Roman Uździcki
"Edukacja Ustawiczna. Wymiar
teoretyczny i praktyczny", red. Stefan
M. Kwiatkowski, Warszawa-Radom
2008 : [recenzja]
Problemy Profesjologii nr 2, 166-169
Rom an Uździcki
recenzja książki: S tefan M . K w iatk o w sk i (red.), Edukacja Ustawiczna.
W ymiar teoretyczny i praktyczny,
W arszaw a - Radom 2008.
W 2008 roku na rynku wydaw niczym ukazała się praca zbiorow a pod redakcją na ukow ą Stefana M. K w iatkow skiego obejm ująca szerokie aspekty edukacji ustaw icznej. „Edu kacja Ustawiczna. W ym iar teoretyczny i praktyczny” to m onografia licząca 350 stron tekstu. Prezentacja dorobku teoretycznego i praktycznego w dziedzinie edukacji ustawicznej zaw arta je st w 32 opracowaniach zam ieszczonych w om awianej pozycji.
Książkę m ożna ocenić ja k o cenną z kilku choćby powodów. Bezsprzecznie na wy eksponowanie zasługuje podjęty temat. Znaczenie roli i rangi edukacji w życiu człow ieka udow odniło, że niem ożliw e staje się w yodrębnienie poszczególnych faz w ludzkiej biografii, a jej najgłębszy sens zaw iera się od daw na w codzienności. Te znane i akceptow ane wnioski w dalszym ciągu budzą potrzebę dyskursu i pokonania barier silnie ugruntowanych w trady cyjnym myśleniu o kształceniu. N a szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że om aw iana m o nografia została dedykow ana prof. zw. dr. hab. Zygm untowi W iatrowskiem u z okazji Jubile uszu 80-lecia a w ięc zrozum iałe jest, że zaw iera zbiór tekstów poświęcony bliskim Profeso rowi problem om edukacji ustawicznej rozpatrywanym z perspektywy pedagogiki pracy. W opracowaniach w ielokrotnie autorzy odw ołują się przy tym do dorobku Profesora ukazując różnorodność i w ielopłaszczyznow ość zagadnień pracy, pedagogiki pracy i rynku pracy.
Prezentację dorobku poprzedza „W prow adzenie” Stefana M. K wiatkowskiego, w któ rym autor ukazuje uczestnictw o w procesie edukacji ustawicznej jako ciągły proces poszuki w ania życia godnego a tym samym odpow iedniego miejsca w społeczeństwie. Jak pisze autor „edukacja ustaw iczna nie ogranicza się do dokształcania i doskonalenia zaw odowego - je st sw oistą strategią całożyciow ego rozw oju, realizacją idei uczenia się p rze z całe życie'".
Zbiór tekstów rozpoczyna artykuł dotyczący rozważań o przeobrażeniach i przyszłości pracy w ujęciu Zygm unta W iatrow skiego (E. M alewska) ze szczególnym uwzględnieniem kształcenia specjalistycznego ja k o alternatywy dla kształcenia ogólnego, „hum anistycznego” . Tym samym (konkluduje autorka) pedagogika pracy dopasowuje się do trendów edukacyj nych przyszłości.
Przybliżenia zagadnień dotyczących nauki o nauczycielu (pedeutologii) w pedagogice pracy podjął się kolejny autor (F. Szlosek). Ze względu na obszar zainteresowań pedagogiki pracy, jakim są procesy kształcenia zaw odowego, zagadnienia pedeutologiczne odniesione zostały głów nie do nauczyciela kształcenia zaw odowego. Poruszana problem atyka i w tym wypadku skoncentrow ała uw agę autora zarówno na dorobku, ja k i osiągnięciach profesora Zygm unta W iatrow skiego oraz innych w ybitnych reprezentantów pedagogiki pracy.
Teoretyczne rozw ażania o edukacji ustawicznej na styku pedagogiki i pedagogiki pra cy podjął się następny autor (W . Furm anek) w ychodząc od myśli Jana Pawła 11 „Praca je s t
dla człow ieka a nie człow iek dla pracy ” oraz „Praca ludzka nigdy nie m oże być tow arem " .
W opracowaniu w zięto pod uw agę istotę w spółczesnego rynku pracy. Ponadto zwrócono uw agę na edukację ja k o inw estycję w ludzi.
Recenzje 167 N a perspektywy rozw oju pedagogiki pracy w żywiołowym rozw oju społecznym zwrócili uwagę kolejni autorzy (S. Juszczyk, A. R a d z ie w ic z - W innicki) w ysuwając wniosek, że zarówno pedagogika pracy, ja k i inne dyscypliny/subdyscypliny m uszą rozw iązać problem nagromadzonej i nowo powstałej wiedzy.
Rozważania w kręgu dialogiczności i norm atywności pracy ludzkiej, traktujące pracę jako wartość uniw ersalną analizow ane są w kolejnym artykule (A. Solak). N atom iast następ
ne opracow ania ujm ują pedagogikę pracy w kontekście instytucjonalizacji kształcenia. W problem atykę tą w prow adza artykuł Edukacyjne wym iary pedagogiki pracy (B. Baraniak). Edukacyjne w ym iary pedagogiki pracy rozpatryw ane są tutaj w ujęciu edukacji szkolnej, przedzaw odow ej, prozawodowej oraz zaw odowej. A utorka przedstaw iła je ja k o model eduka cji zawodowej oparty na integracji. Zagadnieniom edukacji szkolnej jako podstawy edukacji całożyciowej swój artykuł pośw ięciła kolejna autorka (A. K arpińska) prezentując poza roz ważaniami teoretycznym i rów nież wyniki badań CBOS-u oraz wyniki raportu Społeczny w i
zerunek polskiej szkoły. Kolejny tekst om awia problem y edukacji ustawicznej w ujęciu Ro
berta Kidda, Jacques’a D elorsa i polskiej strategii z 2003 r. (J. Półtórzycki). Prezentacja za wiera podstaw owe w skazania edukacji ustawicznej z m ożliw ością wyboru. Edukacja perm a nentna wobec potrzeb rynku pracy to treść kolejnego opracow ania (E. G aw eł - Luty). A utor ka prowadzi rozw ażania na tem at edukacji zawodowej i potrzeby kontynuow ania w łasnego rozwoju sprzężonego ze wzrostem w ymagań ciągle ew oluującego rynku pracy.
W szeroki dyskurs pedagogiki pracy wpisuje się również problem atyka grupy zaw o dowej nauczycieli. Problem atyka edukacji permanentnej nauczycieli stanowi treść kolejnego artykułu (M. M agda-A dam ow icz) przybliżając kształcenie ustawiczne w św ietle raportów U NESCO a także specyfikę kształcenia i doskonalenia nauczycieli oraz istotę ich awansu zawodowego.
Interesującą część stanow ią teksty eksponujące specyficzne problem y współczesności w kontekście wyzwań pedagogiki pracy. W ażny i bardzo aktualny problem wielkiej m igracji zarobkowej w odniesieniu do problem atyki edukacji permanentnej podjął kolejny autor (K. K. Przybycień) traktując m igrację ja k o przyczynek, skutek i now ą form ę edukacji perm anent nej. Koleiny artykuł porusza problem y ustawicznej edukacji integracyjnej osób z ograniczoną spraw nością w perspektyw ie pracy (M. Dycht). N a szczególną uwagę zasługuje prom ow anie idei integracji edukacyjnej osób niepełnosprawnych, co tworzy z kolei warunki do ich pełnej integracji społecznej.
Rozważania o pracy, zaw odach i rozw oju pracowniczym otw iera artykuł sw oją treścią związany z potrzebam i i koniecznością kształcenia pracowniczego (B. Pietrulewicz). Autor analizuje i poszukuje rozw iązań w zakresie zaw odowego rozwoju pracowników, które m o głyby kom pleksow o w spierać działalność firm. O permanentnym rozwoju kwalifikacji zaw o dowych człow ieka w Polsce stanowi treść następnego artykułu (U. Jeruszka). Autorka pre zentuje rozwój zaw odowy ja k o proces obejm ujący całe życie człow ieka natom iast kształcenie ustawiczne ja k o determ inantę rozw oju kapitału ludzkiego. O m aw ia również dane na tem at udziału Polaków w kształceniu ustawicznym . Tem atykę fraktalności wyboru zawodu i pracy w całożyciowym rozw oju człow ieka ukazał autor kolejnego opracow ania (K. W enta) uw zględniając zarów no podejście filozoficzne, ja k i psychologiczne oraz socjologizująco - pedagogiczne do spraw zw iązanych z wyborem zawodu. Również problem ami rozwoju za
w odow ego, ale w okresie poprzem ysłow ym zajął się kolejny opracowujący (Z. W ołk). W artykule prezentow ane są poglądy na życie ludzkie ja k o drogę rozw ojow ą oraz pracę jako znaczące zadanie zaw odow e. R ozw ażania na tem at rozw oju zaw odowego i kariery zaw odo wej są treścią następnego artykułu (E. Podolska - Filipowicz) akcentując zazębianie się i uzu pełnianie obu tych procesów. O sukcesie zaw odowym m łodych pracow ników stanowi kolejny artykuł (R. Bera), w którym sukces zaw odow y postrzegany je st ja k o istotny w yznacznik efektyw nego funkcjonow ania człow ieka w środow isku pracy, a także ja k o ważny w ym iar jakości życia, je g o dobrostanu i pom yślnej realizacji strategii życiowej.
A ktualnym i rozw ażaniam i na styku człow ieka pracy i problem ami zw iązanym i z bez robociem podjął się kolejny autor (R. Skrzypniak). Scharakteryzow ał on bezrobocie, a także jego psychospołeczne skutki, szczególnie człow ieka przygotow anego do pracy. O ustawicznej edukacji pracowników ja k o w yznaczniku rozw oju organizacji XXI w ieku napisała kolejna autorka (R. Tom aszew ska - Lipiec) w skazując na edukację i rozwój pracow ników ja k o wy zw anie dla now oczesnych organizacji w skazuje na edukację ustaw iczną pracow ników w kontekście potrzeb pracodaw ców . System inform acji kierowniczej - podstawowym elem en tem spraw nego kierow ania placów ką ośw iatow ą stanowi treść następnego artykułu (W . Gori- szowski).
Przygotow aniem do efektywnej pracy zawodowej przy uw zględnieniu uw arunkowań psychologiczno-pedagogicznych stanowi treści kolejnego artykułu (W. Łozowiecka). Autorka akcentuje kształtow anie świadom ości zaw odowej pracow nika oraz dokładne określenie celów i priorytetów , ja k o w ektora „m otyw acja - cel” . K ontekst efektyw nego funkcjonow ania w za w odzie konkretyzuje następny artykuł (K. G ądecki). Autor podejm uje w nim zagadnienie motyw acji do pracy ja k o elem ent funkcjonalnego zarządzania zasobami ludzkimi w rozwoju zaw odowym pracowników w organizacji. O m ów ione zostało tu pojęcie i rodzaje m otyw acji, sposoby podejścia do m otyw acji oraz teorie z tym związane.
Drogami edukacyjnym i ja k o elem entam i edukacji w całożyciow ym rozw oju zaw odo wym absolw entów liceów profilow anych zajął się następny autor (J. Ambroży). Poza teore tycznymi rozw ażaniam i autor prezentuje wyniki badań dróg edukacyjnych absolw entów wszystkich liceów profilowanych w ojew ództw a pom orskiego. Tem at społecznych uw arun kowań udziału kobiet we w spółczesnym rynku pracy stanowi treść kolejnego opracow ania (L. M arszałek). A utorka om aw ia stereotyp kobiety w korelacji z faktami em pirycznym i i um iej scawia kobietę w odpow iednim miejscu na rynku pracy.
Przedmiotem rozważań kolejnego autora to kierunki zm ian kapitału społecznego w cywilizacji w iedzy (A. Zając). A utor poprzez analizę istoty kapitału społecznego dostrzega pojawienie się now ego zjaw iska oddzielania gospodarki od społeczeństwa. Interesujący pro blem podejm uje następny opracowujący (R. C ichoń) ukazując w olontariat ja k o etap i elem ent kształcenia zaw odow ego oraz edukacji perm anentnej jednostki na każdym etapie jej życia zaw odow ego oraz osobistego ze szczególnym uw zględnieniem czynników sprzyjających po wstaniu projektu „W olontariat - pierwszy krok na rynek pracy” . Problemami uznaw ania kw alifikacji z w ykorzystaniem krajowych standardów kwalifikacji zaw odowych dotyczy ko lejne opracow anie (I. W oźniak). Artykuł przedstaw ia możliwości w ykorzystania krajowych standardów kw alifikacji zaw odowych do potw ierdzania i uznaw ania kwalifikacji. N atom iast standaryzacja kwalifikacji zaw odowych ratow nika m edycznego na tle wym agań rynku pracy
Recenzje 169 stanowi treść następnego artykułu (J. Błasiak). A utorka prezentuje ogólne korzyści w ynikają ce ze standaryzacji oraz om aw ia krajow y standard kwalifikacji dla zawodu ratow nik m edycz ny. W ykorzystanie m ultim ediów w procesie kształcenia i doskonalenia to przedm iot zaintere sow ania kolejnej autorki (A. Koludo). O biektem jej zainteresow ań je st projektow anie m ulti medialnych pakietów edukacyjnych. Ostatni z tekstów (J. M oos) odw ołuje się do roli i zadań nauczycielskiego zespołu postępu pedagogicznego w edukacji perm anentnej oraz głównym i kierunkami działalności tegoż zespołu.
K siążka „Edukacja Ustawiczna. W ym iar teoretyczny i praktyczny” podejm uje pro blemy ze wszech m iar aktualne i tym sam ym w pisuje się w krąg bardzo szerokiego grona odbiorców . A dresow ana je st do tych w szystkich, których interesują problem y i zagadnienia zw iązane edukacją ustaw iczną i w artościow ym funkcjonowaniem jednostki na rynku pracy. 1 choć zagadnienia te były w ostatnich latach zauw ażalne w tem atach w ielu konferencji i opra cowań naukowych, to jednak zaprezentow ane ujęcie ukazuje w yjątkow ą ciągłość porusza nych zagadnień w zupełnie now ych w arunkach, niosących ze sobą zupełnie inne potrzeby i wyzwania. W artościowym spoiw em zebranych w książce tekstów je st tu autorytet Jubilata prof. Zygm unta W iatrowskiego. O dw oływ anie się do tekstów jego autorstw a i eksponow a nych zagadnień ukazuje je w innym św ietle i w innej perspektywie. Tym samym przedsta w ione przez poszczególnych autorów zagadnienia ukazują specyfikę współczesności i m ogą być przydatne nie tylko badaczom , kontynuatorom prezentowanej problem atyki, lecz także pracownikom , pracodaw com , osobom zajm ującym się całożyciow ą edukacją lub problem am i rynku pracy, w tym sam orządom oraz podm iotom zajmującym się zaw odow ą edukacją szkol n ą i pozaszkolną. W kręgu odbiorców nie sposób pom inąć również tych w szystkich, którzy refleksyjnie podchodzą do sw ojego rozw oju patrząc przez pryzm at perm anentnej edukacji.
