Nowa propozycja klasyfikacji surowców mineralnych Polski

UKD 553.31.11.001.33 (431)

Zofia

F\IlBICH, Stefan :KOZILQWSK!D

Nowa propozycia klasyfi~acii surowców mineralnych Polski

ROZWOJ POGLĄDÓW NA tK1UASWm!ACJĘ SURO!Wt:óW

;Mm!ERlA.LNYCH

Zagadnienie klasytfiikacji swrowców mineralnych jest dotychczas

·róż­

norodnie interpretowane w polSkiej literaturze geologicznej.

Różnice

za-

.maczają się już

przy samej de!fimcji

pojęcia

"surowiec mineralny".

W przedmowie do czterotomowego

dzieła

pt. "Su· rowce mineralne

świata"

K. Bohdanowicz (1:952:....-.1953) talk

określa pojęcie

surowca mineralnego:

"Surowcem mineralnym

może być

ikaixie

ciJało

pochodzenia nieorganicz- nego i organicmego, 'które rw odwiecznym obIX>Cie ;Pierwiastków chemicz- nych otrzymuje w

dostępnej !IlBm części zeWlIl.ętrznej

skorupy ziemi

skład

i

postać nadające się'

technicm,ie do lPraktyczne-go, 'tj. masawego wyko- rzystania ·na dobro i

'UŻytek

ludzk«4ci.

Są

to metale i ich

zwiąZki,

jak

również ciała

niemetaUczne

włącmie

do wody". Jak wynika z tej definicji, a

także a; układu

samej pracy poprzez surowce n:rlneralne Il"oiumia.ne

są

wszystlde !kopaliny

.~zn.e.

Odmienny

podział

Ikopaliln. poid..

względem

ioh

u~i iPrzedBtawił

R. Krajewski 1(19641) w zbiorowym opracowaniu "Zarys n,auiki o

złożach

. kopalin

użytecznych". Wśród

kopalin

użyrtiecznych

wydzielone

zostały

dwie g-rupy: surowce mineralne i surowce skalne.

Pojęcia.

te

okreśLone zoStały następująco

(str. ' 20): "Te z kopalin, które Elksploatowane

są

zwy- kle dla 'uzyskania z nich iylJko niieiktórych

spaśród wchodzących iW

ich

skład miInerałów,

na· zywamy surowcami mineralnymi, natomiast ikopaliny

użytkowane 'bezpośrednio

w

całej

8wejmasie

llIOBZą na'zwę

sUrowOOw skal- nych".

'Podział

'kopalin

według

tych kryteriów przedstawia

się następująco:

A. Surowce mineralne

J. Surowce energetyczne zwane potocznie paliWami

a) grupa węgaa - węj(łel kam.lellt1y. Włll:ieł br'Ilnatny, ~, ~ld palne

b) grupa bitumin6w - ~ki bitumiczne, ropa ntdtowa i pochodne (asfalt, ozOOke- ry.t), gaz ziemny

3. Surowce metaUczne, czyl1 rudy

a) grupa łel.aza i metali stallwnycb (tj. u,tywanych jako domleszld przy wyrObie stall specja:lnych) - r·udy .telaza, mansanu,. chromu, n~klu, wolframu, molllbde- 'nu, wanadu

KwartalnJk Geologiczny, t. 13, nr 2, 19ł9 r.

Nowa propozycja Jdo!lJ$yfilka<:jl surowców :mmeralny-ch

PolSka

279

b) grupa metaJ! meZe1aznych - rudy cyny, m1ed1z1, ołowiu, cynkU, antymonu, arseDl1, rtęci i innych rzadl!Izych, lecz zwyld.e pqpr.zednim ·to'WarzY9Zących

c) grupa metali SZlachetnych .,... zlata, srebra, platyny i pokrewny.ch d) grupa metali ledl:k1ch - rudy gJ.l.nu, magnezu, berylu

e) grupa pierwiastk6w promieniotw6rczych - uranu., radu t pokrewnyoh 3. Surowce n1emetallczne

a) surowce chem1czne - 861 kamienna, sole potasowe, saletra, fOSforyt, gips, siarka, baryt, fluoryt i inne

b) surowce ceram11:Ene - wapienie, margle, doIOID11'ty. magnezyt, g11ny kaoUnowe, ceramiczne, kwarcyty dynasowe, Plaski s:/lklarskie ltd.

c) surowce r6:1:noroldne - lJłl. farbial'lłkie, jak kreda, gUnld bal'WDe, glH*:l chłon­

ne, 1.z001a<:yJne, z1em1a okrzem.lrowa, mika, azbest itd.; ścierne, Jak kWa·n:yty,

zlepieńce, szmergiel, 8Ill'aWce wygładzające, ~Bk talk. grafit d) kamtenie sdachetne I p6lSzlachetne

B. S u r o w c e s k a l n e

ObejmuJIl one rOtnora'k'l.e lIkały zwięzłe - magmowe, osadowe i ·metamorficzne oraz

Skały luł.ne - gldny, piaski, twlry itd. - ·u:l:ywane w stanie BUl'owym lub co najwy- :l:eJ po prymitywnej .przer6bCe mechaniczneJ.

Przedstawiony

podZiał

w nieco bardziej rozbudowanej !formie zamiesz- czony

został

w pracy L. RaItajskiego (1'966). W

podziałach

tych

·Wątpli­

wości

Ibudlzi przedstawienie

działu

- SUl"OW"ce memetaliczn.e. Zastosowa- ne kfyterla

podziału

na surowce ceramiczme,

rÓ'ŻlniOoodIne

i Skalne

są

w praktyce trudne do przeprowadmn.ia. Te same bowiem kopaliny, jak np.

wapień,

raz traktowane

są

jako surowiec ceramicmy, a raz jako su- . rowiec skalny. Dalsze trudnd9ci

wiążą się'

z

dk:reśleniem,

które Ilropaliny

używane są

w stanie surowym lub po prymitywnej przer.óbce mechanicz- nej.

Post~ujący

rozwój gQSpOdall"czy zmusza, do stosowania coraz to ba· r- -dziej

złożonych

procesów przeróbki i wzbogacania w stosunku do prawie

wszystkich ilropalin. . .

Przedstawione

zastrzeżenia ~ły

. wyeliminowane w najnowszym po- dziale przedstawianym przez A . MoratWieckiego (19681)

IW

' zbiol"OW"ym opra- cowaniu ,;Poradnik pracow:n.ika

Służby

Geologicznej". Autor ten ^wpro-

wadził

zasadniczy

podział

!kopalin

lIla·

trzy grUpy:

surowce enl!l"getyczne surowce mineralne surowce 8kaln~

Przez surowCe mineralne rommtiane

są

w ' tym

ujęciu.

surowce , meta- liczne oraz chemic'me.

Podział

surowców skalnych przedstawiony metal

następująco:

SurOWICe skalne

ilaste - surowce kaoIJn'Owe, iły ceroamJJd IIzlaehetnej, Iły ogniotrwałe, tly poBpoJ.lte·

zwięzłe - gran!l.ty, bazalty, 'Piaekowce, waplenie, dolomity. mar&le, !kwarcyty 1 pias- kowce ,kwarcytowe, g.l.psy, anhydryty, magnezylty, lIzreda

luźne - ,plaski szklarSlde, piaski pocilladZko.we, :!:wiry, pOBP6łk!. p1a&k1

Należy r6wmeż wspomnieć O

innych

podziałach

opartych

lDa przesłan­

kach genetyc:zmych lub

iPrzemysłowych.

IKlasylfi!kacja

Iz.łÓŻ

pod

względem przydatności przemysłowej została

!liP. zastosowana w !pracach Rady Wza- jemnej Pomocy Gospodarezej:

1. Surowce energetyczne: klasycZIIle ....; węgiel kamienny, ropa hIIftowa d surowce na

u:l:ytek tecbnik1 jądrowej . .

2. Surow~e mineralne dla prZlelJ1;YSlu ~lętkiego, hutntcze~. muzynowfCo 1 elektrotech- illczneao

280

^Zofta

Fibich, Stefan KoUowski

3. Surowce mineralne dla przemysłu ogniotrwałego, ceramicznego, szklarskiego, odlewni.

czego, materiałów budowlanych 1 pokrewnych 4. Surowce mineralIle pochodzenia biochemicznego

ZasadniCżąniedog.oo.nością tej !klasyfikacji jest to, że ,te .same BUll'owce

są uŻywaIleprzez różne przemysły.

Utrudnia .tonp. bilansowanie zaso- bów

będących

w dyspozycji dla

określonym

potrzeb gospodarczych.

Ni,edogodJoości ~o

l'\odzaju

pOO.'Ziałów znal~~ły

'Swój wyraz w obo-

wiązującej

/klasyfikacji ·g.ospocla'l'ki narodowej . . 'Poprzez

^przemysł

mine- ralny rozumiane

są

jedynie trzy

gałęzie: przemysł materiałów

budowla- nych,

przemysł

sZklarski i

przemysł

porcelanowo-tfajansowy. Nie

ulW'~lęd­

niono np. szeroko r-owudow.alllego

!przemysłu materiałów ogniotrwałych.

Wiele wątpliw<lŚci usuwa podział genetycŻny ·'2ił6ż. Zagadllli-eniu temu

poświęoooo

wiele uwaogi w

piśmiennictwieeeologic:mYlIl-. Spośród

naj-

ważniejszych można wymienić

koncepcje H.

SclmeiderhOłm.a.

((919), W. A.

Obruczewa (1926), A. G. Bietiechtina (1964)-

wy9drębniające

!trzy

główne

grupy

'Żł6ż·:'iml,gmową, metamol'lfic'zną

i

osadową.

DWudzielny

podział 'Złóż zastosował

P."

Niggłi wyróżniając: złoża. endogenicżn-e

11 egzogeniczne, z tym

że

PQPrzez endogeniczne :rozumiane

są

w ,tYm

ujęciu

!procesy

7JWią­

za,ne zarówno

ż'

ni.agriiatyzmem, jak i metamorfizmem.'

PROPONOW!A.NA KLASY'F1IKACJA SUROWCÓW MmIERAI1NYOO JaIk

wiadomo~

w dotychczasowych wydawnictwach Centralnego

Urzę­

du GeolOgii; tnstytutu Geolog'iCznego,

lPaństwowej

Rady Górnictwa, :Alka- demi!i. Górn:iczcrHu1miczej i innych :iinstytucji stosowaIIle

są r6żmorodlne podziały

i definicje surowców mineralnych. Do· szczególnie

,r,óŻIlorodnie

interpretowanyoh

należą

takie

poję<::ia

jak: surowce ska. Jn,e, surowce bu- dowlane, ceraJruczne iq,. Dlatego

^więc

z okalZji 50-lecia Instytutu Geolo- gicznego

PQdjęto pr6bę

ujednolicenia ' klasyfikacji polskich

'złóż

\kopalin

użytecznych.

'Przedstawiona w niniejszym artykule klasytfikacja

została już

w zna-

'. cznej mierze zastosowallla w

nas1:ępującycll

opracowaniach:

.l: - w Atlasie lMineralogenlcznym Polski w skali ol : 2000000, opracowaoym pod Tedakcją

a.,

Osiki

2 - w ,pler.wszej arkuszowej mapie surowcowej - PmegJ.ądowa Mapa Surowców Skalnych Polski w skali 1 : 300 000 - wYill:onan~ pod redakcją J. lBaranoWllikłego 1 S. 'Kozlow.

skiego

3 - w pr.z;ygotowanY·I1l przez Centra1~e Ar·chiwum Dokumentacji Geologicznej Instytutu Geol~cznego scenariuszu do 'W)'I9tawY pł •. ,,f3.urowce· młnera.lne PolSk'l. ".

Nową lklasytfiJk:ację

surowców mineralnych

można

by

nazwać

kombi-

n-owalllą. Qpierasię·

ona· na definicji

pojęcia'

"surowce

milrierałne"

K.. Boh- danowicza, cytowanej 'w IP<JPrzedniIi1 rozdziale . . Zgodlllie

IZ tą definicją

jako- surowce mineralne. rozumie

się

wszystikie kopaJitny

użyteczne. Wśród

su- rowców :mineralnych

wyróżniono

. trzy

główne

grupy:

1. surowce1energetyczme

2. .surowce metaliczne

3. ' surowće nje~etalicm.e

Tabela 1 Klasyfikacja IIUI'Owe6w mIDenlDydl Polski

d

^{O~ węgle węgiel węgiel toń} gaz ziemny ^{kamienny brunatny}

~~ Cł2~

^{bituminy ropa} _łupki

^naftowa

bitumiczne

żelaza.

chromu rudy metali żelaznych niklu

i staliwnych tytanu

~

^{molibdenu c}'lllcu manganu i ołowiu}

~

rudy metali nieżelaznych miedzi

~

^cyny

e

^arsenu

~

rudy metali lekkich (glinu) boksyty argility,

pierwiastki rzadkie i rOli- lit, rubid. cez, beryl, bor, gal, ziemie rzadkie, ind. tal, german, cyrkon, selen, ren, stront i inne

Cł2 proszone

picrwiast.ki promienia- uran, tor, rad twórcze

metale szlachetne ^złoto srebro sól kamienna

sole potasowo-magnezowe siarka rodzima

surowce chemiczne rihydryt baryt i fluoryt

o .

I

^{fosforyt piryt ~binowe} granity, dioryty,sjenity, gabra

wylewne porfiry, trachity, andezyty, melafiry, diabazy, bazalty, tufy porfirowe

I

metamorficzne gnejsy, serpentynity, amfibolity, hornfelsy, łupki łyszczykowe. kwar-

cyty, marmury, leukogranity

kalcyty, marmury, wapienie, margle. opoka. kreda pisząca, kreda

~

^węglanowe jeziorna, dolomity, magnezyty

surowce

skalne siarczanowe gips, alabaster

S

^ilaste -kaoliny, gliny, lessy,

iły, łupki ogniotrwałe, iloluplci.,

bentonity, ochry ^!

Cł2 kwarc żyłowy, łupki kwarcytowe, kwarcyty, piaskowce

kwar-I

krzemionkowe cytowe, diatomity, chalcedonity, krzemienie, vemia krze..

mionkowa

okruchowe

piaski (szklarskie, formierskie, budowlane. podsadzkowe i in.), iwiry, głazy narzutowe, piaskowce, arkozy, zlepieńce

kamienie szlachetne i pół- kryształ górski, agat, 8I'anat. nefryt, chryzopraz, bursztyn i inne szlachetne

Nowa propozycja Ikleyfikacji surowców nUneramych Pc>lsk.i

281

Dla dwu !piel'wezych grup !PI'Zyjęto dotychczasowe pod·ziały sprecyzo-

waną

obszer.nie

plI'!ZeZ

R. KrajewSkiego (1964). Dla :grupy trzeciej, doty-

czącej

surowt!ów niemetalicznych

!przyjęto !podział

na

następujące

·pod-

grupy:

a} surowce chem.icme b) surowce skalne .

c) !kamienie

szlache~ ipółszlachetne.

Trudności. wyłoniły się

przy ustalaniu kla:sy:filkacji surowców skal- nych.Spowodowane

są

one

dużą liczebnością

:tej pod'gl1l!PY·

(dkoło50

su- rowców),

różną genezą

oraz

różnorodnym

zastosowaniem

pr2leIllysłowym.

Aby

u'Zyskać

jedlnolity

podzia·ł,

zastosowa.no kryteria ·genetyczne :wzoru-

jąc się 'W

pewnej mierze na klasyfikacji R. L. Bates'a

(1900).WyróżniO'lle zostały

surowce skalne pochodzenia:

- magmowego

-

metani.o:rlicmE'~O

i metaSo.maiycZ'I1ego - osadowego

Najliczniejszy tYIP utworów

stanowią skały

osadowe.

Dlategoreżbar".;

dziej

szczegółowy podział Skał

osadowych

!prz~ro·wadzono rozpoozyn.ając

od osadów chem.icmych i <biochemicmych -

-oawiązując

do podgrupy su- rowców chemicznych. W dalszej

!kolejności ·znalazły się Skały

ilaste i krzemionIkowe, do którycll zaliczono

rÓWlIlież

!piaskowce. Luzne

skały

okruchowe

oKreślano

ogólnie jaklO kru,szywa.

~atura1.J:lę.

.

PrzedstawilOna !klasy.fikacja surowców skalnych posiada

tę zaletę, że

jest

niezależrla.

od.

zmi.~ycl),

i,

.różn~rodnych

.

wymagań,

i

?3potrzeOO.wań

przemysłowych.

. . . . .. . . . .

'Zdajemy sobie

sprawę

z szeregu,braików .tej klasyfikacji.

Dotyczą

one np. tradycyjnego potraktowania .grupy BU'rowców chemicznych i energe- tycznych. Dzisiejszy rozwój

iPrzemysłu·

chemicznego

opart~o

na· ropie naf.towej i

węglu

oraz wyzwalanie energid zpierwiastik6w promieniotwór- czych

wymagałoby, już·

odmiennego

ujęcia.

Zanim· jednalk dojdziemy do nowszego

~jrzenia

na·

!problematyk-ę

·surowców .. mineralnych, wydaje

się

celowe

przyjęcie

dla ·cel6wewro.encyjno-statystyczno-dydaktycznych po-

działu

opaTotego na

obowiązujących

dotychczas

pojęciach.

Ujednolicenie ogólnej iklasyfilkacji surowców mineralnychIPolSki na-

stąpiło

w

zwiąmru

·z iPrzygotowywanym projektem mod.ei.milzacji wystawy

"Surowce mineralne Polski" :w Muzeum l!nstytufu Geologic:mego, a re-

prezen~jącej

50-letni dorobek Instytuiu. IPrzedstawiona iklasytfikacja zo..;

stała

zaaprobowana. !przez wsZystkie

'zalkłady

surowcowe Instytutu Geolo- gibznego .

. Wydaje

się, że ·byłoby rzeczą celową

i

;pórżytecmą,

aiby klasyfikacja ta

została przyjęta

w i'lóZnych ikomórkachorganim.cyjnych, jalk np" ,biblio- teka, bibliografia, arch.iW'um,· a

ta!kże

w :pracach Centra.l!nego

Urzędu

Geologii. .

Muzeum lrurty;t.utu Geol-ogicznego

Zakład Zł6ł Surowc6w $kalnych IlIBtytutu Geologicznego

Warszawa, ul. RakowIecka 4

Nadesłano dnia 10 pUdzlernlk8: ·1988 r •.

282 Zofia Fibich, st·efan

KOzłowski

PISMlENNlCTWO

BAT'ES R. L. (1960) -

Geolo.gy

at rthe ltindusbrlal Rlodks and iMdInerals, New Yoric:

(tłwn.

ros.

1965, iM~.

BOHDANOWICZ K. (19aa-1953) -

SUrowce rnioe.t'aIlne św.iata.

Wyd. Geol. War- szawa.

KRAJEWSKI R. (1964) -

POjęcia 'W\9tę:pne

oraz og6lna systematyka

zł6t.

W: Zarys nauki o

dożach ikopalin użytecznych,

p. 17-22

i

96-98. Wyd. Geol.

'Warszawa.

MORAWLJ!lOK![ A.

{1968) - Wydrorzystanli.e surowców mineralnych w gospodarce

narodowej.

W:

Poradndk prac<lfWnitka Shlż'by

Geologicznej, p. 381-409.

Wyd. Geol.

WUSZ8wa.

OBRUCZEW W. A. (lS26) - Ober d1e Syatema'tiik der Qo.zla,gerstMteo. Abb. zur

.

p. GeolQiie, 4, p. 1...21.

MOEdł:au.

RATAJSKI L. (1966)

-!Mapy przemysłu

d

.łeb w1asoości

metodyezne d· ka.rtometrY'Cz- ne. W81"szawa.

SCHNEIDEBHOHN H. (1919) - Gl'undlagen einer geneti-schen Sys1lemattk der

Mi-

lD.era1Jlagerstil\Jten. SBDdtenbengiana, 1, nr 6,

.p.

lM---m.2. IJ!'.rIl!1lk.furt aJM.

EETEXTHH A.

r.,

TAMAPHHOB

n.

M. (1964) - Kypc MeC'l'OPO~ead DOJIe3BHX 1ICK0uae- MHX.

MOCXBa.

30qJu

~1łIiHX. Cr3c)aH

K03JIOBqCH

HOBLIR BAPHAIIT

K.lIACCH.~

MHIIEPAJlLHOro CblPhSI nOJILIDH

Pe310MC

B

ony6mu:OBlUllll>lX 1I.0 B8CTomn;ero BpeMeBH pa60Tax IJ;CllTpa.rrr.s:oro

YnpaBlIemuI

reonoI'IIB, reQJlOI'B'iCC:XOI'O HBcrH1yra, ropllO-Menmn:ypI1l'leCl[oł ~CMBII l i

P.PYritx

opramnand yuQ-

~ pa'3JIJl'lllllaIC 1I.cnemuI li oupC1f.CjIcmJJI MBRepłIJ1I>Horo CI.lpu. B CTan.e DPCII.npmmra nollLlTU

IJPC1I.CT1imm.

01I.HoP01f.llYlO ~ nom.cmx 3alIClI:e.ł nOJlC3llWX JlCl:ODaCMIaIX.

3Ty XJIaCCIl(Jmwi,mo MOllBO B83BaTh IWM6BBHpoBaBHO:ł. OBa 0IIRPacTCJ( IIB. oupC1I.CJIemre nOBJlTJlJl

"MJmepam.BOe e&rpLe", IJPC1I.IIO:EeBllOI'O K. Eor1I.8HoBII'ICM. CorJI8CHo Onpe1J.eJJCIIJDO YnoMJIBYTOro aBTOpa, noA MJDleplLlIbllWM cwp&eM: D01J.pa3}'MeB1UOTCl1 lICe DOJJe3BL1C JlCl:onaeMJ.le. HMelOlD,lIe

X03JdłCT.BeIllIoe . 3H8'1Cl111e.

Cpc1J.H BB.lI.OB MJmepanhllOro cwpu aBTOpaMIl CTaTbH BhI1I.CJIe:aO Tpll rnaBBLle

rpyn.ow:

3Hep- I'e'I1AeCIWC CbIpIoC, MCTaJJJIlI1ICCXOe l i JlCMCTaJJJIH1ICClCoe CbIphC (1'8631. 1).

mm

ncpBlolX 1J.Byx rpyun upllllll'l'W ~ecTBOBaBDIHe 1I.0 CiIX nop 1I.CJIcmJJI

nmpom

yrO'ł1lellllWeP. KpaeBCmM (1964).

nJlll

Tpen.eJł rpyIIIlhI, DCalOIqcl:cs JlCMC'l'aJI.lIH'IłeOI'O CIalPłtJI, upmmro 1I.CJIe:&He Ha CJIC1f.YIOlD,lIe rpyIIIIhl:

XHMH'IeCII:oe

e&rphC (a), eTpollTCJIblloe a.qn.e (b), 1I.Paro.u;CHBLIe l i nony1I.Paro~c xa.MHH (e).

flpll COCTaBJreHRH ltlU\CICHcIiJmaD;mr CTpOJITeJILlIoro CIolPbJI

BC'Jl'.C'I'imHCIo

BCll:OTOpWe 3aTPY.o;- HCJIHJI~

IIx

npll'mllol:

6LIJIa

MJloro'IHCJICJIIIOC'l'b 3Toi no1J.rpYD!J&l.

(olWno

5() BJr1f.OB Chlpu),P83- JIH1llIoe upoBCltolE1I.e:&He, a T8Dte pa3JJJI'łBbe upoMhlDlJJelllloe npBMeJrelDIC. ąT06w .o;eJIe:&He 6WJ o O,II;HOpO,ll;Hh1M, aBTOpaMH 3a xpHTcpHII: 6h1JIo nplilllllTo upoHcxO~eJIJIC. bJ,m0 BLT,II;CJICHO eTj)oll- TeJIbBoe ChlphC: a) MlII'M&TIl'iCCICOI'O, b) MCTaMOP41Il'lCCXOI'O, e). I1fAPOTCPMll.lIhlIOI'O, d) oca,n:Q- 'DIoro npoHCXOlE1I.CJIU l i e) upo.u;y:KTLI BhIBCTPHBaHD. ' .

npe1J.CTaBJICJ!IIB.J( XJIaCClIc}I~ CTpoBTem.HOI'O CIolPLJJ HMCCT TQ. AOCTOllllCTBO, 'lT0. OHa HC38BllCHMa OT B3Me:uJOID;HXCX l i pa3Jlopo1I.BLlX noTpC6HoąroA· DPOł.n.mmCllBOC'l'JL .

Sm-eszczen;ie

283

ABTopw OT,IUUOT ce6e OT'leT B HILJDI'IIBJI p~ He,D;OCTal'KOB

:no.

~mraT(JIH. OHH KaCaIOTCJt BaIIpJIMep romHO OPHHllTOro OTHOJIIeHIUI J: TpymIe XHMJIIIecJroro B 3HepreTll'ltlClCOro ChIpMl. CoB- peMeBHoe p83BJlTBe XBMl£'IeCKo:il OPOM&1IlJJJeHHOCTB, OIDlp8lO~CJl Ha ue4rr& B yrom" a TIlUI:e BOOMOJIJIOCTH nOny'leHBJI 3BepI'BB B3 Pa.ztBoa.ItTBIIBWt 3neMeBTOB TPe60B8JIB 6.LI BHoro onpc-

P;eJIeHIIJL

Ho, nepep;

TeM JQUt

nop;o:llTH

J: BOBOM}' B:D'JIJI;DY Ba opo6JleMllnu:y

MllBePlLlILBoro

ChIpMl.

ItlUJ[eTCJI n;cncc006pa3BLIM p;ng y'lC!TBO-CT8.'J"HCTB1IeCJ:Q-p;JI,!lU'I'II'IeCEl n;endt OPBHBTlo ~enemre.

oIDlp8lO~eecJI Ha nollJlTBJlX, 61dBI11BX

06J13a'l'CJJLBJ.1MB

p;o

HaCTOmn;ero

BpeMCHB.

Zofia FmICH, Stefan KOZlJOWSKI

PROPOSAL OF A NEW CLASSIFICATION OF MINERAL RAW MATERIALS IN POLAND

S

·

umm ar

y

In various

publications

edlted

by

the

Centra·l

OOioe '.for

Geology, by

the Geo-

logie&l 'klsut.ute, by

the lMindog end MebaJ»urgical Aeademy, and by other

tinstitut- ions, heterogeneous subdivhrions and various defin;1tions of mineral raw materials have

1tO

far been applied. The purpose

of

this paper is to present an· attempt at unifying the classification ol useful mineral

;raw

materials

of

iPoland. Tbis classiJfi-

,

cation may !be called a combined one.

[It

is based on a definoJ.1Jion.

of

mineral :raw mater.iails,

gi'V'en

by K.

lBohdanowicz.

Accoa:d.1ng .to this

defindt.io~)

miner.a:l raw materVaas are thought to Il"epresent all useful moiJner:a!l dEjposlts, 'V.aJ.uable

~om

ecOOlami·caJ.

paint

of view.

The

following

are

three

eroups of

mineral

Taw malerialls· distinguished

by

the

present author!il: combustible, metallic, and non-metall,ic mineral raw material.<;

{TaMe 1). FOIl"

' .the ~

first

.groups

are

appliied

previous

eubdi'Visions,

best defined by R. Kt'ajewski (1*. The tblird . group, .comprising

DOlHI1etantc

mineral

;raw

materials,

has

been

9Ulbdivided, dnto the f.oIllowIDg sub-go1ips:

chemical mineral

;raw

materials (a), rocky

;raw

materi'85 Cb), as

well

as precious and sernipreoious stones (c).

SOme troubles arose d·min. g the subdi'Vlision of the rocky

MW

materiaJ.s. 'Ibis was due :to a considerable quantity

of

the' Il"epresen.tart.ives o!

,

this

group (about

50 .

·

miner.aJ. raw materialS), !heterogeneous

ord.gin,

-and 'Vamous 1ndtutriail appH-cation.

To obbadn. a

'UIlli'.foom subdi'Y'ision,

the

authQrs aPlPlieq

geneb1caJ. criteria,

and

distlngu:ished ll"ocIk:y

l'IaW

materd.a!J.s oha:racter.ized !by magJlDl8lti-c

,

(a), metamarphi,c (b) ..

hydrothermalll(c), depoSitiona'l (dJ, .aJIlld weathering

0Il"~gin.

(e).

The classification of the rocky

MW

materia.1s

(T1a:ble

1) is charaClteri7.ed by an advan1a;ge

,oon&isbing 'in'

a fact

that

it does not depend upon -the variable and changing requirements an4 demBnds of dndUstry.

The

authors do. Il"eali~, alB. .the deficiencies' of

the cl899ilti.ca.tion.

considered., '1'hese deficiencies

ecmcern, for eX'llmple, t~ traditiooal approach to the

groups

of chemieaJ.

and oombustible

mlneraJ. raw materiaJ.s. The :presenrt;-day deove1opmelllt of

,the

chemical indusb:y based on both crude om 8nd'

'hard ~',

and a possibility to delibera1e energy f~om radioactive

' elements, .for.ee to uiltroduoe

new con.cep11ions., However, before we chimge our appr.oach 'to

the ,prOlblem of

mineraJ. oraw materials.

we shOUld accept,. for

evidimt1~ :staI1;i&ti~l

and didactic PUl"Poses, the

subc:Uvdsion

based ·on the notions .. so far accepted.