dr inż. Monika Przeor Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu, Katedra Technologii Gastronomicznej i Żywności Funkcjonalnej

16 PRACA POGLĄDOWA

SUPLEMENTY ZIOŁOWE A TERAPIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA HERBS VS. CARDIOVASCULAR DISEASES THERAPY

dr inż. Monika Przeor

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu, Katedra Technologii Gastronomicznej i Żywności Funkcjonalnej

Streszczenie

Coraz większa liczba pacjentów sięga do zasobów medycyny alternatywnej i niekonwencjonalnej. Surowce ziołowe stanowią znaczącą jej część, gdyż wielu z nich przypisuje się właściwości prozdrowotne, a nawet lecznicze. W leczeniu osób starszych bardzo często pojawiają się zioła ze względu na przekazy pokoleniowe, duże zaufanie oraz niskie ich ceny w porównaniu z lekami farmakologicznymi. Biorąc pod uwagę ich pochodzenie i zazwyczaj niski stopień przetworzenia, prawidłowe stosowanie ziół może przynieść wiele korzyści zdrowotnych. Jednakże spożywanie leków farmakologicznych w połączeniu z surowcami ziołowymi może wywołać niekorzystne efekty uboczne, których pacjenci nie zawsze są świadomi. W pracy opisano najpowszechniej pojawiające się skutki interakcji pomiędzy ziołami a lekami stosowanymi w terapii chorób układu krążenia, ponieważ takie schorzenia często dotyczą osób dojrzałych i starszych.

Słowa kluczowe: zioła, żywienie, interakcje, leki, choroby układu krążenia Abstract

Complementary and alternative medicine is spreading more and more. Herbs are integral part of it, because of health- improving and healing properties. In the older people treatment herbs are commonly used, due to tradition, trust and low cost compared to the pharmacological drugs. Herbs as a natural and low-processed product, can help to stay healthy. However, taking pharmaceutical drugs in combination with herbal raw materials can cause adverse side effects, that patients are not always aware of. This paper takes the main effects of herb-drug interaction, for products used in the treatment of cardiovascular diseases because such diseases extremely often affect elderly people.

Key words: herbs, nutrition, interactions, drugs, cardiovascular diseases Wprowadzenie

Zioła i środki spożywcze zawierające zioła jako element leczniczy są stosowane od wieków. Wiele przekładów literaturowych wskazuje, że to w krajach Dalekiego Wschodu zapoczątkowano wykorzystanie niektórych roślin m.in. do wzmacniania organizmu człowieka, a do krajów tzw. Zachodu dotarły one znacznie później. Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych ponad 15 milionów ludzi regularnie spożywa zioła lub suplementy ziołowe [1].

Jednocześnie obserwuje się zwiększone zainteresowanie medycyną alternatywną i niekonwencjonalną, których nieodzownym elementem jest właśnie ziołolecznictwo. Okazuje się, że zioła, czyli różne formy surowców roślinnych, odgrywają tam najistotniejszą rolę. Ziołolecznictwo coraz częściej wspomaga terapie otyłości i chorób o podłożu cywilizacyjnym, terapie lękowe i depresji oraz zespołów przewlekłego bólu, ogólną poprawę stanu zdrowia i/lub samopoczucia [2].

Pomimo jednak zwiększonego zainteresowania różnych grup konsumentów, to osoby starsze najchętniej sięgają po zioła w celach leczniczych lub profilaktycznych [3]. Może to wynikać z jednej strony z przekazywanych pokoleniowo korzystnych efektów działania określonych elementów morfologicznych roślin, a z drugiej –

z ograniczonego zaufania co do bezpieczeństwa leków farmakologicznych, jak również rosnących ich cen.

Ponadto wielu z nich dotykają choroby układu sercowo- naczyniowego wymagające leczenia.

Stwierdzono, że część produktów ziołowych oddziałuje bezpośrednio na system sercowo-naczyniowy lub hemostatyczny, prawdopodobnie nie zmniejszając efektywności stosowanych leków, podczas gdy inne przynoszą pośrednie skutki w wyniku wchodzenia w interakcje z lekami, co może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych [4]. Wśród typowych preparatów ziołowych, które wchodząc w interakcje z lekami powodują niekorzystne skutki w układzie sercowo-naczyniowym człowieka, wyróżnia się m.in. ziele dziurawca zwyczajnego, serdecznik pospolity, żeń-szeń, miłorząb dwuklapowy, czosnek, głóg, palmę sabałową, szałwię czerwoną, jeżówkę, tojad, johimbina, ginura, lukrecję, pluskwicę groniastą [3]. W niniejszej pracy część z nich zostanie omówiona, w odniesieniu do terapii schorzeń układu krążenia.

Dziurawiec Zwyczajny (Hypericum perforatum L.)

Dziurawiec jest jednym z najlepiej sprzedających się ziół w USA. Zwyczajowo stosowany jest w leczeniu depresji, lęków, zaburzeń snu, opryszczki, przeziębienia oraz w stanach obniżonej odporności [4]. Miejscowo

17 PRACA POGLĄDOWA

dziurawiec stosowany jest jako środek przeciwbólowy, rzadziej przeciw zaparciom. Jednakże stosowanie dziurawca podczas farmakologicznego leczenia chorób układu krążenia może potencjalnie skutkować poważnymi reakcjami niepożądanymi, co wynika z wpływu na metabolizm leków – indukowanie wątrobowego układu cytochromu P450, szczególnie CYP3A4 tj. enzymu biorącego udział w przemianach oksydacyjnych niemal połowy wszystkich leków dostępnych na receptę [5]

(Tabela I). Z tego względu jednoczesne podawanie ziela dziurawca i leków metabolizowanych przez CYP3A4 może prowadzić do zmniejszenia ich biodostępności i skuteczności, a nawet do pojawienia się arytmii, nadciśnienia lub innych niepożądanych efektów ubocznych [3, 5].

U pacjentów po przeszczepach nerek i serca przyjmujących dziurawiec obserwowano redukcję stężenia cyklosporyny o 50% i zmniejszenie skuteczności działania leków immunosupresyjnych, prowadzącej w konsekwencji do odrzucenia przeszczepu [6]. Spożycie dziurawca towarzyszące terapii przeciwzakrzepowej warfaryną zmniejszało czas protrombinowy i zwiększało ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych [3, 5, 7]. Zatem osoby, u których w przeszłości wystąpiły udary, zakrzepice, migotanie przedsionków lub z zastawkami serca powinny wystrzegać się takich połączeń (Tabela II).

Ponadto, odnotowywane podczas stosowania dziurawca obniżone stężenie statyn w surowicy krwi, najpopularniejszych leków obniżających poziom cholesterolu we krwi, może zwiększać ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych [8].

Stosowanie dziurawca podczas przyjmowania leków przeciwcukrzycowych może doprowadzić do hipoglikemii [9], a w połączeniu z lekami przeciwdepresyjnymi do wystąpienia tzw. zespołu serotoninowego objawiającego się nadmierną aktywnością komórek mózgowych, wynikającą z niebezpiecznie wysokiego poziomu serotoniny w mózgu [10-12].

Żeń-Szeń (Panax Ginseng L.)

Wszechstronne właściwości tej byliny wykorzystywane są w medycynie tradycyjnej od ponad 4000 lat. Doniesienia literaturowe wskazują, że pochodzenie korzenia, jak i sposób ekstrakcji związków w nim zawartych, skutkuje dużym zróżnicowaniem produktów dostępnych na rynku. Według przekazów historycznych żeń-szeń nazywany także wszechlekiem, stymuluje układ odpornościowy zwiększając wigor, poprawia potencję seksualną i zapewnia długowieczność, jak również działa hipoglikemicznie [3, 13]. Należy jednak podkreślić, że aktualny stan wiedzy odrzuca jednoznacznie wskazanie panaceum na długowieczność.

Ze względu na zwiększanie syntezy tlenku azotu, żeń-szeń wykazuje działanie hipotensyjne [14]. W medycynie chińskiej żeń-szeń stosowano w zawałach mięśnia sercowego, zastoinowej niewydolności serca i dławicy

piersiowej, niemniej jedynie niektóre współczesne badania wydają się potwierdzać te właściwości [15].

Z drugiej strony nadużywanie żeń-szenia może przyczynić się do wystąpienia nadciśnienia tętniczego, zmian behawioralnych oraz biegunek [3]. Spożywanie żeń- szenia zanieczyszczonego germanem może oddziaływać nefrotoksycznie i prowadzić do uszkodzenia komórek usytuowanych w grubym ramieniu wstępującym pętli Henlego, w ten sposób zmniejszając reakcję na leki moczopędne [16]. Podejrzewa się, że efektywność stosowania żeń-szenia, w odniesieniu do utrzymania prawidłowej glikemii, może być zróżnicowana pod względem jakościowym preparatów dostępnych na rynku detalicznym. Żeń-szeń może wywoływać efekty podobne do estrogenów, gdyż jego aktywny składnik – ginsenozyd – jest strukturalnie podobny do estrogenu, ale także testosteronu i glikokortykoidów [17]. Żeń-szeń nie powinien być stosowany przez kobiety ciężarne, gdyż może to skutkować zwiększoną śmiertelnością noworodków [3]. Spożywanie żeń-szenia syberyjskiego w trakcie leczenia niewydolności serca i migotania przedsionków może niebezpiecznie zaburzać stężenie mierzonej digoksyny.

Miłorząb Dwuklapowy (Ginkgo Biloba L.)

Miłorząb jest jednym z najstarszych żywych gatunków drzew na świecie pochodzącym z okresu permu. Przypisuje się mu poprawę stanu zdrowia w chorobach sercowo-naczyniowych, mózgowo- naczyniowych, niewydolności naczyń obwodowych, impotencji, dysfunkcji ucha wewnętrznego, retinopatii, zespole napięcia przedmiesiączkowego, ale również w depresji, długotrwałym stresie, demencji czy upośledzeniu funkcji poznawczych [18, 19]. Kwestia pozytywnego oddziaływania na funkcje poznawcze w świetle obecnych doniesień wydaje się być jednak niejasna [20].

Stwierdzono, że jednoczesne stosowanie Ginkgo biloba z lekami przeciwpłytkowymi, antykoagulantami lub lekami przeciwzakrzepowymi zwiększa ryzyko krwawienia np. do komory przedniej oka, podskórnego, wewnątrzczaszkowego. W badaniach klinicznych miłorząb zmniejszał skuteczność działania nikardypiny, stosowanej przy nadciśnieniu tętniczym, poprzez interakcję z układem cytochromu P450 [3].

GŁÓG (Crataegus L.)

Owoce głogu, należącego do rodziny różowatych Rosoideae, służą m.in. do produkcji ekstraktów powszechnie stosowanych przez zielarzy w leczeniu dusznicy bolesnej, niewydolności serca, niewydolności mózgu czy bradyarytmii tj. zwolnienia czynności serca poniżej 60 uderzeń na minutę. Głóg ma pozytywne działanie inotropowe (wzmocnienie kurczliwości kardiomiocytów) i wazodylatacyjne (rozkurczające naczynia krwionośne), co warunkuje zwiększanie perfuzji mięśnia sercowego [21].

18 PRACA POGLĄDOWA

W badaniach Pittler i in. [2008] i Taucher i in.

[2002] głóg jako dodatek wspomagający terapię niewydolności serca wykazywał korzystne oddziaływanie w odniesieniu do mierzonych efektów fizjologicznych, ale skuteczność i bezpieczeństwo domniemanej aktywności inotropowej oraz wpływ na ewentualną zachorowalność lub śmiertelność nie były systematycznie analizowane [22, 23]. Głóg wzmacnia aktywność digoksyny, glikozydu nasercowego izolowanego z naparstnicy [24], a jednoczesne ich stosowanie wymaga stałego monitoringu pod kątem potencjalnych efektów toksycznych. Potencjalnie stosowanie głogu zwiększa ryzyko zahamowania biosyntezy tromboksanu A2 (TXA2) u pacjentów przyjmujących leki przeciwpłytkowe lub antykoagulanty [3]. Przy tak nielicznych informacjach nt. bezpieczeństwa stosowania głogu przez pacjentów z niewydolnością serca wraz z lekami odradza się ich łączenie w trakcie terapii.

Czosnek (Allium L.)

Pierwsze wzmianki o czosnku jako surowcu leczniczym pojawiły się już w tzw. papirusie Ebersa tj. około 1550 lat p.n.e. Stosowano go w leczeniu infekcji ze względu na przypuszczalne właściwości przeciwbakteryjne i wzmacniające odporność. Uważa się, że czosnek sprzyja obniżeniu stężenia cholesterolu we krwi i działa przeciwmiażdżycowo, jak również leczy nadciśnienie i zapobiega chorobom układu krążenia [25, 26]. Pomimo takich dowodów istnieją także doniesienia wskazujące, że podawanie ekstraktu z czosnku nie przynosiło znaczącej poprawy parametrów lipidowych u pacjentów z umiarkowaną hipercholesterolemią w porównaniu z grupą placebo [27].

Spośród wszystkich związków obecnych w czosnku jako najcenniejszy wskazano ajoen – składnik biologiczne czynny hamujący agregację płytek krwi, który kształtuje jego właściwości przeciwpłytkowe i fibrynolityczne, szczególnie istotne w terapii chorób sercowo- naczyniowych [3, 28].

Okazuje się jednak, że spożywanie preparatów zawierających czosnek przy jednoczesnym stosowaniu leków przeciwzakrzepowych lub przeciwpłytkowych może zwiększać ryzyko krwawień [3, 29]. Ponadto zaleca się odstawienie suplementów czosnku na około 10 dni przed zabiegami chirurgicznymi, szczególnie w przypadku pacjentów przyjmujących aspirynę lub warfarynę [3].

JEŻÓWKA (Echinacea L.)

Uważa się, że Echinacea stymuluje układ odpornościowy i zapobiega infekcjom. Dowody naukowe na to są jednak na tyle niewystarczające, że niemożliwym jest wprowadzenie jasnych zaleceń terapeutycznych.

Badania kliniczne prowadzone z zastosowaniem

podwójnie ślepej próby wykazały, że spożywanie jeżówki nie miało wpływu na rozwój infekcji po ekspozycji na rinowirusy, powiązane z popularnymi przeziębieniami [30].

Intensywne i trwałe stosowanie jeżówki może skutkować lub nasilać działanie hepatotoksyczne innych leków np. statyn (w hipercholesterolemii), fibratów (w chorobie wieńcowej), amiodaronu (w arytmii serca) [30]. Efekty uboczne obejmują w tym przypadku nudności, zawroty głowy, duszności, stany zapalne skóry.

Ponadto okazuje się, że flawonoidy z Echinacea mogą hamować lub indukować enzymy cytochromu P450 – doniesienia literaturowe w tej kwestii nie są zgodne [3, 31, 32].

Szałwia (Salvia L.)

Szałwia była i jest stosowana w tradycyjnej medycynie chińskiej w leczeniu choroby wieńcowej oraz w zaburzeniach miesiączkowania. Spożywanie tego ziela zmniejsza wydalanie warfaryny i hamuje fosfodiesterazę cyklicznego adenozynomonofosforanu (cAMP), co zapewnia jej działanie regulujące obfite krwawienia miesiączkowe oraz działanie przeciwpłytkowe (Tabela III) [33]. Jednoczesne stosowanie szałwii z warfaryną wydłuża czas protrombinowy [3, 34] oraz może wpływać na oznaczane wartości digoksyny.

Podsumowanie

Rozpowszechniające się stosowanie ziół w warunkach domowych do leczenia wielu schorzeń stwarza ryzyko wystąpienia interakcji w zestawieniu z przyjmowanymi lekami. Pacjenci, którzy są poddawani terapii ze względu na występujące choroby układu krążenia, powinni mieć na względzie, że każdy surowiec zielarski stosowany bez konsultacji z lekarzem może stanowić poważne zagrożenie zdrowia. Odpowiednia edukacja osób starszych w tym zakresie wydaje się być szczególnie istotna.

Dane do korespondencji:

dr inż. Monika Przeor

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu

Katedra Technologii Gastronomicznej i Żywności Funkcjonalnej

ul. Wojska Polskiego 31, 60-624 Poznań telefon: 61 848 7330

mail: monika.przeor@up.poznan.pl Konflikt interesów/ Conflict of interests Brak/None

19 PRACA POGLĄDOWA

Piśmiennictwo:

1. Eisenberg DM, Davis RB, Ettner SL, Appel S, Wilkey S, Van Rompay M: Trends in alternative medicine use in the United States, 1990–1997: results of a follow-up national survey. JAMA 1998;280(18):1569–1575

2. Eddouks M, Ajebli M, Hebi M: Ethnopharmacological survey of medicinal plants used in Daraa-Tafilalet region (Province of Errachidia), Morocco. J Ethnopharmacol 2017;198:516-530

3. Tachjian A, Maria V, Jahangir A: Use of herbal products and potential interactions in patients with cardiovascular diseases. J Am Coll Cardiol 2010;55(6):515-525

4. Urlich-Merzenich GS. Combination screening of synthetic drugs and plant derived natural products – Potential and challenges for drug development. Synergy 2014;1(1):59-69

5. Ng QX, Venkatanarayanan N, Xiao Ho CY: Clinical use of Hypericum perforatum (St John’s wort) in depression: A meta-analysis.

J Affect Disord 2017;210:211-221

6. Breidenbach T, Hoffmann MW, Becker T, Schlitt H, Klempnauer J: Drug interaction of St John’s wort with cyclosporin. Lancet 2000;355(9218):1912

7. Leite PM, Parreiras Martins MA, Castilho RO: Review on mechanisms and interactions in concomitant use of herbs and warfarin therapy. Biomed Pharmacother 2016;83:14-21

8. Sugimoto K, Ohmori M, Tsuruoka S, Nishiki K, Kawaguchi A, Harada K: Different effects of St John’s wort on the pharmacokinetics of simvastatin and pravastatin. Clin Pharmacol Ther 2001;70(6):518–524

9. Wang Z, Gorski JC, Hamman MA, Huang SM, Lesko LJ, Hall SD: The effects of St John’s wort (Hypericum perforatum) on human cytochrome P450 activity. Clin Pharmacol Ther 2001;70(4):317–326

10. Beckman SE, Sommi RW, Switzer J: Consumer use of St. John’s wort: a survey on effectiveness, safety and tolerability.

Pharmacotherapy 2000;20(5):568–574

11. Brown TM: Acute St. John’s wort toxicity. Am J Emerg Med 2000;18(2):231–232

12. Lantz MS, Buchalter E, Giambanco V: St. John’s wort and antidepressant drug interactions in the elderly. J Geriatr Psychiatry Neurol 1999;12(1):7–10

13. Tung NH, Uto T, Morinaga O, Kim YH, Shoyama Y: Pharmacological effects of ginseng on liver functions and diseases: a minireview.

Evid-Based Compl Alt 2012;ID 173297

14. Sung J, Han KH, Zo JH, Park HJ, Kim CH, Oh BH: Effects of red ginseng upon vascular endothelial function in patients with essential hypertension. Am J Chin Med 2000;28(2):205–216

15. Ahn CM, Hong SJ, Choi SC, Park JH, Kim JS, Lim DS: Red ginseng extract improves coronary flow reserve and increases absolute numbers of various circulating angiogenic cells in patients with first ST-segment elevation acute myocardial infarction. Phytother Res 2011;25:239–249

16. Becker BN, Greene J, Evanson J, Chidsey G, Stone WJ: Ginseng-induced diuretic resistance. JAMA 1996;276(8):606–607

17. Sierpina VS: Integrative health care: complementary and alternative therapies for the whole person. Philadelphia: FA Davis; c2001:

134-135

18. Kobus-Cisowska J, Flaczyk E, Jeszka M: Antioxidant activities of Ginkgo biloba extracts: application in freeze stored meat dumplings.

Acta Sci Pol Technol Aliment 2010;9(2):161-169

19. Yuan Q, Wang C-W, Shi J, Lin Z-X: Effects of Ginkgo biloba on dementia: An overview of systematic reviews. J Ethnopharmacol 2017;195:1-9

20. Birks J, Grimley Evans J: Ginkgo biloba for cognitive impairment and dementia. Cochrane Database Syst Rev 2007;(2):CD003120 21. Król D: Głóg (Crataegus monogyna L., Cratageus oxyacantha L.) – cenną rośliną leczniczą. Postępy Fitoterapii 2011;2:122-126 22. Pittler MH, Guo R, Ernst E: Hawthorn extract for treating chronic heart failure. Cochrane Database Syst Rev 2008;(1):CD005312 23. Tauchert M: Efficacy and safety of crataegus extract WS 1442 in comparison with placebo in patients with chronic stable New York Heart Association class-III heart failure. Am Heart J 2002;143(5):910–915

24. Mashour NH, Lin GI, Frishman WH: Herbal medicine for the treatment of cardiovascular disease: clinical considerations. Arch Intern Med 1998;158(20):2225–2234

25. Morris CA, Avorn J: Internet marketing of herbal products. JAMA 2003;290(11):1505–1509

26. Güzel Y, Güşemme M, Miski M: Ethnobotany of medicinal plants used in Antakya: A multicultural district in Hatay Province of Turkey.

J Ethnopharmacol 2015;174:118-152

27. Gardner CD, Lawson LD, Block E, Chatterjee LM, Kiazand A, Balise RR: Effect of raw garlic vs commercial garlic supplements on plasma lipid concentrations in adults with moderate hypercholesterolemia: a randomized clinical trial. Arch Intern Med 2007;167(4):346–353 28. Gȋtin L, Dinica R, Neagu C, Dumitrascu L: Sulfur compounds identification and quantification from Allium spp. fresh leaves. J Food Drug Anal 2014;22(4):425-430

29. German K, Kumar U, Blackford HN: Garlic and the risk of TURP bleeding. Br J Urol 1995;76(4):518 30. Turner RB, Bauer R, Woelkart K, Hulsey TC, Gangemi JD: An evaluation of Echinacea

31. angustifolia in experimental rhinovirus infections. N Engl J Med 2005;353(4):341–348

32. Wanwimolruk S., Prachayasittikul V. Cytochrome P450 enzyme mediated herbal drug interactions (Part 1). EXCLI J 2014;13:347-391 33. Bo L, Baosheng Z, Yang L, Mingmin T, Beiran L, Zhiqiang L, Huaqiang Z: Herb-drug enzyme-mediated interactions and the associated experimental methods: a review. J Tradit Chin Med 2016;36(3):392-408

34. Ghorbani A, Esmaeilizadeh M: Pharmacological properties of Salvia officinalis and its components. J Tradit Complement Med 2017;7(4):433-440

35. Lin TH, Hsieh CL: Pharmacological effects of Calvia miltiorrhiza (Danshen) on cerebral infarction. Chin Med 2010:5,22.

20 PRACA POGLĄDOWA

Tabela I. Wybrane leki farmaceutyczne metabolizowane przez izoenzym CYP3A4 [2].

Table I. Selected drugs metabolized by the CYP3A4 system [2].

Rodzaj leków Medication class Nazwa leku Drug name

antyarytmiczne antiarrhythmic

amiodaron amiodarone dyzapiramid disopyramide flecainid flecainide lidokaina lidocaine meksyletyna mexiletine kwinidyna quinidine antagoniści receptora angiotensyny

angiotensin receptor antagonist irbesartan irbesartan antyhistaminowe

antihistamine loratydyna loratidine

antybiotyki lub przeciwbakteryjne antibiotic or antimicrobial

makrolidy macrolides

cyprofloksacyna ciprofloksacyna itrakonazol itrakonazol

ketokonazol ketoconazol

inhibitory proteaz pro tease inhibitors blokery receptorów

β-adrenergicznych (β-blokery) β-adrenergic blockers

metoprolol metoprolol karwedilol carvedilol

blokery kanały wapniowego (antagoniści wapnia)

calcium channel blockers

amlodypina amlodipine besylate felodypina felodipine

nifedypina nifedipine diltiazem diltiazem werapamil verapamil

chemoterapeutyczne chemotherapeutic

cyklofosfamid cyclophosphamide docetaksel docetaxel

doksorubicyna doxorubicin etopozyd etoposide windezin vindesine sulfate tenipozyd teniposide immunosupresanty

immunosuppressant

cyklosporyna cyclosporine takrolimus tacrolimus sirolimus sirolimus

psychotropowe psychotropic

benzodiazepiny benzodiazepines

trójcykliczne antydepresanty tricyclic antidepressants SSRI (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny) selective serotonin reuptake inhibitor

inhibitory reduktazy MHG-CoA (statyny) HMG-CoA reductase inhibitor (statins)

atorvastatin atorvastatin cerivastatin cerivastatin fluvastatin fluvastatin lovastatin lovastatin simvastatin simvastatin

inne leki other

cisapryd cisapride kortyzol cortisol

etynyloestradiol ethinyl estradiol progesterone progesterone sildenafil sildenafil warfaryna warfarin

Tabela II. Powszechnie stosowane surowce ziołowe, które mogą nasilać ryzyko krwawienia lub arytmii serca [2].

Table II. Herbs that can potentiate the risk of bleeding or arrhythmogenesis [2]

Efekt fizjologiczny Physiological effect

Surowce ziołowe Herbs

krwawienie bleeding

borówka bilberry dzięgiel chiński dong quai lucerna alfalfa

palma sabałowa saw palmetto szałwia danshen

czosnek garlic kozieradka fenugreek miłorząb dwuklapowy ginkgo biloba

serdecznik motherwort

21 PRACA POGLĄDOWA

żeń-szeń ginseng

arytmia serca arrhythmogenesis

aloes aloe vera epidemiom epidemium

gorzka pomarańcza bitter orange jeżówka echinacea

lukrecja licorice oleander oleander pałczak cereus żeń-szeń ginseng

dziurawiec St.John’s wort głóg hawthorn

guarana guarana

konwalia majowa lily of the valley miłorząb dwuklapowy

ginkgo biloba różeniec rhodiola

Tabela III. Interakcje pomiędzy ziołami a lekami [2].

Table III. Herb – drug interactions [2].

Surowiec ziołowy Herb Lek Drug

żywokost comfrey fenobarbital phenobarbital

szałwia danshen antykoagulanty anticoagulants

przeciwpłytkowe antiplatelets digoksyna digoxin

jeżówka echinacea amiodaron amiodaron

ibutilid ibutilide statyny statins fibraty fibrates

przęśl skrzypowata ephedra przeciwcukrzycowe antidiabetes antyarytmiczne antiarrhythmic β-blokery β-blockers

inhibitory monoaminooksydazy monoamine oxidase inhibitors olej z wiesiołka evening primrose oil fenobarbital phenobarbital

czosnek garlic aspiryna aspirin

klopidogrel clopidogrel warfaryna warfarin heparinoidy heparinoids miłorząb dwuklapowy ginkgo biloba przeciwcukrzycowe antidiabetes

aspiryna aspirin warfaryna warfarin

żeń-szeń ginseng przeciwcukrzycowe antidiabetes

digoksyna digoxin warfaryna warfarin

siarczan fenelzyny phenelzine sulfate

głóg hawthorn digoksyna digoxin

blokery kanały wapniowego calcium channel blockers

pieprz metystynowy kava alprazolam alprazolam

lucerna licorice spironolakton spironolactone

yohimbe yohimbine warfaryna warfarin

simvastatin simvastatin paroksetyna paroxetin antyarytmiczne antiarrhythmic cyklosporyna cyclosporine teofilina theophylline klonidyna clonidine

inhibitory konwertazy angiotensyny ACE inhibitors β-blokery β-blockers

palma sabałowa saw palmetto antykoagulanty anticoagulants przeciwpłytkowe antiplatelets

dziurawiec St.John’s wort digoksyna digoxin