Horizon with Stomiosphaerids in the Upper Jurassic of the Carpathian Foreland (Southern Poland)

R O C Z N I K P O L S K I E G O T O W A R Z Y S T W A G E O L O G I C Z N E G O A N N A L E S D E L A S O C I É T É G É O L O G I Q U E D E P O L O G N E

Tom (Volume) XLIV — 1974 Zeszyt (Fascicule) 1 Kraków 1974

I W O N A G A R L I C K A

HORIZON WITH STOMIOSPHAERIDS IN THE UPPER JURASSIC OF THE CARPATHIAN FORELAND

(SOUTHERN POLAND)

(P l. I and 3 Figs.)

Poziom ze stomiosferidami w utworach górnojurajskich Przedgórza Karpat

(Tabl. I i 3 fig.)

A b s t r a c t . In the lowerm ost part of the O xfordian of the Carpathian Foreland, a horizon w ith calcareous microfossils belonging to Stomiosphaeridae W a n n e r 1940, emend. N o w a k , 1968, has been recognized. This permitted to compare the accumulation of these microfossils w ith a sim ilar one known from the U pp er Juras­

sic in H ungary and the Czechoslovakian Carpathians.

IN T R O D U C T IO N

During the last fe w years microfacies studies of the Jurassic sedi­

ments of the Carpathian Foreland were carried out in the Carpathian Branch o f the Geological Institute. These investigations made possible to recognize within the low er part of the Oxfordian sediments a horizon w ith calcareous microorganisms belonging to the fam ily Stomiosphaeri­

dae, genus Colomisphaera N o w a k , 1968. Due to their abundant occur­

rence in a single horizon within the Jurassic profile discussed, it can be presumed that in future it w ill be possible to use these microorganisms

in stratigraphie correlation.

The following bore-holes provided the material studied: W yciąże 6, Niepołomice 3, Mikluszowice 1, Grobla 1, Grobla 33, drilled b y the P P P N K raków (State Enterprise of Oil Exploration), and the bore-hole Borzęta

IG-1, drilled by the Geological Institute (Fig. 1).

The author is grateful to the Management of the State Enterprise of O il Exploration, Kraków, for rendering their materials accessible. She also wishes to thank Dr W iesław N o w a k fo r his valuable suggestions and comments, and for his assistance in preparing present paper.

38

L I T H O L O G Y A N D C O R R E L A T IO N O F S E D IM E N T S W I T H S T O M IO S P H A E R ID S

Stomiosphaerids of the Jurassic sediments of the Carpathian Foreland were recognized in light-grey crumpled limestones containing sponges and dark-grey clay intercalations. In bore-holes examined (Fig. 1, 3), these sediments overlie greenish sandy crinoidal limestones with disse­

minated glauconite. The crumpled limestones are overlain by light-grey m arly limestones and massive limestones (Felsenkalk) or oolitic ones (Fig. 3). Neither the crumpled limestones with Stomiosphaerids nor the underlying and overlying sediments have palaeontologic evidence, since they do not contain any key forms of ammonite fauna.

Fig. 1. Index m ap showing location of bore-holes discussed in the text. 1 — bore­

holes; 2— m argin of the Carpathian overthrust

Fig. 1. Szkic sytuacyjny o tw orów om awianych w tekście. 1 — otwory wiertnicze;

2 — brzeg nasunięcia K arpat

The author ( G a r l i c k a , 1970) correlated sandy crinoidal limestones with the Callovian sediments occurring west of K raków and displaying palaeontologic evidence. The crumpled limestones with sponges very li­

kely correspond to marls and spongy limestones of the L ow er and, part­

ly, Middle Oxfordian ( R ó ż y c k i , 1953). M arly and massive limestones overlie the crumpled limestones and belong to the upper part of the O x­

fordian ( B u k o w y , 1956). Upon microscopic examination the latter turned out to be pelloidal limestones (sensu H o r o w i t z and P o t t e r , 1971), silicified and dolomitized in places. An assemblage of microfossils distinguished within these limestones is fairly homogeneous and contains:

Colomisphaera fibrata ( N a g y ) 1966 — C*

Colomisphaera minutissima ( C o l o m ) 1935 — С Stomiosphaera sp. — С

Globochaete alpina L o m b a r d — С

Stomiosphaera moluccana W a n n e r 1940 — R Cadosina lapidosa V o g l e r 1941 — R

* С — common; R — rare; F — frequent.

39

Protoglobigerinae — R I and other foram inifers

Crinoids — F Bryozoa — F

A considerable differentiation in the quantities of specimens o f C olo- misphaera fibrata (N a g y), and Colomisphaera minutissima ( C o l o m) has been observed in the vertical profile of the limestones under study (Fig. 2). Quantitative differentiation o f Colomisphaerae in thin section most likely depends on their position in the profile, and is connected to some extent with dolomitization and silicification of the sediment.

A greater number o f specimens has been noticed in the low er part of the profile, whereas their quantity gradually decreases in the upper part so that single specimens only can be found. A decrease in the quantity of Colomisphaera specimens was also observed in thin sections in which dolomitization of sediment was ascertained, e.g. dm thin sections Borzę- ta — ■ B6, Grobla — ■ 14a, or silicification of sediment was observed, e.g.

thin section Mikluszowice — Mi.

Breaks in coring make a more detailed microfacies study of these sediments impossible. However, the data obtained perm it to distinguish a key horizon with Colomisphaera within the Jurassic sediments of the Carpathian Foreland. This horizon comprises a section of the profile of the Jurassic situated between sandy limestones w ith crinoids at the bot­

tom and marly and massive (Felsenkalk) limestones at the top. It ap­

pears in all the bore-hole profiles discussed. In the bore-hole W yciąże 6 this section of the profile has a complete drill-core, perm itting to distin­

guish the boundaries of the Colomisphaera horizon both with underlying and overlying sediments. A sudden appearance o f abundant C olom i­

sphaera in the lowermost part of the crumpled limestones takes place along the distinct boundary with underlying sandy limestones. In the upper part of this profile a gradual reduction in the number o f speci­

mens is observed. In the m arly limestones overlying the crumpled ones these microfossils have not been found. The thickness of the horizon w ith Colomisphaera is rather small, from 3.5 to 21.0 m; it was determin­

ed by means o f drill-cores and electric logging (Fig. 3). The section of the profile with a considerable accumulation of Colomisphaera can be compared with a similar accumulation recorded in the Upper Jurassic o f Hungary, in the Mecsek Mountains ( N a g y , 1969), and in the Manin series in the area of the Czechoslovakian Carpathians (В o r z a, 1969).

In the Mecsek Mountains the Callovian sediments represent the charac­

teristic “ microfacies from Bositra” and are overlain 'by limestones with the Oxfordian index fauna of ammonites. These limestones have been included in the Transversarium zone. A considerable accumulation of specimens of Cadosina (Colomisphaera) fibrata (N a g.y) and Globochae- ie alpina L o m b a r d has been ascertained in the above-mentioned lime-

Borzçta I G.-1 wyt.Nr

Вm ]

a

Bs

B-,

Bs

Вб

B ,

Wyciąże 6

PWNr

W3 W5

20 W 60 80 100 120 (iü IM («0 100 20 W 60 80 400 120

N ie p o ło m ic e 3

Grobla 1

pWNr

оТШ G«

Û1<P»

G ro b la 33 płtjtNr

6M

[Ц

625 Oj 6

Mikluszowice 1 płyt.N r

Mf 20 <«0 20 W 60 BO 100 № UO 160 -T- 4 I---Г“*“!

20 W 60 SO 100 20 40 60

Fig. 2. Frequency of occurrence of Colomisphaera fibrata ( N a g y ) , С. minutissima ( C o l o m ) , and Cadosina semiradiata W a n n e r in the low er part of the O xfordian of the Carpathian Foreland.

1 — Colomisphaera fibrata ( N a g y ) ; 2 — C. minutissima ( C o l o m ) ; 3 — Cadosina semiradiata W a n ­ n e r

Fig. 2. Częstotliwość występowania Colomisphaera fibrata ( N a g y ) , C. minutissima ( C o l o m ) , C a­

dosina semiradiata W a n n e r w dolnej części utw orów oksfordu Przedgórza Karpat. 1 — Colom is­

phaera fibrata ( N a g y ) ; 2 — C. minutissima ( C o l o m ) ; 3 — Cadosina semiradiata W a n n e r

Grobla

\

Borzęta I.6.-1

Mikluszowice 1

"O Q- o

1Л o

p o zio m z c o lo m i-

s f e r a m i

____ 2309,5

kelowej

1

---

Fig. 3. Correlation of the low er part of O xfordian sediments based on microfossils. 1 — horizon w ith Colomisphaera fibrata ( N a g y ) ascertained in drill-cores; 2 — presum able thickness of crumpled limestones according to diagrams of electric logging; 3 — nodular limestones and crumpled limestones; 4 — oolitic limestones; 5 — massive limestones w ith flints; 6 — m arly limestones; 7 — sandy

limestones w ith crinoids; 8 — localities of samples from which thin section w ere made

I'ig. 3. K orelacja dolnej części utw orów oksfordu na podstawie mikroskamieniałości. 1 — Poziom z Colomisphaera fibrata (N a g y) stwierdzony w rdzeniach; 2 — przypuszczalna miąższość w apieni gruzłowych w edług krzywych karotażow ych; 3 — wapienie bulaste t gruzłow e; 4 — wapienie oolitowe; 5 — wapienie skaliste z krzemieniami; 6 — wapienie m argliste; 7 — wapienie piaszczyste

z krynoidam i; 8 — miejsca pobrania prób ną płytki cienkie

42

.stones. In the Manin series, Cadosina (Colomisphaera) fibrata ( N a g y ) occurs only in red nodular limestones of the Oxfordian. It is mentioned as a microfossil of great importance fo r the Oxfordian by B o r z a (1969), who determines its stratigraphie range in Czechoslovakia as the Middle Oxfordian ( B o r z a , op. cit., p. 49). From the presence of Colomisphaera fibrata ( N a g y ) in the Oxfordian sediments in the Carpathian Foreland, the Mecsek Mountains, and the Czechoslovakian Carpathians, it can be inferred that this microfossil has a wide distribution. A t present how­

ever, it is difficult to determine precisely the stratigraphie position of this microfossil in relation to the ammonite zones.

A n exceptional assemblage of microfossils was found at a depth of 2309.0— 2309.5 m in the bore-hale Borzęta IG-1, in a layer 0.5 m thick within the lowest part of crumpled limestones with sponges. In this as­

semblage beside Colomisphaera fibrata ( N a g y), Colomisphaera m inutis- sima ( C o l o m), and Globochaete alpina L o m b a r d there also appears Cadosina semiradiata W a n n e r . Cadosina semiradiata W a n n e r has been so far mentioned as existing mainly in Kimm eridgian — Tithonian -sediments and in younger ones ( W a n n e r , 1940; V o g l e r , 1941; N o ­

w a k , 1968; B o r z a , 1969). One occurrence was mentioned, however, in the uppermost part of the Ca'llovian, in the Manin series of the Czecho­

slovakian Western Carpathians ( B o r z a , 1969, p. 27). The occurrence of Cadosina semiradiata W a n n e r in the profile of the bore-hole Borzęta IG-1 is therefore the second case of this form being present in a lower

■stratigraphie position than that o f the Kimmeridgian. Considering the fact that specimens of Cadosina semiradiata W a n n e r were found to­

gether with Colomisphaera fibrata ( N a g y ) and that the latter form has not been so far recorded in sediments older than the Oxfordian, the lo­

west part o f the section of the profile of crumpled limestones in the bore-hole Borzęta IG-1 has been assigned b y the present author to the Oxfordian.

P A L A E O N T O L O G I C A L D E S C R IP T IO N S

Colomisphaera fibrata ( N a g y ) 1966

(Pl. I, Figs. 3, 4)

1966 Cadosina fibrata n. sp. N a g y p. 100, T able V, Figs. 14 and 22

1968 Colomisphaera fibrata ( N a g y ) , N o w a k p. 306, T able X X V I I I , Fig. 2.

1969 Cadosina fibrata N a g y , B o r z a p. 49, T able L, Figs. 1— 19.

D e s c r i p t i o n . Microfossil o f spherical shape and outer diameter 30—

60 |.im. The test is composed of fine and straight fibres, arranged radially.

The thickness of the test is 3.5— 7.5 ц т . Inner surface, of the test is smooth, outer surface uneven. The inner part is filled with calcitic core.

In reflected light the test is White, in transmitted light glassy and col­

ourless. In polarized light (niçois crossed) and on rotation the test gives

43

T a b le 1 Comparison of the characteristic specimens of Colomisphaera fibrata (N a g y )

Mecsek Mts.*

(I. N a gy , 1966)

Czechoslovak Western Carpathians (K. B orza,

1969)

Silesian Carpathians (W . N o w a k ,

1968)

Carpathian Foreland

outer diameter of speci­

mens 40 [Jim 31 (xm 33— 43 (j,m 32— 48 [tm 28— 60 [i.m

thickness of test 5 [xm 3,5[лт 3— 5 [Jim 2— 6 jjim 3,5— 7,5 [im

* Dimensions of the holotype are on the left side of column paratype on the right.

T a b l e 2 Frequency and dimensions of Colomisphaera fibrata (N a g y ) from the Oxfordian of the Carpathian

Foreland

Name of borehole

No. of thin section

Percentage of specimens in size groups

distinguished

diameter of specimens 28— 40 [itn

diameter of specimens 41— 50 jam

diameter of specimens 51— 60 [J.m

Bx 42 58 __

B2 43 52 5

B3 23 69 8

Borzęta IG-1 B4 27 68 5

B s 30 68 2

Be 27 73 —

Bv 17 71 12

W3 58-5 41-5 .—

Wyciąże 6 W3 290 71-0 —

W5 28-0 67-0 5

Niepołomice 3 n2 2 0 0 800 —.

N3 16-5 800 3-5

G i2 46-0 54-0 —

Grobla 1 Gi3 47-0 53-0 —

G M 31-0 69-0 —

G i4a 50-0 500 —•

G24 35-0 650 —

Grobla 33 g25 26-0 74-0 ■—

g26 41-0 59-0 —

Miklüszowice 1 M x 360 640 —

44

a discontinuous polarization. Specimens from the Carpathian Foreland w ere compared with those described by other authors ( N a g y , 1966;

N o w a k , 1968); B o r z a (1969). For the present study, 1000 specimens of Colomisphaera fibrata ( N a g y ) w ere examined and measurements of size of specimens, thickness of test, and diameter of chamber w ere per­

formed.

In general, specimens from the Jurassic o f the Carpathian Foreland are larger and more differentiated with respect to size. The most fr e ­ quent dimensions of the specimens are 40— 50 ц т (comp. Table 2). The second frequency and size group is composed of -specimens with outer diameter ranging from 28— 40 ц т . The dimensions of specimens in this group correspond to the size of those described by N a g y (1966) and B o r z a (1969). The third group consists of large specimens, with outer diameter being 50— 60 ц т .

The thickness of the test is the most stable element in the examined specimens of Colomisphaera fibrata (N a g y ) . The author has found that 80 per cent of measured specimens have the test 6— 7.5 ц т thick; in the remaining 20 per cent the thickness of the test is 4 м-т. It appears there­

fore that the thickness of the test of examined specimens does not de­

pend on the size of the specimen; only the size o f the chamber is va­

riable.

Colomisphaera minutissima ( C o l o m ) 1935

(Pl. I, Figs. 5, 6)

1935 Fibrosfera minutissima n. sp. C o l o m p. 17, T able 2, Fig. 8

1968 Colomisphaera minutissima ( C o l o m ) , N o w a k p. 304, T able X X I X , Figs. 1 and 2.

D e s c r i p t i o n . Spherical microfossil having the test composed o f one layer w ith fibrous structure. The chamber is filled with calcite. The in­

ner side o f the test is usually granular and is separated from the calcitic core by a dark uneven ring of random structure. The outer side of the test is uneven, Diam eter of specimens is 22— 49 м-т; thickness of test 3—

8 |im. The thickness of the dark ring is smaller than, or equal to, the thickness o f the outer layer of the test. The test is white in reflected light and yellowish in transmitted light. In polarized light and on rotation the axial cross does not appear. No aperture was noticed in the examined specimens. Specimens from the Oxfordian of the Carpathian Foreland correspond to those described by N o w a k (1968) from the Silesian Carpathian and from Bulgaria, at Neskovci profile (K im m eridgian— Hau- terivian).

Stomiosphaera sp.

(Pl. I, Figs. 1, 2)

D e s c r i p t i o n . Microfossil o f spherical shape, with test consisting o f one layer. Outer diameter of specimens is 30'— 60 цш. The test is com-

Frequencydistribution(percent)ofStomiosphaerasp. in relationto Colomisphaerafibrata(Nagy)

45

CO

о

3cd

H

aо о<L>

со Ö 2

тэ_a>

С

Ёcd X<ü

^232 ü

JDОL-

О

£—j О

a

<U и s -2’S

Си<L>

<L>

•N

c j v o

>>

£

о d>i

NLh

mО

О

ü

ü

a

о

о

о

m

m

pq

И

pq

PQ

« J3О

C4-HО Ö c L> _o

l-c o !£ о

pqО £ <u со

ri(N

«rt

Ô

оÔ\

<o

О О(N

iri Ô

СЧ*0

Ua>

Ë -

i °

£

c ¥<

s s

'5 *-<u u

D< Cl

сл w

46

posed of radially arranged fibres. The test is 4— 7.5 jim thick. Its inner part is filled with calcite. The test is white in reflected light and colourless in transmitted light. In polarized light a dark axial cross appears. D i­

mensions of this microfossil and the structure of its test are v e ry similar to those of Colomisphaera fibrata ( N a g y), but Stomiosphaera sp. dis­

plays different optical properties of its test, appearing at nicols crossed.

Specimens of Stomiosphaera sp. do not occur in the whole vertical profile of the described horizon and were not generally found in its up­

permost part. The number Stomiosphaera sp. specimens varies from 2 in thin section B 7 to 70 in thin section W 3.

Cadosina semiradiata W a n n e r 1940

(Pl. I, Figs. 7, 8)

1940 Cadosina semiradiata n. sp. W a n n e r p. 81, Figs. 36, 37

1941 Cadosina semiradiata W a n n e r , V o g l e r p. 280, T able 20, Fig. 3.

1961 Cadosina semiradiata W a n n e r , В o r z a p. 12, T able 3, Figs. 2, 3.

1963 Cadosina semiradiata W a n n e r , S. G e r o c h , W. N o w a k , Figs. 7, 25, 26.

1965 Cadosina semiradiata W a n n e r , W. N o w a k , p. 469

1969 Cadosina semiradiata W a n n e r , B o r z a p. 49, T able X L I X , Figs. 14— 20.

D e s c r i p t i o n . Microfossil of spherical or slightly elliptic shape, ha­

ving unicellular test composed o f two layers. Inner side of the test is fine-grained and dark. Outer side of the test is composed o f radially ar­

ranged fibres; w h ije in reflected light and colourless in transmitted light.

Outer diameter of specimens is 50— 60 urn. The thickness of inner layer is 4— 11 [xm, that of the outer one 4— 15 |im. In longitudinal axial section an aperture is visible, 4— 27 ш wide. The outer surface o f the test is uneven. Specimens from the Jurassic o f the Carpathian Foreland are sim­

ilar to those described by B o r z a (1961, Table III, Fig. 2; Table 49, Fig. 19).

Geological Institute

Carpathian Branch, Cracow г

ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków, Poland

R E F E R E N C E S W Y K A Z L I T E R A T U R Y

B o r z a К. (1961), V ÿsk yt rodu Stomiosphaera W anner, Cadosina W an n er a Pitho- nella Lorenz w Zâpadnÿch Karpatoch. Geol. Sborn., 12, 1, pp. 7— 16. Bratislava.

B o r z a К. (1964), Die Gattung Stomiosphaera W anner, 1940 in den Westkarpaten.

Geol. Sborn., 15, 2, pp. 189— 195. Bratislava.

B o r z a K. (1969), Die M ikrofazies und Mikrofossilien des O berju ras und der U n te r­

kreide der Klippenzone der W estkarpaten. Verlag der Slowakischen Akademie der Wissenschaften. Bratislava.

B u k o w y S. (1956), Geologia obszaru położonego między K rak o w em a Korzkwią.

Biul. Inst. Geol. 108, pp. 17— 79. W arszaw a.

47

C o l o m G. (1935), Estudios litologicos sobre ei Juräsica de M allorca. Ass. et Géol.

Médit, occid., Geol. des pays Catalans 3. Barcelona.

G a r l i c k a I. (1970), S tratygrafia u tw orów jurajskich na E od K rak o w a. A rch . Inst. Geol. K raków .

G e r o c h S., N o w a k W . (1963), P ro fil dolnej kredy śląskiej w Lipn ik u koło Bielska. Rocz. Pol. Tow . Geol., 33, 2, pp. 241— 264. K raków .

H o r o w i t z A. S., P o t t e r P. E. (1971), Introductory Petrography of Fossils, pp. 74— 75, table 54. Springer Verlag, Berlin— H eidelberg— N e w York.

N a g y I. (1966), A Stom iosphaera és Cadosina nemzetseg rétegtani szerepe a Mecseki felsöjuräban. Földt. Közlöny, 96, 1, p p 86— 104. Budapest.

N a g y I. (1969), Расчленение верхнеюрских отложений Гор Мечен по ископаемым орга­

низмам. Ann. Inst. Geol. Pub. Hungarici, 54, Fasc. 2, p. 319— 332.

N o w a k W . (1966), Cadosina W a n n e r , 1940 (incertae sedis) z Polskich K arpat fliszowych. Spraw. Posiedź. Komis. Oddz. P A N w Krakowie (lipiec— grudzień 1965), pp. 468— 470. K raków .

N o w a k W . (1968), Stom iosferidy w a rstw cieszyńskich (kim eryd hoteryw ) Polskiego Śląska Cieszyńskiego i ich znaczenie stratygraficzne. Stomiosphaerids of the Cieszyn Beds (K im m eridgian— H auterivian) in the Polish Cieszyn Silesia and Their Stratigraphical Value. Rocz. Pol. Tow. Geol., 38, 2— 3, pp. 275— 327. K r a ­ ków.

R ó ż y c k i S. Z. (1953), Górny dogger i dolny m alm Jury K rakow sko-C zęstochow ­ skiej. Pr. Inst. Geol. 17. W arszaw a.

V o g l e r J. (1941), O ber — Jura und K reide von M isol (Niederländisch — Ostin­

dien). Paleontographica, Suppl. Bd. 4, Stuttgart.

W a n n e r J. (1940), Gesteinbildende Foram iniferen aus M alm und Unterkreide des östlichen Ostidischen Archipels. Päläont. z. 22, 2, pp. 75— 99. Berlin.

STRESZCZENIE

W otworach wiertniczych odwierconych na obszarze Przedgórza K ar­

pat, w najniższej części utworów oksfordu wykształconych jako wapienie gruzłowe z gąbkami, mikroskopowo stwierdzono zespół mikroskamienia- łości wapiennych z rodzaju Colomisphaera ( N o w a k, 1968). Mikroska- mieniałości te mają ograniczony zasięg w profilu pionowym, co pozwala na wyróżnienie poziomu z Colomisphaera w osadach oksfordu na tym te­

renie. W spągu utworów z colomisferami leżą wapienie piaszczyste kry- noidowe, zaliczone do keloweju ( R ó ż y c k i , 1953). Brak fauny amonito­

w ej zarówno w wapieniach gruzłowych, jak ich utworach spągowych i stropowych uniemożliwia ścisłe określenie pozycji stratygraficzniej po­

ziomu z Colomisphaera.

Wapienie gruzłowe w obrazie mikroskopowym są to wapienie pelleto- w e (sensu H o r o w i t z i P o t t e r , 1971) miejscami skrzemionkowane i zdolomityzowane. W yróżniony tutaj zespół mikroskamieniałośoi jest

dość jednorodny, występują:

Colomisphaera fibrata (N a g y) 1966 — С * Colomisphaera minutissima ( C o l o m ) 1935 — С

* С — często (common); R — rzadko (rare); F dość często (frequent).

48

Stomiosphaera sp. — С

Globochaete alpina L o m b a r d — С Cadosina lapidosa V o g l e r 1941 — R Protoglobigerinae — R

i inne otwornice K rynoidy

M szyw ioły

W zespole tym obserwuje się znaczne zróżnicowanie w ilości występują­

cych okazów Colomisphaera fibrata i(N a g y ) oraz Colomisphaera m inu­

tissima (С o 1 o m) w profilu pionowym omawianych wapieni (fig. 2).

Zróżnicowanie liczbowe oolomisfer w płytkach cienkich najprawdopo­

dobniej zależne jest od pozycji w profilu oraz w pewnym stopniu zw ią­

zane jest z dolomityzacją i sylifikacją osadu.

Poziom z colomisferami zaznacza się wyraźnie we wszystkich oma­

wianych otworach i obejmuje odcinek profilu ju ry zawarty m iędzy pia­

szczystymi wapieniami z kry no idami w spągu, a wapieniami m arglisty- mi i skalistymi w stropie.

Miąższość jego jest niewielka, w badanych otworach wynosi 3,5—

21,0 m i wyznaczona została na podstawie rdzeni oraz za pomocą w y k re­

sów profilowania elektrycznego (fig. 3).

Podobny zespół mikroskamieniałości jak na Przedgórzu Karpat został stwierdzony w oksfordzie w Górach Mecsek (N a g y, 1966, 1969) oraz w oksfordzie serii manińskiej w Karpatach Zachodnich na terenie Cze­

chosłowacji ( B o r z a, 1969), co pozwala sądzić, że mają one rozległe roz­

przestrzenienie w podobnej pozycji stratygraficznej.

O P I S Y P A L E O N T O L O G I C Z N E

Colomisphaera fibrata ( N a g y ) 1966

(Tabl. I, fig. 3— 4)

Mikroskamieniałość o zarysie kolistym, o średnicy zewnętrznej 30— 60 mikronów. Skorupka utworzona z drobnych i równych włókien o orienta­

c ji promienistej, grubość skorupki 3,5— 7,5 mikronów. Powierzchnia w e­

wnętrzna skorupki gładka, zewnętrzna strona nierówna. W nętrze w yp eł­

nia jądro kalcytowe. W świetle odbitym skorupka jest biała, w przecho­

dzącym szklista, bezbarwna, przy skrzyżowanych nikolach i obrocie sto­

likiem mikroskopu skorupka wykazuje nieciągłą polaryzację.

Okazy z Przedgórza Karpat w stosunku do opisanych z Gór Mecsek przez N a g y e g o (1966), z Karpat Śląskich przez N o w a k a (1968) oraz Karpat Zachodnich przez В o r z ę (1969) osiągają szerszy interwał w ie l­

kości.

Colomisphaera minutissima ( C o l o m ) 1935

(T abl. I, fig. 5— 6)

Mikroskamieniałość o zarysie kolistym, skorupce jednowarstwowej, o strukturze włóknistej. Kom ora wypełniona kalcytem. Powierzchnia

49

skorupki od strony jądra kalcytowego zw ykle jest ziarnista i oddzielona od niego ciemnym nierównym pierścieniem o strukturze bezładnej. Po stronie zewnętrznej skorupka jest nierówna. Średnica zewnętrzna okazów od 22— 49 mikronów. Grubość skorupki 3— 8 nm. Grubość ciemnego pier­

ścienia mniejsza lub równa grubości tej części skorupki, która ma budo­

wę włóknistą. W świetle odbitym skorupka jest biała, w przechodzącym żółtawa. P rzy skrzyżowanych nikolach i obrocie stolikiem nie w ykazuje krzyża osiowego. U badanych okazów nie stwierdzono ujścia.

Okazy z oksfordu Przedgórza Karpat odpowiadają opisanym przez N o w a k a (1968) z Karpat Śląskich i Bułgarii — profil Neskovci (kime- ryd-hoteryw).

Stomiosphaera sp.

(Tabl. I, fig. 1— 2)

Mikroskamieniałość o zarysie kolistym, skorupce jednowarstwowej.

Średnica zewnętrzna okazów 30— 60 mikronów. Skorupka zbudowana z włókien zorientowanych promieniście. Grubość skorupki 4— 7,5 mikro­

na. Wnętrze wypełnione kalcytem.

W świetle odbitym skorupka jest biała, w przechodzącym bezbarw­

na, przy skrzyżowanych nikolach widoczny jest ciem ny krzyż osiowy.

Mikroskamieniałość ta budową skorupki i wym iaram i wykazuje bardzo duże podobieństwo do Colomisphaera fibrata ( N a g y ) , różni się jednak od niej własnościami optycznym i skorupki, występującym i przy skrzy­

żowanych nikolach. Z dotychczasowych obserwacji wynika, że S tom io­

sphaera sp. nie występuje w całym pionowym profilu omawianego po­

ziomu i na ogół nie spotykano ich w najw yższej jego części (tabela III).

Cadosina semiradiata W a n n e r , 1940

(Tabl. I, fig. 7— 8)

Mikroskamieniałość o zarysie kolistym lub nieco eliptycznym posiada­

jąca dwuwarstwową skorupkę, jednokomorowa. Skorupka w części w ew ­ nętrznej ma budowę drobnoziarnistą i barwę ciemną. Struktura skorupki w zewnętrznej części jest włóknista o orientacji promienistej, w świetle odbitym biała, w przechodzącym bezbarwna. Średnica zewnętrzna oka­

zów od 50— 65 mikronów. Grubość warstw y wewnętrznej od 4— 11 [im, grubość zewnętrznej 4— 15 [xm. P rzy poidłużnych cięciach osiowych w i­

doczne jest ujście szerokości 4— 27 [im. Zewnętrzna powierzchnia sko­

rupki nierówna. Okazy z ju ry Przedgórza Karpat wykazują pewne ana­

logie z okazami przedstawionymi przez В o r z ę (1961, tabl. 3, fig. 2, 1969, tabl. 49, fig. 19).

Mikroskamieniałość ta stwierdzona została w jednej tylko warstwie 0,5 m miąższości w najniższej części wapieni gruzłowych z gąbkami, leżą­

cych na spągowych wapieniach piaszczystych krynoidowych w otworze Borzęta IG — 1 na głębokości 2309,0— 2309,5 m.

4 — Rocznik Pol. Tow. Geolog, z. 1

50

Cadosina semiradiata W a n n e r wymieniania jest dotychczas głów ­ nie z utworów kim erydu-ty tonu i młodszych (W a n n e r i V o g l e r , 1941, N o w a k , 1968; B o r z a , 1969).

Odosobnione jej stanowisko zasygnalizowane jednak zostało w naj­

wyższej części keloweju w serii manińskiej w Czechosłowackich K arpa­

tach Zachodnich ( B o r z a , 1969 str. 27). Ze względu jednakże na to, że okazy Cadosina semiradiata W a n n e r stwierdzone w otworze В о г z ę t a IG — 1 występują wspólnie z Colomisphaera fibrata (N a g y), form ą do­

tychczas nie wymienioną z utworów starszych niż oksfordzkie, tę część odcinka profilu wapieni gruzłowych w tym otworze zaliczono do oksfordu.

Instytut Geologiczny, Oddział Karpacki w Krakowie ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

E X P L A N A T I O N O F P L A T E I O B J A Ś N IE N IA T A B L I C Y I

Figs. 1— 2. Stomiosphaera sp. Crum pled limestones w ith sponges — Oxfordian. (W y - ciąże 6, thin section W 5). Fig. 1 — one niool; Fig. 2 — crossed nicols Fig. 1— 2. Stomiosphaera sp. W apienie gruzłowe, gąbkow e — oksford. (W yciąże 6,

płytka cienka W 5). Fig. 1 — jeden nikol; Fig. 2 — nikole skrzyżowane Figs. 3— 4. Colomisphaera fibrata (N a g y). Crum pled limestones w ith sponges —

O xfordian. (W yciąże 6, thin section W 5; Borzęta IG-1, thin section B 5) Fig. 3— 4. Colomisphaera fibrata ( N a g y). W apienie gruzłowe, gąbk ow e — oksford.

(W yciąże 6, płytka cienka W 5; Borzęta IG -1, płytka cienka B 5)

Figs. 5— 6. Colomisphaera minutissima ( C o l o m ) . Crum pled limestones w ith spon­

ges — O xfordian. (Borzęta IG-1, thin section B 3)

Fig. 5— 6. Colomisphaera minutissima ( C o l o m ) . W apienie gruzłowe, gąbkow e — oksford. (Borzęta IG-1, płytka cienka B 3)

Figs. 7— 8. Cadosina semiradiata W a n n e r . Crum pled limestones w ith sponges — O xfordian. (Borzęta IG -1, thin section B 7)

Fig. 7— 8. Cadosina semiradiata W a n n e r . W apienie gruzłowe, gąbkow e — oks­

ford. (Borzęta IG -1, płytka cienka B 7)

Rocznik Pol. Tow, Geol, t. XLIV, z. 1 Tabl. I

I. Garlicka