Badania zagraniczne Zakładu Archeologii UMCS w latach 1978 - 1979

(1)

Sławomir Jastrzębski, Andrzej

Kokowski

Badania zagraniczne Zakładu

Archeologii UMCS w latach 1978

-1979

Rocznik Lubelski 23-24, 221-223

(2)

K R O N IK A ₂₂₁

ta k by m ożliw ie w ie rn ie odtw orzyć p ie rw o tn y jego w ygląd, nie tra c ą c przy tym w arto śc i chronologicznie późniejszych.

W o sta tn im referac ie, Z am ość

w Polsce Ludowej. Rozwój i perspektywy,

w o je w oda zam ojski, d r S ta n isla w Ju ra sz e k p rz e d sta w ił na tle p rze m ian reg io n u rozw ój społeczny i ekonom iczny m ia sta po II w ojn ie św iatow ej, szczególnie zaś w la tac h 1975— 1980, kied y to Zam ość przeżyw a b u rzliw y rozw ój zw iązany z w ojew ódzką fu n k c ją . W iele m iejsca pośw ięcił a u to r p re z e n ta c ji u rb an isty cz n y ch k oncepcji rozw oju Z am ościa w najb liższy ch latach .

Z kolei prof, d r Jó z ef M iąso i prof, d r M a ria B ogucka p rze d staw ili sp raw o zd a n ia z p rac sekcji problem ow ych, zaś prof, d r M a ria n W ojciechow ski podsum ow ał posiedzenia p le n arn e, zapo w iad ając rów nocześnie p u b lik a c ję m a te ria łó w sesji w O s solineum w ro k u 1981. Z am k n ięcia o b rad dokonał I s e k re ta rz KW P Z P R , L udw ik M aźnicki.

N ależy p o dkreślić d o b rą o rg an iz ac ję sesji, w czym w ielk a zasługa zam ojskich gospodarzy, szczególnie Z am ojskiego T o w arzy stw a P rz y jac ió ł N auk. Z okazji sesji p rzygotow ano k ilk a w y d aw n ic tw okolicznościow ych i im p re z tow arzyszących, m. in. u rzą d zo n ą sta ra n ie m M uzeum O kręgow ego i W ojew ódzkiego A rch iw u m P a ń stw o w ego w y sta w ę

Cztery wieki Zamościa w dokumencie.

Eugeniusz Janas

BADANIA ZA GR A NICZN E

ZA KŁA D U A R C H EO LO G II UM CS W LA TA C H 1978—1979

Od w ielu la t praco w n icy Z ak ład u A rcheologii U n iw e rsy te tu M arii C u rie-S k ło - d o w skiej b io rą u d ział w b a d a n ia c h zag ran iczn y ch ośrodków archeologicznych. W o sta tn ic h la ta c h n aw ią za n o now e, in te re su ją c e k o n ta k ty , będ ące w yrazem u z n a n ia dla p ro g ra m u badaw czego, m etod o ra z re z u lta tó w b ad ań , prow ad zo n y ch przez lu b elsk ich archeologów .

W sezonach 1978 i 1979 n a zaproszenie U n iw e rsy te tu w E d y n b u rg u arc h eo lo gow ie z UMCS b ra li udział w w y k o p alisk ac h w H am b led o n H ill w W ielkiej B ry ta n ii (h ra b stw o D orset). W 1978 r. w y jaz d o c h a ra k te rz e rek o n e san so w y m m iał n a celu u sta le n ie m ożliw ości w sp ó łp rac y m iędzy archeologam i b ry ty jsk im i i polskim i. Na czele g ru p y ,p ra c o w n ik ó w n a u k o w y c h i stu d e n tó w s ta n ą ł k ie ro w n ik Z ak ład u A rc h eo logii UM CS doc. d r J . G u rb a.

B a d an ia w H am b led o n H ill p row adzone pod k ie ru n k ie m R. M e rc era z U n iw e r s y te tu w E d y n b u rg u są je d n y m i z n a jb a rd z ie j sy stem a ty cz n y ch i kom pleksow ych ak c ji w y k opaliskow ych n a sta n o w isk a c h neolity czn y ch W ielkiej B ry ta n ii. H am bledon H ill sta n o w i zespół stan o w isk , w sk ła d k tó reg o w chodzą: osada o b ro n n a z sy ste m em p o tró jn y c h w ałó w i ro w ó w (S ta p le to n E nclosure), grobow iec m egalityczny, otoczone ro w a m i i w ała m i m iejsce k u lto w e (C ausew ayed Enclosure) oraz sk o m p li k o w an y sy stem u m ocnień rozm ieszczony n a sto k a ch w zgórza H am bledon Hill. K om pleks d ato w a n y je s t n a ep o k ę n eo litu (około 3400 BC w edług k a lib ro w a n y c h d a t C 14; u ży tk o w a n y był ta k ż e w epoce b rą z u i żelaza — n ajm łodszym i ob iek tam i są groby saksońskie.

P ra co w n ic y i stu d e n ci Z ak ład u A rcheologii UMCS b ra li u d ział w b ad a n ia ch S ta p le to n E nclosure, u n ik a ln e j osady b ry ty jsk ie g o rozw iniętego neo litu . S tosow ana

(3)

222

K R O N IK A

tu m etoda b ad a ń szerokopłaszczyznow ych (około 5 ty s .' m kw . w czasie trw a n ia sezonu badaw czego), przy użyciu sp rzę tu m echanicznego i u dziale licznego zespołu archeologów , pozw oliła n a poznanie specyfiki i organizacji tego ty p u b ad a ń . P rz y p rak ty c zn y m b ra k u na sta n o w isk ac h w a rstw y k u ltu ro w e j i silnym zniszczeniu górnych p a rtii obiektów zagłębionych w podłoże k red o w e (w ynik siln y ch procesów erozyjnych), szczególnie w óżne dla in te rp re ta c ji sta n o w isk a były ob se rw ac je n a w a rstw ie ń w w y p ełn isk ac h row ów o ta cz ają cy c h osadę. M etody w y p ra co w a n e przy u dziale archeologów lu b elsk ich pozw oliły na uściślenie o bserw acji stra ty g ra fic z n y c h w obrębie b a d a n y ch row ów .

Obok p rac w H am b led o n H ill, w 1978 r. doc. d r J. G u rb a i m gr A. K okow ski wzięli udział w b ad a n ia ch w C ricley H ill, prow adzonych pod k ie ru n k ie m dr. P. W. D ixona z U n iw e rsy te tu w N ottin g h am . A rcheologow ie polscy dok u m en to w ali n a j sta rsz ą fazę o sadnictw a, p rz y p a d a ją c ą na la ta około 3500 p.n.e.

S tan o w isk o to posiada szczególną ra n g ę w archeologii b ry ty jsk ie j ze w zględu na kom pleksow e rozpoznanie osady o b ro n n ej z o k resu n eo litu oraz m ożliw ość p rz e śledzenia je j ew olucji w epoce brązu. Z uw agi n a c h a r a k te r położenia bardzo tru d n o u ch w y tn e są tu ta j re lik ty zabudow y, zau w ażaln e w zasadzie dzięki pozostałościom w y k u ty ch w sk a le k red o w ej dołów posłupow ych. D oskonale zachow ały się n ato m ia st fosy i w ały. S łab a przyczepność w a rstw y pró ch n iczej do kredow ego podłoża i in te n sy w n e osadnictw o w m łodszych ok resach spow odow ały, że zab y tk i z okresu neo·- litu są bardzo ubogo re p rez en to w an e .

Nie m niej in te re su ją c y je st ce lty c k ą kom pleks o b ro n n y z d oskonale zach o w a nym i k am ien n y m i w ała m i i ty p o w ą zab u d o w ą o k rąg ły c h chat.

Po zakończeniu b ad a ń doc. d r J. G u rb a i m gr A. K okow ski zostali zaproszeni do w zięcia u d ziału w objeździe n ajw a żn iejsz y ch sta n o w isk archeologicznych p o łudnio w o -zach o d n iej A nglii, zo rganizow anym przez J. H ow ell'a (Oxford). P olakom za p reze n to w an o m iędzy in n y m i sk a n sen y w S tone H enge, A beville i W indm ill Hill. P ozn an o ró w n ież zbiory, la b o ra to ria i m agazyny m uzeum U n iw e rsy te tu w O xfordzie i B ritish M useum w L ondynie. O dw iedzono w y k o p alisk a w D an eb u ry , prow adzone przez prof. B a rry C u n liffe’a i e k s p e ry m e n ta ln ą fa rm ę w zo ro w an ą na gospodarce w czesnej epoki żelaza w Q ueen P a rk . O bu w izytom w W ielkiej B ry ta n ii to w a rz y szyły liczne sp o tk a n ia , m iędzy innym i z d y re k to re m B ritish M useum , d y re k to re m ekspedycji alg iersk ie j tegoż m uzeum , dr. T. W. P o tte re m , d y rk e to re m In s ty tu tu A rcheologii U n iw e rsy te tu w .E d y n b u rg u , n e sto re m b r y ty js k ie j archeologii, prof. S. Piggotem , prof. T. S u lim irsk im z U n iw e rsy te tu L ondyńskiego, dr. D. Roe z B ad en - -P ow ell I n s ty tu te of Q u a te rn a ry R esea rch w O xfordzie oraz z d r. A. S h e rrla te m z m uzeum tegoż u n iw e rsy te tu . C elem sp o tk a ń było om ów ienie znaczenia k o n ta k tó w i p ersp e k ty w y ich rozw oju.

W 1979 r. na zaproszenie M in iste rstw a K u ltu ry F ra n c ji i in s ty tu tu o nazw ie A n tiq u ités P ré h isto riq u e s R hône-A lpes, m g r A. K okow ski w ra z z dziesięcioosobow ą g ru p ą stu d e n tó w uczestniczyli w b a d a n ia c h rato w n ic zy c h w V ille rest su re L oire, k ie ro w a n y ch przez dr. J. C om bier.

W ykopaliska p row adzono n a zagrożonym sp ię trze n iem w ód n a L oarze s ta n o w isku „G isem en t B ru n ” . D ato w a n e je s t ono n a p aleo lit środkow y i schyłkow y (24 900 BP). O d k ry to tu re lik ty o sa d n ictw a k u ltu r y p erig ro d zk iej, m a n ife stu ją c e się bogatym in w e n ta rz e m k rze m ien n y m o raz kośćm i zw ierzęcym i (przew aga konia). U n i k aln y m i z a b y tk a m i są p ły tk i k am ien n e z ry ta m i zoom orficznym i.

Szczególnie in te re su ją c e są n a to m ia st pozostałości ch a t, k tó re , sądząc z u k ła d u bloków k am ien n y c h , b u d o w an e były n a p la n ie koła. N ie z n a jd u ją one analogii w E u ro p ie Z achodniej.

(4)

K R O N I K A

₂₂₃

A rcheologow ie polscy b ad ali tzw . se k to r X I sta n o w isk a, n a k tó ry m p rzy zasto sow aniu w łasn y ch m etod u dało się uchw ycić s tr a ty g ra fię pionow ą dw óch obiektów te j sam ej k u ltu ry .

W yko p alisk a w V illerest należą do n a jle p ie j zorganizow anych i n a jp o p ra w - n iejszych m etodycznie. A rcheologow ie fra n cu sc y um ożliw ili gościom p ełny w gląd w d o k u m e n ta c ję oraz szczegółow o p rze d staw ili m e to d y k ę b a d a ń i p ro b lem aty k ę o sad n ictw a w regionie R oanne. P o lak o m um ożliw iono zw iedzanie n ajw a żn iejsz y ch za b y tk ó w k u ltu ry regionu R hône-A lpes. Z apoznano się ze zbioram i m uzeów ; G allo- -rzym skiego w Lyonie, P ra d zie jo w eg o w St. G erm a in n e i J. D ec h ele tt’a w R oanne.