Geoinformacja w katalogach bibliotek akademickich

ROCZNIKI GEOMATYKI 2006 m TOM IV m ZESZYT 3

GEOINFORMACJA

W KATALOGACH BIBLIOTEK AKADEMICKICH

GEOINFORMATION

IN CATALOGUES OF ACADEMIC LIBRARIES

Zak³ad Komputeryzacji Zarzadzania, Instytut Informatyki, Uniwersytet Œl¹ski

S³owa kluczowe: geoinformacja, geomatyka, katalog NUKAT, jêzyk hase³ przedmiotowych Keywords: geoinformation, geomatics, catalogue NUKAT, subject language

Wprowadzenie

Geomatyka jest przyk³adem dziedziny, której powstanie zwi¹zane jest z rozwojem infor-matyki. Obecnie rozwój niemal ka¿dej dziedziny ¿ycia, nauki, techniki, edukacji, w tym równie¿ geomatyki, zwi¹zany jest z rozwojem szeroko rozumianej technologii informacyjnej. Zastosowanie nowoczesnych technologii informacyjnych sprawia, ¿e dziedziny te w szyb-kim tempie wype³niaj¹ siê nowymi informacjami i terminami. Z geomatyk¹ wi¹¿¹ siê m.in. takie terminy jak geoinformatyka, geoinformacja, GIS, systemy informacji geograficznej, SIP, systemy informacji przestrzennej, informacja geograficzna, informacja przestrzenna. Terminy te coraz czêœciej pojawiaj¹ siê w drukowanych i elektronicznych dokumentach i s¹ nazwami przedmiotów tych dokumentów1_{. Przyk³ad stanowi¹ ksi¹¿ki: Systemy informacji}

przestrzennej / Jerzy GaŸdzicki; Systemy informacji geograficznej / Janusz Kwiecieñ; GIS dla ka¿dego / David Davis; Wprowadzenie do systemów geoinformacyjnych / Piotr Werner. W artykule przeprowadzono analizê wystêpowania tych terminów (tylko w jêzyku pol-skim) w: 1) Narodowym Uniwersalnym Katalogu Centralnym (NUKAT), który realizowany jest przez biblioteki naukowe, a w szczególnoœci akademickie, g³ównie w oparciu o jêzyk hase³ przedmiotowych KABA (Katalogi Automatyczne Bibliotek Akademickich), 2) w kom-puterowych katalogach przedmiotowych bibliotek akademickich, dostêpnych w internecie. Badaniem objêto biblioteki uczelni, które posiadaj¹ wydzia³y, ogólnie mówi¹c nauk o Ziemi i kszta³c¹ na studiach dziennych, zaocznych, podyplomowych w zakresie geomatyki, geoin-fomatyki, geoinformacji, systemów informacji geograficznej. Uczelniami tymi s¹ m.in. Uni-wersytet Warszawski, UniUni-wersytet Jagielloñski, Akademia Rolnicza w Krakowie, Uniwersy-tet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie, UniwersyUniwersy-tet Marii Curie-Sk³odowskiej w Lublinie,

1 _{Przedmiot dokumentu to rzecz przez autora opisana, natomiast treœæ dokumentu to s¹dy i wiedza}

autora o danym przedmiocie, tak¿e jego intencje autorskie, metoda, a nawet styl. Mo¿na przytoczyæ wiele przyk³adów dokumentów o podobnej treœci, traktuj¹cych jednak o ró¿nych przedmiotach.

Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Politechnika £ódzka, Politechnika Warszaw-ska, Politechnika Wroc³awWarszaw-ska, Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Uniwersytet Œl¹ski.

Wyszukiwanie w katalogach informacji metod¹ on-line staje siê masowe. Dzieje siê tak dziêki ci¹g³emu rozwojowi urz¹dzeñ elektronicznych, umo¿liwiaj¹cych funkcjonowanie sys-temów on-line i zwiêkszaj¹cej siê liczbie posiadaczy komputerów, wykorzystuj¹cych je w celu uzyskania informacji.

Charakterystyka analizowanych pojêæ z zakresu geomatyki

Geoinformacja (geoinformation) jest to informacja uzyskiwana na drodze interpretacji danych geoprzestrzennych. Tak¿e synonim i czêsto u¿ywany skrót informacji geograficznej, stosowany równie¿ dla podkreœlenia interdyscyplinarnego charakteru tego terminu nie ogra-niczaj¹cego siê do geografii jako nauki.

Geoinformacja jest równie¿ synonimem dla informacji przestrzennej i geoprzestrzennej. Geomatyka (geomatics) jest definiowana jako dyscyplina naukowo-techniczna zajmuj¹ca siê pozyskiwaniem, analizowaniem, interpretowaniem, upowszechnianiem i praktycznym stosowaniem geoinformacji. Wed³ug Oxford English Dictionary Online (2004) geomatyka jest matematyk¹ Ziemi, tj. nauk¹ o pozyskiwaniu, analizie i interpretacji danych zw³aszcza pomiarowych, które odnosz¹ siê do powierzchni Ziemi.

Geoinformatyka (geoinformatics) to zastosowanie informatyki w naukach o Ziemi. Pojêcie geomatyki i geoinformatyki jest czêsto uto¿samiane. Przyk³adowo internetowa en-cyklopedia Wikipedia okreœla oba terminy jako dyscyplinê naukowo-techniczn¹ zajmuj¹c¹ siê pozyskiwaniem, przetwarzaniem, analizowaniem i udostêpnianiem informacji geograficznej3_.

O tym, ¿e s¹ to synonimy pisa³ równie¿ m.in. Janusz Michalak stwierdzaj¹c, i¿ porównanie wielu ró¿nych definicji odnosz¹cych siê do nazw geomatyka i geoinformatyka wykazuje, ¿e ró¿nice pomiêdzy definicjami odnosz¹cymi siê do jednej i drugiej nazwy nie s¹ wiêksze ni¿ ró¿nice pomiêdzy definicjami odnosz¹cymi siê do ka¿dej z nich osobno (Michalak, 2000).

Zadania geoinformatyki realizuje siê m.in. z u¿yciem oprogramowania systemów infor-macji geograficznej (GIS), zwanych te¿ m.in. systemami inforinfor-macji przestrzennej (SIP), systemami informacji o terenie i systemami geoinformacyjnymi.

System informacji geograficznej (Geographical Information System – GIS) to system informacji przestrzennej dotycz¹cy danych geograficznych. Termin ten w liczbie mnogiej systemy informacji geograficznej stosowany jest równie¿ jako nazwa dziedziny zajmuj¹cej siê geoinformacj¹ oraz metodami i technikami GIS.

System informacji przestrzennej to system pozyskiwania, gromadzenia, weryfikowania, integrowania, analizowania, transferowania i udostêpniania danych przestrzennych, w sze-rokim rozumieniu obejmuje on metody, œrodki techniczne, w tym sprzêt i oprogramowanie,

2 _{Publikowany równie¿ w wersji elektronicznej Internetowy leksykon geomatyczny (http://}

www.ptip.org.pl) jest rozszerzany i aktualizowany, uwzglêdniaj¹c rozwój geomatyki.

bazê danych przestrzennych, organizacjê, zasoby finansowe oraz ludzi zainteresowanych jego funkcjonowaniem.

Terminy geomatyczne jako has³a przedmiotowe

w katalogu NUKAT

Narodowy Uniwersalny Katalog Centralny (NUKAT) zosta³ zaprojektowany jako baza zawieraj¹ca informacje o zasobach bibliotek polskich, zw³aszcza bibliotek naukowych, w tym równie¿ Biblioteki Narodowej. Katalog centralny jest tworzony metod¹ wspó³katalogo-wania. Warunkiem podjêcia wspó³pracy przez bibliotekê naukow¹ w ramach katalogu cen-tralnego jest posiadanie dostêpu do Internetu. Przyst¹pienie do pracy nastêpuje po podpisaniu przez dan¹ bibliotekê odpowiedniej umowy z Centrum NUKAT. Mo¿na podpisaæ umowê jako biblioteka uczestnicz¹ca czynnie w przedsiêwziêciu NUKAT lub biblioteka biernie wykorzy-stuj¹ca zasoby katalogu centralnego. Opracowanie rzeczowe (okreœlenie zawartoœci treœcio-wej) dokumentów w NUKAT jest prowadzone w jêzykach informacyjno-wyszukiwawczych zatwierdzonych do stosowania w tym katalogu. S¹ to: jêzyk hase³ przedmiotowych (jhp) KABA (skrót od Katalogi Automatyczne Bibliotek Akademickich), jhp Biblioteki Narodowej (BN) oraz Medical Subject Headings (MeSH), wykorzystywany przez biblioteki medyczne. Najwiêcej bibliotek korzysta z jhp KABA (Serafin, 2004).

Jêzyk KABA pozwala wyraziæ treœæ dokumentu za pomoc¹ s³ownictwa jêzyka naturalnego. W toku projektowania jêzyka postanowiono, i¿ KABA bêdzie jêzykiem kompatybilnym ze zna-nymi jêzykami hase³ przedmiotowych tworzozna-nymi przez najwiêksze biblioteki narodowe œwia-ta. S¹ to: Library of Congres Subject Heading (LCSH) Biblioteki Kongresu w Waszyngtonie, Repertoire de Vedettes-Matiere Biblioteki Uniwersytetu Lavala w Quebec oraz Repertoire d’Au-torite-Matiere Encyclopedique et Alphabetique Unifie (RAMEAU). ród³em bezpoœrednim jêzy-ka KABA jest jêzyk RAMEAU tworzony przez Bibliotekê Narodow¹ Francji (Kruszyñsjêzy-ka, 1999). Baza kartoteki hase³ wzorcowych przedmiotowych jêzyka KABA utrzymywana jest na serwe-rze Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie i jest dostêpna w sieci internet.

Najwiêksz¹ czêœæ jêzyka hase³ przedmiotowych stanowi¹ nazwy pospolite: dyscypliny naukowe (np. geomatyka), dziedziny wiedzy, ¿ycia spo³ecznego, dzia³alnoœci praktycznej, kategorie osób, obiekty fizyczne, przedmioty, osoby prawne, instytucje, dzia³ania, czynno-œci, kierunki, teorie naukowe, prawa, metody, wydarzenia historyczne, systemy (np. syste-my informacji geograficznej), prograsyste-my komputerowe, jednostki abstrakcyjne, pojêcia itp. Pozosta³a czêœæ s³ownictwa to: nazwy geograficzne, nazwy osobowe, nazwy cia³ zbioro-wych, instytucji, organizacji, imprez, tytu³y ujednolicone, tytu³y serii, czasopism itp.

Jednostki leksykalne jêzyka hase³ przedmiotowych wystêpuj¹ jako has³a wzorcowe4

prze-znaczone do u¿ywania w procesie tworzenia charakterystyk wyszukiwawczych dokumen-tów (hase³ przedmiotowych prostych i rozwiniêtych). Has³o przedmiotowe proste sk³ada siê tylko z tematu (ew. z dopowiedzeniem), którego rol¹ jest odzwierciedlanie przedmiotu opra-cowanego dokumentu (Serafin, 2005). Przyk³adem has³a przedmiotowego prostego,

sk³ada-4 _{Has³o wzorcowe to przyjêta dla danego systemu ujednolicona nazwa danej osoby, cia³a zbiorowego,}

ujednolicony tytu³, ustalone wyra¿enie jêzyka informacyjno-wyszukiwawczego podane w ujednoliconej formie (WoŸniak-Kasperek J.: Tworzenie i stosowanie jhp KABA).

j¹cego siê tylko z tematu jest geomatyka, a z dopowiedzeniem – systemy informacji geogra-ficznej. Has³o przedmiotowe rozwiniête sk³ada siê z tematu (ew. z dopowiedzeniem) i co najmniej jednego okreœlnika. Okreœlniki dziel¹ siê na dwa rodzaje z punktu widzenia ich ³¹czli-woœci z tematami: 1) okreœlniki swobodne (rzeczowe, geograficzne, chronologiczne, for-my), które mo¿na ³¹czyæ z wieloma tematami zgodnie z zakresem ich stosowania i regu³ami gramatyki jhp KABA, 2) okreœlniki zwi¹zane, które mo¿na ³¹czyæ z jednym tematem lub z kilkoma tematami5_{. Przyk³adowo dla pola semantycznego geomatyka:}

Przyk³ad 1. Temat: geomatyka zarz¹dzanie (okreœlnik rzeczowy)

Polska (okreœlnik geograficzny) – czasopisma (okreœlnik formy) podrêczniki akademickie (okreœlnik formy)

Przyk³ad 2. Temat: systemy informacji geograficznej zadania i æwiczenia (okreœlnik rzeczowy)

studia i nauczanie (œrednie) (okreœlnik rzeczowy) – Polska (okreœlnik geograficzny) – 1990 (okreœlnik chronologiczny)

podrêczniki – CD-ROM (okreœlnik formy)

Kolejnym elementem jêzyka KABA s¹ dopowiedzenia. Dopowiedzenia stanowi¹ integraln¹ czêœæ tematu i/lub okreœlnika. S³u¿¹ przede wszystkim eliminowaniu wieloznacznoœci; cza-sami objaœniaj¹ temat, „dope³niaj¹” jego treœæ, podaj¹ kontekst6_{. Na przyk³ad systemy}

infor-macji geograficznej – studia i nauczanie (œrednie), GRASS (system informacyjno-wyszuki-wawczy). Wyró¿nia siê dopowiedzenia identyfikuj¹ce (objaœniaj¹ce, kwalifikuj¹ce) i lokali-zuj¹ce.

W s³ownikach jêzyków hase³ przedmiotowych jak i w katalogach przedmiotowych wa¿-nym narzêdziem organizuj¹cym informacjê i wspomagaj¹cym wyszukiwanie s¹ odsy³acze. System odsy³aczy dobrze spe³niaj¹cy sw¹ funkcjê w s³owniku czy kartotece hase³ wzorco-wych mo¿e i zwykle nie jest wystarczaj¹cy z punktu widzenia potrzeb takich zbiorów infor-macyjnych jak katalogi, kartoteki, bazy danych itp. W zbiorach tych dodatkowo potrzebne s¹ bowiem odsy³acze do i pomiêdzy has³ami przedmiotowymi, a nie tylko do i pomiêdzy tematami i okreœlnikami. Ka¿dy odsy³acz charakteryzuje siê jedn¹ z dwu nastêpuj¹cych par cech: jest albo ca³kowity, albo uzupe³niaj¹cy oraz albo wyliczaj¹cy, albo orientacyjny (teksto-wy). Odsy³acze ca³kowite ³¹cz¹ wyra¿enia z jakiœ powodów odrzucone (np. geoinformaty-ka), nie zaakceptowane do stosowania, „zakazane” z wyra¿eniami (has³ami s³ownika, katalo-gu) przyjêtymi, zaakceptowanymi do stosowania (np. geomatyka). Relacja ³¹cz¹ca wyra¿e-nie odrzucone z przyjêtym w teorii jêzyków informacyjno-wyszukiwawczych nosi nazwê relacji ekwiwalencji (lub odpowiednioœci) wyszukiwawczej. Odsy³acze uzupe³niaj¹ce ³¹cz¹ wyra¿enia przyjête, zaakceptowane do stosowania w s³owniku, katalogu. Wyra¿enia po³¹-czone odsy³aczem uzupe³niaj¹cym pozostaj¹ wzglêdem siebie albo w zwi¹zku hierarchicz-nym, albo kojarzeniowym7_{. Przyk³adem odsy³acza uzupe³niaj¹cego dla geomatyki jest}

ter-min szerszy geografia – systemy informacyjno-wyszukiwawcze, dla GRASS terter-minem szer-szym s¹ systemy informacji geograficznej.

Tabela 1 przedstawia wystêpowanie w katalogu NUKAT analizowanych hase³ z pola se-mantycznego geomatyka.

5 _{Zob. WoŸniak-Kasperek J.: Tworzenie i stosowanie jhp KABA (prezentacja do wyk³adu).} 6 _{Zob. WoŸniak-Kasperek J.: Wstêp do katalogowania przedmiotowego (prezentacja wyk³adu).} 7 _Tam¿e.

Jak wynika z tabeli 1 has³ami przedmiotowymi w jhp KABA z pola semantycznego geo-matyka, z dziewiêciu analizowanych terminów, s¹ tylko geomatyka i systemy informacji geograficznej. Termin geoinformatyka wystêpujê jako odsy³acz ca³kowity do terminu geo-matyka i pozostaje z nim w relacji ekwiwalencji wyszukiwawczej. Termin GIS wystêpujê jako odsy³acz ca³kowity do terminu systemy informacji geograficznej. Pozosta³e terminy nie wystêpuj¹ w jhp KABA. Terminy SIP i systemy informacji przestrzennej wystêpuj¹ jako odsy³acze do GIS w jhp BN.

Terminologia geomatyczna

w katalogach bibliotek akademickich

Na pocz¹tku lat dziewiêædziesi¹tych cztery biblioteki akademickie: Uniwersytetu War-szawskiego, Uniwersytetu Jagielloñskiego w Krakowie, Uniwersytetu Gdañskiego oraz Aka-demii Górniczo-Hutniczej w Krakowie powziê³y decyzje o opracowywaniu jhp KABA. Obecnie dwadzieœcia dwie biblioteki uprawnione s¹ do tworzenia s³ownictwa jhp KABA8_.

Spoœród analizowanych dwunastu bibliotek (zob. tabela 2), siedem uczestniczy w two-rzeniu jhp KABA. W tabeli 2 przedstawiono wystêpowanie terminów z zakresu geomatyki w katalogach wybranych bibliotek akademickich, zwi¹zanych z problematyk¹ geomatyczn¹.

Z tabeli 2 wynika, i¿ charakterystyka wystêpowania analizowanych terminów w katalo-gach bibliotek uprawnionych do tworzenia s³ownictwa jhp KABA i katalogu NUKAT jest taka sama. Zatem dla tych bibliotek wystêpowanie terminów z zakresu geomatyki jako hase³ przedmiotowych bêdzie takie jak dla katalogu NUKAT. W pozosta³ych bibliotekach wyst¹pie-nia s¹ ró¿ne. Najczêœciej wystêpuj¹cym has³em s¹ systemy informacji geograficznej, rzadziej pojawia siê geomatyka, geoinformacja czy systemy informacji przestrzennej.

T A K U N u g o l a t a k w a k y t a m o e g o g e n z c y t n a m e s a l o p z ³ e s a h e i n a w o p ê t s y W . 1 a l e b a T n i m r e T WystêpowaneiwkataloguNUKAT a j c a m r o f n i o e G nei a k y t a m r o f n i o e G odsya³czdoterminugeomatyka a k y t a m o e G tak S I G odsya³czdoterminusystemyinformacijgeografciznej a n z ci f a r g o e g a j c a m r o f n I nei a n n e z rt s e z r p a j c a m r o f n I nei P I S wjhpKABAnei;wjhpBNodsya³czdoterminuGIS j e n z ci f a r g o e g ij c a m r o f n i y m e t s y S tak j e n n e z rt s e z r p ij c a m r o f n i y m e t s y S wjhpKABAnei;wjhpBNodsya³czdoterminuGIS e n s a³ w ei n a w o c a r p O : o ³ d ó r 

8 _{Stan na 10 sierpnia 2006 r.. Wykaz bibliotek uprawnionych do tworzenia s³ownictwa jhp KABA zob.}

Podsumowanie

Kontynuacj¹ opracowania formalnego zbiorów bibliotecznych (opracowania alfabetycz-nego) jest opracowanie rzeczowe, czyli okreœlenie zawartoœci treœciowej dokumentów bi-bliotecznych. Katalogi alfabetyczne s¹ w stanie zaspokoiæ tylko niektóre potrzeby czytelni-ków, poniewa¿ wielu z nich poszukuje nie konkretnej pozycji, ale wydawnictw z okreœlonej dziedziny lub na okreœlony temat. Zbiory, które nie s¹ opracowane rzeczowo, pozostaj¹ dla czytelnika w du¿ej mierze niedostêpne, a ich wykorzystanie jest znacznie ograniczone.

Spo-a k y t a m o e g o g e n z c y t n a m e s a l o p z w ó n i m r e t e i n a w o p ê t s y W . 2 a l e b a T h c i k c i m e d a k a k e t o il b i b e n il -n o h c a g o l a t a k w a k ci m e d a k a a k e t o il b i B e w o t o i m d e z r p o ³ s a H -o e g -r o f n i a j c a m -o e g -r o f n i a k y t a m -o e g -y t a m a k S I G info-r a j c a m -o e g -z ci f a r g a n -r o f n i a j c a m -e z r p e z rt s n -a n P I S syste -y m -r o f n i ij c a m -o e g -i f a r g j e n z c -e t s y s y m -r o f n i ij c a m -e z r p e z rt s n -j e n ii m e d a k A a n w ó ³ G a k e t o il b i B * j e z ci n t u H -o z ci n r ó G – + h + – – – h – j e z ci n l o R ii m e d a k A a n w ó ³ G a k e t o il b i B * ei w o k a r K w – + h + – – – h – i k i n h c e ti l o P a n w ó ³ G a k e t o il b i B j ei k z d ó £ – – – k k k – k k i k i n h c e ti l o P a n w ó ³ G a k e t o il b i B j ei k s w a z s r a W k – – k – – k k – u t e t y s r e w i n U a n w ó ³ G a k e t o il b i B * j ei k s w o d o ³ k S ei r u C . M . m i – + h + – – – h – a n w ó ³ G a k e t o il b i B j e n z ci n h c e T ii m e d a k A j e w o k sj o W h – – h – – – – – * a k s ñ o ll ei g a J a k e t o il b i B – + h + – – – h -j ei k s w a³ c o r W i k i n h c e ti l o P a k e t o il b i B h – h h – – – h h a k c e t y s r e w i n U a k e t o il b i B * u i n a n z o P w – + h + – – – h – a k c e t y s r e w i n U a k e t o il b i B * ei w a z s r a W w – + h + – – – h – o g ei k s ¹l Œ u t e t y s r e w i n U a k e t o il b i B h c a ci w o t a K w – – – + – – – h – -o k s ñ i m r a W u t e t y s r e w i n U a k e t o il b i B * ei n y t z sl O w o g ei k s r u z a M – + h + – – – h – A B A K p h j a w t ci n w o ³ s ai n e z r o w t o d e n o i n w a r p u i k e t o il b i b * m y w o t o i m d e z r p m e³ s a h t s e j n i m r e t – h ) h c y w o t o i m d e z r p ³ e s a h g w ai n a w i k u z s y w i c œ o w il ¿ o m k a r b ( m y w o z c u l k m e w o ³ s t s e j n i m r e t – k a³ s a h o g e n n i o d a³ y s d o i y n o c u z r d o n i m r e t o k a j u g o l a t a k w e j u p ê t s y w n i m r e t + u g o l a t a k w e j u p ê t s y w ei n n i m r e t – h ci k ci m e d a k a k e t o il b i b e n il -n o w ó g o l a t a k ei w a t s d o p a n e n s a³ w ei n a w o c a r p O : o ³ d ó r 

sób i efekty poszukiwañ w katalogu rzeczowym zale¿¹ w znacznym stopniu od zastosowa-nego jêzyka informacyjno-wyszukiwawczego. W bibliotekach akademickich stosowane s¹ wci¹¿ ró¿ne systemy i jêzyki wyszukiwania. Jednak coraz wiêcej bibliotek przystêpuje do wspó³uczestnictwa w tworzeniu jhp KABA i katalogu NUKAT. Istotnym jest, ¿e w katalogu tym wystêpuje has³o przedmiotowe geomatyka, jako nazwa nowej, dynamicznie rozwijaj¹cej siê dyscypliny naukowo-technicznej. Wystêpuje równie¿ jako has³o przedmiotowe termin systemy informacji geograficznej, którego ekwiwalentem jest GIS. Brak jednak innego ekwi-walentu tego has³a, wystêpuj¹cego bardzo czêsto w tytu³ach publikacji i bêd¹cego przedmio-tem g³ównym tych dokumentów – sysprzedmio-temy informacji przestrzennej (SIP), a tak¿e sysprzedmio-temy geoinformacyjne. Brak jest równie¿ w katalogu has³a geoinformacja i jego ekwiwalentów informacja geograficzna, informacja geoprzestrzenna, informacja przestrzenna. Geoinfor-macja jest terminem coraz czêœciej pojawiaj¹cym siê w dziedzinie geomatyki. Wystêpuje w nazwach kluczowych wydarzeñ z zakresu geomatyki (konferencje, seminaria, warsztaty). Pojawia siê w okreœleniach innych terminów jak np. systemy geoinformacyjne, spo³eczeñ-stwo geoinformacyjne. Dlatego te¿ byæ mo¿e nale¿a³oby rozwa¿yæ ewentualnoœæ wprowa-dzenia do jhp KABA terminu geoinformacja jako has³a przedmiotowego i jej synonimów jako ekwiwalentów, w relacji podrzêdnoœci w stosunku do terminu geomatyka i w relacji kojarze-niowej z terminem systemy informacji geograficznej (GIS).

Rozwój nauki poci¹ga za sob¹ koniecznoœæ sta³ego uzupe³niania bazy jêzyków informa-cyjno-wyszukiwawczych, w tym jhp KABA, o rekordy hase³ dla nowych terminów. W celu zapewnienia jak najwiêkszej skutecznoœci wyszukiwañ bibliotecznych konieczne jest pog³ê-bianie wspó³pracy œrodowisk bibliotekarskiego i naukowego.

Literatura

GaŸdzicki J., 2003: Leksykon geomatyczny (Lexicon of Geomatics). Polskie Towarzystwo Informacji Prze-strzennej. Warszawa; Internetowy leksykon geomatyczny (dostêp 1 sierpnia 2006). http://www.ptip.org.pl Wikipedia. Wolna encyklopedia. Artyku³: geoinformatyka (dostêp 1 sierpnia 2006). http://pl.wikipedia.org/

wiki/Geoinformatyka.

Michalak J., 2000: Geomatyka (geoinformatyka) – czy nowa dyscyplina? Przegl¹d Geologiczny, vol. 48, nr 8; (on line) (dostêp 1 sierpnia 2005). http://netgis.geo.uw.edu.pl/geomatyka/index.shtml

Serafin M., 2004: Opracowanie rzeczowe druków zwartych w NUKat. Wspó³praca bibliotek w ramach katalogu centralnego. [W:] Biuletyn EBIB 2004 nr 9 (60) (dostêp 1 sierpnia 2006). http://ebib.oss.wroc.pl/ 2004/60/serafin.php

Serafin M., 2005: Leksyka jêzyka hase³ przedmiotowych KABA i jêzyka hase³ przedmiotowych Biblioteki Narodowej z zakresu bibliotekoznawstwa. Studium analityczno-porównawcze. [W:] Biuletyn EBIB 2005 nr 4 (65) [dostêp 1 sierpnia 2006]. http://ebib.oss.wroc.pl/2005/65/serafin.php

Katalog NUKAT (dostêp 10 sierpnia 2006). http://www.nukat.edu.pl

Kruszyñska K., 1999: Oddzia³ Opracowania Rzeczowego Zbiorów Biblioteki G³ównej AGH. Biuletyn Informacyjny Pracowników Akademii Górniczo-Hutniczej 1999 nr 65 (dostêp 1 sierpnia 2006). http:// www.agh.edu.pl/bip/65/15_65.htm

WoŸniak-Kasperek J.: Tworzenie i stosowanie jhp KABA (prezentacja do wyk³adu) (dostêp 10 sierpnia 2006). http://www.lis.uw.edu.pl/down/wozniak/4.pps

WoŸniak-Kasperek J.: Wstêp do katalogowania przedmiotowego (prezentacja wyk³adu) (dostêp 10 sierpnia 2006). http://www.lis.uw.edu.pl/down/wozniak/1.pps

Summary

Geomatics - the science and technology of gathering, analyzing, interpreting, distributing and using spatial information (geoinformation), i.e. information referred to the Earth – is an example of a branch which appeared as the result of computer science development. Partly because of broad proliferation of information technology, every discipline of life, science, technique and education, also geomatics, nowadays quickly fills with new information and terms. Terms such as geoinformatics, geoinforma-tion, geographic information systems (GIS), spatial information systems, geographic informageoinforma-tion, spatial information are also connected with geomatics. These terms repeatedly appear in printed and electronic documents. The aim of this paper is to analyse their occurrence in computer subject catalo-gues in academic libraries (e.g. Warsaw University, Jagiellonian University in Kraków, Agricultural University of Cracow, University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Maria Curie-Sk³odowska Uni-versity in Lublin, Adam Mickiewicz UniUni-versity in Poznañ, Technical UniUni-versity of £ódŸ, Warsaw University of Technology, Wroc³aw University of Technology, Military University of Technology in Warsaw, AGH University of Science and Technology in Kraków, University of Silesia in Katowice). The aim is also to analyse these terms occurrence in the National Union Catalogue (NUKAT), which is realised by scientific libraries, mainly academic, on the base of subject language KABA.

dr Ma³gorzata Gajos gajos@us.edu.pl