Przegląd wydawnictw prawniczych

Andrzej Wiśniewski

Przegląd wydawnictw prawniczych

Palestra 8/3(75), 43-49

1964

N r 3 (75) P rz e g lą d uiyctaum ic tw p r a w n ic z y c h ₄₃ sk a łb y w ięc p ra w a do zasiłk u z ubezpieczenia n a w y p a d e k choroby, w obec czego n ie w chodzi w g rę św iadczenie z u bezpieczenia społecznego.

S ynow i nie p rz y słu g u je też r e n ta od sp ra w c y p obicia z ty tu łu u tr a ty zdolności do p rac y . Z z e sta w ie n ia bow iem p rzepisów § 1 i 2 a r t. 161 k.z. w y n ik a , że re n ta ja k o św iadczenie p erio d y c zn e p rzy słu g u je ty lk o w w y p a d k u trw a łe j u tr a ty zd o l­ ności do p ra c y , za tr w a łą zaś u tr a tę p rz y jm u je się — n a p o d sta w ie p rzep isó w ubezpieczeniow ych — niezdolność p rz e k ra c z a ją c ą 6 m iesięcy, tj. niezdolność p r z e ­ k ra c z a ją c ą o k res, za k tó r y p rz y p a d a ją zasiłki chorobow e (tak i pogląd re p re z e n tu je ró w n ież A. S t e l m a c h o w s k i w pracy : O dszkodow anie za nieszczęśliw e w y ­ p a d k i w św ie tle p r a k ty k i są d o w e j, „B iuletyn M in. S p ra w ied l.” N r 10/61, s. 8—9). R en ta n ie p rz y słu g u je oczyw iście rów n ież ojcu pobitego, gdyż o n w ogóle nie u tra c ił zdolności do pracy .

Z godnie z a rt. 134 k.z., kto z w in y sw ej w yrządził d ru g iem u szkodę, ob o w iązan y je s t d o jej n a p ra w ie n ia . W dan y m w y p ad k u , ja k m ożna sądzić, p o b ity syn ża d n ej szkody m a te ria ln e j n ie doznał. M im o bow iem niem ożności św iad czen ia p rac y w g o sp o d a rstw ie ojca p rze z 1 m iesiąc, o trzy m y w a ł (tak za k ład am , bo s ta n f a k ­ ty czn y n a to n ie d aje w y ra ź n e j odpow iedzi) te w szy stk ie św iadczenia w y n ik a ją c e z pożycia w e w spólności dom ow ej, z ja k ich k o rzy sta ł w okresie, gdy był zdolny do św iad czen ia pracy . W ty m zak resie w ięc nie p rz y słu g u je synow i żad n a ak c ja o dszkodow aw cza po p ro stu ze w zględu n a b ra k szkody m a ją tk o w e j po jego stro n ie , co nie w y łącza ak c ji o zadośćuczynienie za cierp ien ia fizyczne i k rzy w d ę m o ­ ra ln ą . N ato m ia st szkody doznał ojciec pobitego, gdyż niezależnie od d o sta rc z a ­ n y ch synow i św iadczeń m u siał jeszcze ponieść w y d a tk i n a z a tru d n ie n ie r o b o tn i­ k ów w o k resie niezdolności do p rac y syna.

Istn ie je dostateczny, n o rm a ln y zw iązek przyczynow y m iędzy pobiciem syna. k tó re spow odow ało niezdolność do pracy, a szkodą doznaną przez o jc a w p o staci w y d a tk ó w n a zaan g ażo w an ie ro botników , zw łaszcza że nasze u sta w o d aw stw o u z n a je za w y sta rc z a ją c y p o śred n i zw iązek przyczynow y. W ty m w ięc w y p a d k u osobą le g ity m o w a n ą do w yto czen ia ak c ji odszkodow aw czej w e w sk az an y c h w yżej g ra n ic a c h o jed n o razo w e odszkodow anie (art. 157 k.z.) będzie ojciec.

T ak ie też sta n o w isk o z a ją łem w om aw ianej k w estii w p rac y m ej pt.: O dpo­ w iedzialność cyw ilna, za nieszczęśliw e w y p ad k i (W arszaw a, 1959, s tr. 208).

S. G A R L I C K I ''

P R Z E G L Ą D W Y D A W N I C T W #*#ł/łW I M I t t . Y C H

J . W ą s i k : Kara do ży w o tn ie g o więzienia w Polsce. W yd. Prawn. W arszaw a 1963

r. s. 192.

W ko łach p raw n ic zy ch (szczególnie są d o w o -p ro k u ra to rsk ich , ad w o k ack ich i w słu żb ie w ięziennej), a ta k że w innych k ręg a ch osób in te re su ją c y c h się p r a ­ w em k a r n y m często się m ów i o ta k zw anej „fikcyjności k a r y dożyw otniego w ię z ie n ia ”. T ym b a rd z ie j w ięc dziwi szczupłość n aszej lite ra tu r y n a u k o w e j n a te n te m a t, zw łaszcza że obecnie, w to k u p ra c n ad k o d y fik ac ją p ra w a karn eg o , za g ad n ie n ie to n ie w ą tp liw e zysk u je n a ak tualności.

44 P r z e g l ą d • w y d a w n i c t w p r a w n i c z y c h N r 3 (75>

cie dlugo letn o ść p rz e b y w a n ia w w ięzieniu, zakończona śm iercią sk azan eg o . B ez­ n ad z ie jn y n ie jak o c h a r a k te r te j k a r y k o lid u je z obecnym i p o ję cia m i n a te m a t k a ry p o zbaw ienia w olności, w szczególności z p o stu la te m p o p raw y w ięź n ia , ja k i przyśw ieca dzisiejszej p ra k ty c e . K a ra ta polega w ięc, z je d n e j stro n y , n a c a łk o ­ w ite j elim in a c ji sk azan eg o ze społeczności, s tw a rz a ją c e j dom niem anie jego n ie - popraw n o ści, a z d ru g iej stro n y — na w ierze W jego p rzem ian ę, re e d u k a c ję , a n a w e t w p o w ró t do n o rm aln eg o życia na sk u te k w aru n k o w eg o zw o ln ien ia . P oniew aż obecne u sta w o d a w stw a , zw łaszcza socjalistyczne, p o słu g u ją się k a rą p ozb aw ien ia w olności głó w n ie w ce lu o siągnięcia p o p ra w y skazanego, p rze to ta k p o ję ty m ogólnym założeniom k a ry p rze ciw sta w ia się o stro dożyw otność odosob­ nienia. S tąd też w y p ły w a dążność do ograniczenia, a n aw e t do c a łk o w ite j e li­ m in a cji k a ry dożyw otniej. D ążność ta d a je się zauw ażyć ta k ż e w p ra c a c h n ad p rzyszłym p o lsk im k o d ek sem k arn y m .

D latego te ż n a jw ię c e j m ie jsc a w sw ych ro zw aż an ia ch pośw ięcił a u to r an a liz ie sto so w an ia k a ry dożyw otniego w ięz ie n ia w la ta c h pow ojennych. A nalizę tę p o ­ przedza opis k a ry tego ty p u i zasięg je j sto so w an ia — od czasów n a jd a w n ie j­ szych do w spółczesnych — w ro z w o ju historycznym . O czyw iście n iem ożliw e je st om aw ian ie sam ego tylk o p ro b le m u k a ry dożyw otniego w ięzienia w o d e rw a n iu od inn y ch k a r, zw łaszcza od te rm in o w eg o p ozbaw ienia w olności. A u to r p rz e d sta w ił w ięc głów ny p rze d m io t sw ych ro zw aż ań n a szero k im tle stosow ania k a r y p o z b a ­ w ien ia w olności w ogóle, a ta k ż e na tle u staw ow ego u reg u lo w a n ia k a r y d o ży ­ w otniego w ięzien ia w in n y c h k ra ja c h o raz w p ro je k ta c h ko d ek su k a rn e g o P R L . A naliza w y m ia ru k a r y d ożyw otniego w ięzienia w p ra k ty c e sądów p o lsk ich i w y ­ k o n an ia k a ry dożyw otniego w ięz ie n ia (w edług a k t są d o w y c h w o jew ó d z tw a w ro c ­ ław skiego) je s t u d o k u m e n to w a n e licznym i, b. ciekaw ym i p rzy ty m ze sta w ie n ia m i staty sty czn y m i.

W zakończeniu ro z p ra w y a u to r w sk az u je , że dzisiejsza n a u k a i p r a k ty k a w y ­ ko n an ia k a r y w y k a z u ją z całą pew nością, że dożyw otni c h a ra k te r a n a liz o w a n e ­ go środka re p re s ji je s t w ielce problem atyczny. P o dobnie w ięc ja k p o stę p o w e znaczenie k a r y dożyw otniego w ięz ie n ia zadecydow ało o w p ro w a d z e n iu je j d o X V III-w ieczn eg o sy stem u śro d k ó w k a rn y c h , ta k sam o te ż u tr a ta tego znaczenia p o w o d u je obecnie konieczność w y elim in o w an ia te j k a ry z postęp o w y ch u sta w o - d aw stw k arn y c h .

L. K r ą k o w s k i : Prawo prac y tu p ra k tyc e przedsiębiorstw a. W yd. Z w ią z k o w e . W arszaw a 1963 r., $. 556.

K siążka je s t p o rad n ik iem , w zasadzie nie przeznaczonym — p rz y n a jm n ie j w in te n c ji a u to ra — d la p ra w n ik ó w , pom yślanym n a to m ia s t ja k o pom oc w p r a ­ cy d y re k to ra lu b o d pow iedzialnego za sp raw y praco w n icze członka p erso n e lu kierow niczego p rzed sięb io rstw a. P o ra d n ik m a n a celu u ła tw ie n ie k ie ro w n ic tw u p rze d sięb io rstw a w y k o n y w a n ia fu n k c ji za rząd zan ia w dziedzinie sto su n k ó w p r a ­ cy oraz p o d ejm o w an ia p ra w id ło w y c h decyzji w sp ra w a c h pracow niczych.

Dla p ra w n ik a k siążk a ta m oże być je d n a k ta k ż e b a rd z o p rz y d a tn a . N ie m oże ona w p ra w d zie z a stą p ić zbioru p rzep isó w p ra w a p ra c y , (który d zisiaj o sią g n ął ju ż ro zm iary ogrom nego tom u), dzięki je d n a k p rze jrz y sto śc i u k ła d u i jasności p rz e d sta w ie n ia zag ad n ień m oże u ła tw ić i pom óc w p o słu g iw a n iu się p rze p isam i p raw n y m i. T rzeb a bow iem p a m ię ta ć , że ob szern a d zied z in a p ra w a p ra c y n ie ma d otychczas p ełnego o p ra c o w a n ia ty p u kom en tarzo w eg o , po słu g iw an ie się zaś sa ­ m ym i ty lk o te k sta m i przep isó w , w obec m nogości źródeł i istn ien ia o rg an ó w u p o ­ w ażnionych do ich in te rp re ta c ji, n a strę c z a często p ow ażne tru d n o ści.

K r 3 (75) P r z e g l ą d w y d a w n i c t w p r a w n i c z y r h

Z a w a rte w p o r a d n ik u o m ów ienie obow iązującego u sta w o d a w stw a p ra c y o p a rł a u to r n a ta k ie j in te r p re ta c ji, k tó ra zo stała pow szechnie p rz y ję ta ja k o p o d sta w a dla p r a k ty k i i m a a p ro b a tę k o m p e te n tn y c h czynników oficjalnych. P o n iew aż je d ­ n a k n ie w sz y s tk o w p ra w ie p ra c y je s t dzisiaj jed n o zn aczn ie ro z strz y g n ię te , p r z e ­ to w w ie lu m ie jsc ac h a u to r p o d a ł w ła s n e rozw iązan ia, nie chcąc po zo staw ić bez ro z strz y g n ię c ia tru d n y c h n ie ra z i b u d zący ch w ątp liw o śc i kw estii. A u to r je d n a k — gw oli ścisłości — in fo rm u je zaw sze cz y te ln ik a o d y sk u sy jn y m c h a ra k te rz e p o d a­ n y ch w p o ra d n ik u ro zw iązań.

W poszczególnych ro zd ziałach p o ra d n ik a om ów iona została re p re z e n ta c ja p rz e d ­ s ię b io r s tw a p ań stw o w e g o w sto su n k a c h z p rac o w n ik am i, zm ian a w a ru n k ó w p r a ­ cy i p ła cy , p rz e n ie sie n ie n a in n e stan o w isk o , ro zw ią zy w an ie um ów o p rac ę, u s ta ­ le n ie w ysokości, obliczan ie i w y p ła ta w y n ag ro d ze n ia o ra z innych należn o ści p r a ­ co w n ik a, czas p ra c y , p o rz ą d e k i d y sc y p lin a p rac y , zw olnienia od p ra c y i u rlo p y o kolicznościow e o raz w ypoczynkow e, z a tru d n ie n ie k o b iet, m łodocianych o raz osób ro z p o c zy n ając y ch p ra c ę , sp o ry ze sto su n k u p rac y , w reszcie now e fo rm y o d b y w a ­ n ia cz y n n ej słu żb y w ojskow ej.

A. P a t r z a ł e k : I n s t y t u c j e praw a w y borczego Polskiej R zec zy p o sp o lite j L u d o ­ w e j. W yd . P raw n. W arszaw a 1963 r., s. 156.

R e aliza cja p r a w a w yborczego i w ła śc iw a o rg a n iz a c ja w yborów w y m a g a ją is t­ n ie n ia szereg u śro d k ó w i in s ty tu c ji p raw n y ch . W ciągu 19 la t istn ie n ia P o lsk i L u d o w e j in s ty tu c je p ra w a w yborczego nie sta ły w m iejscu , lecz sta le się ro z w i­ ja ły i zm ien iały w ra z z p rze k szta łc en ia m i, ja k ie zachodziły w rzeczyw istości spo łeczn ej i p o lity cz n ej naszeg o k ra ju . T rz eb a tu zaznaczyć, że n a sz sy ste m w y ­

borczy dotyczy n ie ty lk o w y borów do S ejm u , lecz ta k ż e w y b o ró w do ra d n a ro ­ d o w y c h w sz y s tk ic h stopni.

A u to r o m a w ia w książce liczne zag ad n ien ia zw iązane z zag ad n ien ia m i p ra w a w yborczego, a w ięc za g ad n ien ia zw ie rzch n ictw a lu d u i re p re z e n ta c ji, pojęcia p r a ­ w a i sy ste m u w yborczego, te n d e n c je d o ro zw o ju in s ty tu c ji p ra w a w yborczego w P olsce L u d o w ej, k o n sty tu c y jn e zasady p ra w a w yborczego, zasady organ izacji w y b o ró w oraz u zu p e łn ia n ie sk ła d u o rg an ó w przed staw icielsk ich .

A u to r w s k a z u je , że rozw ój ekonom iczny, sp o łeczn y i p o lityczny naszego k r a ju sta n o w i p o d sta w ę ro zw o ju d em o k ra cji so c ja listy c z n e j, podnoszenia zn aczenia i ro ­ li o b y w a te la w ży ciu p ań stw o w y m o raz jego u d z ia łu w s p ra w o w a n iu w ładzy. T a p raw id ło w o ść z n a jd u je odbicie w p raw ie- w yborczym . S tą d w ła ś n ie p rz e o b ra ­ ż e n ia in s ty tu c ji sk ła d a ją c y c h się n a sy stem w yborczy.

W zakończeniu p ra c y a u to r p ro p o n u je w p ro w a d z e n ie w naszym p ra w ie w y ­ borczym szereg u zm ian, k tó re sp ra w ią , że in sty tu c je sy stem u w yborczego będ ą b a rd z ie j p o w ią z a n e ze sobą pod w zg lęd em p ra w n y m i logicznym . T a k w ięc — z d a n ie m a u to r a — n ależ ało b y u sta lić je d n o lity sy ste m w yborczy d la w y b o ró w do S e jm u P R L i do r a d naro d o w y ch , w p ro w a d z ić sy stem w iększości a b s o lu tn e j ze w sz y stk im i jego k o n se k w e n cjam i, u reg u lo w a ć w b a rd z ie j dokład n y sposób sp ra w ę n o rm y p rz e d sta w ic ie lstw a w w y b o ra ch d o r a d n aro d o w y ch i p rz y z n a n ia p ra w a w yborczego osobom n ie p o sia d ający m o b y w a te lstw a polskiego, ro zstrz y g n ąć k w e stie ró w n o ści p r a w a w yborczego zw iązan e z w ielo m an d a to w o ścią okręgów w yborczych, w p ro w a d zić stw ie rd z a n ie w aż n o ści w y b o ró w d o ra d n aro d o w y ch w ta k i sposób ja k w y b o ró w do S ejm u , u zu p e łn ia ć sk ła d S ejm u i ra d n a ro d o w y ch w drodze w y b o ró w u zu p e łn ia ją cy ch .

46 P r z e g l ą d w y d a w n i c t w p r a w n i c z y c h N r 3 (75)

S tu d ia cyw ilisty czne . Zbiór rozpraw z z a k re su p raw a cywiln ego, pra w a m i ę d z y ­ narodow ego p ry w a tn e g o , p ra w a prac y oraz p ra w a procesowego cywilnego. T o m III. P W N . K r a k ó w 1963 r., s. 218.

T rzeci to m zbioru ro z p ra w za w iera c z te ry p rac e: d r a A n d rz eja K opffa: P r a w ­ ne i ekonom iczne p o d sta w y au to rsk ieg o i w ynalazczego p ra w a do w y n a g ro d z e ­ nia; d r a Je rz eg o Ja k u b o w sk ieg o : R e flek sje n a d w ieloznacznością pojęcia te r y - to ria ln o ści w te o rii m iędzynarodow ego p ra w a p ry w a tn e g o ; d ra K aro la Ja g ie lsk ie ­ go: Is to ta i tre ść w ład zy ro d zic ielsk ie j; prof. d ra E d m u n d a W engerka: U dział p r o k u ra to ra w p o stę p o w an iu cy w iln y m w św ie tle polskiej lite r a tu r y praw n iczej.

E. J a n i s z e w s k a -T a 1 a g o: Polska bibliografia penitencjarna 1795-1962. W y d .

Prawn. W a rsza w a 1963 r., s. 108.

K sią żk a je s t pie rw sz ą w P olsce p e łn ą b ib lio g ra fią z zak resu w y k o n an ia k a ry . O b ejm u je o n a okres 167 la t. Całość ro z b ita je s t n a trz y w y ra źn ie o d cinające się o k resy h isto ry czn e: porozbiorow y o b ejm u ją cy la ta 1795-1918, m iędzyw ojenny — la ta 1919-1939 oraz okres p o w o jen n y — la ta 1945-1962. W ra m a c h okresów p r z y ­ jęto ja k o p o d sta w ę u k ła d alfab ety czn y , w ed łu g n azw isk au to ró w op raco w ań lul> w b ra k u a u to ró w w e d łu g ty tu łó w .

D otychczasow y b r a k tego ro d z a ju o p ra c o w a ń zdecydow ał o znacznym ro zsz e­ rz e n iu p rz e z a u to rk ę te m a ty k i bibliografii. Do je j z a k resu zostały w ięc w łąc zo ­ ne, oprócz p roblem ów ściśle p e n ite n c ja rn y c h , ta k ż e p roblem y penalityczne, p ro ­ blem y b u d o w n ictw a , o rg an izacji i a d m in is tra c ji w ięzień, zagadnienia zw iązków zaw odow ych p rac o w n ik ó w w ięz ie n n ictw a o raz zagadnienia z n a jd u ją ce się na p ogran iczu in n y c h n a u k , ja k np. p ra w a k a rn e g o sądow ego, procesu karn eg o , k rym inologii i k ry m in a listy k i. O czyw iście g ra n ic a m iędzy zag ad n ien iam i p e n i­ te n c ja rn y m i a za g ad n ien iam i zw iązanym i z n im i je st bardzo płynna, zależy czę­ sto od in d y w id u aln eg o u ję cia te m a tu przez a u to ra , stą d też w ybór ty c h pozycji o p a rty je s t z n a tu ry rzeczy n a s u b ie k ty w n e j ocenie a u to rk i bibliografii.

C enna ta b ib lio g ra fia o p ra c o w a n a została p rz e z a u to rk ę z in ic ja ty w y O środka B ad ań P e n ite n c ja rn y c h M in iste rstw a S praw iedliw ości.

P rze p isy o dostaw ie i u ż y tk o w a n iu energii e l e k tr y c z n e j oraz o gospodarowaniu energią elek tryc zn ą . O pr. W anda K i r s c h . W yd. III. U ta w o d a w stw o gospodar­ cze. T e k s ty . W yd . Prawn. W arsza w a 1963 r., s. 288.

T rzecie w y d an ie tego zbioru' te k stó w z z a k resu u sta w o d aw stw a gospodarczego w zn acznym sto p n iu ró żn i się od w y d a ń poprzed n ich . Z m ian y te zostały spow o­ dow ane p rz e d e w szy stk im w ejściem w życie podstaw ow ego a k tu u staw o d aw cze­ go z dziedziny o b ję tej zbiorem , m ianow icie u sta w y z dnia 30 m a ja 1962 r. o go­ sp o d arce p aliw o w o -e n erg ety c zn e j (Dz.U. N r 32, poz. 150). Trzon obecnego o praco­ w a n ia sta n o w ią w ięc p rze p isy te j ustaw > P o d odpow iednim i a rty k u ła m i u sta w y zam ieszczono a k ty w y k o n aw cze b ąd ź w y d a n e n a pod staw ie te j u staw y , b ąd ź u trz y m a n e tym czasow o w mocy, a p o n ad to zam ieszczono ta k że n ie k tó re p rz e p i­ sy zw iązkow e i w y jaśn ien ia.

W d alszy c h częściach k siążk i zam ieszczono p o stan o w ien ia ta ry fo w e dla ró ż ­ nych k a te g o rii odbiorców , p rze p isy dotyczące rozliczeń za en erg ię elek try cz n ą, p rze p isy o gospodarce licznikow ej w p rz e d się b io rstw a c h energetycznych, p rz e p i­

N r 3 (75) P r z e g l ą d w y d a w n i c t w p r a w n i c z y c h ₄₇

sy o p ra w n ie o b o w iąz u ją cy c h je d n o stk a c h m ia r w za k resie en erg ii e le k try c z n e j i o le g a liz a c ji n a rz ęd zi m ierniczych, u sta w ę o pow szechnej e le k try fik a c ji w si i o - siedli w ra z z p rze p isam i w y konaw czym i, w reszcie przep isy dotyczące p o b o ru o - p ia ty e le k try fik a c y jn e j.

S. M a t y s i k : Podręcznik p ra w a morskiego. W yd. II. P W N . W a rsza w a 1963 r .,

s. 336.

W obecnym d ru g im w y d a n iu p o d ręc zn ik a p ra w a m orskiego całość m a te r ia łu została p o n o w n ie o p rac o w a n a i o p a rta n a now ym polskim kod ek sie m orskim , w y d an y m w 1961 r.

P o d rę cz n ik z a w iera p o d staw o w y k u rs p ra w a m orskiego cyw ilnego. P ra w o ' p rac y n a m o rzu o raz p ra w o a d m in istra c y jn e m o rsk ie zostały p o tra k to w a n e w p rac y m arginesow o i a u to r często ogranicza się jed y n ie do w sk a z a n ia o d p o ­ w iedniego a k tu p raw n eg o reg u lu jące g o d a n y problem .

P o d rę c z n ik je s t p ierw szy m obszerniejszym opraco w an iem o p a rty m na now ym polsk im k o d ek sie m orskim . P o w iadom ościach w stę p n y ch za w ie ra ją c y c h o k re śle ­ nie p o ję cia p ra w a m orskiego, k ró tk i r y s h isto ry c zn y i om ów ienie k o n w e n c ji u je ­ dn o lic ając y ch p ra w o m orskie, a u to r p o d aje źró d ła p ra w a m orskiego i p rz e d sta w ia o rg an iz ac ję m o rsk iej żeglugi h an d lo w e j. D alej — a u to r c h a ra k te ry z u je sy tu a c ję p ra w n ą s ta tk u m orskiego, p rz e d sta w ia po jęcia a rm a to ra , m a k le ra , ag e n ta , k a p i­ ta n a. Z n ac zn ą część k siążk i z a jm u je om ów ienie um ów : przew ozu tow arów , p r z e ­ w ozu p a s a ż e ra i c z a rte ru n a czas o raz um ow y holow niczej. P ro b le m a ty k ę o d ­ szkodow aw czą w y cz erp u je om ów ienie a w a rii w sp ó ln ej, zd erzenia sta tk ó w , r a to w ­ nictw a m orskiego, o g raniczenia odpow iedzialności a rm a to ra i ubezpieczeń m o r­ skich..

W p ra c y sc h a ra k te ry z o w a n y je s t ta k że a r b itra ż w sp raw ac h m orskich.

J. P a r z y ń s k i , A. P o d g ó r e c k i , C. P r z y m u s i ń s k i : Praw o i prasa. Ośro­

d ek B a d a ń P rasoznaw czy ch R S W „Prasa” w K ra ko w ie. K r a k ó w 1963 r., s. 114.

Do z a k re su p ro b le m a ty k i sta n o w iąc ej p rzed m io t z a in te re so w an ia O śro d k a B a ­ dań P raso zn a w c zy c h w K ra k o w ie w chodzą ta k że za g ad n ien ia p ra w n e , m . in. p ra w n e położenie w y d aw n ic tw i re d a k c ji praso w y ch , u p o w sze ch n ian ie zn a jo m o ś­ ci p ra w a w sp ołeczeństw ie p rze z p rasę , p ra w n a ochrona p u b lic y sty k i, sy tu a c ja p ra w n a zaw odu d zien n ik a rsk ieg o w Polsce. O m aw ia n a k sią żk a za w iera trz y sp o ­ śród p o d ję ty c h p rzez P ra co w n ię P ra w n o -P ra s o w ą O środka tem atów .

A. P o d g ó reck i pisze w stu d iu m z z a k resu socjologii p ra w a o p rocesach p ra s o ­ w ych w la ta c h 1956-1960. P ro c esy te bow iem uro sły w o sta tn ic h la ta c h do r a n g i p roblem u. B a d an ia a u to ra w y k az ały , że fa k t, iż d zien n ik a rz e są z ra c ji sw ego z a ­ w odu szczególnie za in te re so w an i w sp ra w a c h , k tó re ich dotyczą, pow oduje, że o g ła sza jąc te sp raw y , n a b ie ra ją oni sa m i p rze k o n an ia , iż sp ra w y te m a ją w ię k ­ szy ro z m ia r i zakres, aniżeli je s t w rzeczyw istości. T ym czasem procesy p raso w e są zjaw isk iem rzadkim , a rozgłos, k tó ry m się cieszą, je st spow odow any nie ich częstotliw ością, lecz sw oistością sam ego śro d o w isk a d ziennikarskiego. W d o d a tk u w p ro cesach , k tó re m iały m iejsce, w y p ad k ó w sk a za ń je s t niew iele, dziennikarze- bow iem są p rze w a żn ie u n ie w in n ian i.

C. P rz y m u siń sk i om aw ia w n a s tę p n e j ro zp raw ie zagad n ien ia p ra w n e p rz e d się ­ b io rstw a prasow ego, a w ięc a d m in is tra c ję sto su n k ó w p raso w y ch w Polsce, fo rm y

48 Pr z eg lą ć { w y d a w n i c t w p r a w n i c z y c h : ; r c (75)

w sp ó łp ra c y z a u to ra m i w św ietle przepisów naszego p ra w a au to rsk ieg o , o d p o w ie ­ dzialność p ra w n ą p rze d sięb io rstw a p raso w eg o z ty tu łu działalności p u b lik a c y jn e j o r a z zasady o b słu g i p ra w n e j p rze d się b io rstw p raso w y ch RSW „ P ra s a ”.

R olę p ra w n ik a w re d a k c ji dzien n ik a c h a ra k te ry z u je J. P arzy ń sk i. W sk azu je on n a siln e oddziaływ anie p ra sy na św iadom ość p ra w n ą sp o łe cz eń stw a i n a drogi o d d ziały w a n ia na tę św adom ość. J e d n ą z ty c h d ró g je s t p o rad n ic tw o p ra w n e b ą d ź n a ła m ac h p rasy , bądź w p ro st — przez u d zielenie in fo rm ac ji — z a in te re so ­ w a n e m u czytelnikow i, co je s t jed n y m z p o dstaw ow ych za d ań p ra w n ik a w r e ­ d a k c ji pism a.

J . B u c z k o w s k i i J. W ó j c i k . S to s u n k i służbow e p r a c o w n ik ó w szkolnictw a.

N a u c z y c ie le i w y c h o w a w c y . P ZW S. W arszawa 1963 r., s. 764.

K sią żk a je s t zbiorem przepisów z za k resu sto su n k ó w służbow ych n au czy cieli i p rac o w n ik ó w ad m in istra c y jn y c h szkolnictw a o ra z z z a k resu p o stę p o w an ia a d m i­

n is tra c y jn e g o — w ra z z k o m e n tarze m do p rzep isó w o p ra w a c h i obow iązkach n a ­ u cz y cieli o ra z o rzecznictw em sądów i C e n tra ln e j R a d y Z w iązków Z aw odow ych, j a k rów n ież z w y ja śn ie n ia m i w łaściw y ch w ła d z naczelnych.

W o b sz ern y m ty m zbiorze zostały zam ieszczone n ie o m al w szy stk ie przep isy , c h o ć b y n a w e t bardzo luźno zw iązan e z za g ad n ien ia m i d otyczącym i u sta w y o p r a ­ w a c h i o b o w iązk ach nauczycieli o raz z p rze p isam i uposażen io w y m i n auczycieli

i w ychow aw ców .

J . S a c h : S y s t e m zbiorowego bezpieczeństw a a zagadnie nie str e f zd e m ilita ry zo -

toanych. I n s t y t u t N a u k P r a w n y c h P A N . PWN. W arsza w a 1963 r., s. 144.

D ośw iadczenia la t, ja k ie dzielą nas od zakończenia d ru g ie j w o jn y św ia to w ej, u c z ą — ja k cz y ta m y w książce — że jed n y m z zasadniczych elem en tó w za p ew ­ n ie n ia ludzkości trw a łe g o p o k o ju przez zespół n o rm p r a w a m iędzynarodow ego

i p o ro zu m ień m iędzy poszczególnym i p a ń s tw a m i (zw any sy stem e m zbiorow ego b ez p ie cz eń stw a ) je st ro zb ro jen ie w szy stk ich n a ro d ó w św iata. Z aw a rc ie je d n a k p o ­ ro z u m ie n ia w sp ra w ie pow szechnego i ca łk o w iteg o ro z b ro je n ia n a p o ty k a szereg tru d n o ś c i i oporów. S tą d p ró b y znalezienia ro zw ią zań częściow ych, regionalnych, stw a rz a ją c y c h w a ru n k i do zaw arcia poro zu m ien ia ogólnego.

P rz ep ro w a d zo n a p rzez a u to ra a n a liz a zarów no elem e n tó w sy ste m u zbiorow ego b ez p ie cz eń stw a , ja k i in sty tu c ji d e m ilita ry z a c ji w sk a z u je n a to, że w łaśn ie k o n ­ c e p c ja tw o rz e n ia stre f zd e m ilita ry z o w a n y ch m oże się o k az ać sk u teczn y m ś ro d ­ k ie m do przy sp ieszen ia zaw arcia p orozum ienia rozbrojeniow ego.

J . S t e m b r o w i c z : P arlam ent V R ep u b liki F ra n cu s kie j. P W N . W arszaw a 1963 r.,

s. 264.

K o n sty tu c ja z 4 p aźd ziern ik a 1958 r. stw o rz y ła w e F ra n c ji odm ienny sy stem sp ra w o w a n ia w ład zy w p o ró w n a n iu z sy stem e m k o n s ty tu c ji z 27 p aźd ziern ik a 1964 r. T e k st k o n sty tu c ji je s t w y ra ze m k o m p ro m isu m iędzy kon cep cją rządów p re z y d e n ta R e p u b lik i a k o n cep cją sy stem u p a rla m e n ta rn e g o . N ad rzę d n ą pozycję Z g ro m ad z en ia N arodow ego w y ra żo n ą (z p ew n y m i je d n a k za strzeżeniam i) p rze z k o n s ty tu c ję z 1946 r., za stą p ił sy stem k o n sty tu c ji z 1958 r. przez w prow adzenie

N r 3 (75) P r z e g l ą d p r a s y p r a w n i c z e j 49

e le m e n tó w p o d ziału w ład z y m iędzy tzw . le g isla ty w ę i egzekutyw ę, z p rz e w a g ą te j o s ta tn ie j, co w p ra k ty c e p re z y d e n tu ry g e n e rała de G au lle’a oznacza k o n c e n tra c ję w ła d z y o osobie głow y p a ń s tw a ja k o najw yższego a rb itra . W łaśnie zag ad n ien io m ro li p a rla m e n tu w sy stem ie V R e p u b lik i oraz p rz e d sta w ie n iu w z a je m n y c h s to s u n ­ k ów m iędzy p rez y d en te m R e p u b lik i a p a rla m e n te m pośw ięcona je s t o m a w ia n a m on o g rafia.

A u to r, po w stę p n y c h ro zw aż an ia ch o ew olucji p a rla m e n ta ry z m u IV R e p u b lik i, o m a w ia w sw ej m onografii sy stem k o n sty tu c y jn y V R epubliki, szero k o p r z e d s ta ­ w ia ją c sy stem w yborczy, sy tu a c ję p ra w n ą d ep u to w a n y ch i se n ato ró w , o rg a n iz a c ję i fu n k c jo n o w a n ie izb, d ziałalność u staw o d aw czą p a rla m e n tu o raz jego sto s u n e k do innych org an ó w p ań stw a.

S y s t e m p la n o w o -za p o b ie g a w c zy c h re m o n tó w . Z bió r przepisów . Opr. S ta n is ła w

K r z e s a j . W yd. II. U sta w o d a w stw o gospodarcze. T e k s ty . W yd . P raw n. W a r s z a ­

w a 1964 r., s. 260.

J e s t to d ru g ie w y d an ie zb io ru p rzepisów dotyczących p la n o w a n ia , fin a n so w a n ia i w y k o n y w a n ia rem o n tó w w gospodarce uspołecznionej. W książce zam ieszczone s ą m.in. ogólne p rzepisy m a ją c e zastosow anie przy rea liz a c ji rem o n tó w , a w szczególności podstaw ow e a k ty dotyczące dostaw , ro b ó t i u słu g na rzecz je d n o ste k p ań stw o w y c h oraz a k ty n o rm u ją c e źródła i zasady fin an so w a n ia r e m o n ­ tów .

A. W iś n i e w s k i

P R Z E G L Ą D P R A S Y R H A W M I C Z E J

W zw iązku z w ejściem w życie n ow ej u sta w y o u s tro ju a d w o k a tu ry p u b lik u je w n u m e rz e 1/1964 „Nowego P r a w a ” W icem in ister S p raw ied liw o ści K. Z a w a d ź - k i a r ty k u ł pt.:

N o w e formy pracy zespołowej adwokatów

A u to r p rz e d sta w ia ko lejn o n a jw a ż n ie jsz e zm iany, ja k ie w p ro w ad za now a u s t a ­ w a do u s tro ju a d w o k a tu ry . O m aw ia ją c i ilu s tru ją c p rz y k ła d a m i n o w y sy stem p o ­ d ziału h o n o rarió w przez ad w o k a tó w — członków zespołu, a u to r p o d k reśla , że dzięki te m u system ow i „egzystencja członka zespołu będzie b ard z iej u sta b iliz o ­ w an a , ale p rzecież po to w s tę p u je się do zespołu, żeby zespół tro szczy ł się o sw e ­ go członka, a nie p ozostaw iał go w y łąc zn ie w łasn em u losow i”.

N ow y sy stem podziału doch o d u zespołu „z je d n ej stro n y w iąże a d w o k a ta z o- gólnym i w y n ik a m i p rac y zespołu, bo k aż d y w ie, że ty lk o w te d y m oże zaro b ić w ięcej, gdy zespół jako całość o siągnie lepsze w yn ik i. Z d ru g iej stro n y część dzielona p ro p o rc jo n a ln ie w p ły w a n a to, żeby u zy sk iw ać za u fan ie k lie n ta i p o d ­ nosić w y d ajn o ść p rac y , bo od te g o zależny je s t fak ty c zn y zarobek, k tó ry w ze­ spole n ie będzie k sz ta łto w a ł się ró w n o ”.

P o n iew aż n o w y system p rze w id u je ró w n y podział do w ysokości co n a jm n ie j 2 090 zł, m ogą zdarzyć się w y p ad k i u c h y la n ia się od p rac y n ie k tó ry c h członków 4 — P a le s tr a