Transformatie van bankfiliaal tot medisch centrum te Spaarndam
Operatie geslaagd
Een v r i j s t a a n d b a n k g e b o u w t j e is
o m g e t o v e r d t o t e e n m e d i s c h c e n t r u m .
D a a r m e e h e e f t h e t p a n d zijn c e n t r a l e
p l a a t s in d e l o k a l e g e m e e n s c h a p
b e h o u d e n . Het r e s u l t a a t is b e h a a l d
d a n k z i j o p e n s a m e n w e r k i n g d i e e i g e n l i j k
bij elke t r a n s f o r m a t i e n o o d z a k e l i j k is.
Tekst: Dirk Dubbeling Analyse; Winket bv
In Spaarndann - gelegen tussen Haarlem en Amsterdam - is de huisartsenpraktijk die tot voor kort was gevestigd in het cultureel centrum, verhuisd naar het naastgelegen gebouw van de Rabobank. De huisarts heeft het bankgebouw gekocht toen de vestiging werd opgeheven. Het pand is verbouwd en vormt nu het iVledisch Cen-trum Spaarndam, samen met een tandartspraktijk, een apotheekfili-aal, een diëtiste en een verloskundige, die ook in het cultureel centrum zaten. Aanvankelijk hebben ook een aantal fysiotherapeu-ten er hun praktijk gehad. In het nieuwe medisch centrum werden zij huurder van de huisarts-praktijkhouder.
"Het oorspronkelijke plan was om de praktijkruimte in het cultureel centrum, die te klein werd, voor een tweede maal op te knappen en uit te breiden'; vertelt architect Jan Griffioen die de verbouwing heeft begeleid. "We hebben een studie gedaan naar de mogelijkheid om dat gebouw te herstructureren en op te knappen, maar het was te zeer verouderd en de opknapbeurt zou daardoor ook lang gaan duren.Toen werd bekend dat het gebouw van de Rabobankvestiging naast het cultureel centrum leeg zou komen. Banken zitten in een proces van het sluiten van een deel van de vestigingen en in dat krimpscenario kwam het vrij. De huisarts is gaan praten met de ves-tigingsdirecteur die het een mooi idee vond, want het gebouw zou als medisch centrum een nieuwe functie voor de lokale samenle-ving krijgen."
Een klein deel op de begane grond wordt nog door de Rabobank ge-huurd voor de pinautomaat.
"De aankoop is ook te zien als een belegging. Als de praktijk ooit wordt verkocht, zou de huisarts het pand kunnen verhuren aan de nieuwe huisarts."
Haalbaarheidsstudie en exploitatiebegroting
Griffioen: "Van mij hoeft een gebouw niet te worden afgebroken als het leeg komt. We doen vaak verbouwprojecten en het is veel inte-ressanter om te kijken wat je nog met een gebouw kunt doen. Dat hoeft niet altijd hoogstaande architectuur op te leveren. Vooraf-gaande aan de aankoop van het pand hebben we een haalbaar-heidsstudie gedaan om te zien of het gebouw werkelijk geschikt zou zijn voor de plannen van de huisarts. Het gebouw kon vrij eenvou-dig worden aangepast en zodanig worden ingedeeld dat aanpassin-gen in de toekomst mogelijk bleven.Typologisch is het een
interessant bankgebouw. Het was oorspronkelijk voor die functie ontworpen en heeft bijvoorbeeld een kluis in de halfverdiepte kel-der. De bovenetage, die in oppervlak veel kleiner is dan de begane grond, bestaat uit een beheerderswoning die al niet meer als zoda-nig in gebruik was. Werknemers of ondernemers willen vaak niet meer boven hun werk wonen en toen de bank ruimte nodig had is het als kantoorruimte in gebruik genomen. Ook de servers stonden boven, in een latere uitbreiding van de verdieping."
Binnen was het verlaagd plafond aangebracht ter hoogte van de bo-venzijde van de kozijnen hoewel de verdiepingsvloer lag op drie en een halve meter ligt. "Toen het gebouw door de aannemer werd leeggehaald en alle plafonds werden verwijderd , zagen we het ruimtelijk effect van de hooggelegen vloer pas goed. "Natuurlijk zie je dat al op tekening maar toen alle plafonds eruit waren, voelde hel toch als een cadeautje."
Archisupport, gelieerd aan het architectenbureau, leverde de bouw-kostenberekening. Ook heeft dat bureau een exploitatiebegroting gemaakt. "Wij vinden dat een opdrachtgever van alle kosten op de hoogte moet zijn en niet voor onverwachte uitgaven moet komen te staan. Met die gegevens is de opdrachtgever naar de bank gestapt
"Typische jarenzeventiggebouw
heeft voor jaren een nieuwe
functie."
voor een lening. Zij wilde een goed geïsoleerd gebouw tegen zo laag mogelijke lage vaste lasten. Vooraf was al wel een budget voor duurzaamheid gereserveerd. Daarmee zijn zonnepanelen op het platte dak gefinancierd."
Indeling
Om tot een interieurplan te komen, heeft de architect behalve met de huisarts ook met de medewerkers van de huisarts en met de tandarts apart een gesprek gehad. De tandarts wilde graag de voor-malige bovenwoning in gebruik nemen en de huisarts wilde haar praktijk beneden. "Het interieur is eruit gesloopt en ik heb een volle-dig nieuw interieur ontworpen. Alleen de kolommen zijn blijven staan." Bij binnenkomst bereik je de entreehal en de centrale balie. Aan de binnengevels zijn alle spreekkamers, vergaderkamers en de backoffice, de wachtkamer en de apotheek gesitueerd. Vanaf de balie is direct zicht op de twee laatstgenoemde ruimtes. In het hart van het gebouw bevindt zich een onderzoeks- annex behandel-ruimte. De beheerderswoning was via een aparte ingang aan de voorzijde van het gebouw bereikbaar. "Die toegang hebben we af-gesloten en de ingang van de tandartspraktijk is verlegd naar de rechterzijgevel, inpandig zijn de huisartsenpraktijk en de tandart-spraktijk gescheiden. Op de bovenverdieping hebben we een balie-ruimte, een wachtkamer, twee praktijkruimtes, een sterilisatieruimte en een personeelskamer gecreëerd. In het achtergedeelte van de bovenverdieping dat later was gebouwd, zijn de gebouwinstallaties geplaatst en een grote ongedeelde praktijkruimte kwam voor de fy-siotherapie beschikbaar. Om de bovenverdieping voor iedereen
DECEMBER 2015 A N A L Y S E
Projectarchitect Jan Griffioen
goed toegankelijk te maken is in liet gebouw een lift geplaatst." De half verdiepte kelder met de voormalige bankkluis bevindt zich onder het achterste deel van het gebouw. Ook het archief van de bank bevond zich in de kelderruimte. "Daar wordt nu het archief van de huisarts bewaard. De mogelijkheid om de kluis commercieel uit te baten - nu steeds meer bankfilialen sluiten is daar een markt voor ontstaan - lag te ver af van de werkzaamheden van een art-senpraktijk."
Het interieur heeft een huiselijke sfeer gekregen dankzij een houten vloer en wandvullende uitvergrotingen van foto's van wateropper-vlakken.
Van de gevel zijn alleen de draadglaspanelen onder de vensters van het gebouw vervangend door Isolerende panelen en is de kleurstel-ling van het houtwerk aangepast. De kleuren van de bank zijn nu al-leen nog terug te vinden in de hoek waar de pinautomaat zich bevindt.
De naam van het nieuwe centrum - De Sluis - is het resultaat van een prijsvraag en refereert aan de twee sluizen in Spaarndam. Over-drachtelijk fungeert het gebouw als een sluis waar je doorheen komt als je medische hulp nodig hebt.
Samenspel
Griffioen is betrokken bij veel verbouw- en transformatieprojecten. "Het is altijd goed om te kijken w a t j e er nog mee kunt doen'; vindt hij. "Van mij hoeft een gebouw niet te worden afgebroken. Je kunt voor een transformatie een prachtig ontwerp maken en berekenen wat dat gaat kosten. De voorwaarde is wel dat de uitvoerende par-tijen zich committeren aan wat moet worden gerealiseerd. Het heeft in dit geval eigenlijk geen zin om een dik bestek te schrijven en pre-cies vast te leggen wat er allemaal moet worden gedaan, omdat zich gedurende de werkzaamheden ook onverwachte problemen kunnen voordoen. Daarom hebben we toen bekend was wat de op-drachtgever kon investeren, tegen drie aannemers gezegd 'dit is het
programma van eisen, dit zijn de tekeningen waarop we de bouw-vergunning hebben aangevraagd en dit is het beschikbare budget'. Ik vind open kaart spelen in dit geval een goede methodiek en het is een succes gebleken. Het installatietechnisch bureau kwam zelf met voorstellen tijdens de werkzaamheden. Die flexibele instelling heb je nodig bij verbouwingen, want je kunt niet voorzien wat er alle-maal moet worden gedaan. Dan zou je eerst moeten gaan breken voordatje een plan kunt maken. Die instelling moet in dat bedrijf, in die mensen zitten, zoals elkaar bijtijds waarschuwen bij een pro-bleem en zelf met oplossingen komen. Zo bleek de kruipruimte af en toe vol water te staan. Er was een klokpomp aanwezig, maar die werkte niet goed. De aannemer heeft dat probleem voor ons kun-nen oplossen."
Griffioen noemt ook de bouwtijd als voorbeeld van open overleg. "We wilden in een kort tijdsbestek het pand verbouwen en hebben in overleg met de aannemer gekozen voor systeembouw-binnen-wanden zodat er niet hoefde te worden gestukadoord. Wel zou extra aandacht nodig zijn voor kierdichting bij de deuren en de aansluitin-gen op de plafonds, om de geluidsisolatie te waarboraansluitin-gen. Als team moet je daar over kunnen praten.Terugkijkend vind ik de samenwer-king tussen de betrokkenen zelfs een van de aardigste ervaringen
van dit project." *
i
Griffioen architecten Drostestraat25 3958 BK Amerongen www.griffloenarchitecten.nl
