Mulak, Jan
Prasa RPPS i kolportaż jej w okresie
okupacji (zestawienia i zapiski)
Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego 3/2, 162-182
1964
PRASA R PPS I KOLPORTAŻ J E J W OKRESIE OKUPACJI (Zestawienia i zapiski)
Z estaw ienie podane niżej oparte jest na m oich osobistych w spom nieniach i za piskach zachow anych z czasów okupacji. Nadto w ykorzystałem relacje następu jących uczestników : Ilia Genachow, A lfred Jarecki, N atalia Kania-Zaborska, Teofil Głowacki, Roman Olszyna, Józef K retkow ski, Magda G utkow ska-K retkow ska. Wła dysław Jagiełło, S tefan Sendłąk, Stan isław Juszczyk, Józef W olicki-W ężyk, K rzysz tof Dunin-W ąsowicz, Jan Strzelecki, Kazim iera K urnikowska-Chudobowa, Janina Święcicka, Wanda W ojeńska-W ieczorkowa, Kazim ierz Dębnicki, Andrzej W róblew ski, Romuald Janicki, Adam A ugustynow icz, Halina Brom berger-Joczysowa, Euge niusz H erynowski. O ryginały w ym ienionych relacji znajdują się w m oim posiadaniu. Redakcja dodała przy każdym tytu le om awianego pism a odsyłacz (w nawiasie klamrowym) do odpow iedniego opisu bibliograficznego w C e ntraln ym katalogu
polskiej p rasy kon spiracyjn ej w oprać. L. D o b r o s z y c k i e . g o (W arszawa 1962).
T ytuły nie zaw ierające odsyłacza nie zostały w tym Katalo gu opracowane. T ytuły opisyw anych czasopism konspiracyjnych ułożone zostały w kolejności alfabetycznej.
*
„B iuletyn Inform acyjny” .
K om unikat radiow y z artykułem w stępnym Adama Próchnika uka zywał się do końca października 1939 r.
K ontynuacją „B.I.” w postaci oddzielnej k artk i były „Uwagi poli tyczne” z artykułem program ow ym Adama Próchnika.
Z e s p ó ł r e d a k c y j n y : Adam Próchnik; A lfred Jarecki z Gdyni; E. Hryniewicz; Mieczysław Ferszt oraz Ju lian Hochfeld — do czasu wyemigrowania.
T e c h n i k a : Janina Święcicka (maszyna kolportaż), aresztowana w styczniu 1940 r.; Irena Goryńska (nasłuch, ul. Tucholska); Kosycarz, aresztowany 15 I 1940 r. (powielarnia); Mieczysław F erszt (kierownik kolportażu); E. Hryniewicz, aresztow any w 1940 r. i wywieziony do Oświęcimia (kolporter).
N a k ł a d „B. I.” wynosił ok. 100 egz. w pierwszym okresie, zaś w okresie nieregularnego w ychodzenia ok. 50 egz.
„B iuletyn Radiowy”.
Pismo grupy Czerwonego H arcerstw a. Nasłuch prowadził St. K w arto- „Czarny”, bratanek· bojowca z 1905 r. Przepisyw anie na maszynie odby wało się przy ul. Tam ka u lili Genachow. „B. R.” ukazyw ał się od stycz nia do wiosny 1940 r.
„B arykada Wolności” [p. 31].
R e d a k c j a : A ndrzej Tuwim — „Andrzej Czarny” (w lipcu 1940 r.); K onstanty Jagiełło; Stanisław Dubois (w lipcu 1940 r.); Jerzy W alter; Ilia Genachow — „Ewa” ; A ndrzej Moszkowski — „A ndrzej”, „Biały”, „Paw eł” ; Stanisław Chudoba — „Stefan” (sierpień 1940 r. — kwiecień
1941 r.); Jerzy Gero-Rozniewicz; Edw ard Osóbka — „Janusz” ; Jan K rze sła w ski-Cynarski; A lfred Jarecki — „A ugust” ; Adam Próchnik; Lech Raabe; H enryk Wachowicz — „A leksander” ; Stanisław Płoski — „Dław- ski” ; Ja n M ulak — „Franciszek” .
„B arykada Wolności” (tzw. „Niebieska”).
R e d a k c j a : A ndrzej Tuwim; Ilia Genachow; Jerzy W alter; Jerzy Gero-Rożniewicz; Mieczysław F erszt — „Młot”.
„B arykada Wolności W arszawskiego K om itetu Robotniczego Polskich Socjalistów” [p. 34].
R e d a k c j a : Edw ard Wieczorek; Stanisław Chudoba.
„B arykada Wolności” T e c h n i k a , k o l p o r t a ż oraz tzw. 1 e- g a 1 i z а с j a:
1. Ilia Genachow — „Ewa”, m aszynistka „B. W.”, kolporterka.
2. A ndrzej Tuwim — „Andrzej Czarny”, „Tarkowski”, rozstrzelany w 1944 r. — drugi kierow nik techniki „B.W.” w 1940 r.
3. Roman Olszyna — trzeci kier. techn. „B. W.” w 1940 r., areszto w any i wywieziony do Oświęcimia.
4. K onstanty Jagiełło — pierw szy kier. techn. „B.W.”, aresztowany i w ysłany do Oświęcimia w 1941 r., zginął w 1944 r.
5. Adam Augustynowicz — „Pułkow nik”, prowadził powielarnię „B. W.” przy ul. Bartoszewicza.
6. Małżonkowie Lik — prowadzili pow ielarnię przy ul. Pruszkowskiej 6 w W arszawie oraz kolportaż w latach 1939— 1940.
7. Bolesław K uleszyński — „Ogrodnik” , pow ielarnia przy ul. Rów nej 13, 1940 r., p u n k t kolport. w latach 1940—42 oraz tzw. legali zacja,
8. K rajew ska — pow ielarnia osiedla TOR Koło. 9. Szczepańska — „F ajka” , m aszynistka „B. W.”
10. W anda Lipszyc — m aszynistka, pracow ała przy ok. 50 num erach „B. W.”
11. Edw ard Wieczorek — pow ielarnia „B. W.”, zginął w powstaniu. 12. A ndrzej Moszkowski — „A ndrzej”, „Biały”, „Paw eł”, „Rajew ski”,
kier. biura legalizacyjnego „B. W.” i Polskich Socjalistów, areszt. XI—XII 1942 r., rozstrzelany w 1943 r.
13. Mieczysław Klimowski — „Mały Miecio”, areszt, w czerwcu 1942 r., rozstrzelany w 1942 r., kier. techniki centralnej „B.W.” i PS. 14. Łączniczka „Małego Mięcia” do 1942 r. (nazwisko nieznane). 15. Szczepan Stanisz — drukarz „Wiad. Pol.”, „Nowe Ju tro ”. 16. Stanisław Stanisz — dru k arz „Wiad. Pol.”, „Nowe J u tro ”. 17. Nowak — drukarz „Wiad. Pol.”, „Nowe Ju tro ”.
18. Właściciel drukarni przy ul. Miedzianej 4 w W arszawie („Wiad. Pol.”) w latach 1939—41 „Nowe Ju tro ” (nazwisko nieznane).
19. Magda G utkow ska-K retkow ska — kier. kolport. „Wiad. Pol.”, „B. W.”, łącznik z d ruk arn ią przy ul. Miedzianej do aresztowania St. Dubois.
20. Zofia K retkow ska (matka) — skład kolport. ,,B. W.” do marca 1941 r. przy ul. Zajęczej 2 m. 4.
21. W ładysław Pisarek — główny skład k o lp o rt., od m arca 1940 r. przy ul. Mokotowskiej „pod Ż ubram i”.
22. Szewc — p unkt kolport. przy Mokotowskiej „pod Żubram i” (na zwisko nieznane).
23. Ostróżkowa — p unkt kolport. przy ul. Kazimierzowskiej w r. 1940. 24. Eugeniusz Herynowski — p unkt kolport. na Woli w latach 1939—
1940 oraz pow ielarnia w r. 1940,
25. „Waćek” — p unkt kolport. przy ul. Elektoralnej (nazwisko nie znane).
26. Ja n K ról — kolport. na terenie Powiśla w 1940 r.
27. Mieczysław K udelski — kolport. na Powiślu w latach 1940—1943. 28. B arbara Korczyńska — kolporterka.
29. Salach — prowadził skład „B. W.” , kolporter w r. 1940.
30. Kalinowska — m atka E. Herynowskiego, aresztow ana w r. 1940, p u n k t kolport. centralnego.
31. Kaczanowski — czerwony harcerz, aresztowany, zm arł w Oświę cimiu w 1941 r., kolport. na terenie Koła i Woli.
32. Organiściak — czerwony harcerz, areszt., zm arł w Oświęcimiu w r. 1941, kolport. na terenie Koła i Woli.
33. Ja n Gutkowski — „Kapelusz” , p u n k t kolport. przy ul. Czernia kowskiej 103, meldunki.
34. A. K retkow ski — kolport. na terenie Pragi w r. 1940. 35. W. W nuk — kolport. w Elektrow ni.
36. Zalewski — zapaśnik RKS Elektryczność, kolport. w Elektrowni. 37. Bronisław Zajdel — kier. kolport. w Elektrowni.
38. M. P aterek — kolporter przy ul. Czerniakowskiej i Przem ysłowej. 39. „S tary P PS-iak z Elektrow ni” — kolport. na terenie osiedla przy
ul. Czerniakowskiej (nazwisko nieznane).
40. Rybakowa — kolport. na terenie Sielec i Helenowa.
41. K rystyna Herm anów na — punkt kolport. przy ul. Jasnej koło PZUW.
42. Modzelewski z adm inistracji „Robotnika” — p un k t kolport. na wózku z książkam i przy ul. M arszałkowskiej.
43. Jerzy Kanabrodzki — „Ojciec K anapa”, kier. kolport. na Żoliborzu. 44. Tadeusz Joczys — „Sławek”, kolport. na Żoliborzu.
45. Janusz D yktor — kolport. na Żoliborzu. 46. Jerzy Fotek — kolport. na Żoliborzu.
47. W ładysław A ndrzejczyk — „A ntek” , kolport. Piaski. 48. Mirosław Dziarnowski — kolport. na Żoliborzu.
49. Michał A ugustyniak — „Wacuś”, kier. kolport. na Powiślu. 50. Ja n Kuliczkowski — „Bełkot”, kolport. na Powiślu.
51. M aria K uzańska — kolport. na terenie Rakowca. 52. Ja n K ornacki ·— kolport. na Rakowcu i w „Społem” .
53. Gero-Różniewicz — „Brodacz”, legalizacja i kolport. w latach 1940— 1942.
54. Mieczysław Ferszt — „M łot”, rozstrzelany w 1942 r., kolport. (tram w aje i młodzież).
55. Jan Błoński — kolport. w Gazowni.
56. W anda W ojeńska-W ieczorkowa — „W uwa”, maszynistka, pomoc w pow ielarni w r. 1940.
57. Wieczorkowa (matka Wandy) — pow ielarnia „B. W.” przy ul. Li tewskiej w r. 1940.
58. Janow a K ornacka — pow ielarnia na Rakowcu w 1941 r.
59. Mrozowski — m eldunki w latach 1940— 1941, zginął w powstaniu. 60. Roman Woźniakowski — areszt, i rozstrzelany w 1942 r., kier.
kolport. na Pelcowiźnie, pow ielarnia w 1941 r.
61. Stanisław Woźniakowski — „ Jan ”, kolport. u „Schichta”.
62. Stanisław Rengeno — „S tary R obert”, zm arł od ra n w powstaniu, kolport. wśród szoferów i drukarzy w getcie.
63. M aria R ejm an — „Aga”, główny p u n k t kolport. na Żoliborzu. 64. W anda Jakubow ska — główny p unkt kolport. na Żoliborzu. 65. W ładysław M ulak — lokal maszynopisania w 1941 r. 66. Chodźkowa — kolport. na Żoliborzu.
67. Ja n Bobeszko — kolport. na Żoliborzu. 68. H enryk Głowala — kolport. na Żoliborzu.
69. Zygm unt Gaudasiński — pomoc w pow ielarni w okresie od IV—V 1940 r., areszt, i wywieziony do Oświęcimia.
70. Robert Słupski — „Siw y”, kolport. w ZUW, areszt, w grudniu 1942 r., rozstrzelany.
71. Tadeusz Lipiec — „M arcin”, kier. kolport. w grupie mechaników lotniczych oraz kolport. w Ursusie.
72. H enryk Swiderski — kolport. wśród prac teatralnych. 73. L ucjan M arczak —- kolport. na Żoliborzu.
74. W anda W asilewska — kolport. na Żoliborzu.
75. B arbara Siwińska, kolport. wśród młodzieży na Żoliborzu. 76. W ładysław Jagiełło — kolport. przy ul. Kopernika. 77. Eugeniusz Skudniewski — kolport. na Żoliborzu.
78. Z najkus — kolport. na terenie dzielnicy Podm iejska Lewa. 79. Borys Rubanienko — kolport. w Ursusie.
80. Jan K retkow ski — „Szmelc”, kolport. w Sochaczewie, Skierniew i cach, Częstochowie i Koluszkach w latach 1940—1941.
81. Irena M ichalska — „Ireczka”, kolport. w Jeziornej w latach 1940— 1944.
82. Franciszek Zakrzewski — kier. kolport. w Wołominie.
83. Stefan Sendłak — „S tary Mason”, łącznik z Lublinem i Zam oj- szczyzną.
84. M aria Grzywacz — p u n k t kolport. w Zamościu.
85. Józef Królikowski — p unkt kolport. w Tarzvm iechach к. Izbicy. 86. Karnowicze — p u n k t kolport. w Tarzymiechach.
87. Michał Karpowicz — k u rier konny.
88. M ierzwa „Franciszek” — kier. kolport. na terenie Zamojszczyzny. 89. Józef K lim ek — kier. kolport. na terenie Zamojszczyzny.
90. L ucian K onarski — „Tadeusz” , poległ w walce z żandarm am i w 1^43 r., k u rier kolport. na Zamoiszczyźnie.
91. Pecherski — rozstrzelany w 1942 r., kolport. w Józefowie i Bił goraju.
92. Paw eł Rycek, zginął w M ajdanku w 1943 r., kolport. w gminie Radecznica.
93. Jan B aranow ski — „Czarny” , zginął w partyzantce w 1943 r., k u rie r do Lublina.
94. Przedm ojski ■— k u rier do Lublina.
95. Józef K retkow ski — „Damian” , „Brzoza” , „P o d ^ sk i” . k ^ n ^ rt. z drukarni w W arszawie w r. 1940, kier. kolport. w Białej Podlaskiej w latach 1941—1944.
96. Bohdan Kosiński — kier. kolport. w Białej Podlaskiej. 97. Ja n Dąbrowski — kolport. w Białej Podlaskiej.
98. „Kowal” — kolport. w m ajątk u Rozkosz (nazwisko nieznane). 99. Jakub Piszcz — „S tary ”, zamordowany przez AK w raz z synem
100. Karkowska — kolport. w Terespolu.
101. A leksander Derlukiewicz — kolport. w Łomazach. 102. W róbel — kolport. w kolonii Dubów, gm. Dubów. 103. Droździak — kolport. w kolonii Dubów, gm. Dubów.
104. Wacław Burakow ski — „Rączka”, areszt, w lipcu 1942 r., rozstrze lany, kier. kolport. prowincjonalnego PS.
105. W ierciński — „Maks”, aresztow any w 1942 r., rozstrzelany, zastępca kier. kolport. prowincjonalnego PS.
106. Genowefa K urnikow ska — „Giesia”, skład kolport. prow incjonal nego, łączniczka z prowincją.
107. Longin H ajdul — kolport. w Siedlcach.
108. Janina O sóbka-Grcchulska — kurier, kolport. w Skarżysku, Kiel cach i Końskich.
109. Bolesław Nosowski — „Nos”, kier. kolport. w Rykach, potem w Siedlcach.
110. Aleksander Sadowski — „Blondyn”, kier. kolport. w Skierniewicach. 111. B aran — kolport. w Skierniewicach.
112. Caban — kolport. w Skierniewicach.
113. Leon Góralczyk — „A ntek”, „G óral”, kolport. w Nowym Chrza nowie.
114. Woźny w szkole — p unkt kolport. Nowy Chrzanów (nazwisko nie znane).
115. M aria M ichalska — kolporterka, łączniczka z prow incją. 116. Pieńkowska — kolporterka, kurierka do Ryk.
117. M arian Lisowski — „Lis”, kolport. w Legionowie. 118. Ziółkowska — p u n k t kolport. w Ursusie.
119. Księżak — kier. kolport. w Pruszkowie.
120. Zygm unt Malinowski — „W ilk”, kier. kolport. w Ursusie, a potem w dzielnicy Lew a Podmiejska.
121. W ładysław Pietrzykow ski — kolport. Opoczno-Końskie. 122. A rm ada — kolport. -w Końskich.
123. Jadw iga Sarnecka — kolporterka.
124. „Michał” — kolport. w getcie (nazwisko nieznane). 125. H elena A jzenberg — p u n k t łącznikowy w getcie.
126. Jan ka Moszkowska — rozstrzelana w 1942 r., łączniczka z get tem.
127. Halina A ndrzejczak — pu n k t kolport. Piaski, łączniczka.
128. „M ajster” — kier. kolport. na terenie Starówki, pl. Zamkowy 7 (nazwisko nieznane).
129. Zygm unt Onuszkiewicz — zginął w powstaniu, kolport. w Straży Pożarnej przy pl. Unii Lubelskiej.
131. Kazim iera Chudoba — kasjerka КС w latach 1942— 1943.
132. Szeliga — „Dzik”, „Roztropek”, łącznik z drukarnią na Saskiej K ąpie w okresie od II—VII 1942 r.
133. Stanisław Sankowski — „Stanisław ski”, kier. kolport. na Pradze. 134. A ntoni K am iński — „Kowal”, kolport. na Pradze, zecer.
135. Jan in a W ojnar — kier. kolport. w grupie „Płom ienie”, areszt, w 1942 r.
136. Jan in a Bobowska — łączniczka ze Skarżyskiem . 137. H alina Dębnicka — kolporterka, łączniczka. 138. Jadw iga Saloni — kolporterka.
139. Maciej W eber wraz z ojcem — p u nk t kolport. na Powiślu.
140. Frysz — „Świeży”, kier. szkoły, p u nkt kolport. w szkole przy ul. D rewnianej.
141. Woźny ze szkoły przy ul. D rew nianej — kolport. i archiwum ,,B. W.” (nazwisko nieznane).
142. Orłowski — kolport. w „Społem” oraz wśród młodzieży na Rakowcu. 143. Stanisław Błaszczyk — kolport. w przedsiębiorstw ie budowlanym
przy ul. Grójeckiej.
144. (nazwisko nieznane) — skontaktow any przez H. Swiderskiego, roz strzelony w r. 1942, p unkt kolport. przy ul. Zawiszy oraz w fabry kach wolskich.
145. Zofia B aranow ska-Szelubska — pu n k t kolport. dla Lublina przy ul. Łuckiej.
14-6. Strażnik — p unkt kolport. w stacji przepompowań w Śliwicach (nazwisko nieznane).
147. Mieczysław H ofm ann — pu nkt kolport. przy ul. Wilanowskiej. 148. Ja n D rabarek — kolport. w Wolicy Sitanieckiej koło Zamościa. 149. M ałgorzata Szpringerow a — p unkt kolport. w Wolicy Sitanieckiej. 150. Leon W udzki — p un k t kolport. na Żoliborzu.
151. Roman Polak — kolport. w zakładach „G erlach”.
152. Jerzy Cygański — „Cygan”, kolport. młodzieżowy na Żoliborzu, rozstrzelany w 1944 r.
153. Ireneusz K wiatkowski — kolport. młodz. na Żoliborzu. 154. Stanisław Poznański — dostawca papieru dla „B. W.”
155. Stanisław Dębiński — zginął w 1941 r., pow ielarnia ,,B. W.” w 1940 r.
„B arykada Wolności. Tygodnik Polityczny Robotniczej P artii Polskich Socjalistów” (1 I 1944 r.).
1. M aria Hryniewicz — „M arta”, łączniczka, p u nkt kolport. przy ul. Kopińskiej.
2. Tuwimowa — „Jola”, kier. biura legalizacyjnego P P S (1), łączniczka CK, areszt, w lipcu 1944 r.
3. Stanisław N aum ark — zast. kier. techniki P P S (1) po powstaniu. 4. Irena Tomczykowa — łączniczka, kolporterka.
5. Kazim ierz Chagowski — „Szymon”, aresztow any w lipcu 1944 r., kier. kolport. w Radomiu.
6. Jan ina K owalik — kolporterka.
7. „M aria” — p unkt kolport. na Powiślu (nazwisko nieznane).
8. Łączniczka Jareckiego (nazwisko nieznane) — p u n k t kolport. przy ul. K rólew skiej w składzie mebli w r. 1944.
9. „Lech” — łącznik-kolporter w Radomiu (nazwisko nieznane). 10. Tadeusz K ustowski — kolport. w K rakow ie (tram waje). 11. Witold W yspiański — kolport. w Krakowie, zm arł w 1945 r. 12. Kazim ierz G rabarek — kier. kolport. w Krakowie.
13. Edw ard Szymański — kier. kolport. w K rakowie—Prokocimiu. 14. Stefan Czernik — kolport. Szczaki—Złotokłos.
15. K azim ierz Surm a — p u n k t kolport. w K rakow ie przy ul. Staro- w iślanej.
16. K asia Jagła — kolport. w Krakowie (tram waje).
17. Adamski — lat 50, rozstrzelany w lipcu 1944 r., kolport. w Radomiu w 1944 r.
18. K orycińska — „Romanowa”, kolport. w Grodzisku. 19. Mieczysław Hryniewicz — pomocnik w drukarni. 20. Cecylia M ichalska — p u n k t kolport. na Rakowcu.
21. M aria Michalska — pow ielarnia w Grodzisku, kolport. na linii pod miejskiej.
22. W alter, sen. — zm arł w 1945 r., p u n k t kolport.-łącznikow y w Mila nówku.
„Chłop i Robotnik”.
Pismo N orberta Barlickiego w ydaw ane przy współudziale lewicowych ludowców (M arian Kubicki). Po ukazaniu się „B. W.” Stanisław Dubois oświadczył, że N orbert Barlicki i jego „Chłop i Robotnik” reprezentują młodzież. Okres ukazyw ania się: od 1940— 1941 r.
R e d a k c j a : N orbert Barlicki, (Edward Wieczorek), Adam K uryło- wicz, P io tr Gajewski, (Marian Kubicki).
W listopadzie 1940 r. toczyły się rozmowy Adama Kuryłow icza ze Stanisław em Dubois na tem at połączenia się grup, a po aresztowaniu Stanisław a Dubois Adam Kuryłowicz starał się podporządkować grupę „B. W.”
„Chłopska Spraw a” [P· 114].
Pismo dla wsi w ydaw ane na skutek uchw ały N arady Politycznej Pol skich Socjalistów (1942 r.) o podziale bez w ykupu ziemi obszarniczej i ziemi „m artw ej ręk i”. Miało ono służyć stw orzeniu wspólnej platform y
z radykalnym i ludowcami. Inicjatoram i powołania pisma obok Chudoby byli przedstawiciele terenowi, a zwłaszcza z Podlasia (Józef Kretkowski) i Lubelszczyzny (Stefan Sendłak).
T ytuł pisma naw iązywał do nazwy organu PPS dla wsi, redagowanego przed w ojną przez Stanisław a Chudobę. Miesięcznik drukowany.
R e d a k c j a : Stanisław Chudoba; Stefan Sendłak; A lfred D rabarek; M arian Rybicki.
„Getto Podziem ne” [p. 207].
Pismo polskich socjalistów w ydaw ane w języku polskim na terenie getta w W arszawie w oparciu o kontakty „Barykady Wolności” i „G w ar dii” (ZNMS). N r 1 — 14 X 1941 r. N r 2 — 8 II 1942 r.
W ydawanie pism a w strzym ano w lipcu 1942 r. na skutek areszto w ania Ferdynanda Grzesika i Tadeusza Korala, którzy organizowali na terenie getta kom órkę „W ydziału Sabo P S ”.
„G w ardia” [p. 252].
G rupa ostatniego przed w ojną pokolenia ZNMS zorganizowała się po powrocie Leszka Raabe — „M arka” zza Buga w styczniu 1940 r. Na wiązała ona k ontakt z ZNMS-owcami ze Lwowa, wychowankam i Jadw igi M arkowskiej. Członkowie b. ZNMS-u, w większości podchorążowie i ofi cerowie rezerwy, stanowią jedyną zw artą grupę socjalistyczną posiada jącą wyszkolenie wojskowe na poziomie niższego dowódcy. Tworzą zespół szkolenia wojskowego Gwardii Ludowej, ale nie mając, zaufania do kierow nictw a WRN (przed Zygm untem Zarem bą ostrzegał H enryk Raabe), tw orzą autonomiczną grupę ideowo-polityczną, posiadającą oparcie i pomoc finansow ą seniorów ZNMS-u przebyw ających na Za chodzie (W ładysław Malinowski, A rtu r Salman) i korzystając z kon taktów wojskowych z ZWZ, w ydają w ich dru karn i pismo „G w ardia” poczynając od m arca lub kw ietnia 1940 r.
Leszek Raabe prowadził rozmowy ze Stanisław em Dubois w sprawie połączenia się z grupą „B. W.”, ale aresztowanie Stanisław a Dubois przerw ało tę akcję. W 1941 r. rozmowy z „G w ardią” prowadzi Adam Próchnik i Stanisław Chudoba — redaktor naczelny „B. W.” W rezul tacie grupa „G w ardii” bierze udział w konferencji 1 IX 1941 r., która powołuje organizację „Polscy Socjaliści” .
„G w ardia” , począwszy od num eru 16 z w rześnia 1942 r. staje się jednym z organow centralnych PS, pozostając pod kierunkiem tej samej co uprzednio redakcji.
Większość członków „G w ardii” wchodzi do Form acji Bojowników Mi licyjnych Polskich Socjalistów i dlatego już w num erze 16-tym znajduje się w kładka poświęcona spraw om wojskowym pt. „Żołnierz Rewolucjo
n ista”. Na wiosnę 1942 r. przy „G w ardii” w ydano dodatek pt. „Wojsko i Rew olucja”.
Na przełomie 1942/1943 grupa „G w ardii” wiąże się z jednej strony z K ierow nictwem W alki Cywilnej, a z drugiej z WRN. S tara się jednak o autonomię organizacyjną tw orząc Socjalistyczną O rganizację Bojową. Jeszcze w czasie form alnego pozostawania w PS grupa „G w ardii” w ydaje pismo „Żołnierz-R ewolucjonista”, którego pierwszy num er z X /X II 1942 był drukow any w TWZW.
Zespół w spółpracowników redakcyjnych był bardzo szeroki dzięki spe cyfice tej grupy.
R e d a k c j a : Leszek Raabe; W łodzimierz Kaczanowski; Zdzisław Ein feld; Kazim ierz Dębiński; K arol Lipiński; Bożydar Saloni; Bolesław Feli; Stanisław Rosieński; Zdzisław Siudyła; Ja n Pohoski; Kazim ierz Dorosz; Józef Feli; M arian M erenholc; Ferdynand Grzesik.
K olportaż w łasny pismo posiadało we Lwowie, w okolicach Borysła wia, w Skarżysku, Częstochowie, Krakowie, w gettcie w W arszawie (Hel- ka Ajzenberg) i poprzez ogólną sieć kolportażu PS.
„K uźnia”
Miesięcznik —■ organ ideowo-teoretyczny lewicy P P S w Łodzi (praw i ca nie w ydaw ała tu żadnego pisma do 1944 r.). Wychodził w 1941 r. aż. do wielkiej „w sypy” pod koniec tego roku. „K uźnia” i „Na Barykadzie” po zytywnie ustosunkowały się do Związku Radzieckiego, określając wojnę, którą prowadził Związek Radziecki z Niemcami, jako w ojnę wyzwoleńczą decydującą o losach Polski (por. Ignacy L o g a - S o w i ń s k i , Łódź
w walce o wolność). Pismo powielane, wychodziło nieregularnie.
„Lewą M arsz” [p. 402]
Pismo społeczno-literackie m ające na celu kształtow anie postaw ideo logicznych oraz mobilizację inteligencji tw órczej. Inicjatorem założenia pisma w połowie 1942 r. był Teofil Głowacki. Początkowo najbliższym jego współpracownikiem był Kazim ierz Dębnicki, który został areszto wany przed w ydaniem pierwszego num eru „Lewą M arsz”.
W zam ierzeniach — miesięcznik. Po regularnym ukazaniu się trzech pierwszych num erów w listopadzie, grudniu 1942 r. i styczniu 1943 r. nastąpiła dłuższa przerw a na skutek kryzysu w O rganizacji Polskich So cjalistów i w łączeniu Głowackiego do pracy politycznej.
Dalsze num ery: 4 — lipiec 1943 r., 5 — październik 1943 r. i 6/7 — grudzień 1943 r. Ich wydaw anie wiązało się z próbą stw orzenia reprezen tacji politycznej — NKL, później CKL.
R e d a k c j a : Teofil Głowacki; (Kazimierz Dębnicki); Antoni Pokorski; Jan Nepomucen Miller.
Dębnicki; В. H ertz; „MG” — Grabowski; Teofil Głowacki; Ja n Nepomu cen M iller; Antoni Pokorski; Teofil Wojeński.
„Nowe Ju tro ” [p. 508]
Na przełomie 1939/1940 roku grupa pracowników redakcji „Robotni k a ” : Ludw ik W interok, Jan M aurycy Borski wraz z młodzieżą z Czerwo nego H arcerstw a i OMTUR przygotowali sform ułowania programowe le wicy socjalistycznej.
Na podstawie tych m ateriałów zredagowany został num er pisma kon spiracyjnego (artykuł występny napisał Edw ard Wieczorek), które miało ukazać się pod koniec lutego 1940 r. Dubois, aczkolwiek zaaprobował treść artykułów , nie zgodził się na wydanie go, aby nie brać odpowie- działalności za rozbijanie partii.
Po ukazaniu się pierwszych num erów „Barykady Wolności” Edward Wieczorek nie włączył się do prac redakcji „Barykady Wolności” uw aża jąc, że należy trzym ać się linii wypracow anej przez „Nowe Ju tro ” .
Toteż bez zgody Stanisław a Dubois w ydał „Nowe Ju tro ” w 1940 r., wykonane techniką drukarską, z zastosowaniem czerwonego koloru. P is mo zawierało od daw na opracowane m ateriały programowe. „Nowe J u tro ” nosiło podtytuł „Pismo Związku Młodzieży Postępowo-Niepodległoś- ciowej” naw iązując tym do działalności Stanisław a Dubois z okresu pierwszej w ojny światowej, chociaż treść pisma była jednoznacznie lewi- cowo-soc j alistyczna.
Nakład w wysokości 1000 egz. odbijano w d rukarni „Wiadomości Pol skich”.
Stanisław Dubpis nie uznał jednak „N. J .” za pismo grupy, na skutek czego Wieczorek rozpoczął w ydaw anie pisma „P roletariusz”.
R e d a k c j a : Edw ard Wieczorek; K onstanty Jagiełło; Magda G ut kowska; Józef K retkow ski; Andrzej Moszkowski; (Ludwik W interok); (Jan. M aurycy Borski).
„Płom ienie” [p. 580]
Lewicowe pismo żydowskie zaczęło wychodzić w drugiej połowie 1940 r. Powielane.
N r 1 — 1 IX 1940 r. N r 2 — 10 X 1940 r. Motto pisma:
„... póki choć jeden człowiek ginie w świecie, póki choć jedno życie ludzkie jest ta k w deptane w błoto, nie w arto żyć, nie wolno żyć, jak tylko walcząc”.
W yraźna inspiracja przedw ojennych lewicowo-socjalistycznych „Pło m ieni”.
„Płom ienie” [p. 581]
Pismo to w ydaw ała lewicowa grupa młodzieży, absolwentów gim na zjum im. J. Poniatowskiego, m ająca powiązania przedw ojenne z podziem nym, gim nazjalnym „Spartakusem ”.
R e d a k c j a : Tadeusz Sołtan; Maciej W eber; Tadeusz W uttke; Mie czysław M aśluk — Joffe; (Stanisław M arczak-Oborski) ; Ja n Pohoski oraz młodzież z żoliborskiej WSM: K arol Lipiński; A. i J. Czystowscy; An drzej Nowicki. Do zespołu włączyli się: J a n Strzelecki; H enryk Hiż, mło dy logik asystent prof. Tadeusza K otarbińskiego; Ewa Pohoska; M. Czer w iński; opiekun-m atem atyk Saks.
W większości młodzież ta studiow ała na podziemnym uniw ersytecie, a jej działalność była przedłużeniem przedw ojennego ZNMS, z racji czego seniorzy ZNMS-u zorganizowani w „G w ardii”, a zwłaszcza Leszek Raabe, sprawowali patro n at nad „Płom ieniam i”.
G rupa ta, a zwłaszcza Ja n Strzelecki, nie chciała się łączyć ściśle or ganizacyjnie z grupą Polskich Socjalistów, interesując się przede w szyst kim problem em krystalizacji ideologicznej socjalizmu w w yniku drugiej w ojny światowej.
Rzecznikiem ściślejszego powiązania politycznego z P S był K arol L i piński.
Luźne kontakty i spotkania dyskusyjne przybierały ściślejsze formy. Latem 1941 r. czynione były próby sform ułow ania stanow isk (pierwsze artykuły). W lutym 1942 r. po zjednoczeniu luźnych grup lewicowych w organizacji „Polscy Socjaliści” ukazał się pierwszy, powielany num er „Płom ieni” z podtytułem „Pismo młodzieży socjalistycznej” — bez u jaw nienia ścisłych związków z PS. Cztery num ery pisma, ukazujące się nie regularnie, przypadają na okres w spółpracy z PS.
Drukowrany w TWZW n r 5 (maj 1943) pochodził z okresu oderwania się grupy „G w ardii” od PS i przem ianow aniu jej na Socjalistyczną O rgani zację Bojową. N akład nosił podtytuł: „Pismo młodzieży socjalistycznej”. Jednakże od chwili powołania przez WRN w łasnej organizacji mło dzieżowej i rozpoczęcia w ydaw ania „Młodzieży Socjalistycznej” (1 I 1944 r.) „Płom ienie” straciły charakter pisma organizacyjnego i wycho dziły jako „zeszyty socjalistyczne” (nr 6, 7).
T e c h n i k a : K arol Lipiński — szef kolportażu; Pilcowa — maszy nistka pierwszego num eru; Ewa Gruszczyńska (powielarnia, przy ul. Mickiewicza 32a); Janina W ojnarówna — areszt, w r. 1942 — kierow nik kolportażu; Ja n Pohoski — kolporter zespoły; Sławomir M arczak-Obor ski — kolporter zespołu; Jacek Nowicki — kolporter zespołu; Barbara Zdanowska — kolporter.
portow ała grupa „Płom ieni”, reszta rozchodziła się za pośrednictwem kolportażu centralnego PS. N akład drukow any wynosił 500—600 egz.
„Polska Podziem na” [639?] „Pobudka” [p. 591]
„Na Barykadzie”
Silna organizacja P P S scementowana jednolitofrontowo, w czasie ostatnich w yborów samorządowych przed w ojną rozpoczęła od paździer nika 1939 r. działalność konspiracyjną w Łodzi obejm ującą 1000 osób. Po wielane pismo organizacji, która utrzym yw ała k o n tak t organizacyjny z Zygm untem Zarembą, a jednocześnie k ontakt polityczno-ideołogiczny ze Stanisław em Dubois, N orbertem Barlickim (nie zatwierdzonym prezy dentem m. Łodzi — po zwycięstwie wyborczym listy P P S i Zw. Zawodo wych), a po ich aresztow aniu z Adamem Próchnikiem , nosiła nazwę „Pol ska Podziem na” , a później „Pobudka” .
WRN czyniła próby opanowania organizacji łódzkiej, czemu przeciw staw ia się H enryk Wachowicz. W rezultacie WRN zawiesza kierownictwo łódzkie, które decyduje się określić przeciw WRN i aby dać w yraz zbli żenia do grupy „B. W.” zmieniło w drugiej połowie 1940 r. ty tu ł swego pisma inform acyjno-politycznego („Na Barykadzie”).
Po pow staniu PS pismo „Na Barykadzie” zostało organem PS dla te renów wcielonych do Rzeszy.
„Na Barykadzie” wychodziło co tydzień. Na skutek w ielkich areszto w ań w Łodzi pod koniec 1941 r. pismo przestało się ukazywać. O statni num er poświęcony był rocznicom rew olucji rosyjskiej i odrodzenia Polski.
„Proletariusz” [p. 669]
Po zaniechaniu w ydaw ania „Nowego J u tra ” Edw ard Wieczorek roz począł wydawać „P roletariusza” , k tó ry nosił podtytuł: „Pismo Polskich Socjalistów” (PPS) w yprzedzając tym samym nazwę organizacji, która powstała 1 IX 1941 r.
„P roletariusz” zaczął ukazywać się po 1 V 1940 r. N ajpierw ukazyw ał się dwa razy tygodniowo, później codziennie (jedna kartka, a w niedzielę 2—3 kartki). W roku 1941 — tygodnik. O statni num er w ydano jako mie sięcznik w kw ietniu lub m aju 1941 r.
K olportaż był w w ielu w ypadkach wspólny z „B.W.” Część nakładu odbierała H. K aczm arska z grupy kom unistycznej.
R e d a k c j a : Edw ard Wieczorek; Stanisław Dębiński; Eugeniusz He- rynowski. W śród współpracowników byli m. in. Helena K rahelska i Jan Strzelecki. M ateriały przepisyw ała na maszynie W anda Wojeńska-Wieczo- rek. Pismo powielano.
„R eflektor” [p. 750]
Przegląd publicystyki politycznej zamieszczanej w prasie podziemnej, opatrzony krótkim i, krytycznym i kom entarzam i. R edaktorem był Teofil Głowacki. W ydawany co miesiąc od lipca do listopada 1943 r. Nakład w y nosił 200—300 egz. i przeznaczony był dla średniego aktyw u organizacyj nego, który nie miał dostępu do tzw. „Śm ietnika” .
„Robotnik” (PS, R PPS, PPS) [p. 755, 756, 757]
R e d a k c j a : Stanisław Chudoba od kw ietnia 1941 r. do grudnia 1943 r. z wyłączeniem okresu lipiec—grudzień 1942 r.; Adam Próchnik; H enryk Wachowicz; Lech Raabe; Edw ard Osóbka; A ndrzej Moszkowski; Stanisław Płoski; Jan M ulak; Józef Feli (w sierpniu 1942 r.); W ładysław Jakubow ski (od w rześnia do grudnia 1942 r.); W itold W udel; „Bundo- wiec”, Grabowski „MG” ; Teofil Głowacki — „Ju lian ” (od grudnia 1943 r. do lipca 1944 r.); Antoni Pokorski; Mieczysław Dobrowolski — „Bogu m ił” ; Halina K rahelska; A lfred Jarecki (od października do grudnia
1944 r.).
„Robotnik. D w utygodnik Polityczny Polskich Socjalistów” , a nastę pnie tygodnik Robotniczej P a rtii Polskich Socjalistów” (marzec 1943 r. — grudzień 1943 r.)
T e c h n i k a i k o l p o r t a ż :
1. Leokadia Strusińska — „K rystyna”, kier. p u n k tu kolport. PS, kier. techniki RPPS zimą—wiosną 1943 r.
2. Feliks Baranowski — „Felek”, kolport. w Tarczýnie, kier. kolport. latem 1943 r.
3. Dobiszewski — „Bolesław”, „Sąsiad”, zginął w lutym 1944 r., kier. kolport. jesienią 1943 r.
4. Sałek-D eneka — „K asia”, areszt, jesienią 1943 r., rozstrzelany w styczniu 1944 r., kier. kolport. warszawskiego latem —je sie n ią ,
1943 r.
5. Romuald Janicki — kier. d ru k arn i jesienią 1943 r. i zimą 1944 r., zecer.
6. Ryszard Janicki — „Kecyc” , kier. dru k arn i („wyzymaczka”). 7. Edw ard Szner — „Miecio”, zecer od jesieni 1942 r. do stycznia 1944 r. 8. A leksander Płoński — składacz od w rześnia 1943 do stycznia 1944 r. 9. Antoni K am iński — „Kowal”, kier. kolport. na Pradze.
10. Zofia Baranow ska-Szelupska — pu n k t kolport. w Lublinie w latach 1942/1943, p u n k t kolport. w W arszawie w 1943 r.
11. Józefa K otyńska — lokal zecerni jesienią 1942 r., zimą i wiosną 1943 r.
12. Bolesław Gliński — „Fin”, kier. kolport. w Ursusie, kolport. w K ra kowie.
13. Cichocki — „Napoleon”, kier. kolport. na Woli.
14. Iren a Michalska — kier. kolport. w dzielnicy Podm iejska-Lew a, kol port. w Krakowie, zm arła w 1945 r.
15. Lydel — kier. kolport. w Rykach, aresztow any w kw ietniu 1944 r. 16. Józef W alczak — kier. kolport. w Pruszkowie.
17. „Lis” — zastrzelony w 1943 r., punkt kolport. w Garwolinie (naz wisko nieznane)
18. K olporterka w Garwolinie — łączniczka (nazwisko nieznane). 19. Jaw orski [Wacław] — „Zecer”, kolport. w Garwolinie.
20. K olporter w G arwolinie — zastrzelony w 1945 r. (nazwisko nieznane). 21. H alina B r om berger-Jony sowa — kolporterka, łączniczka w W ar
szawie.
22. Z ygm unt Onuszkiewicz — „S trażak”, poległ w pow staniu kolport. w S traży Ogniowej.
23. M ajde — zam ordowany jesienią 1943 r., pomocnik techniczny („wy żymaczka”).
24. Tadeusz L eja — „U łan”, kier. kolport. na Rakowcu, bojowiec, d-ca plutonu.
25. Jadw iga Głowacka — „Joasia”, łączniczka, kolporterka. 26. Pieńkow ska — p u n k t kolport. przy ul. W ioślarskiej. 27. Zającowa — pu n k t kolport. przy ul. Czerniakowskiej.
28. Wiechowski — „ Ja n ”, kier. biura legalizacyjnego wiosną 1943 r. 29. „Kazio” (dozorca) — zginął w powstaniu, powielarnia, drukarnia
(„wyżymaczka”) przy ul. Oboźnej 1 (nazwisko nieznane).
30. K rystyna Lew y — areszt, jesienią 1943 r., pisanie skryptów wojsko wych.
31. K rysty n a Święcicka — kier. kolport. RPPS, PAL, latem 1943 r. 32. M aria Święcicka — kolporterka.
33. M aria W innicka — „Ew a”, kier. kolport. w Jeziornej. 34. K rólski — „M uraw ski” , lokal szkolenia wojskowego.
35. R obert Gromek — kolport. na Pradze w fabryce Maszyn Elektrycz nych.
36. W ładysław Bartoszewicz — kolport. na Pełcowiźnie-Annopolu. 37. „M arta” — kier. kolport. jesienią 1943 i zimą 194^ r., łączniczka (na
zwisko nieznane).
38. Szczotka [Stanisław] — aresztowany w 1944 r., kolporter na Żoli borzu.
39. A lfred Belau — kolport. w Żegludze Polskiej w Płocku w latach 1943—1944.
40: M edrygam — kolport. w Łowiczu. 41. Galas — kolport. w powiecie Łowicz.
42. L ucjan B ryłka — kolport. w zakładach „Philips” przy ul. K arolko- wej w latach 1943— 1944.
43. Eugeniusz K em brow ski — „Rafał”, kolport. w Łowiczu, kier. kolport. w dzielnicy Podm iejska P raw a w Warszawie.
44. Sew eryn Antoszewski — „Sew er”, kier. kolport. kolejowego w W ar szawie.
45. Janina Nowakowska — kolport. na terenie stacji W arszawa Gdań ska.
46. W ładysław M aziarek — kolport. W arszawa Gdańska. 47. Ja n Jastrzębski — korport. W arszawa Gdańska.
48. W ładysław Trochimczuk :— kolport,“ Warszawa Zachodnia.
49. Alina Stefania W iśniewska — kolport. W arszawa Wschodnia i Praga. 50. Sylwep+or F idler — kolport. kolejowy na Pradze.
51. K arci1 Ľľe'leno — kolport. kolejowy na Pradze. 52. W ojtuś — punkt kolport. przy ul. Karolkowej. 53. A rm ada — p u n k t kolport. w Końskich.
54. Ja n Zadw orny — kolport. na Saskiej Kępie.
55. i’A nna — pu n k t kolport. przy ul. Bednarskiej 27 (nazwisko nie znane).
56. Danusia Staniecka — kolport. na Żoliborzu.
57. Lewandowski — „Lemiesz”, kolport. na Żoliborzu i w Magistracie. 58. Janina M atuszewska — kolport. na Żoliborzu.
59. Stefania Gruzlewska — punkt kolport. w Gosp. Spółdz., później przy ul. Chmielnej.
60. Irk a (Żydówka ze Lwowa) — p u n k t kolport. w Spółdz. „Wyzwole- lenie” przy ul. Stalowej.
61. Stanisław Mrozek — p u n k t kolport. dla P ragi przy ul. Środkowej 18. 62. H alina Pokorska — lokal redakcyjny przy ul. Srebrnej, łączniczka. 63. B enedykt Jadczak — p u n k t kolport. dla tram w ajarzy z P ragi przy
ul. Sulejkowskiej, zastrzelony przez Gestapo. 64. Antoni S ternik — „As”, kolport. w PZO na Pradze.
65. [Ludwik] Sawicki, prof, geologii, kolport. w Tarczynie Wsi. 66. H alina Kuczkowska — p u nk t kolport. w latach 1942— 1943 r. 67. Ja n Trzaska — pomocnik w d rukarni w sierpniu 1943 r. i w styczniu
1944 r.
68. Prac. dru karn i PKO (przez Janickiego — m aszynistka „Robotnika” październik 1943 — styczeń 1944 r. (nazwisko nieznane)
69. Ryszard Suski — „Żarłok”, obstawa d ru karni od sierpnia do stycznia 1944 r.
70. W róblewski — zecer z III kolonii WSM. dostawca czcionek i papieru w latach 1943— 1944.
71. Zofia Janicka — kolportaż z drukarni (październik 1943—styczeń 1944).
72. „Oleś” — sierżant, zabity przez AK Wiosną 1944 r., kolport. całości „Robotnika” z PZ z druk arn i na Żeraniu od lata 1943 r.
73. Teodor W ilner — „Bronisław ”, „Domański”, „K ow alik”, rozstrzela ny na Zam ku w Lublinie w 1943 r., kier. kolport. w Lublinie i na Zamojszczyźnie.
74. Teresa Niedziałkowska i jej siostry — kolport. w Zamościu. 75. Teofil M ejer — kolport. w Zamościu.
76. Józefa M ejer — kolport. w okolicach Zamościa.
77. „Jaskier” — kolport. w Straży Pożarnej przy ul. Potockiej w W ar szawie (nazwisko nieznane).
78. K urzątkow ski — kurier, kolport. w Radomiu.
79. Ryszard Stecki — „Janusz”, kurier, kolport. w Małkini. 80. Ryszard Jetkow ski — kolport. na Woli.
81. Tadeusz A lluchna — p u nk t kolport. przy ul. Ząbkowskiej. 82. Lech Rose — p u n k t kolport. przy ul. M arszałkowskiej 17.
83. Mieczysław Bolesta — p unkt kolport. na S tarym Mieście oraz w F a bryce Leszczyńskiego.
84. inż. Abramowicz, ojciec Zbigniewa —, lokal zecerni „Robotnika” przy ul. Wyspiańskiego.
85. Zygm unt Popławski — kolport. w zajezdni tram w ajow ej na Moko towie.
86. Ja n Czechowski, później w PKWN — łącznik kolporter na Piotrkow - sko-Radomskie.
87. Józef Wolicki — „W ężyk”, łącznik, kier. kolport. na Piotrkow sko- Radomskie.
88. K. Kopczyk — kolporter na terenie pow. piotrkowskiego. „Sztandar Wolności” [p. 836]
Tygodnik powielany. Pismo grupy „B.W.”, która po rozłamie w roku 1940 w ydaje najpierw dwa równoległe num ery „niebieskiej” „B.W.” , a później zmienia nazwę na „Sztandar Wolności” (grudzień 1940 r.) za chowując num erację „B arykady Wolności”.
R e d a k c j a : A ndrzej Tuwim; Jerzy W alter; Jerzy Gero-Rożkiewicz; Ilia Genachow.
T e c h n i k a i k o l p o r t a ż : Ilia Genachow; M ieczysław Ferszt; K rystyna Herm anów na; Bronisław Lik.
N a k ł a d od 300—1000 egz. W pływ na warszawskie dzielnice: Śród mieście, Mokotów, Rakowiec, Powiśle, Czerniaków, oraz na grupę robot ników m iejskich i piaskarzy. K ontakty z Łodzią, K rakowem i Lμblinem. Podejm owano próbę organizowania oddziału bojowego.
W m aju 1941 r. grupa „Sztandaru Wolności” naw iązuje kontakt z „Sierpem i M łotem”, z którym łączy się już w czerwcu 1941 r.
Do КС ze „Sztandaru Wolności” wszedł — Jerzy W alter, do redakcji Andrzej Tuwim, a do OKR Mieczysław Ferszt.
„Uwagi polityczne” [p. 902]
Ulotne, powielane k artk i w ydaw ane przez Adama Próchnika jako kon tynuacja „B iuletynu Inform acyjnego”. Zachowały one kolejną num e rację „B.I.”
Próchnik w ydaw ał je zarówno przed pow staniem organizacji „Polscy Socjaliści”, jak i po jej pow staniu zaznaczając tym swoje odrębne od „B arykady Wolności” (później „Robotnika”) stanowisko polityczne.
Nakład był niewielki. Kolportaż zorganizowano na Żoliborzu i w k rę gu przyjaciół naukow ych Adama Próchnika. Docierano do młodzieży, z której powstała grupa „Płom ienie” .
1941 r. — n r 20—24. 1942 r. — n r 25—27.
„Wiadomości” (OKR W arszawa PS) [p. 936]
D w utygodnik inform acyjny organizacji w arszaw skiej PS z okresu roz mów połączeniowych PS — WRN. Była to próba uniezależnienia się OKR od S ekretariatu КС.
Pismo było powielane. Wychodziło od początku 1942 r. do 12 lipca 1942 r.
Re d a k c j a: Andrzej Moszkowski; K arol Lipiński. „Wiadomości Radiowe”
Pismo grupy pracowników tram w ajow ych na Woli znajdujących się pod w pływ em socjalistów. Wychodziło od stycznia 1940 r. Początkowo by ły to kopie maszynowe, później powielane. Redaktorem był Chrobociński, aresztow any 12 XII 1941 r. Pow ielarnia mieściła się na strychu Wydziału Ruchu M iejskich Zakładów K om unikacyjnych. K olporteram i byli: Szwet- ner i inż. Liliensztern, zam ordowany przez Gestapo w 1944 r.
„Wolność” (tzw. Wileńska)
Pismo warszaw skiej grupy seniorów ZNMS-u. Inicjatorem był Wacław Zagórski, b rat poety Jerzego z Lewicy Legionu Młodych.
K om itet Główny zimą 1939/1940 r.: W acław Zagórski; Zbigniew M it zner — „Szymon” ; „R afał” ; A ndrzej W róblewski; H. Greniewski (kontakt z W ilnem przez A rtura Salmana) -oraz W. Wagner.
Inni członkowie grupy: Max Brzeziński; Janina Askenazy (córka pro fesora); Mieczysław Dobrowolski; A nna Golde-M itzner; Jan Topiński; Jo anna Prażyna; Rafał P raga (od wiosny 1940 r.).
sią zjazd w Warszawie. Uchwalono „M anifest Wolności” zredagowany w Wilnie 1939 r. przez A. Pańskiego, A rtu ra Salamana, W ładysława Ma linowskiego, Zbigniewa M itznera, Jan a Dąbrowskiego, W acława Zagór skiego, W. Ryńcę, W. Dobisżewską z Niedziałkowskich, Annę Jęd ry - chowską.
Andrzej W róblewski prowadził rozmowy ze Stanisław em Dubois wios ną 1940 r. poprzez K onstantego Jagiełłę. Dubois nie m iał jednak do niej zaufania, bo grupa była zbyt różnorodna.
Pismo „Wolność” wychodziło od 1940 r. do 1942 r. (16 numerów). Ale już na wiosnę 1942 r. grupa była bardzo osłabiona przez tendencje od środkowe W. W agnera, W łodzimierza Zagórskiego i Zbigniewa M itznera. Pismo przechwyciła WRN. W lutym 1942 r. ukazał się num er 1 (17). Część członków grupy „Wolność” przeszła do PS (Anna M itzner; M. Gol de; Mieczysław Dobrowolski).
„Zagadnienia” (Kraków)
Samodzielna grupa młodych ZNMS-owców z Krakowa: Ja n i Sta nisław Rosieńscy, St. Sarnów na (zabita w Krakowie w 1943 r.) i W anda Załuska w ydaw ali powielane pismo (miesięcznik) począwszy od 1940 r. Od lutego 1940 r. pismo dotarło do Warszawy.
G rupa ta była z jednej strony kontynuatorką koncepcji socjalistycz nych O skara Langego, a z drugiej strony utrzym yw ała kontakt z Zyg m untem Żuławskim, k tó ry nie uznaw ał kierow nictw a WRN.
Po powrocie ze Lwowa Leszka Raabe — ostatniego przed w ojną prze wodniczącego ZNMS-u — „Zagadnienia” naw iązują ścisły k ontakt z gru pą „G w ardii” w Warszawie.
Wydano 4 lub 5 num erów „Zagadnień” w Krakowie do czasu pow sta nia Polskich Socjalistów.
N a k ł a d był niewielki: 50— 100 egzemplarzy.
Przed pow staniem PS „Zagadnienia” krakow skie przestały wychodzić. Tytuł pisma przyjął na wniosek grupy „G w ardii” teoretyczny organ cen traln y Polskich Socjalistów zachowując kolejną num erację pisma k ra kowskiego.
„Zagadnienia” (organ teoretyczny PS) — [p. 1040]
Było to powielane pismo o dużej objętości, wychodziło nieregularnie w m iarę napływ ania m ateriałów. Poprzez num erację kontynuow ało swe go krakowskiego poprzednika. Większość artykułów poświęcona była socjalistycznym perspektyw om Polski i Europy z punk tu widzenia poli tycznego i gospodarczego.
R edaktorem naczelnym był Włodzimierz Kaczanowski, sekretarzem redakcji Józef Feli (ze Lwowa), zaś do grona współpracowników należeli: Adam Próchnik; Stanisław Chudoba; Teofil W ojeński; Edm und Schayer;
LEWICOWA PRASA SOCJALISTYCZNA W LICZBACH
Lp. Tytuł pism a Technika druk. L iczba nu m erów Liczba stron Nakład jednego num eru 1 „B iuletyn Inform a
cyjny” p ow iel 16 4 50—100 2 „Biuletyn R adiow y” powiel. 40 2 50—100 3 „Barykada W olności” powiel. 40 6 600—1000
druk. 47 6 1500—2000 4 „B. W.” dodat, dla
W arszawy pow iel. " 8 4 600 5 „B.W.” tzw. „nie
b iesk a” powiel. 2 8 600 6 „Chłop i R obotnik” powiel. 8 6 500 7 „Chłopska Spraw a” druk. 5 6 1000 8 „Getto Podziem ne” powiel. 2 4 200 9 „Gwardia” druk. 22 12 800—1200 10 „Lewą Marsz” druk. 6 8 1000 11 „Kuźnia” powiel. 6 8 300 12 „Na Barykadzie” powiel.
13 „Odbudowa” powiel. 1 4 200 14 „Płom ienie” d ru k ., 7 8 50—300 15 „Płom ienie” (OKR
Kielce) powiel. 1 6 300 16 „Pobudka” powiel. ' 50 4 200—500 17 „Polska Podziem na” powiel.
18 „Proletariusz” powiel. 7 8 600 powiel. • 20 2 600 powiel. 10 4 600 19 „R eflektor” powiel. 5 8— 10 300 20 „Robotnik” druk. 100 8 2000—2500 21 „Sztandar W olności” powiel. 10 4 300—1000 22 „Uwagi P olityczn e” powiel. 10 2 50—100 23 „W iadomości” (OKR Warszawa) powiel. 4 6 800 24 „Wiadomości Radio w e ” pow iel. 20 2 200 25 „W olność” („Wileń ska”) druk. 16 8 600 26 „Zagadnienia” (Kra ków) powiel. 3 6 200 27 „Zagadnienia” (or gan PS) powiel. 5 12 500 28 „Zagadnienia” (RPPS Kraków) powiel. 5 4 200 29 „Żołnierz R ew olucjo n ista” druk. 2 8 800
Zygm unt Szymanowski; Kazim ierz Dębnicki; Stanisław Rosieński; Leszek Raabe.
Pismo to służyło popularyzacji opracowań program ow ych PS.
Zespół dla spraw oświaty „Zagadnień” stanowili: prof. Zygm unt Szy manowski; Edw ard Schayer; Teofil Wojeński; Adam Próchnik. Zespół dla spraw ekonomicznych: P. M arkowski; Józef Feli.
N r 6 — I 1942 r. N r 7 — V 1942 r. N r 8 —■ V II 1942 r.
N a k ł a d : 300—400 egzemplarzy.
„Zagadnienia” — O rgan OKR RPPS K raków [p. 1041]
Po III Zjeździe RPPS Edw ard Osóbka — „Tadeusz” jako okręgowiec na K raków zainicjował uruchom ienie pysma nawiązującego do w ydaw a nego na początku w ojny pisma lewicy krakow skiej o tej samej nazwie. Pismo ukazywało się nieregularnie począwszy od drugiej połowy 1943 r. Powielane.
R e d a k c j a : Witold W yspiański; A leksander Żaruk-M ichalski; Edw ard Osóbka.
„Żołnierz Rew olucjonista” [p. 1082]
Form alnie samodzielna kontynuacja w kładek wojskowych do mie sięcznika „G w ardia” z wiosny 1942 r. pt. „Wojsko i Rew olucja” i do n ru 16 z w rześnia 1942 r. pt. „Żołnierz Rew olucjonista”, m ających za zada nie realizację uchw ał N arady Politycznej PS w sprawie budow ania włas nej organizacji wojskowej na wzór wiedeńskiego Schutzbundu.
Faktycznie w ydane na przełomie października—listopada pismo było zapoczątkowaniem akcji oderw ania grupy „G w ardii” i części organizacji wojskowej od PS. Drukowano je w drukarni TWZW na Saskiej Kępie w Warszawie.
R e d a k c j a : Lech Raabe; IJazim ierz Dorosz — sekretarz redakcji; Bolesław Feli; Zdzisław Einfeld.
