Piotr Szczemielinow
Nowy etap działalności sądów
koleżeńskich
Palestra 8/5(77), 70-72
70 P i o t r S z c z e m i e l i n o w N r 5 (77)
S tan ow isko tego rodzaju zajm uje też Sąd N ajw yższy w następującej tezie: „Z dniem w ejścia w życie Itej u staw y (tj. z dniem 2.VII.1960 r.; uwaga m oja , J.B.) w spraw ach o przestęp stw a określone w art. 255 § 1 k.k. sądy pow iatow e w try bie uproszczonym orzekają na rozprawie w składzie jednego sędziego i dwóch ław n ików , bez w zględu na to, czy przestępstw o to jest ścigane z oskarżenia p ry w atnego, czy też z urzędu na p odstaw ie art. 255 § 5 k.ik.”22
(daszy ciąg nastąpi) 2* U c h w a ł a z 2 4 .V III.1 9 6 1 r . V I K O 36/61 — O S N - G e n . P r o k . p o z . 138/61.
PIOTR SZCZEMIELINOW
Nowy etap działalności sqdów koleżeńskich
Dnia 23 października 1963 r. Prezydium Rady N ajw yższej RSFRR uchw aliło ustaw ę „O w prow adzeniu uzupełnień i zmian do u staw y o sądach koleżeńskich”. U staw a ta ma w yjątkow o w ażne znaczenie dla dalszego w zm ocnienia roli są dów koleżeńskich w dziele w ychow ania kom unistycznego pracujących. W prowa dzenie do obowiązującej ustaw y uzupełnienia i zm iany znacznie zw iększają rolę sądów koleżeńskich w w a lce z naruszeniam i d yscypliny pracy i zasadam i w sp ó ł życia socjalistycznego, podnoszą au torytet tych sądów, w reszcie stanow ią jakby
w y t y c z n e dla sądów koleżeńskich w szystkich republik zw iązkow ych.
W spom niane uzupełnienia i zm iany dotyczą następujących zagadnień: 1) Jeśli chodzi o stronę organizacyjną tych sądów, to w odróżnieniu od do tychczasow ego przepisu, który zezw ala na organizowanie sądów koleżeńskich w k olektyw ach liczących co najm niej 50 pracowników, p rzew idu je się obecnie m ożliw ość tworzenia sądów koleżeńskich także w tedy, gdy k olek tyw liczy mniej niż 50 osób, jednakże w ów czas na utw orzenie sądu koleżeńskiego należy uzys kać zgodę odpow iedniego organu zw iązku zawodowego lub kom itetu w yk on aw czego m iejscow ej T ady delegatów ludu pracującego.
Zam iast — jak dotychczas — w yboru sądów koleżeńskich na okres jednego roku, wprowadza się teraz w ybór tych sądów na okres d w u letn i. W związku z tym uzupełnieniem wprow adza się obowiązek składania p rzez sądy koleżeńskie sprawozdań przed zebraniem ogólnym k olektyw u nie rzadziej niż raz do roku.
2) N ow e przepisy rozszerzają znacznie zakres w łaściw ości sądów koleżeńskich. Oprócz bow iem spraw podlegających rozpatrzeniu przez sądy k oleżeńskie na mo cy dotychczasow ych przepisów w prow adza się dodatkowo n astępujące kategorie spraw, które będą podlegać kom petencji sądów koleżeńskich:
a) zniszczenie, utrata, uszkodzenie inw entarza, narzędzi, m ateriałów oraz inne go m ienia państw ow ego lub społecznego w skutek niesum iennego traktowania sw ych obow iązków , jeśli n'ie pociągnęło to za sobą znacznego uszczerbku,
b) sam ow olne użycie — dla celów osobistych — stanow iących własność przed siębiorstw a państw ow ego, organizacji, kołchozu lub organ izacji społecznej albo spółdzielczej: środków transportowych, obrabiarek, narzędzi, surow ca i innego
\ Tr 5 (77) N o w y e t a p d z i a ł a l n o ś c i s ą d ó w k o l e ż e ń s k i c h 71
mienia, jeżeli na skutek tych czynów przedsiębiorstwa, instytucje i organizacje nie dozn ały znacznego uszczerbku,
c) dopuszczenie się po raz p ierw szy drobnego czynu chuligańskiego, drobnej spekulacji, drobnego zagrabienia m ienia państw ow ego lub społecznego, jak rów nież ipopełnienie po raz pierwszy kradzieży przedstaw iających n iew ielk ą w artość przedm iotów codziennego spożycia lub użytku a stanow iących osobistą w łasność obyw ateli — w w ypadku gdy w in ny i poszkodowany są członkam i tego samego kolektywu,
d) w yprodukow anie samogonu lub innych mocnych napojów po raz p ierw szy — nie w celu zbycia i w nieznacznej ilości,
e) pobicie i lekkie uszkodzenie ciała, jeżeli n ie pociągnęły za sobą rozstroju zdrowia i zositały popełnione po raz pierwszy,
f) przestrzeganie przepisów o bezpieczeństw ie przeciwpożarowym ,
g) sp ow od ow anie zbędnych w ydatków na rem ont bieżący pomieszczeń p ow szechnego użytku ,
h) spory o sposób użytkowania budynków będących w spólną w łasnością dwóch lub w ięk szej liczby obyw ateli, o podział m ajątku zagrody kołchozowej i w yd zie len ie z zagrody kołchozow ej oraz o podział m ajątku pomiędzy m ałżonków —
jeżeli strony będące w sporze w yrażą zgodę na przekazanie sprawy pod rozpoz nanie sądu koleżeńskiego,
i) sam ow ola, n ieudzielenie ,pomocy choremu, niedozw olone leczenie, nabycie m ienia zdobytego w sposób przestępny oraz inne czyny przestępne, jeżeli nie przedstaw iają one dużego niebezpieczeństw a społecznego, organy zaś m ilicji, pro kuratury lub sąd uznają za celow e przekazanie sprawy pod rozpoznanie sądu ko leżeńskiego. W szystkie w ym ienione sprawy były rozpoznawane przez sądy ludo we.
3) W prowadzone zostały także zmiany i uzupełnienia dotyczące trybu rozpa tryw ania i stosow ania środków oddziaływania społecznego oraz dotyczące w y k o nyw ania w yroków sądowych koleżeńskich.
W edług ustaw y sądy koleżeńskie rozpatrują sprawy w ciągu piętnastu dni od ch w ili w p ływ u ich do sądu, ale gdy chodzi o drobny czyn chuligański lub drobną spekulację, to term in ten w ynosi n ajw yżej siedem dni od ch w ili w pływ u spraw o te czyny do sądu. U staw a stanow i także, że jeżeli sprawa jest rozpatry w ana w ed łu g m iejsca zam ieszkania obwinionego, to sąd koleżeński — w w y p a d kach k oniecznych — zapew nia udział w posiedzeniu sądu koleżeńskiego p rzedsta w iciela k olek tyw u , w którym pracuje obwiniony. Ponadto ustaw a stanow i, że w niosek o w yłączen ie przewodniczącego i członków sądu koleżeńskiego może być zgłoszony przez poszkodowanego i uczestników sporu.
Inne u zu pełnien ie u staw y głosi, że jeśli sprawa ulega rozpoznaniu w ed łu g m iejsca zam ieszkania obwinionego, to sąd koleżeński m oże podać swój w yrok do w iadom ości organizacji społecznych w edług m iejsca pracy tej osoby.
U zu pełn iająco zostały też wprowadzone następujące środki społecznego oddzia ływ an ia, które mogą być stosow ane przez sądy koleżeńskie: 1) w ysu n ięcie w obec kierow nika przedsiębiorstw a, instytucji lub organizacji k w estii zw oln ienia (w prze pisanym trybie) z pracy osoby wykonującej pracę związaną z w ych ow aniem n ie letn ich i m łodzieży albo też pracę związaną z rozporządzeniem lub pilnow aniem w artości m aterialnych, jeżeli sąd koleżeński, m ając na w zględzie charakter po- p ełn onych przez daną osobę w ystępków , nie uzna za m ożliw e pow ierzyć mu danej pracy na przyszłość; 2) zgłoszenie pod adresem kierow nika przedsiębior stw a, in sty tu cji lub organizacji w niosku o skierow anie do w ykonyw ania n iek w
a-72 P r a s a o a d w o k a t u r z e N r 5 (77)
lifikow anych prac fizycznych w tym że przedsiębiorstwie, instytucji lub organi zacji — na okres do p iętnastu dni i za opłatą należną od w ykonyw anej pracy — osób, które dopuściły się drobnego czynu chuligańskiego, drobnej spekulacji, drobnego zagrabienia m ienia państw owego lub społecznego oraz kradzieży przed staw iających n iew ielką wartość przedm iotów codziennego użytku i spożycia, jak rów nież osób, które dopuściły się pobicia i lekkiego uszkodzenia ciała.
Nowa u staw a dodatkow o stanow i, że przy rozpatrywaniu spraw o drobną sp e kulację sąd koleżeński w ydaje postanow ienie o przekazaniu przedm iotu drobnej sp ek ulacji na dochód państwa.
W celu w ykonania postanow ienia o przekazaniu przedm iotów drobnej speku lacji na dochód państw a przewodniczący sądu koleżeńskiego kieruje sp raw ę do sędziego ludowego, który po sprawdzeniu legalności wyroku w ydaje tytu ł w y k o naw czy w celu w ykonania postanowienia przez komornika sądowego.
Organizacje partyjne i zw iązków zawodowych, jak rów nież w ładze m iejscow e obow iązane są poświęcać w iele uw agi działalności sądów koleżeńskich i zap ew niać im odpow iednie warunki dla ich skutecznej pracy.
Jedną z form kierowania działalnością sądów koleżeńskich ze strony społe czeństw a są tworzone z inicjatyw y m iejscowych organów w ładzy z pracow ni ków sądow o-śledczych rady sądów koleżeńskich przy komitetach w ykonaw czych rejonow ych i m iejskich rad delegatów ludu pracującego. Tego rodzaju rady zo stały utw orzone i pracują skutecznie w rejonach i m iastach Federacji Rosyjskiej. W skład rad wchodzą najlepiej przygotowani i ak tyw ni członkowie sąd ów ko leżeńskich. Rady sądów koleżeńskich organizują kontrolę działalności sądów ko leżeńskich, uogólniają i rozpowszechniają zdobyte przez nie pozytyw n e w yn ik i i dośw iadczenia oraz prowadzą zajęcia z członkami sądów koleżeńskich.
Liczni pracow nicy sądowo-iprokuratorscy i adwokaci w łączyli się do pracy rad sądów koleżeńskich. Jako członkowie rad pomagają oni w praw idłowym organizo w aniu pracy sądów koleżeńskich i prowadzą zajęcia sem inaryjne z członkam i
tych sądów.
Poważną pracę w ykonują rady w związku z rozpatrywaniem skarg na działal ność sądów koleżeńskich. W razie uznania wyroku sądu koleżeńskiego za sprzecz ny z prawem lub okolicznościam i sprawy, rada zwraca się d o kom itetu w yk o naw czego z w nioskiem o skierow anie sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd koleżeński.
P R 4 S / I O A D W O K A T U R Z E
Tym razem — przede w szystkim „Prawo i Życie”. W jednym bowiem n um e rze (7) spotykam y aż trzy pozycje poświęcone w całości adwokatom i radcom prawnym . Nic dziw nego, bo jak podaje Roman Ł y c z y w e k w artykule „Ilu nas jest” (w tym sam ym numerze PiŻ), przedstaw iciele tych dw óch zawodów praw niczych stanow ią w iększość, m ianow icie 54% ogółu członków ZPP. Należy się im w ięc m iejsce na łamach organu Zrzeszenia. Szczególnie teraz, w okresie przełom ow ym dla palestry.
