Jaarverslag 1971 van het Nederlands Scheepsbouwkundig Proefstation - NSP - Wageningen

J A A R V E R S L A G 1 9 7 1

S T I C H T I N G

N E D E R L A N D S S C H E E P S B O U W K U N D I G P R O E F S T A T I O N

H e t P r o e f s t a t i o n is g e v e s t i g d t e W a g e n i n g e n , H a a g s t e e g 2, P o s t b u s 28 T e l e f o o n : 08370-19140 B a n k i e r : A l g e m e n e B a n k N e d e r l a n d N . V . , A m s t e r d a m e n W a g e n i n g e n P o s t r e k e n i n g n o . : 856343, W a g e n i n g e n T e l e g r a m a d r e s : M o d e l t a n k T e l e x n o . : 45148 D e A f d e l i n g V a c u ü m t a n k is g e v e s t i g d t e E d e , D i r k e w e i d e w e g T e l e f o o n : 08380-19115

II M O M : blz. N a m e n en adressen 7 1. A l g e m e e n overzicht 10 1.1 Inleiding 10 1.2 O p d r a c h t e n 10 1.3 G e b o u w e n en installaties 12 1.4 Instrumentatie 12 1.5 Specificatie v a n o p d r a c h t e n en research 13 1.5.1 D i e p w a t e r s l e e p t a n k 13 1.5.2 Z e e g a n g s t a n k 14 1.5.3 O n d i e p w a t e r t a n k 15 1.5.4 Rekencentrum 15 1.5.4.1 C o m p u t e r a f d e l i n g 15 1.5.4.2 W e r f p r o d u c t i e 16 1.5.4.3 Rederijproblemen 18 1.5.5 G o i f s t r o m i n g s t a n k 19 1.5.6 M a n o e u v r e e r s i m u l a t o r 19 1.5.7 Research en o n t w i k k e l i n g 20

1.5.7.1 Cavitatietunnels en Speciale Projecten 20

1.5.7.2 Hoge-snelheidstank 21 1.5.7.3 Sterkte en trillingen 21

1.6 V a c u ü m t a n k 22 1.7 Publicaties en v o o r d r a c h t e n 24

2. N a t i o n a l e en i n t e r n a t i o n a l e samenwerking 29

3. A l g e m e e n Bestuur en College van Advies 32

4. Personeel 33

5. Toelichting o p de balans en de resultatenrekening 34

6. V o o r u i t z i c h t e n 39

Balans 40

A L G E M E E N B E S T U U V o o r z i f t e r ; J. W . H u p k e s , O u d - P r e s i d e n t - D i r e c t e u r N . V. K o n i n k l i j k e M a a t s c h a p p i j „ D e S c h e l d e " , V a n E i j c k l e i 45/47 V I I I , A n t w e r p e n , B e l g i ë V i c e - v o o r z / t f e r . - D r s . H. J . H . J a n s s e n , D i r e c t e u r - G e n e r a a l v a n S c h e e p v a a r t , P l e s m a n w e g 1 , ' s - G r a v e n h a g e Secretaris-Penningmeester: C. N . N a g t z a a m , D u i n d o o r n l a a n 4, B e n t v e l d (Post A e r d e n h o u t ) Leden: P r o f . ir. H. E. J a e g e r , O u d - H o o g l e r a a r a a n d e T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l , M a e r t e n T r o m p s t r a a t 2 1 , D e l f t P. d e J o s s e l i n d e J o n g , O u d - D i r e c t e u r N . V . S t o o m v a a r t M i j . N e d e r l a n d , J u l i a n a v a n S t o l b e r g l a a n 12, A e r d e n h o u t D r . H. H. M o o i j , A l g e m e e n D i r e c t e u r v a n d e N i j v e r h e i d s o r g a n i s a t i e T . N . C , J u l i a n a v a n S t o l b e r g l a a n 148, ' s - G r a v e n h a g e D. R o d e n b u r g , D i r e c t e u r N . V . S h e l l T a n k e r s , S h e l l G e b o u w , H o f p l e i n 20, R o t t e r d a m M r . O . W . V o s , H o o f d v a n d e D i r e c t i e F i n a n c i e r i n g e n v a n h e t M i n i s t e r i e v a n F i n a n c i ë n , K n e u t e r d i j k 22, ' s - G r a v e n h a g e D I R E C T I E *

P r o f . d r . ir. W . P. A . v a n L a m m e r e n (voorzitter van de directie), H. v a n S u c h t e l e n w e g 1 , W a g e n i n g e n T e l e f o o n w o o n h u i s : 08370-12168 P r o f . d r . ir. J . D. v a n M a n e n (directeur), O o s t i n g l a a n 6, W a g e n i n g e n - H o o g T e l e f o o n w o o n h u i s : 08370-13889 A . H . P a s t o o r , l i d N . l . v . R . A . (adjunct-directeur), W o l f h e z e r w e g 56, W o l f h e z e T e l e f o o n w o o n h u i s : 08308-483

D r . ir. J . P. H o o f t (onderdirecteur laboratoria met golven - zeegang en manoeuvreren), F r e d . B a n t i n g l a a n 15, B e n n e k o m

T e l e f o o n w o o n h u i s : 08389-5594

Ir. J . J . M u n t j e w e r f (onderdirecteur laboratoria zonder golven - v/eersfand en voortstuwing), S p r e n g e r l a a n 9, W a g e n i n g e n

T e l e f o o n w o o n h u i s : 08370-14569

D. ir. M . W . C. O o s t e r v e l d (onderdirecteur research en ontwikkeling), S w a m m e r d a m l a a n 6, B e n n e k o m

T e l e f o o n w o o n h u i s : 08389-5181

W E T E N S C H A P P E L I J K A D V I S E U R S P r o f . ir. J . G e r r i t s m a P r o f . d r . R. T i m m a n P r o f . d r . i r . R. W e r e l d s m a K. G . v a n S t a v e r e n , c o n s u l t a n t f o r U . S . A . a n d C a n a d a , 17 W i n d i n g W a y , M a d i s o n , N e w J e r s e y 07940, U . S . A .

Gedeeltelijk model van een drijver van een booreiland voor proeven in de Diepwatersleeptank ter bepaling van de interactie van een draaibaar „scliroet-straalbuis" systeem e n d e drijver.

1. A L G E M E E N O V E R Z I C H T

1.1 Inleiding

V o o r het eerst sedert vele jaren heeft de o p g a a n d e lijn in de omzet (in gelds-w a a r d e u i t g e d r u k t ) zich in dit v e r s l a g j a a r niet v o o r t g e z e t . Het uitblijven v a n b e l a n g r i j k e o p d r a c h t e n uit de overheidssfeer en de a l g e m e e n in de conjunctuur, z o w e l n a t i o n a a l als i n t e r n a t i o n a a l , o p t r e d e n d e a a r z e l i n g moeten als de b e l a n g -rijkste o o r z a k e n w o r d e n g e n o e m d .

Z o w e l d o o r het u i t b l i j v e n v a n de v e r w a c h t e o m z e t s t i j g i n g , als d o o r de verder-g a a n d e k o s t e n s t i j verder-g i n verder-g , in het b i j z o n d e r de personeelskosten, is de m a r verder-g e tussen inkomsten en u i t g a v e n in dit v e r s l a g j a a r b e l a n g r i j k kleiner g e w o r d e n d a n in de v o o r a f g a a n d e jaren. Dit o n d a n k s een scherpe b e w a k i n g en b e p e r k i n g v a n de u i t g a v e n . N i e t alleen moest een personeelsstop w o r d e n g e h a n t e e r d , m a a r tevens moest tegen het einde v o n het v e r s l a g j a a r t o t een beperkte i n k r i m p i n g v a n het personeelsbestand w o r d e n b e s l o t e n , o m d a t o p korte t e r m i j n geen directe ver-b e t e r i n g w e r d v e r w a c h t .

O p l a n g e r e t e r m i j n bezien, kunnen de v e r w a c h t i n g e n iets optimistischer zijn, mede als g e v o l g v a n het in b e d r i j f komen v a n de V a c u ü m t a n k , die v o o r de t o e k o m s t v a n g r o t e betekenis kan z i j n . De i n t e r n a t i o n a l e b e l a n g s t e l l i n g in deze nieuwe f a c i l i t e i t o n d e r s t r e e p t deze v e r w a c h t i n g . 1.2 O p d r a c h t e n De v e r d e l i n g v a n de inkomsten o v e r de verschillende a f d e l i n g e n is in de t a b e l b o v e n a a n o p blz. 11 w e e r g e g e v e n . De g r a f i e k e n o p blz. 48 en 49, geven a a n w a a r de o p d r a c h t e n in 1971, in verge-l i j k i n g met 1970, v a n d a a n k w a m e n .

In het t o t a l e o m z e t b e d r a g (uitgeschreven nota's) is een b e d r a g v a n ca. ƒ 1.108.300,— (ca. 1 0 , 5 % ) b e g r e p e n a a n gericht speurwerk in o p d r a c h t v a n het N e d e r l a n d s Scheepsstudiecentrum T . N . O . , de K o n i n k l i j k e M a r i n e en een i n t e r n a t i o n a l e , d o o r het N.S.P. g e c o ö r d i n e e r d e r e s e a r c h - g r o e p . In 1970 w e r d d o o r het N e d e r l a n d s Scheepsstudiecentrum T . N . O . en de K o n i n k l i j k e M a r i n e een b e d r a g v a n ƒ 1.350.600,— (ca. 12 % v a n de omzet o v e r 1970) v e r w e r k t .

1971 1970 1. D i e p w a t e r s l e e p t a n k , i n c l . a d v i e z e n e n p r o e f t o c h t e n 2. Z e e g a n g s t a n k 3. O n d i e p w a t e r t a n k 4. R e k e n c e n t r u m 5. G o i f s t r o m i n g s t a n k 6. S p e c i a l e P r o j e c t e n , i n c l . C a v i t a t i e -t u n n e l s , H o g e - s n e l h e i d s -t a n k , S -t e r k -t e e n T r i l l i n g e n e n P u b l i c a t i e s 7. M a n o e u v r e e r s i m u l a t o r 3 1 , 6 % 22,9 % 8,2 % 8,4 Vo 12,9''/o l l , 3 V o 4,7 % 26,6 % 14,9 7o 12,0 °/o 6,6 % 28,0 % 1 1 , 0 % 0,9 % E i g e n r e s e a r c h 100,0 °/o 23,9 % 1 0 0 , 0 % 9,4 %

Tengevolge v a n de eerder geschetste t e r u g g a n g in het o p d r a c h t e n w e r k w e r d de beschikbare capaciteit a a n mankracht en installaties ( w e l i s w a a r v o o r eigen rekening) intensief g e b r u i k t v o o r het uitvoeren van eigen, vrij speurwerk tot een b e d r a g v a n ca. ƒ2.478.100,— (vorig jaar ca. ƒ 1.040.000,—).

In t o t a a l w e r d dus een b e d r a g v a n ƒ3.586.400,— aan speurwerk besteed (vorig jaar ƒ2.390.000,—) of wel ca. 3 4 % van de t o t a l e omzet (vorig jaar ca. 2 1 , 5 % ) . V e r m e l d dient te w o r d e n , dot ter bestrijding v a n een gedeelte v a n de kosten van de hierboven g e n o e m d e vrije research de N i j v e r h e i d s o r g a n i s a t i e T . N . O . w e d e r o m een b i j d r a g e v a n ƒ100.000,— ter beschikking van het N.S.P. heeft gesteld.

Een overzicht v a n de a a n t a l l e n v e r v a a r d i g d e scheeps- en s c h r o e f m o d e l l e n , uit-g e v o e r d e p r o e f t o c h t m e t i n uit-g e n en uituit-gebrachte adviezen is in o n d e r s t a a n d e t a b e l gegeven. 1971 1970 S c h e e p s m o d e l l e n e n a n d e r e d r i j v e n d e l i c h a m e n , z o a l s b o o r t o r e n s 148 132 S c h r o e f m o d e l l e n 105 112 P r o e f t o c h t m e t i n g e n 29 20 A d v i e z e n , z o n d e r s l e e p p r o e v e n 75 83

1.3 G e b o u w e n en installaties

De in het v o r i g e v e r s l a g j a a r b e g o n n e n werl<zaamheden in het Rekencentrum in v e r b a n d met de i n g e b r u i k n e m i n g v a n de t w e e d e p o n s b a n d - g e s t u u r d e teken-m a c h i n e en de u i t b r e i d i n g v a n het geheugen v a n de C D C 3300 c o teken-m p u t e r w e r d e n v o l t o o i d .

O o k de u i t b r e i d i n g v a n de k a n t o r e n ten behoeve v o n het Rekencentrum k w a m dit j a a r g e r e e d . Het achterste gedeelte v a n deze u i t b r e i d i n g w e r d ingericht als lunch-k a m e r v o o r de tijdens de m i d d a g p a u z e o v e r b l i j v e n d e medewerlunch-kers van de w e r k p l a a t s e n , w a a r m e d e in een sinds vele jaren g e v o e l d e b e h o e f t e kon w o r d e n v o o r z i e n .

De uit 1966 d a t e r e n d e a i r c o n d i t i o n i n g - i n s t a l l a t i e v o o r de c o m p u t e r r u i m t e ver-t o o n d e z o d a n i g e g e b r e k e n , d a ver-t een a l g e h e l e revisie of v e r n i e u w i n g n o o d z a k e l i j k was. In v e r b a n d met de hoge kosten v a n een g r o n d i g e revisie w e r d besloten o m in eigen beheer een geheel nieuwe installatie te o n t w e r p e n en uit te voeren. De d a a r m e d e g e p a a r d g a a n d e w e r k z a a m h e d e n w e r d e n in het v e r s l a g j a a r v o l t o o i d . De o m s c h a k e l i n g o p a a r d g a s v a n de C.V.-ketels w e r d v o o r t g e z e t . De ketels in t w e e v a n de vier a a n w e z i g e ketelhuizen b r a n d e n nu o p a a r d g a s .

1.4 Instrumentatie

In 1971 is, evenals in de v o o r g a a n d e jaren, v e r d e r g e w e r k t a a n het u i t b o u w e n v a n s t a n d a a r d m e e t o p s t e l l i n g e n v a n de verschillende sleeptanks. Hiermee w o r d t b e r e i k t , d a t de kostbare a p p a r a t u u r o p t i m a a l g e b r u i k t kan w o r d e n . D o o r deze s t a n d a a r d i s a t i e w o r d t het o o k m o g e l i j k om één t a n k , incidenteel, o p korte termijn v a n veel meer a p p a r a t u u r te v o o r z i e n d a n v o o r de n o r m a l e b e d r i j f s v o e r i n g n o o d z a k e l i j k is. M e t name het „ s l a m m i n g " - o n d e r z o e k in de Zeegangstank v r a a g t veel meet- en r e g i s t r a t i e a p p a r a t u u r (veertig en meer k a n a l e n zijn d a a r b i j geen u i t z o n d e r i n g ) .

V o o r het „ s l a m m i n g " - o n d e r z o e k en het o n d e r z o e k v a n v a r i a b e l e scheepsbodem-d r u k k e n zijn scheepsbodem-diverse a p p a r a t e n v e r v a a r scheepsbodem-d i g scheepsbodem-d . D a a r n a a s t w e r scheepsbodem-d e n g r o t e a a n t a l l e n d r u k o p n e m e r s en extra a p p a r a t u u r v o o r het v e r w e r k e n v a n de h o o g f r e q u e n t e „ s l a m m i n g " - p i e k e n a a n g e s c h a f t .

Als b e l a n g r i j k e v e r b e t e r i n g v a n de a p p a r a t u u r v a n de G o i f s t r o m i n g s t a n k kan w o r d e n g e n o e m d het in g e b r u i k nemen van een elektronische 400 Hz-generator als o n d e r d e e l v a n het nieuwe telemetrie-systeem. H i e r d o o r kan nu bij alle p r o e v e n met accu's w o r d e n g e v a r e n in plaats v a n met b e n z i n e m o t o r e n , w a a r d o o r klachten v a n het personeel v a n deze tank o v e r l u c h t v e r o n t r e i n i g i n g en l a w a a i -hinder tijdens m a n o e v r e e r p r o e v e n zijn v e r d w e n e n . Het o p h e f f e n v a n het meet-e i l a n d meet-en hmeet-et w meet-e r k meet-e n mmeet-et meet-emeet-en vastmeet-e o p s t meet-e l l i n g v a n dmeet-e m meet-e meet-e t a p p a r a t u u r is meet-evmeet-enmeet-emeet-ens

een g r o t e v e r b e t e r i n g . M e t het b o u w e n v a n enl<ele kasten v o o r deze d e f i n i t i e v e o p s t e l l i n g w e r d b e g o n n e n .

V o o r de fHoge-snelheidstank is een l u c h t g e l a g e r d bevestigingssysteem o n t w i k k e l d w a a r d o o r het m o g e l i j k is om aan snelvarende boten in g o l v e n de weerstand te meten. Bovendien is v o o r deze tank de definitieve opstelling v a n de m e e t a p p a r a -tuur g e b o u w d . In de D i e p w a t e r t a n k bestaat de tendens o m , meer dan v r o e g e r , b i j z o n d e r e proeven uit te voeren. D a a r v o o r zijn het a f g e l o p e n jaar enkele spe-ciale opnemers en andere m e e t a p p a r a t e n g e m a a k t . Het assisteren bij de uitv o e r i n g uitvan deze proeuitven heeft uitveel tijd g e uitv r a a g d . In uitv e r b a n d met deze b i j -z o n d e r e proeven is v o o r de-ze tank ook een bescheiden meetopstelling met electronische a p p a r a t u u r g e b o u w d .

Zeer veel tijd is besteed aan het o n t w e r p e n en b o u w e n van opnemers en meet-a p p meet-a r meet-a t u u r v o o r de Vmeet-acuümsleeptmeet-ank. Dit g e l d t o o k v o o r het begeleiden vmeet-an het o n t w e r p en de a a n l e g van de electrische installatie v a n deze tank.

Een andere o n t w i k k e l i n g , die eveneens een g r o o t b e r o e p doet o p de a f d e l i n g Instrumentatie qua personeel en a p p a r a t u u r , is het v e r z o r g e n van uitgebreide metingen buiten het N.S.P. Niet alleen is de personeelsbezetting hier niet op af-gestemd, o o k de reserve-apparatuur is o n v o l d o e n d e o m deze extra v r a a g zonder moeilijkheden o p te v a n g e n . In het b e g i n v a n 1971 zijn a a n een blokkenstort-v a a r t u i g zeer succesblokkenstort-volle metingen blokkenstort-verricht bij Hoek blokkenstort-v a n H o l l a n d . A a n het eind v a n 1971 is een g r o t e expeditie van vijf medewerkers (drie van de G o i f s t r o m i n g s -tank en twee v a n de a f d e l i n g Instrumentatie), v o o r z i e n v a n speciale a p p a r a t u u r , naar Brunei (N.O.-kust van Borneo) gezonden v o o r het vastleggen v o n meer-manoeuvres, meerlijnkrachten en v e r p l a a t s i n g e n v a n een gastanker. Dit heeft geresulteerd in een serie zeer b e v r e d i g e n d e metingen.

1.5 Specificatie van opdrachten en research

1.5.1 Diepwatersleeptank

Tengevolge v a n het a a n t a l o p d r a c h t e n in de dienstverlenende sector w a s deze t a n k , evenals v o o r g a a n d e jaren, met een d u b b e l e m e e t p l o e g v o o r 1 0 0 % bezet. De tendens in de v r a a g naar p r o e v e n met g e c o m p l i c e e r d e meetopstellingen, v o o r het merendeel ter b e p a l i n g v a n de h y d r o d y n a m i s c h e krachten o p b o o r schepen of b o o r e i l a n d e n v o o r de d i m e n s i o n e r i n g v a n „ d y n a m i c p o s i t i o n i n g " -a p p -a r -a t u u r , lijkt dit j-a-ar enigszins gest-abiliseerd.

In de nabije toekomst moet echter toch g e r e k e n d w o r d e n met een gestadige g r o e i v a n d e r g e l i j k e p r o e v e n , z o d a t een g e l e i d e l i j k e o v e r s c h a k e l i n g naar elec-tronische m e e t a p p a r a t u u r v e r a n t w o o r d is. In v e r b a n d met het plaatsen v a n de

electronische m e e t a p p a r a t u u r v o o r g o l f a n a i y s e s w e r d een p l a t f o r m h a l v e r w e g e de t a n k a a n g e b r a c h t .

N a a s t het g r o t e a a n t a l n o r m a l e weerstands- en v o o r s t u w i n g s p r o e v e n w e r d e n n o g enkele s p e u r w e r k p r o g r a m m a ' s u i t g e v o e r d in o p d r a c h t v a n het N e d e r l a n d s Scheepsstudiecentrum T . N . O .

Het o n d e r z o e k n a a r de i n v l o e d v a n het schaaleffect o p schroeven in d w a r s b u i z e n en n a a r de d y n a m i s c h e verschijnselen bij s p o e d - en d r a a i r i c h t i n g v e r a n d e r i n g e n v a n deze schroeven in d e r g e l i j k e d w a r s b u i z e n k o n d e n , na oplossing v a n de g r o t e p r o b l e m e n d i e zich bij dit soort m o d e l p r o e v e n v o o r d o e n , tot v o l l e t e v r e d e n h e i d w o r d e n a f g e s l o t e n . Het o n d e r z o e k n a a r trillings- en v o o r t s t u w i n g s e i g e n s c h a p p e n v a n een stel c o n t r a r o t e r e n d e schroeven, als a l t e r n a t i e f o p een n o r m a l e d u b b e l s c h r o e f o p s t e l l i n g v o o r een 3e g e n e r a t i e c o n t a i n e r s c h i p , k o n v r i j w e l w o r d e n v o l -t o o i d . D a a r n a a s -t w e r d een a a n v a n g g e m a a k -t me-t w e r k z a a m h e d e n v e r b o n d e n a a n het b e p a l e n v a n een o p t i m a l e b u l b d o o r m i d d e l v a n g o l f a n a l y s e en onder-z o e k i n g e n v o o r b e h o u d e n - v a a r t - a s p e c t e n v o o r een 4e g e n e r a t i e containerschip en een g a s t a n k e r .

1.5.2 ZeegongstanJc

Evenals in v o o r g a a n d e v e r s l a g j a r e n , zette de trend v a n een v e r g r o t i n g v a n de h o e v e e l h e i d industrieël w e r k v o o r deze f a c i l i t e i t zich v o o r t .

Het was d e r h a l v e n o o d z a k e l i j k de t a n k te bezetten met een d u b b e l e m e e t p l o e g , z o d a t het m o g e l i j k was de o p d r a c h t e n snel te v e r w e r k e n , t e r w i j l tevens een korte l e v e r i n g s t e r m i j n v o o r nieuwe p r o j e c t e n kon w o r d e n g e h a n d h a a f d .

Deze ten b e h o e v e v a n de industrie u i t g e v o e r d e w e r k z a a m h e d e n w e r d e n ge-k e n m e r ge-k t d o o r een g r o t e diversiteit.

G e c o m p l i c e e r d e m e e t o p s t e l l i n g e n w e r d e n o n t w o r p e n v o o r specifieke onder-z o e k e n , w a a r b i j vele g r o o t h e d e n , in enige g e v a l l e n onder-zelfs meer d a n v e e r t i g , s i m u l t a a n d i e n d e n te w o r d e n g e r e g i s t r e e r d . De g e c o m p l i c e e r d h e i d v a n de p r o j e c t e n b r e n g t met zich mede d a t het a a n t a l e f f e c t i e v e meeturen d a a l t , d a a r het n o o d z a k e l i j k is veel a a n d a c h t en t i j d te besteden a a n i n b o u w e n en b e w a k i n g van n a u w k e u r i g h e i d en r e p r o d u c e e r b a a r h e i d .

N a a s t de o n d e r z o e k i n g e n in de sector v a n de industriële d i e n s t v e r l e n i n g , k o n d e n enkele s p e u r w e r k p r o g r a m m a ' s w o r d e n u i t g e v o e r d , v o o r n a m e l i j k in o p d r a c h t v a n het N e d e r l a n d s Scheepsstudiecentrum T . N . O .

A f g e s l o t e n w e r d het e x p e r i m e n t e l e gedeelte v a n het o n d e r z o e k naar de o p t i m a lisatie v a n de b a l l a s t v a a r t v o o r tankers en b u l k c a r r i e r s ; u i t w e r k i n g en r a p p o r -t e r i n g zijn in de eindfase.

N e d e r i a n d s Scheepsstudiecentrum T . N . O . en het „ C e n t r e Beige de Recherches N a v a l e s " en d a t tot doel heeft de b e w e g i n g e n v a n een model v a n een c o n -tainerschip te correleren met d i e , w e l k e het p r o t o t y p e op zee uitvoert, zullen b i n n e n k o r t w o r d e n g e p u b l i c e e r d .

De uitkomsten v a n het onderzoek ter b e p a l i n g v a n de belasting v a n de scheeps-r o m p van een snel en m o d e scheeps-r n containescheeps-rschip zijn v o o scheeps-r p u b l i c a t i e g e scheeps-r e e d . Dit o n d e r z o e k k w a m tot stand in s a m e n w e r k i n g met het N e d e r l a n d s Scheepsstudie-centrum T . N . O . en de Koninklijke N e d l l o y d N.V.

1.5.3 Ondiepwatertank

Het a a n t a l o p d r a c h t e n is dit jaar beneden het wenselijke g e b l e v e n . O p m e r k e l i j k is de g r o t e t e r u g g a n g in de o p d r a c h t e n v o o r m a n o e u v r e e r p r o e v e n ; dit jaar o m -vatte deze proeven slechts 8 % v a n de t o t a l e omzet v a n deze faciliteit, tegen 40 °/o in het v o r i g e v e r s l a g j a a r .

Ruim 5 2 % v a n de o p d r a c h t e n bestond uit p r o e v e n in g o l v e n , w a a r u i t blijkt d a t de nieuwe g o l f o p w e k k e r een nuttige investering is geweest.

2 8 % v a n de o p d r a c h t e n betrof o n d e r z o e k op het g e b i e d v a n weerstand en v o o r t s t u w i n g , t e r w i j l v e r d e r nog t e w a t e r l a t i n g s p r o e v e n w e r d e n u i t g e v o e r d . Als vrij s p e u r w e r k w e r d e n de v o l g e n d e p r o g r a m m a ' s u i t g e v o e r d :

— de b e p a l i n g v a n de h y d r o d y n a m i s c h e c o ë f f i c i ë n t e n v o o r een snel container-schip ten behoeve van de simulator

— b e p a l i n g van de v r i j v a r e n d e karakteristieken v a n d r a a i b a r e r o e r p r o p e l l e r s met en zonder straclbuis.

Er is een c o m p u t e r p r o g r a m m a g e r e e d g e k o m e n v o o r de theoretische berekening v a n g o l f k r a c h t e n op lichamen met een w i l l e k e u r i g e v o r m . O o k w e r d reeds een industriële o p d r a c h t met behulp v a n dit r e k e n p r o g r a m m a u i t g e v o e r d .

1.5.4 Rekencentrum

1.5.4.1 C o m p u t e r a f d e l i n g

Twee m a a t r e g e l e n hebben de c a p a c i t e i t en de m o g e l i j k h e d e n van de CDC 3300 g e d u r e n d e het a f g e l o p e n jaar a a n z i e n l i j k v e r g r o o t :

— In m a a r t w e r d het nieuwe bedrijfssysteem M S O S 4.2 geïnstalleerd. O n d e r dit bedrijfssysteem w e r d het mogelijk van de „ m u l t i - p r o g r a m m i n g " - f a c i l i t e i t ge-bruik te m a k e n , w a a r d o o r de uitvoer naar de r e g e l d r u k k e r simultaan plaats-v i n d t met het g e b r u i k plaats-van de centrale plaats-v e r w e r k i n g s e e n h e i d d o o r een ge-b r u i k e r s p r o g r a m m a .

v a n g r o t e h o e v e e l h e d e n gegevens in een snel t o e g a n k e l i j k e v o r m w e r d hierd o o r m o g e l i j k (opslag meetresultaten l a b o r a t o r i a m e t g o l v e n , n e t w e r k p l a n -ning). De f l e x i b i l i t e i t v a n het systeem w e r d b o v e n d i e n sterk v e r b e t e r d , d o o r d a t nu pas de uitwisseling v a n systeem-software met C o n t r o l Data en met andere installaties g o e d m o g e l i j k w e r d .

O n d a n k s de v e r s n e l l i n g , die de g e b r u i k e r s p r o g r a m m a ' s o n d e r g i n g e n d o o r het i n v o e r e n v a n M S O S 4.2, v e r t o o n d e het a a n t a l rekenuren per week een stijging v a n 2 0 % . De t o e n e m i n g v a n het c o m p u t e r g e b r u i k in 1971 k o m t h i e r d o o r o p meer d a n 5 0 % . Deze g r o e i k o m t v o o r het g r o o t s t e gedeelte v o o r rekening v a n intern N.S.P.-gebruik (wetenschappelijk w e r k , o n t w i k k e l i n g software).

Dit t o e n e m e n v a n de c o m p u t e r g e r i c h t h e i d binnen het b e d r i j f is op zich een gunstig verschijnsel. De e f f i c i ë n t i e v a n het c o m p u t e r g e b r u i k dient echter wel de v o i l e a a n d a c h t te h o u d e n . O m de p r o g r a m r n e e r a c t i v i t e i t e n v a n de verschil-lende a f d e l i n g e n te c o ö r d i n e r e n , w e r d d a n o o k de S t u u r g r o e p S o f t w a r e ingesteld. Eind 1971 kon een bezetting v a n twee p l o e g e n het w e r k niet meer a a n . Inmiddels is o v e r g e g a a n tot een b e p e r k t e d r i e p l o e g e n b e z e t t i n g . De grens van de c a p a c i -teit v a n het h u i d i g e systeem komt echter in zicht, z o d a t het n o o d z a k e l i j k w o r d t de v e r s c h i l l e n d e u i t b r e i d i n g s m o g e l i j k h e d e n te bestuderen.

1.5.4.2 W e r f p r o d u c t i e

Het j a a r 1971 kenmerkte zich d o o r twee b e l a n g r i j k e , zij het tegenstrijdige ont-w i k k e l i n g e n .

A a n de ene z i j d e w e r d , mede d o o r de inzet v a n de „ s c h e e p s o n t w e r p s o f t w a r e -g r o e p " een s t r o o m l i j n i n -g v a n de b e l a n -g r i j k s t e N A L S - p r o -g r a m m a ' s bereikt. Dit resulteerde o.a. in een b e l a n g r i j k e v e r k o r t i n g v a n de rekentijden en dus v a n de d o o r l o o p t i j d e n v a n d o o r de w e r v e n ter v e r w e r k i n g a a n g e b o d e n c o d e r i n g e n . A n d e r z i j d s n a m e n de directies van twee scheepswerven de v e r g a a n d e beslissing a l s n o g t e r u g te komen op het destijds unaniem g e n o m e n besluit om het NALS-p r o g r a m m a NALS-p a k k e t als g e s t a n d a a r d i s e e r d e NALS-p r o g r a m m a t u u r v o o r numeriek stuurd b r a n d s n i j d e n te g e b r u i k e n . Dat deze beslissing in hoge mate w o r d t be-t r e u r d is v a n z e l f s p r e k e n d .

De g e z a m e n l i j k e presentatie v a n CDC en NSP o p de Europort 1971 t e n t o o n -stelling (9 - 13 nov. 1971) in de RAI-hallen te A m s t e r d a m demonstreerde de m o g e l i j k h e d e n v o o r t e r m i n a l g e b r u i k e r s . In de stand stond een CDC M a r e II t e r m i n a l o p g e s t e l d , die met een t e l e f o o n l i j n was v e r b o n d e n met de CDC 6600 c o m p u t e r in Rijswijk. De stand w e r d d r u k bezocht. V o o r l i c h t i n g w e r d gegeven o v e r het w e r k v a n het Proefstation in het a l g e m e e n en d a t v a n het Reken-centrum in het b i j z o n d e r .

nieuwe g r o t e p o n s b a n d - g e s t u u r d e t e k e n m a c h i n e d o o r het NSP ter beschikking kan w o r d e n gesteld v a n de m i d d e l g r o t e en kleine w e r v e n , die zich v i a de Cebo-sine g a r a n t h e b b e n gesteld v o o r de e x p l o i t a t i e .

In eerste instantie zullen op deze machine (met een netto t e k e n o p p e r v l a k v a n 9.00 X 1.80 m) b r a n d s c h a b l o n e n o p w a r e g r o o t t e g e m a a k t w o r d e n v o o r de w e r v e n d i e g e w e n d w a r e n de h u i d p l a a t b e r e k e n i n g e n in t a b e l v o r m v a n het NSP te o n t v a n g e n en die zelf met de hand op w a r e g r o o t t e uit te zetten. De v o l g e n d e stap n a a r het met NALS coderen v a n delen uit het i n w e n d i g e v a n het schip b e h o o r t tot de logische o n t w i k k e l i n g e n .

G o e d e v o o r t g a n g w e r d g e m a a k t met het o m c o d e r e n v a n X-1 p r o g r a m m a ' s v o o r de C D C 3300. V a a k w o r d e n deze p r o g r a m m a ' s geheel n i e u w o p g e z e t om reke-ning te h o u d e n met de laatste o n t w i k k e l i n g e n en eveneens in v e r b a n d met de w e n s e n , die de gebruikers in de l o o p v a n de jaren hebben geuit.

De installering v a n het met steun v a n het N e d e r l a n d s Scheepsstudiecentrum T . N . O . a a n g e k o c h t e A P A C E n e t w e r k p l a n n i n g s p r o g r a m m a v e r l i e p stroef. N u de a a n l o o p -m o e i l i j k h e d e n zijn o v e r w o n n e n staat de w e r v e n echter een -m o d e r n en efficiënt p l a n n i n g s p r o g r a m m a ter b e s c h i k k i n g .

De omzet v a n het Rekencentrum v e r t o o n d e een v e r h e u g e n d e g r o e i . De k r a p p e p e r s o n e e l s b e z e t t i n g , speciaal v a n de p r o g r a m m e u r s g r o e p , b l i j f t een v o o r d u r e n d e z o r g v a n de l e i d i n g . 1.5.4.3 R e d e r i j p r o b l e m e n De o n t w i k k e l i n g v a n c o m p u t e r p r o g r a m m a ' s v o o r het o n t w e r p e n v a n schepen en o p e r a t i o n e l e b e r e k e n i n g e n is o o k in 1971 v o o r t g e z e t . Een a a n t a l p r o g r a m m a ' s is ter b e s c h i k k i n g g e k o m e n te w e t e n ; — o n t w e r p en analyse v a n c o n v e n t i o n e l e s t u k g o e d v r a c h t s c h e p e n —• o n t w e r p en analyse v a n tankers — o n t w e r p v a n bulkcarriers — o n t w e r p v a n hovercrafts

— g e d e t a i l l e e r d e v a a r t s i m u l a t i e v a n lijnvrachtschepen ter b e p a l i n g v a n econo-mische w a a r d e c i j f e r s

— v a a r t s i m u l a t i e v a n t r a m p s c h e p e n met b e h u l p v a n statistische m e t h o d e n .

Deze p r o g r a m m a t u u r is grotendeels het resultaat v a n o n d e r z o e k o p eigen initiatief. Het ligt in de b e d o e l i n g deze p r o g r a m m a ' s zoveel m o g e l i j k a a n de b e l a n g -stellenden ter beschikking te stellen.

De v e r d e r e d e t a i l l e r i n g v a n deze en a n d e r e p r o g r a m m a ' s k a n m o g e l i j k geschieden in s a m e n w e r k i n g met de scheepsbouwindustrie en r e d e r i j e n .

1.5.5 Goifstromingstank

De aan het begin van dit v e r s l a g j a a r ongunstig b e o o r d e e l d e v o o r u i t z i c h t e n zijn w e r k e l i j k h e i d g e w o r d e n . Er w a r e n te w e i n i g o p d r a c h t e n om de tank met een bezetting van 1 p l o e g het gehele jaar van w e r k te v o o r z i e n . De resterende tijd w e r d besteed a a n eigen research, die 5 0 % van de omzet uitmaakte.

O n g e v e e r 7 5 % van het b e t a a l d e o p d r a c h t e n w e r k bestond uit het bestuderen v a n het g e d r a g v a n a f g e m e e r d e o f v e r a n k e r d e v a a r t u i g e n in g o l v e n , w i n d en s t r o o m . Door het incidenteel inzetten v a n een t w e e d e b a n d r e c o r d e r kon a a n de v r a a g , meer dan t w a a l f kanalen op magnetische t a p e op te nemen, w o r d e n v o l d a a n .

De rest v a n de b e t a a l d e o p d r a c h t e n bestond uit m a n o e u v r e e r p r o e v e n , a d v i e z e n en een a a n t a l speciale p r o j e c t e n . Zo w e r d e n studies g e m a a k t van het verlies van olie ten g e v o l g e van b o d e m s c h a d e bij tankers en van de erosie van b o d e m en oever ten g e v o l g e van de s c h r o e f w e r k i n g v a n a f m e r e n d e , diepstekende containerschepen.

Een b e l a n g r i j k e nieuwe activiteit dit jaar was het meten o p zee. Z o w e r d e n de b e w e g i n g e n en de krachten in de a n k e r d r a d e n v a n één v a n de werkschepen v o o r de constructie van de h a v e n d a m m e n bij hloek v a n H o l l a n d gemeten. De resultaten w e r d e n g e c o r r e l e e r d a a n die v e r k r e g e n uit m o d e l p r o e v e n . Eind 1971 v e r t r o k een p l o e g van vijf man n a a r Brunei v o o r o m v a n g r i j k e metingen in de w e r k e l i j k h e i d ter correlatie aan de beschikbaar zijnde m o d e l p r o e f r e s u l t a t e n . V o o r w a t betreft het vrije s p e u r w e r k w e r d e n de proeven ter b e p a l i n g v a n de rol en de invloed v a n l a n g z a a m v a r i ë r e n d e d r i f t k r a c h t e n op in g o l v e n a f g e m e e r d e schepen afgesloten en g e r a p p o r t e e r d .

N a a s t m a n o e u v r e e r p r o e v e n v o o r c o n t r o l e en u i t b r e i d i n g v a n het mathematische m o d e l , d a t g e b r u i k t w o r d t bij de M a n o e u v r e e r s i m u l a t o r , w e r d e n proeven uitge-v o e r d ter bestudering uitge-v a n de uitge-verschillende facetten bij het dynamisch positio-neren v a n een d u b b e l - s c h r o e f b e v o o r r a d i n g s v a a r t u i g v o o r z i e n v a n een boegbuis. Als regeleenheid w e r d de h y b r i d e E.A.I. computer v a n de M a n o e u v r e e r s i m u l a t o r g e b r u i k t . De resultaten w a r e n h o o p g e v e n d . Het o n d e r z o e k zal w o r d e n v o o r t g e z e t . Tenslotte w e r d in het kader van de v r i j e research met een systematisch o n d e r z o e k b e g o n n e n naar de invloed van de w a t e r d i e p t e en de g o l f r i c h t i n g o p de be-w e g i n g e n van een g r o t e tanker.

1.5.Ó Manoeuvreer.s/'mu/ator

O p 25 mei 1971 w e r d de M a n o e u v r e e r s i m u l a t o r o f f i c i e e l in gebruik gesteld d o o r m e v r o u w E. Hupkes-Domme.

is een g r o t e o p d r a c h t v a n Rijkswaterstaat u i t g e v o e r d en zijn er zeven trainings-cursussen g e h o u d e n . De o p l e v e r i n g v a n het R i j k s w a t e r s t a a t r a p p o r t heeft meer t i j d in beslag g e n o m e n d a n v o o r z i e n was als g e v o l g v a n a a n l o o p m o e i l i j k h e d e n . Uit ieder v a n de trainingscursussen is veel e r v a r i n g v e r k r e g e n , die g e b r u i k t is o m elke v o l g e n d e cursus te v e r b e t e r e n . Z o is het a a n t a l manoeuvres u i t g e b r e i d , de s i m u l a t i e t e c h n i e k v e r b e t e r d en de o p l e v e r i n g v a n het r a p p o r t g e s t r o o m l i j n d . A a n w e t e n s c h a p p e l i j k o n d e r z o e k n a a r het dynamisch p o s i t i o n e r e n is d o o r de h y b r i d e c o m p u t e r een b e l a n g r i j k e b i j d r a g e g e l e v e r d . O o k al zijn slechts een g e r i n g a a n t a l simulatoruren g e b r u i k t v o o r het uitvoeren v a n o p d r a c h t e n , de o v e r i g e t i j d is nuttig besteed, o n d e r m e e r v o o r het v e r f i j n e n v a n de simulatie-techniek, het v e r b e t e r e n v a n het mathematisch model v a n een g r o t e tanker en a n d e r e s o f t w a r e - o n t w i k k e i i n g e n . V o o r t s is een b e l a n g r i j k e hoeveelheid t i j d ge-b r u i k t v o o r het ge-b e k e n d h e i d geven a a n de s i m u l a t o r en h a a r m o g e l i j k h e d e n , o.a. d o o r het h o u d e n v a n v o o r d r a c h t e n .

1.5.7 Reseorch en ontw/(clce//ng

1.5.7.1 C a v i t a t i e t u n n e l s en Speciale Projecten

Het a a n t a l c a v i t a t i e - o b s e r v a t i e - p r o e v e n in c a v i t a t i e t u n n e l no. 2 (met instelbaar a x i a a l v o l g s t r o o m v e i d ) v e r t o o n d e in v e r g e l i j k i n g met het v o r i g e j a a r een verder-g a a n d e s t i j verder-g i n verder-g .

In c a v i t a t i e t u n n e l no. 1 is in t o e n e m e n d e mate g e b r u i k g e m a a k t v a n de m o g e l i j k -heid o m g e d e e l t e l i j k e achterschepen in te b o u w e n v o o r het simuleren v a n het a x i a l e en t a n g e n t i ë l e snelheidsveld. Deze velden k o n d e n w o r d e n o p g e m e t e n met b e h u l p v a n de 5-gats Pitotbuis. In de meeste g e v a l l e n zijn d r u k f l u c t u a t i e - m e t i n g e n o p het achterschip u i t g e v o e r d , w a a r b i j de i n v l o e d v a n c a v i t a t i e op de a m p l i t u d e v a n deze d r u k f l u c t u a t i e s w e r d gemeten.

G e b l e k e n is d o t de d o o r de schroef g e ï n d u c e e r d e d r u k f l u c t u a t i e s op het achter-schip a a n z i e n l i j k kunnen w o r d e n versterkt d o o r het o p t r e d e n v a n cavitatie op de s c h r o e f b l a d e n .

O p n i e u w w e r d enige malen g e b r u i k g e m a a k t v a n de m o g e l i j k h e i d om het h y d r o d y n a m i s c h e v e r s t e l k o p p e l v a n v e r s t e l b a r e schroeven op modelschool te meten. Tevens is een o n d e r z o e k u i t g e v o e r d w a a r b i j de i n v l o e d v a n lucht inblazen (ventileren) ter v e r m i n d e r i n g v a n het h y d r o d y n a m i s c h e v e r s t e l k o p p e l is b e p a a l d . Een reductie v a n meer d a n 3 0 % bleek m o g e l i j k .

Het f u n d a m e n t e l e c a v i t a t i e - o n d e r z o e k richtte zich v o o r n a m e l i j k op de invloed die de o p p e r v l a k t e g e s t e l d h e i d v a n het m a t e r i a a l heeft o p het ontstaan en ver-d w i j n e n v a n c a v i t a t i e . G e b l e k e n is ver-d a t t e f l o n lichamen eerver-der caviteren ver-d a n roestvrij stalen l i c h a m e n .

De nieuwe m e t h o d e , die was ontwii<keld om schroeven te o n t w e r p e n die zijn a a n g e p a s t aan een bekend verondersteld a x i a a l en tangentiëei v o l g s t r o o m v e i d , w e r d enige malen toegepast. De aldus o n t w o r p e n schroeven v e r t o o n d e n een a a n z i e n l i j k e v e r b e t e r i n g ten aanzien van het c a v i t a t i e g e d r a g . De methode w e r d geschikt g e m a a k t v o o r het uitvoeren van berekeningen op de computer. Tevens w e r d een begin g e m a a k t met het uitbreiden van dit p r o g r a m m a om het c a v i t a t i e -g e d r a -g te b e r e k e n e n , indien de s c h r o e f -g e o m e t r i e bekend is.

Het numerieke p r o g r a m m a van de instationaire d r a g e n d e - v l a k t h e o r i e is in het a f g e l o p e n jaar verscheidene malen g e b r u i k t v o o r het bepalen van i n s t a t i o n a i r e schroefkrachten en m o m e n t e n . Bovendien is een a a n v a n g g e m a a k t met het o p -stellen v a n een theoretisch m o d e l v o o r de h y d r o d y n a m i s c h e interactieverschijn-selen tussen schroef en achterschip.

1.5.7.2 Hoge-snelheidstank

De Hoge-snelheidstank v e r w e r k t e in dit v e r s l a g j a a r een a a n t a l experimentele o n d e r z o e k i n g e n in v l a k w a t e r en in g o l v e n .

V a n w e g e het algemene k a r a k t e r v a n deze faciliteit w e r d e n deze experimenten verricht onder v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d van diverse a f d e l i n g e n met name de Zee-g a n Zee-g s t a n k , D i e p w a t e r s l e e p t a n k en de a f d e l i n Zee-g Speciale Projecten.

O p het experimentele v l a k w e r d een systematisch onderzoek verricht naar de w e e r s t a n d , z o w e l in v l a k w a t e r als in g o l v e n , en het g e d r a g in golven v a n een m o d e l f a m i l i e v a n snelle m o t o r b o t e n .

Dit project w e r d u i t g e v o e r d in o p d r a c h t van het N e d e r l a n d s Scheepsstudie-centrum T . N . O .

V e r m e l d dienen o o k te w o r d e n de mechanische metingen, die w e r d e n v e r r i c h t a a n enkele school- en vrije slag zwemmers.

In het b i j z o n d e r is de v e r g e l i j k i n g tussen enkele N e d e r l a n d s e schoolslagzwemmers en twee i n t e r n a t i o n a a l bekende Russische zwemmers v e r m e l d e n s w a a r d .

M e t de speciale m e e t w a g e n v o o r hoge snelheden (tot 30 m/sec.) w e r d een onder-zoek u i t g e v o e r d a a n een speciaal t y p e voortstuwer.

1.5.7.3 Sterkte en Trillingen

Een o p m e r k e l i j k resultaat in het v e r s l a g j a a r was de experimentele b e p a l i n g v a n het effect van cavitatie op de drukfluctuaties op de romp gegenereerd d o o r de schroef. Het b l i j k t dat schroefcavitatie resulteert in v e r g r o t i n g s f a c t o r e n v a n de drukfluctuaties l o p e n d von 2 t o t 10. Hieruit blijkt d a t de meting van de d r u k fluctuaties in de sleeptanks o n t o e r e i k e n d is. Daar de metingen in de c a v i t a t i e -tunnel g e b r e k k i g zijn, w o r d t de w a a r d e v a n de Vacuümtank sterk benadrukt.

Een g r o e i e n d e b e l a n g s t e l l i n g v o o r de metingen v a n de f l u c t u e r e n d e h y d r o -d y n a m i s c h e b e l a s t i n g v a n -de schroef en v a n -de -d r u k f l u c t u a t i e op -de r o m p is m e r k b a a r . O o k v o o r de theoretische r i c h t i n g , het berekenen v a n de g e d w o n g e n t r i l l i n g e n v a n r o m p en a s l e i d i n g , w o r d t steeds meer b e l a n g s t e l l i n g g e t o o n d d o o r reders en scheepsbouwers.

Een nieuw aspect in de b e p a l i n g v a n de t r i l l i n g e n v a n de a s l e i d i n g is de m o g e -l i j k h e i d o m de d y n a m i s c h e-lastische eigenschappen v a n de -l a g e r o n d e r s t e u n i n g e n in r e k e n i n g te b r e n g e n . B e l a n g r i j k e i n v l o e d e n h i e r v a n zijn a a n g e t o o n d in de l i g g i n g v a n de resonantie-frequenties. Verschuivingen v a n meer d a n 5 0 % zijn v o o r g e k o m e n . Bovendien is a a n g e t o o n d d a t de lagers een k o p p e l i n g s e f f e c t be-w e r k s t e l l i g e n tussen de beide o r t h o g o n a l e c o m p o n e n t e n v a n de d be-w a r s t r i l l i n g e n .

1.6 Vacuümtank

De b o u w v a n de V a c u ü m t a n k heeft in 1971 r e g e l m a t i g v o o r t g a n g g e v o n d e n . O p 25 mei w e r d de eerste steen g e l e g d d o o r m e v r o u w M . J. Janssen-Ferwerda. hiet civiele g e d e e l t e v a n de b o u w van de V a c u ü m t a n k is gereed en de sleep-w a g e n , de personeels- en de modellensluis zijn g e m o n t e e r d .

De v a c u ü m i n s t o l l a t i e en de snelheidsregeling v a n de s l e e p w a g e n w o r d e n thans uitgetest en o n v o o r z i e n e o m s t a n d i g h e d e n v o o r b e h o u d e n , zal de experimentele fase v a n deze t a n k begin juni 1972 starten.

Het is b i j z o n d e r v e r h e u g e n d , d a t er naast de g r o t e b e l a n g s t e l l i n g v o o r het uitv o e r e n uitv a n d i c h t e r bij de w e r k e l i j k h e i d aansluitende weerstands en uitv o o r t s t u w i n g s

-p r o e v e n met g r o t e tankers en bulkcarriers en met snelle vrachtsche-pen o o k b i j z o n d e r veel b e l a n g s t e l l i n g bestaat v o o r het uitvoeren v a n t r i l l i n g s o n d e r z o e k . Uit recente o n d e r z o e k i n g e n is g e b l e k e n , d a t r o m p e x c i t a t i e in sterke mate w o r d t b e ï n v l o e d d o o r het o p t r e d e n v a n s c h r o e f c a v i t a t i e . O o k de wisselende krachten o p de schroefas w o r d e n , zij het in mindere mate b e ï n v l o e d d o o r het o p t r e d e n v a n s c h r o e f c a v i t a t i e . V o o r z i e n i n g e n w o r d e n g e t r o f f e n , o p d a t in de t w e e d e helft v a n 1972 t r i l l i n g s o n d e r z o e k in de V a c u ü m t a n k m o g e l i j k is.

M e t i n g e n hebben a a n g e t o o n d , d a t in de V a c u ü m t a n k met succes acoustische metingen kunnen w o r d e n u i t g e v o e r d . V o o r marineschepen is het v a n b i j z o n d e r b e l a n g d a t reeds in de o n t w e r p f a s e van het schip het d o o r de schroeven, onder w a t e r , u i t g e s t r a a l d e geluid kan w o r d e n b e p a a l d . V o o r z i e n i n g e n v o o r het uit-v o e r e n uit-v a n deze metingen zijn in de tank g e t r o f f e n .

Als uitvloeisel v a n de o n t w i k k e l i n g van de V a c u ü m t a n k kan het project „ C o o p e -rative Research f o r Large T a n k e r s " g e n o e m d w o r d e n . Twee jaar geleden is op initiatief v a n het N.S.P. en in o v e r l e g met s c h e e p v a a r t m a a t s c h a p p i j e n , w e r v e n en c l a s s i f i c a t i e - m a a t s c h a p p i j e n een r e s e a r c h p r o g r a m m a o p g e z e t met b e t r e k k i n g tot de p r o b l e m e n , die o p t r e d e n bij het o n t w i k k e l e n v a n steeds g r o t e r e tankers. Een

Gedeelte helling met rempeuren voor tev^aterlatingsproeven in d e Ondiepwatertank.

Proeven in d e Goifstromingstank in verband met d e ontgronding van de bavenbodem ten gevolge van d e schroefwerking.

g r o o t gedeelte v a n d i t p r o g r a m m a betreft o n d e r z o e k i n g e n , die in de V a c u ü m t a n k zullen w o r d e n u i t g e v o e r d . D o o r z o w e l financiële als technische b i j d r a g e n nemen thans vier s c h e e p v a a r t m a a t s c h a p p i j e n , acht g r o t e w e r v e n en d r i e classificatie-m a a t s c h a p p i j e n deel a a n dit p r o g r a classificatie-m classificatie-m a .

V e r w a c h t m a g w o r d e n , d a t de V a c u ü m t a n k een b e l a n g r i j k e b i j d r a g e zal leveren v o o r het oplossen v a n p r o b l e m e n , die n a a r v o r e n komen bij het o n t w i k k e l e n v a n steeds g r o t e r e en snellere schepen.

1.7 Publicaties en voordrachten

De v o l g e n d e publicaties z a g e n het licht (de met * g e m e r k t e nummers w a r e n v o o r d r a c h t e n ) : T i t e l M o d e l tests o n c o n t r a -r o t a t i n g p -r o p e l l e -r s T h e v i b r a t o r y o u t p u t o f c o n t r a r o t a t i n g p r o p e l l e r s R e c e n t d e v e l o p m e n t s in h u i l a n d s h a f t v i b r a t i o n a n a l y s i s Essais d e m o d è l e s u r l ' o r i g i n e d e s c o n t r a i n t e s d a n s les h é l i c e s m a r i n e s e t l e u r e x t r a p o l a t i o n A t h r e e d i m e n s i o n a l s i m u l a t o r f o r m a n o e u v r i n g o f s u r f a c e s h i p s D r e i d i m e n s i o n a l e r S i m u l a t o r f ü r S c h i f f e R e s i s t a n c e a n d p r o p u l s i o n o f a h i g h - s p e e d s i n g l e - s c r e w c a r g o l i n e r d e s i g n C a v i t a t i o n e r o s i o n o f a s h i p m o d e l p r o p e l l e r W a a r o m d e e l e m e n t e n m e t h o d e b i j d e b e r e k e n i n g v a n s c h e e p s t r i l l i n g e n ? A u t e u r J . D. v a n M a n e n e n M . W . C. O o s t e r v e l d R. W e r e l d s m a S. H y l a r i d e s M . J o u r d a i n en R. W e r e l d s m a J . D. v a n M a n e n en J . P. H o o f t J . D. v a n M a n e n e n J . P. H o o f t J. J . M u n t j e w e r f J . H. J . v a n d e r M e u l e n S. H y l a r i d e s B r o n S e v e n t h S y m p . o n N a v a l H y d r o -d y n a m i c s , R o m e , 1968, p. 135 (1971) S e v e n t h S y m p . o n N a v a l H y d r o -d y n a m i c s , R o m e , 1968, p. 235 (1971) S c h i p en W e r f , 1971, p. 532 B u i l . A . T . M . A . , 1970, p. 431 S c h i p e n W e r f , 1 9 7 1 , p. 508 V i e r N a t i o n e n -T a g u n g , R o m e , 1970, B a n d II I.S.P., 1 9 7 1 , p. 295 Sch p. 358 P., 1 9 7 1 , p. 56 p en W e r f , 1971, D e I n g e n i e u r , 1 9 7 1 , p. W 1 0 2 S c h i p en W e r f , 1 9 7 1 , p. 480

T i t e l I n v e s t i g a t i o n s o n d i f f e r e n t p r o p e l l e r t y p e s P r o f i l e c h a r a c t e r i s t i c s in c a v i t a t i n g a n d n o n - c a v i t a t i n g f l o w s S o m e r e m a r k s o n l i f t i n g s u r f a c e t h e o r y H i g h s p e e d p r o p u l s i o n T h e s l o w d r i f t o s c i l l a t i o n s o f a m o o r e d o b j e c t in r a n d o m seas S y m p o s i u m o n „ O f f s h o r e H y d r o d y n a m i c s " , W a g e n i n g e n , A u g u s t 25-26, 1971 D i s t r i b u t i o n o f w a v e f o r c e s o n s t r u c t u r a l p a r t s o f o c e a n s t r u c t u r e s M o d e l t e s t i n g f o r t h e d e s i g n o f o f f s h o r e s t r u c t u r e s E x p e r i m e n t a l a n d t h e o r e t i c a l m o t i o n c o r r e l a t i o n o f a p i p e -l a y i n g b a r g e VVave e x c i t a t i o n a n d s t r u c t u r a l r e s p o n s e The i n t e r a c t i o n b e t w e e n a v e r t i c a l c y l i n d e r a n d r e g u l a r w a v e s O n t h e m a t h e m a t i c a l d e s c r i p t i o n o f s h i p m a n o e u v r i n g C o n s t r u c t i o n , o p e r a t i o n a n d c a p a b i l i t i e s o f t h e N . S . M . B . s h i p m a n o e u v r i n g s i m u l a t o r R e s o n a n c e o f m o o r e d o b j e c t s in w a v e t r a i n s A u t e u r M , W . C. O o s t e r v e l d P. v a n O o s s a n e n G . K u i p e r J . D. v a n M a n e n en M . W . C. O o s t e r v e l d G . F. M . R e m e r y e n A . J . H e r m a n s M . W . C. O o s t e r v e l d ( R e d a c t e u r ) J . P. H o o f t G . F. M . R e m e r y M . F. v a n S l u i j s e n T a n S e n g G i e S. H y l a r i d e s G . v a n O o r t m e r s s e n D. L. K e t t e n i s B r o n I.S.P., 1 9 7 1 , p. 32 S c h i p e n W e r f , 1971, p. 396 I.S.P., 1971, p. 115 I.S.P., 1 9 7 1 , p. 131 S y m p . Y a c h t A r c h . 2, ' 7 1 , p. 6 T h i r d A n n u a l O f f -s h o r e T e c h n o l o g y C o n f e r e n c e , H o u s t o n , T e x a s , 1971, V o l . I I , p. 829 N.S.P., W a g e n i n g e n , 1971 S y m p . o n „ O f f s h o r e H y d r o d y n a m i c s " , W a g e n i n g e n , 1971, P a p e r I i d e m . P a p e r III i d e m . P a p e r VI i d e m . P a p e r IX i d e m . P a p e r XI i d e m . P a p e r X I I I J . P. H o o f t e n I. O l d e n k a m p i d e m . P a p e r X I V A . J . H e r m a n s e n G . F. M . R e m e r y P r o c . T w e l f t h C o a s t a l E n g i n e e r i n g C o n -f e r e n c e , W a s h i n g t o n , D . C , 1970, V o l . I l l , p. 1685 (1971)

N o . 3 8 5 * 3 8 7 * 388 391 3 9 2 * T i t e l P r o p u l s i o n s - , K a v i t o t i o n s - u n d V i b r a t i o n s v e r h a l t e n v o n ü b e r -l a p p e n d e n P r o p e -l -l e r n f ü r e i n C o n t a i n e r s c h i f f D o e l e n u i t v o e r i n g s v o r m v a n e e n m a n o e u v r e e r s i m u l a t o r A m e t h o d f o r m i n i m i z i n g t h e o c c u r r e n c e o f c a v i t a t i o n o n p r o p e l l e r s in a w a k e A p o w e r p r e d i c t i o n m e t h o d a n d it.s a p p l i c a t i o n t o s m a l l s h i p s N o n - c o n v e n t i o n a l p r o p u l s i o n d e v i c e s A u t e u r H. K e r l e n , J . E s v e l d t e n R. V ^ / e r e l d s m a D. L. K e t t e n i s P. v a n O o s s a n e n G . v a n O o r t m e r s s e n J. D. v a n M a n e n B r o n J a h r b . S . T . G . , 1970, p. 301 V e r s l a g v . h . s y m p . „ M o d e l v o r m i n g v o o r S c h e e p s b e s t u r i n g " , D e l f t , 1970, P a p e r 4 (1971) I.S.P., 1 9 7 1 , p. 321 .S.P., 1 9 7 1 , p. 397 P r o c . 2 n d S y m p . o n M a r i n e P r o p e l l e r s , T o k y o , 1 9 7 1 , p. 127

N a a s t de reeds onder „ p u b l i c a t i e s " g e n o e m d e , w e r d e n de v o l g e n d e , eventueel nog te p u b l i c e r e n v o o r d r a c h t e n g e h o u d e n : D a t u m 9- 2 - 7 1 23¬ 25¬ 5¬ 19-2-71 2- 71 3- 71 3-71 1- 4-71 6- 5-71 V o o r A f d e l i n g v o o r O n d e r -w a t e r t e c h n i e k m e t d e S e c t i e v o o r S c h e e p s -t e c h n i e k v a n he-t K o n i n k l i j k I n s t i t u u t v a n I n g e n i e u r s te U t r e c h t N e d e r l a n d s e V e r e n i g i n g v a n T e c h n i c i o p S c h e e p v a a r t g e b i e d te G r o n i n g e n te R o t t e r d a m t e A m s t e r d a m V e r e n i g i n g „ D e N e d e r -l a n d s c h e A n c h o r i t e s " t e D e n H a a g C u r s u s o c e a a n / k u s t -c o n v o o i -c o m m o n d e u r v a n d e K o n i n k l i j k e M a r i n e te A m s t e r d a m B e t o n v e r e n i g i n g t e E d e O n d e r w e r p L a a g f r e q u e n t e v e r s c h i j n s e l e n in o n r e g e l m a t i g e g o l v e n D y n a m i s c h p o s i t i o n e r e n in o n r e g e l m a t i g e g o l v e n H e t s c h e e p s o n t w e r p m e t b e h u l p v a n d e c o m p u t e r J o u r n a a l g e d r a g v a n s c h e p e n in z e e g a n g D e m a n o e u v r e e r -s i m u l a t o r v a n h e t N.S.P. H e t a n k e r e n v a n s c h e p e n D e v a c u ü m t a n k v a n h e t N.S.P. D o o r M . F. v a n S l u i j s G . F. M . R e m e r y A . W . Ruys, J . H o l t r o p en A . K o o p s T a n S e n g G i e K. M e u r s M . W . C. O o s t e r v e l d

D a t u m 18- 5 - 7 1 22- 6 - 7 1 26- 6 - 7 1 9- 9 - 7 1 1 1 - 1 0 - 7 1 f/m 1 4 - 1 0 - 7 1 1 0 - 1 1 - 7 1 V o o r G r e a t Lakes a n d G r e a t R i v e r s S e c t i o n v a n T h e S o c i e t y o f N a v a l A r c h i t e c t s a n d M a r i n e E n g i n e e r s te C l e v e l a n d , O h i o l U T A M S y m p o s i u m o n N o n - S t e a d y F l o w o f W a t e r a t H i g h S p e e d s te L e n i n g r a d l U T A M S y m p o s i u m o n N o n - S t e a d y F l o w o f W a t e r a t H i g h S p e e d s te L e n i n g r a d S y m p o s i u m o n „ T h e D e v e l o p m e n t o f a 425.000 T D W T a n k e r w i t h R e s t r i c t e d D r a u g h t " te W a g e n i n g e n , o n d e r a u s p i c i ë n v a n G e m e e n -t e l i j k H a v e n b e d r i j f R o t t e r d a m , g e o r g a n i s e e r d d o o r h e t N e d e r i a n d s S c h e e p s b o u w k u n d i g P r o e f s t a t i o n P o s t - g r a d u a t e c o u r s e o n „ A d v a n c e d E x p e r i -m e n t a l M e t h o d s in H y d r o d y n a m i c s a n d H y d r o n a u t i c s " te U d i n e , I t a l i ë , g e o r g a n i s e e r d d o o r I n t e r n a t i o n a l C e n t r e f o r M e c h a n i c a l S c i e n c e s E u r o p o r t 7 1 C o n g r e s s , „ N e t h e r i a n d s D a y " te A m s t e r d a m O n d e r w e r p D u c t e d p r o p e l l e r s y s t e m s s u i t a b l e f o r t u g s a n d p u s h b o a t s The e f f e c t o f c a v i t a t i o n o n t h e i n t e r a c t i o n b e t w e e n p r o p e l l e r a n d s h i p ' s h u l l C a v i t a t i o n o n h e m i s p h e r i c a l n o s e d t e f l o n b o d i e s I n t r o d u c t i o n H y d r o d y n a m i c s o f t h e r e s t r i c t e d d r a u g h t t a n k e r D o o r M . W . C. O o s t e r v e l d M e a s u r e m e n t o f p r o -p e l l e r a n d w a v e i n d u c e d h u l l v i b r a t i o n s U s e o f m a n o e u v r i n g s i m u l a t o r a n d its h y b r i d c o m p u t e r in r e s e a r c h o n m a n o e u v r i n g c h a r a c t e r i s t i c s o f s h i p s T h e v a c u u m t o w i n g t a n k : a n a d v a n c e d r e s e a r c h f a c i l i t y f o r s h i p m o d e l t e s t i n g D y n a m i c p o s i t i o n i n g o f v e s s e l s a t sea E f f e c t o f c a r g o h a n d l i n g o n s h i p o p e r a t i o n e c o n o m i c s I n f l u e n c e o f N / C p r o d u c t i o n o n s h i p y a r d o r g a n i s a t i o n N o t e o n m u t u a l i n f l u e n c e J. D. v a n M a r J . H. J . v o n d e r M e u l e n J. D. v o n M a n e n M . W . C. O o s t e r v e l d en J . P. H o o f t S. H y l a r i d e s D. L. K e t t e n i s P. v a n O o s s a n e n J . A . P i n k s t e r A . K o o p s A . W . Ruys T o n S e n g G i e

D a t u m V o o r 1 1 - 1 1 - 7 1 1 6 - 1 1 - 7 1 1 8 - 1 1 - 7 1 2 6 - 1 1 - 7 1 S e v e n t y - n i n t h A n n u a l M e e t i n g v a n T h e S o c i e t y o f N a v a l A r c h i t e c t s a n d M a r i n e E n g i n e e r s t e N e v / Y o r k D u k e U n i v e r s i t y , D e p a r t m e n t o f C i v i l E n g i n e e r i n g t e D u r h a m , N o r t h C a r o l i n a N a v a l S h i p R e s e a r c h a n d D e v e l o p m e n t C e n t e r t e B e t h e s d a , M a r y l a n d S p e c i a l l e c t u r e m e e t i n g v a n T h e S o c i e t y o f N a v a l A r c h i t e c t s o f J a p a n te T o k y o O n d e r w e r p b e t w e e n t r a n s v e r s e s t a b i l i t y a n d r o l l m o t i o n M o t i o n m i n i m i z a t i o n o f s e m i - s u b m e r s i b l e b a r g e s A m a t h e m a t i c a l m e t h o d o f d e t e r m i n i n g h y d r o -d y n a m i c a l l y i n -d u c e -d f o r c e s o n a s e m i -s u b m e r -s i b l e R e s e a r c h a c t i v i t i e s o f t h e N e t h e r l a n d s S h i p M o d e l B a s i n L a r g e s c a l e m o d e l tests o f m o o r e d - s h i p s y s t e m s T h e n e w v a c u u m t o w i n g t a n k a t t h e N e t h e r -l a n d s S h i p M o d e -l B a s i n S c i e n t i f i c i n d u s t r i a l s e r v i c e i n m a r i n e t e c h n o l o g y D o o r M . F. v a n S l u i j s J . P. H o o f t M . W . C . O o s t e r v e l d J . P. H o o f t M . W . C. O o s t e r v e l d J . D. v a n M a n e n

2. N A T I O N A L E E N I N T E R N A T I O N A L E S A M E N W E R K I N G

Een r e g e l m a t i g contact w e r d o n d e r h o u d e n met binnen en buitenlandse w e t e n -schappelijke instellingen en inrichtingen van technisch en wetenschappelijk hoger o n d e r w i j s .

Tevens m o g e hierbij met name het N e d e r l a n d s Scheepsstudiecentrum T . N . O . w o r d e n g e n o e m d , alsmede de Koninklijke M a r i n e .

M e t de wetenschappelijke adviseurs w e r d e n in het v e r s l a g j a a r d o o r onze staf-leden vele besprekingen g e h o u d e n . Talrijke collega's op ons v a k g e b i e d w e r d e n dit jaar weer in W a g e n i n g e n v o o r besprekingen o n t v a n g e n .

De N o r t h Sea T o w i n g Tank Conference v e r g a d e r d e d i t m a a l in W a g e n i n g e n .

De v o l g e n d e v e r g a d e r i n g e n w e r d e n b i j g e w o o n d en bezoeken a f g e l e g d : S t u d i e d a g e n „ P r o d u k t i e en V o o r r o a d -b e h e e r s i n g " t e A m s t e r d a m , g e o r g a n i s e e r d d o o r het N e d e r l a n d s S t u d i e c e n t r u m v o o r I n f o r m a t i c a S e c o n d s y m p o s i u m o n d e v e l o p m e n t s o f i n t e r e s t t o y a c h t a r c h i t e c t u r e te A m s t e r d a m , o n d e r a u s p i c i ë n v a n d e N e d e r l a n d s e V e r e n i g i n g v o o r H a n d e l en I n d u s t r i e o p h e t G e b i e d v o n S c h e e p s b o u w e n W a t e r s p o r t ( H i s w a ) ITTC P e r f o r m a n c e C o m m i t t e e te W a g e n i n g e n T h i r d A n n u a l O f f s h o r e T e c h n o l o g y C o n f e r e n c e te H o u s t o n , T e x a s ITTC P r o p e l l e r C o m m i t t e e te H a m b u r g M e e t i n g v a n N o r t h e r n C a l i f o r n i a S e c t i o n v a n T h e S o c i e t y o f N a v a l A r c h i t e c t s a n d M a r i n e E n g i n e e r s te S a n F r a n c i s c o , C a l i f o r n i a S p r i n g M e e t i n g v a n G r e a t Lakes a n d G r e a t R i v e r s S e c t i o n v o n The S o c i e t y o f N a v a l A r c h i t e c t s a n d M a r i n e E n g i n e e r s t e C l e v e l a n d , O h i o S o m m e r t a g u n g v a n d e S c h i f f b a u t e c h n i s c h e G e s e i l s c h a f t te W e n e n l U T A M S y m p o s i u m o n N o n - S t e a d y F l o w o f W a t e r a t H i g h S p e e d s te L e n i n g r a d A . W . Ruys J . D. v a n M o n e n e n M . W . C. O o s t e r v e l d J . J . M u n t j e w e r f A . J. H e r m a n s J . D. v a n M a n e n J . P. H o o f t en M . W . C. O o s t e r v e l d J . P. H o o f t en M . W . C. O o s t e r v e l d W . P. A . v o n L a m m e r e n J . D. v a n M o n e n en J . H. J . v o n d e r M e u l e n

25/26- 8-71 9/10- 9-71 30- 9-71 n/14-10-71 18/22-10-71 10-11-71 11/12-11-71 22/24-11-71 24/25-11-71 S y m p o s i u m o n „ O f f s h o r e H y d r o d y n a m i c s " te W a g e n i n g e n , g e o r g a n i s e e r d d o o r h e t N e d e r i a n d s S c h e e p s b o u w k u n d i g P r o e f s t a t i o n S y m p o s i u m o n „ T h e D e v e l o p m e n t o f a 425.000 T D W T a n k e r w i t h R e s t r i c t e d D r a u g h t " t e W a g e n i n g e n , o n d e r a u s p i c i ë n v a n G e m e e n t e l i i k H a v e n b e d r i j f R o t t e r d a m , g e o r g a n i s e e r d d o o r h e t N e d e r i a n d s S c h e e p s b o u w k u n d i g P r o e f s t a t i o n N o r t h Sea T o w i n g T a n k C o n f e r e n c e te W a g e n i n g e n P o s t - g r a d u a t e c o u r s e o n „ A d v a n c e d E x p e r i m e n t a l M e t h o d s in H y d r o d y n a m i c s a n d H y d r o n a u t i c s " t e U d i n e , I t a l i ë , g e o r g a n i s e e r d d o o r I n t e r n a t i o n a l C e n t r e f o r M e c h a n i c a l S c i e n c e s A u t u m n M e e t i n g v o n T h e R o y a l I n s t i t u t i o n o f N a v a l A r c h i t e c t s t e L i s s a b o n E u r o p o r t 7 1 C o n g r e s s , „ N e t h e r i a n d s D a y " t e A m s t e r d a m S e v e n t y - n i n t h A n n u a l M e e t i n g v a n T h e S o c i e t y o f N a v a l A r c h i t e c t s a n d M a r i n e E n g i n e e r s te N e w Y o r k ITTC P e r f o r m a n c e C o m m i t t e e te G ö t e b o r g 2 n d S y m p o s i u m o n M a r i n e P r o p e l l e r s t e T o k y o , g e o r g a n i s e e r d d o o r T h e S o c i e t y o f N a v a l A r c h i t e c t s o f J a p a n W . P. A . v a n L o m m e r e n , J . D. v a n M a n e n , M . W . C. O o s t e r v e l d , J . P. H o o f t , S. H y l a r i d e s , D. L. K e t t e n i s , G . v a n O o r t m e r s s e n , G . F. M . R e m e r y , M . F. v a n S l u i j s e n T a n S e n g G i e W . P. A . v a n L a m m e r e n , J. D. v a n M a n e n , M . W . C. O o s t e r v e l d en J . P. H o o f t W . p. A . v a n L o m m e r e n en J . D. v o n M o n e n S. H y l a r i d e s , D. L. K e t t e n i s , p. v a n O o s s a n e n e n J . A . P i n k s t e r W . P. A . v a n L o m m e r e n J . D. v o n M a n e n , A . K o o p s , A . W . Ruys, M . F. v a n S l u i j s e n T o n S e n g G i e J . P. H o o f t en M . W . C. O o s t e r v e l d J J . M u n t j e w e r f J . D. v a n M o n e n 30 V a n drukopnemers voorzien g e d e e / t e va

hei achterschip van een grote tanker, opgesteld in de grote Cavitatietunnel

3 . A L G E M E E N B E S T U U R E N C O L L E G E V A N A D V I E S

De in het v o r i g e verslag aangei<ondigde nieuwe statuten k w a m e n in dit v e r s l a g j a a r g e r e e d . Deze statuten zijn gepasseerd v o o r notaris A . G a z e n b e e k te W a g e -ningen o p 24 m a a r t 1971 en t r a d e n met i n g a n g v a n die d a t u m in w e r k i n g . V o o r t s w e r d e n een Reglement v a n het A l g e m e e n en D a g e l i j k s Bestuur, een Instructie v o o r de Directie en Regels v o o r het C o l l e g e v a n Advies vastgesteld. Het ligt in de b e d o e l i n g het a a n t a l v e r g a d e r i n g e n v a n het A l g e m e e n Bestuur te beperken en het a a n t a l v e r g a d e r i n g e n v a n het D a g e l i j k s Bestuur (bestaande uit v o o r z i t t e r , v i c e - v o o r z i t t e r en secretaris) te v e r g r o t e n .

In v e r b a n d met het bereiken v a n de v o o r de leden v a n het A l g e m e e n Bestuur g e l d e n d e leeftijdsgrens zal de heer C. N . N a g t z a a m zijn functie van secretaris-penningmeester per 1 a p r i l 1972 n e e r l e g g e n . De heer D. Rodenburg w e r d bereid g e v o n d e n de f u n c t i e v a n secretaris o p zich te nemen.

Het tot stand k o m e n v a n de nieuwe statuten b e t e k e n d e , zoals reeds in het v o r i g e v e r s l a g w e r d o p g e m e r k t , d a t de Commissie v a n Bijstand w e r d o p g e h e v e n . In de plaats h i e r v a n k o m t een C o l l e g e v a n Advies. Het ligt in het v o o r n e m e n dit college o p 9 mei 1972 te installeren.

O p 25 mei 1971, de d a g w a a r o p de M a n o e u v r e e r s i m u l a t o r o f f i c i e e l in g e b r u i k w e r d gesteld en de eerste steen g e l e g d w e r d v o o r de V a c u ü m t a n k , w e r d een o n t v a n g s t g e o r g a n i s e e r d v o o r de leden v a n de Commissie v a n Bijstand en de leden v a n de V e r e e n i g i n g tot Steun v a n het N.S.P. Laatstgenoemde v e r e n i g i n g w e r d , zoals o o k in het v o r i g e verslag is v e r m e l d , inmiddels o p g e h e v e n . Tijdens deze o n t v a n g s t w e r d de d a n k v a n het A l g e m e e n Bestuur en de directie over-g e b r a c h t v o o r de steun w e l k e het N.S.P., z o w e l v a n de Commissie v a n Bijstand als de V e r e e n i g i n g tot Steun, in het v e r l e d e n in velerlei v o r m mocht o n t v a n g e n . In dit v e r s l a g w i l l e n w i j dit g a a r n e n o g m a a l s o n d e r s t r e p e n .

4. P E R S O N E E L

In het v e r s l a g j a a r k w a m e n 21 personen in dienst, w a a r o n d e r 7 a c a d e m i c i ; 23 per-sonen (geen academici) verlieten onze dienst, w a a r d o o r het aantal personeels-leden d a a l d e tot 337.

In o n d e r s t a a n d e tabel is een samenvatting van het personeelsbestand g e g e v e n :

1971 1970 D i r e c t i e 6 6 A c a d e m i c i 33 26 H o g e r T e c t i n i s c h P e r s o n e e l 35 38 L a g e r T e c h n i s c h P e r s o n e e l 216 219 A d m i n i s t r a t i e f P e r s o n e e l 26 29 H u l p k r a c h t e n 21 21 337 339

Prof. dr. ir. W . P. A. van Lammeren o n t v i n g o p 24 mei 1971 de onderscheiding „ C r u z del M é r i t o N a v a l de l e close". Deze onderscheiding w e r d hem uitgereikt d o o r de Spaanse ambassadeur in N e d e r l a n d .

O v e r e e n k o m s t i g zijn verzoek zal professor Van Lammeren per eind maart 1972 zijn functie neerleggen.

O p 1 september 1971 w e r d het feit herdacht, d a t de heer H. J. de Jong 40 jaar a a n het N.S.P. was v e r b o n d e n . Het a a n t a l jubilarissen met 25 dienstjaren neemt toe en b e d r o e g in 1971 vier.

De Personeelsraad v e r g a d e r d e in het v e r s l a g j a a r r e g e l m a t i g .

O p g r o n d van de nieuwe W e t o p de O n d e r n e m i n g s r a d e n zal de Personeels-r a a d moeten w o Personeels-r d e n omgezet in een O n d e Personeels-r n e m i n g s Personeels-r a a d . In het v e Personeels-r s l a g j a a Personeels-r w e r d een begin g e m a a k t met de opzet v a n een reglement v o o r een d e r g e l i j k e r a a d .

G a a r n e w i l de directie h a a r d a n k uitspreken a a n alle medewerkers v o o r de w i j z e , w a a r o p zij zich in dit v e r s l a g j a a r hebben ingezet. N o o d g e d w o n g e n moest de directie een beleid v o e r e n , gericht op een b e p e r k i n g van de u i t g a v e n , in het b i j z o n d e r met b e t r e k k i n g tot de investeringen. Een d e r g e l i j k beleid brengt natuurlijk tal van p r o b l e m e n met zich. De directie is zich er van bewust, dat slechts d o o r de inventiviteit en de c o ö p e r a t i e v e h o u d i n g van vele medewerkers a a n v a a r d b a r e oplossingen v o o r deze p r o b l e m e n zijn g e v o n d e n .

5. T O E L I C H T I N G O P D E B A L A N S E N D E R E S U L T A T E N R E K E N I N G

Algemeen

Z o a l s reeds in de i n l e i d i n g w e r d v e r m e l d is v o o r het eerst sinds vele jaren in 1971 geen sprake geweest v a n een d o o r g a a n d e g r o e i in de omzet. De inkomsten uit p r o e f n e m i n g e n bleven ruim ƒ 7 0 0 . 0 0 0 — achter bij die v a n 1970. Dit g e v o e g d bij de sterke s t i j g i n g v a n de kosten, in het b i j z o n d e r de personeelskosten, heeft er toe g e l e i d , d a t het b e d r a g , dat beschikbaar k w a m v o o r a f s c h r i j v i n g e n (ƒ 420.667,14) b e l a n g r i j k l a g e r was dan in het v o o r a f g a a n d e jaar (ƒ1.957.225,72).

A a n g e z i e n de a f l o s s i n g s v e r p l i c h t i n g e n in 1971 ƒ 1.125.453,80 b e d r o e g e n , w e r d dus slechts een deel v a n dit b e d r a g gedekt d o o r het uit a f s c h r i j v i n g e n beschikbaar k o m e n d e b e d r a g . Dit leidde tot een b e l a n g r i j k e v e r k r a p p i n g v a n de liquiditeits-positie.

Balans

Tijdelijk belegde middelen

De o p g r o n d v a n de contracten v o o r het v e r r i c h t e n v a n p r o e f n e m i n g e n in de V a c u ü m t a n k v o o r u i t o n t v a n g e n b e t a l i n g e n zijn v o o r l o p i g gereserveerd d o o r uit-zetting o p t e r m i j n d e p o s i t o . In t o t a a l b e d r o e g e n deze o n t v a n g s t e n op de balans-d a t u m ƒ667.000,—, w a a r v a n ƒ600.000,— was g e r e s e r v e e r balans-d . In 1972 zal v o o r een b e d r a g v a n ƒ 540.000,— w o r d e n v e r w e r k t .

Debiteuren

D o o r de l a g e r e omzet is o o k het d e b i t e u r e n s a l d o o p de b a l a n s d a t u m b e l a n g r i j k l a g e r d a n het v o o r g a a n d e jaar. Het binnen r e d e l i j k e t e r m i j n incasseren v a n de g e f a c t u r e e r d e b e d r a g e n v r o e g o o k in het v e r s l a g j a a r de v o o r t d u r e n d e a a n d a c h t .

G e b o u w e n en installaties

O p b l a d z i j d e 44/45 is een o v e r z i c h t gegeven v a n het t o t a a l v a n de tot dusver in onze l a b o r a t o r i a g e d a n e investeringen en de t o e g e p a s t e a f s c h r i j v i n g e n . De g e b o u w e n en installaties te W a g e n i n g e n zijn v e r z e k e r d v o o r een b e d r a g v a n ca. ƒ 33.286.000,— (exclusief f u n d a t i e s , r i o l e r i n g e n e t c ) .