Janusz R. Budziński
Sprawozdanie z wyjazdu naukowego
Piotrkowskie Zeszyty Historyczne 4, 313-314
Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, T. 4 (2002)
Janusz R. Budziński
SPR A W O ZD A N IE Z W Y JA ZD U N A U K O W EG O
N a zaproszenie W ydziału H istorycznego Państw ow ego U niw ersytetu M o skiew skiego im. Łom onosow a, w dniach od 2 do 29 w rześnia 2001 r., w yjechałem do M oskw y by przeprow adzić kw erendę w tam tejszych archiw ach i bibliotekach. C elem kw erendy było zgrom adzenie m ateriałów do pracy nad rozpraw ą habilitacyj n ą pośw ięconą rosyjskiem u M SZ na początku X X w.
W trakcie pobytu pracow ałem w Państw ow ym A rchiw um Federacji Rosyjskiej (G osudarstw iennyj A rchiw Rossijskoj Fiederacji - dalej GARF) oraz w biblio te kach: Państw ow ej Publicznej B ibliotece Historycznej R osji i B ibliotece Instytutu Inform acji N aukow ej Rosyjskiej A kadem ii Nauk.
W GA RF zapoznałem się z w ybranym i m ateriałam i zgrom adzonym i w zespo łach: „G irs A. A .” , „Izwolskij A. P .”, „Lam sdorf W. N .” , „Im pierator N ikołaj II”, „Sztiurm er B. W .”, „N ieratow A. A .” , „M inistierstw o finansów w rem iennogo pra- w itielstw a”.
W śród dokum entów zgrom adzonych w wyżej w ym ienionych zespołach m oją uw agę zw róciły m .in. dziennik A. G iersa (fragm enty dotyczące bądź M SZ, bądź któregoś z m inistrów spraw zagranicznych) oraz m ateriały dotyczące: ubioru urzęd ników M SZ, przedstaw iające skład osobow y jednego z w ydziałów , poruszające problem języ k a używ anego w korespondencji dyplom atycznej (zam iana francuskie go n a rosyjski), czy propozycje w prow adzenia zm ian w sam ym m inisterstw ie.
W bibliotekach szczególną uwagę zw róciłem n a publikacje dotyczące historii i działalności carskiego M SZ. W śród nich w ym ienić należy pam iętniki i dzienniki lu dzi zw iązanych z dyplom acją. Szczególnie w ażne dla przyszłej rozpraw y s ą dzien niki m inistra spraw zagranicznych R osji w latach 1900-1906 W . N. L am sd orffa1 oraz w spom nienia pracow nika w ydziału konsularno-praw nego M S Z G. M ichajłow skiego2. O prócz nich odnotow ać w ypada jeszcze w spom nienia J. Sołow iew a (Soło- w iew J., Wospominanija dipłomata. 1893-1922, M oskw a 1959) oraz R. R osena (R osen R., Forty years o f diplom acy, t. 2, New Y ork 1922).
In n ą rów nie isto tn ą p ozycją je st opublikow ana w 1902 r. przez rosyjskie M ini sterstw o Spraw Zagranicznych m onografia, zaw ierająca historię m inisterstw a od czasów tzw. P osolskiego prikazu do pierw szych lat panow ania M ikołaja II. Praca ta została napisana z okazji stulecia istnienia M SZ, a w zw iązku z tym najw ięcej m iej
1 W. N . L a m s d o r f , Dniewnik 1894-1896, Moskwa 1991.
2 G. N. M i c h a j ł o w s k i , Zapiski - iz istorii rossijskogo wriieszniepoliticzeskogo wie- domstwa. 1914-1920, t. 1, Moskwa 1993.
S p r a w o z d a n i a sca pośw ięcono latom 1802-19023.
W trakcie kw erendy nie pom inąłem artykułów odnoszących się do M inisterstw a Spraw Z agranicznych. Z ich liczby przytoczę tutaj trzy, m oim zdaniem najistotniej sze: Jem iec W ., A. P. Izwolskij: m inistr-nieudacznik iii reform ator?, „N ow a i no- w iejszaja istoria” 1993, nr 1; Florinski M ., K istorii obrazow ania i diejatielnosti m ałogo Sow ieta M inistrów 1906-1914, „W iestnik Leningradskogo uniw iersitieta” , 1977, nr 2; L ichaczew M ., Izmienienia w strukturie MID R ossii w priedoktiabrskij periu d, „Sow ietskije archiw y”, 1979, nr 2.
Przytoczone tu m ateriały stanow ią zaledw ie część dokonanej w archiw um i b i bliotekach kw erendy. Ich ilość oraz jak o ść pozw alają na stw ierdzenie, że zaistnieją w najbliższym czasie w postaci publikacji.
3 Oczerk istorii Ministierstwa inostrannych dieł. 1802-1902, S. Petersburg 1902. 314
