo

Miejsca pracy - Około 40 miejsc pracy poza rolnictwem (Dom Pomocy Społecznej i inne). W rolnictwie niewielka ilość osób.

Większa część mieszkańców pracuje w pobliskim Świebodzinie oraz Międzyrzeczu

Miejsca noclegowe, hotelowe, gastronomia

Brak miejsc hotelowych i noclegowych, 3 punkty gastronomiczne

Gospodarstwa rolne We wsi funkcjonuje 65 gospodarstw rolnych Uprawy, hodowle Pszenica, rzepak, kukurydza, ziemniaki, cykoria Zasoby odnawialnych

energii

brak

Inne

Mieszkańcy, kapitał społeczny Autorytety, znane we

wsi postacie

-Eugeniusz Pihan- były radny i przewodniczący Rady Miejskiej w Świebodzinie

- Mariusz Mleczak- nauczyciel w Publicznej Szkole Podstawowej w Gościkowie, pasjonat etmologii

Związki, organizacje, stowarzyszenia, kluby, grupy nieformalne

- Ochotnicza Straż Pożarna - Koło Gospodyń Wiejskich

-w najbliższym czasie nastąpi reaktywacja Klubu Sportowego

Kontakty, współpraca - Dom Pomocy Społecznej prowadzi współpracę z DPS z Toporowa oraz fundacją z Holandii wspierającą DPS

(15)

materialnie

4. Analiza SWOT

Mocne strony Słabe strony

 Położenie przy trasie – skrzyżowanie dróg S3 z A2

 Dobrze rozwijające się i funkcjonujące prywatne gospodarstwa

 Dobrej klasy ziemia orna

 w najbliższej przyszłości budowa wiatraków w celu energii odnawialnej

 przez wieś przebiega szlak turystyczny „Szlakiem Cystersów”

 dobre położenie komunikacyjne

 duże zasoby leśne

 prężnie działająca OSP i KGW

 dobrze funkcjonująca świetlica socjoterapeutyczna

 posiadanie kanalizacji

 Brak wodociągów

 Brak boiska sportowego

 zły stan chodników i Sali wiejskiej

 zły stan elewacji kościoła

 słabe oświetlenie wsi

 złej jakości droga dojazdowa

Szanse Zagrożenia

(16)

 tworzenie dodatkowych miejsc pracy

 wzrost atrakcyjności wsi po kontem ekologii ( wiatraki – tańsza energia, kanalizacja)

 rozwój edukacyjny dzieci i młodzieży

 ograniczenie rozwoju wsi poprzez brak wodociągu

 zmniejszenie bezpieczeństwa z powodu słabego oświetlenia wsi

 brak integracji mieszkańców z powodu braku miejsca spotkań

5. Opis planowanych działał -cele

1. Budowa infrastruktury komunalnej Zadania

- budowa wodociągów - budowa chodników - uzupełnienie oświetlenia

2. Budowa infrastruktury kulturowej i sportowej Zadnia

- kapitalny remont świetlicy wiejskiej - budowa boiska sportowego

- budowa placu rekreacji 3. Rewitalizacja zabytków Zadnia

- remont elewacji i wieży kościoła

4. Wzrost integracji społecznej Zadania

-rozwój Koła Gospodyń Wiejskich - organizowanie imprez w plenerze

6. Hierarchia ważności zadania w skali od 1 do 3 w latach 2008-2013

Cel Zadanie Kto realizuje Hierarchia

Budowa infrastruktury komunalnej

- budowa wodociągów - budowa chodników - uzupełnienie oświetlenia

Gmina Świebodzin 1

(17)

Budowa infrastruktury kulturowej i sportowej

- kapitalny remont świetlicy wiejskiej

- budowa boiska sportowego - budowa placu rekreacji

Gmina Świebodzin 1

Rewitalizacja

zabytków - remont elewacji i wieży kościoła

Parafia 2

Wzrost integracji społecznej

-rozwój Koła Gospodyń Wiejskich

- organizowanie imprez w plenerze

Mieszkańcy wsi 3

7. Opis zadania priorytetowego

1) Tytuł

Modernizacja świetlicy wiejskiej w we wsi Glińsk

2) Stan obecny

W ramach budynku świetlicy wiejskiej obecnie funkcjonuje: świetlica środowiskowa, siłownia, odbywają się zabawy wiejskie i spotkania.

Obecnie Świetlica dysponuje 6 pomieszczeniami wraz z kuchnią. Niestety pomieszczenia są w złym stanie technicznym dla tego zarówno pomieszczenia jak i bryła budynku wymagają działań modernizacyjnych.

3) Co należy wykonać - wymiana dachu

- wykonanie elewacji

- wymiana stolarki okiennej i drzwiowej - wymiana instalacji elektrycznej

- wymiana instalacji centralnego ogrzewania - przebudowa kuchni

(18)

- zmiana wejścia do kotłowni

- remont pomieszczeń na strychu budynku - budowa schodów na strych

8.Public relations Planu Odnowy Miejscowości

Public Relations, którego zadaniem jest upowszechnianie zamierzeń Planu Odnowy Miejscowości pośród przyszłych beneficjentów, wykonawców i decydentów, opierać się będzie o trzy formy komunikacji:

- Internet

- Prasa lokalna i centralna

- Promocja i reklama bezpośrednia

Internet będzie głównym dostawcą informacji o Planie Odnowy Miejscowości.

W witrynie internetowej Miasta i Gminy Świebodzin zostanie utworzona podstrona poświęcona Planowi Odnowy Miejscowości z zamieszczonym dokumentem w plikach pdf.

Internet służyć będzie również komunikacji pomiędzy bezpośrednio odpowiedzialnym za wdrażanie Planu Odnowy Miejscowości (Urzędem Miasta

Świebodzin), a zainteresowanymi podmiotami samorządowymi, biznesowymi i organizacjami pozarządowymi.

Prasa lokalna i centralna służyć będzie jedynie upowszechnianiu informacji w różnych kręgach potencjalnych beneficjentów i wykonawców Planu Odnowy Miejscowości o istnieniu takiego dokumentu i sposobie jego monitorowania i wdrażania, kierując do źródła informacji, jakim będzie Internet.

Promocja i reklama bezpośrednia będzie skierowana do wybranych, potencjalnych wykonawców, inwestorów zidentyfikowanych na podstawie analizy przedsięwzięć inwestycyjnych zawartych w Planie Odnowy Miejscowości.

Powyższa promocja i reklama polegać będzie na bezpośrednim zapraszaniu do negocjacji wybranych podmiotów, mogących być partnerami w realizacji poszczególnych zamierzeń Planu Odnowy Miejscowości.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Gmina Budzyń jest gminą wiejską leżącą w północnej części województwa wielkopolskiego, a geograficznie zlokalizowana jest na pojezierzu chodzieskim i jest jedną z

„Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013” działanie „Odnowa i rozwój wsi”, będzie równieŜ stanowić wytyczne dla władz Gminy Czorsztyn przy planowaniu

Oświata – na terenie miejscowości Wola Mystkowska funkcjonuje Zespół Szkół w którym znajduje się oddział zerowy, szkoła podstawowa i gimnazjum.. Szkoła zatrudnia

Plan odnowy miejscowości pozwolił także na uświadomienie sobie przez mieszkańców ich roli w tworzeniu pomysłów na własny rozwój i poprawę

Ze względu na charakter, położenie oraz cechy funkcjonalno – przestrzenne szczególne znaczenie dla mieszkańców wsi Krasne ma budynek byłej szkoły podstawowej

Przedsięwzięcia planowane do realizacji w ramach Planu Odnowy Miejscowości Dębno zostały bardzo starannie określone i dopasowane potrzeb społeczności lokalnej oraz odnowy

: wykonanie instalacji elektrycznej : udrożnienie układu nawadniania ogrodu : remont

Oliszki to niewielka wieś położona niedaleko aglomeracji miejskiej Białegostoku. Ludność wsi to zarówno mieszkańcy z pokolenia na pokolenie jak i nowi mieszkańcy, którzy