Jest to stan kliniczny, w którym na skutek dysproporcji między zapotrzebowaniem a dostarczeniem odpowiedniej ilości tlenu do komórek organizmu dochodzi do
upośledzenia funkcji i niewydolności ważnych
dla życia narządów.
Potoczne określenie „szok”
nie powinno być stosowane zamiennie, gdyż oznacza jedynie reakcję układu
nerwowego na
traumatyczne przeżycia i wyraża się w postaci
drżenia mięśni i bladości
skóry.
krwotoczny
hipowolemiczny
kardiogenny
septyczny
anafilaktyczny
neurogenny
Wstrząs krwotoczny występuje najczęściej.
Znaczna utrata krwi grozi spadkiem ciśnienia
krwi i niedostatecznym zaopatrzeniem tkanek
w tlen.
Ból z rany zwiększa dodatkowo groźbę
wystąpienia wstrząsu.
Do powstania wstrząsu krwotocznego
dochodzi wówczas, gdy ubytek krwi
przekracza 25% krwi krążącej.
krwotoki zewnętrzne i
wewnętrzne
utrata płynów np. przy rozległych
oparzeniach
silne wymioty/biegunki
obfite poty, np. udar słoneczny
◦ pragnienie i suchość w ustach
(duże zapotrzebowanie na płyn)
◦ niepokój, zaburzenia świadomości związane
z niedokrwieniem i niedotlenieniem mózgu
◦ bladość skóry
◦ spadek ciśnienia krwi spowodowany
zmniejszeniem objętości krwi krążącej
◦ niska produkcja moczu spowodowana
skurczem naczyń nerkowych
jeśli to możliwe, należy usunąć przyczynę wstrząsu, np. zatamować krwotok.
ułożyć poszkodowanego w pozycji
przeciwwstrząsowej, tj. płasko na wznak z
nogami uniesionymi około 30cm wyżej (można podłożyć wałek z koca itp.)
zapobiegać utracie ciepła, poszkodowany
powinien leżeć na kocu i być też nim przykryty.
uspokoić poszkodowanego i starać się zachować spokój w jego otoczeniu.
wezwać karetkę pogotowia.
regularnie kontrolować ważne funkcje życiowe.
Wynika ze zmniejszonej zawartości krwi w naczyniach.
Przyczyny:
krwotoki zewnętrzne i wewnętrzne
utrata płynów np. przy rozległych oparzeniach
silne wymioty/biegunki
obfite poty, np. udar słoneczny
Objawy:
szybkie, słabo lub niewyczuwalne tętno
blada, zimna skóra, często z towarzyszącymi dreszczami
zimny pot
niepokój, zdezorientowanie
Postępowanie:
Jeśli to możliwe, należy usunąć przyczynę wstrząsu, np.
zatamować krwotok.
Ułożyć poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej, tj.
płasko na wznak z nogami uniesionymi około 30cm wyżej (można podłożyć wałek z koca itp.)
Zapobiegać utracie ciepła, poszkodowany powinien leżeć na kocu i być też nim przykryty.
Uspokoić poszkodowanego i starać się zachować spokój w jego otoczeniu.
Wezwać karetkę pogotowia.
Regularnie kontrolować ważne funkcje życiowe.
Spowodowany jest ostrym spadkiem wydajności pracy serca.
Przyczyny:
zawał mięśnia sercowego
zaburzenia rytmu serca
zator tętnicy płucnej
Objawy:
szybkie, słabo wyczuwalne tętno
zimna, blada skóra
zimny pot
drżenia
Postępowanie:
Sprawdzić podstawowe funkcje życiowe
Ułożyć poszkodowanego z lekko uniesioną górną połową ciała
Uspokoić poszkodowanego
Chronić go przed wyziębieniem
Wezwać karetkę
W tym rodzaju wstrząsu NIE WOLNO stosować pozycji
przeciwwstrząsowej! Może ona obciążyć dodatkowo już i tak przeciążone serce!
Jest ostrą, zagrażającą życiu reakcją alergiczną całego
organizmu. Z reguły występuje natychmiast po kontakcie z substancjami wyzwalającymi, mogą to być np. leki, preparaty krwi, jad owadów
Objawy:
zaczerwienienie skóry, świąd, obrzęki na całym ciele, czasem pokrzywka
duszność związana z obrzękiem krtani i/lub skurczem oskrzeli
spadek ciśnienia związany z zapaścią sercowo-naczyniową i zwiększoną przepuszczalnością naczyń włosowatych
nudności, wymioty
Postępowanie:
Przerwać kontakt z alergenem (np. zaprzestać podawania leku!)
Skontrolować podstawowe funkcje życiowe
Ułożyć poszkodowanego w pozycji bezpiecznej
Wezwać karetkę pogotowia.
Pamiętać należy, że poszkodowany we wstrząsie jest na ogół przytomny!
Obciążenia psychiczne, jak strach czy ból mogą nasilać wstrząs.
Nie należy stosować ułożenia przeciwwstrząsowego w przypadku:
urazu czaszkowo-mózgowego
duszności
nagłych bólach w klatce piersiowej i/lub nadbrzuszu.
Postępowanie:
Wstrząs neurogenny. Podobny do hipowolemicznego, z tym, że mechanizm powstawania jest odwrotny: objętość krwi nie ulega
zmniejszeniu, za to wskutek zahamowania przewodzenia impulsów nerwowych następuje rozszerzenie naczyń. W ten sposób krwi jest za mało aby je wypełnić i rozwija się wstrząs. Objawy i postępowanie – jak przy wstrząsie hipowolemicznym.
Wstrząs septyczny. Podobny do anafilaktycznego. Jest wynikiem
ostrej reakcji zapalnej jako odpowiedź organizmu na drobnoustroje.
Dochodzi do rozszerzenia naczyń, ucieczki płynów z ich światła oraz wykrzepiania śródnaczyniowego. Objawy i postępowanie – jak przy wstrząsie hipowolemicznym.
