Wpływ permanentnych migracji zagranicznych na zmiany regionalnych układów zaludnienia w Polsce

(1)

StudiaEkonomiczne.ZeszytyNaukoweUn iwersytetuEkonomicznegowKatowicachISSN 2083-8611Nr309·2017

JadwigaGałka

UniwersytetJagiellońskiWydział BiologiiiNaukoZiemi

InstytutGeografiiiGospodarkiPrzestrzennejjad wiga.galka@uj.edu.pl

WPŁYWPERMANENTNYCHMIGRACJIZAGRANICZN YCHNAZMIANYREGIONALNYCHUKŁADÓWZALUD

NIENIAWPOLSCE

Streszczenie:Celemartykułujestokreśleniewpływupermanentnychmigracjizagranicz- nychPolakównazmianyprzestrzennychukładówzaludnieniaw Polscew latach2004-

2012.WpracywykorzystanodaneGłównegoUrzęduStatystycznegodotyczącewyjazdównapo bytstaływedługgmin.Abyzrealizowaćtencelzastosowanoszeregmetodbadaw-

czych,wtymm.in.opracowanotypogramrelacjiruchunaturalnegoibilansumigracjiza- granicznychnapobytstałydlauśrednionychwartościprzyrostunaturalnegoisaldamigra- cjidlatrzechprzekrojówczasowych2004-2006,2007-2009,2010-2012.

Badaniawykazałynieznacznywpływpermanentnychmigracjizagranicznychnazmianyz aludnieniawgminachZiemOdzyskanychorazwojewództwmałopolskiegoipodkarpackiego,g dziebyłyoneniwelowaneprzyrostemnaturalnym.Natomiastnieko-

rzystnywpływpermanentnychmigracjizagranicznychodnotowanowgminachleżącychwpasi eodwojewództwadolnośląskiego,przezopolskie,śląskie,świętokrzyskie,popod-

laskieilubelskie.Terenyteodkilkudziesięciulattraciłyludnośćwwynikunaturalnychprocesó wstarzeniasiępopulacjiorazemigracji.Procesydepopulacyjnedodatkowonasiliłysiępo2004r.

,kiedywyjechałasporaczęśćosóbztychterenów.Możnawięcprzypusz-

czać,żepowstałewtensposóbnowesiecimigracyjnebędązkoleipodstawądowystępo- wanianastępnychwyjazdów.

Słowakluczowe:permanentnemigracjezagraniczne,typologiamigracji,Polska.

Wprowadzenie

Współczesnemigracjeludności,czylite,którewystąpiłypo1maja2004r.,sąj e d n ymz w ażniejszychc z y n n i kóww a r u n k u j ącychr o z w ó j d e mograficzny Polski.Dlategotemattencieszyłsiędużymzainteresowaniemnaukowcówróż-

(2)

JadwigaGałka 96

nychdyscyplinnau kowych,m.in.geo grafów,demografówisocjol ogów [Dłu- gosz,2012;Grabowska-LusińskaiOkólski,2009;Kaczmarczyk,2005;Drink- water,EadeiGarapich,2006;Śleszyński,2006].Zbadańtychwynika,żeskalapoakce syjnychwyjazdówz a gr a ni c z n ychP o l a k ó w b yłaogr o mna.W e d ługr ó ż- nychs z a c u n k ó w w p i e r w s z ychl a t a c h a k c e s j i 2 0 0 4 -

2 0 0 6 z P o l s k i wyjechałookoło1,5mlnosób,główniedoWielkiejBrytanii,Irla ndiiorazNiemiec[Kłos,2006].NatomiastnajnowszeszacunkiGUSdotyczącetylko migrantówczasowoprzebywającychzagranicąmówiąjużo2,06mlnosób(stannako niec2011r.).Tendencjajestwięcwzrostowa.

Wynikibadańdostarczająargumentów,żeliberalizacjaprzepisówregulują- cychdostępdorynkówkrajów„starej15”byłagłównymwyznacznikiemkie- runkówwyjazdówPolaków.WpulikrajówdocelowejemigracjiPolaków,obokNie mieciUSA,znalazłysięnowekraje,tj.IrlandiaorazWielkaBrytania.

WspółczesnemigracjeP olakówsąb a rdzoz r ó żnicowanep o d w z g lędemm otywówemigracjiorazczasuichtrwania.Najważniejszymmotywemwyjaz- dówjestcele kono miczny,natomiastdługośćpobytuzagranic ąjestzróżnico- wanaijakwykazałybadaniazależyodobranejwcześniejstrategiimigracyjnej.Opie rającsięnadotychczasowejliteraturzemożemywnioskować,żezdecydo-

wanawiększośćPolaków,którzyobecnieprzebywajązagranicą,niewrócido Polskiwciągunastępnychkilkudziesięciulat.Dlategowartosięzastanowićnadskutk ami,jakiespowodowanezostałytymimigracjamiwskalilokalnej.

Celemartykułujestpróbaokreśleniawpływupermanentnychmigracjiza- granicznychPolakównazmianyprzestrzennychukładówzaludnieniawPolsce wlatach2004-

2012.Wpracywykorzystanodanedotyczącewyjazdównapobytstałyp o c h odzącez GłównegoU r zęduS t a t ystycznego.D a n e t e , m i mod użegoniedoszacowaniawyn ikającegozniedopełnieniaobowiązkumeldunkowegoprzezPolaków,sąjedyn ymidanyminapoziomiegmin,którepozwalająnatakszczegółoweanalizy.

1. Metodybadań

Abyzrealizowaćtencelzastosowanonastępującemetodybadawcze:anali- zędanychstatystycznych,obliczonowskaźnikidynamikizmianliczbyludnościwlat ach2004-2012orazopracowanotypogram relacjiruchunaturalnegoibi- lansupermanentnychmigracjizagranicznychdlauśrednionychwartościprzyro- stun a t u r a l n e g o i s a l d a m i g r a c j i d l a t rzechp o d o k r e s ó w , k t ó r e r ó żniąsięs kaląwyjazdówzPolski:

1) 2004-2006–

pierwszafalaobejmującanajwiększąliczbęemigrującychw2006r.;

(3)

2) 2007-2009–

drugafalawyjazdów,wktórejzmniejszyłasięskalaemigracji,cobyłospowodowa nerozwojemkryzysuekonomicznegonaświecie;

3) 2010-2012–trzeciafala,wktórejzaobserwowanowzrostemigracjizagranicę.

Wpływpermanentnychmigracjizagranicznychnazmianyludnościowewgmi nachzostałokreślonyprzezopracowanytypogramrelacjiruchunatural- negoiruchumigracyjnego(alepoduwagęwziętotylkobilansmigracjizagra- nicznych).OpracowanytypogramopierałsięnaznanejprocedurzeWebba,którajestjed nąznajbardziejznanychmetodpomiaruzależnościmiędzyprzyrostem(ubytkie m)naturalnymorazdodatnim(ujemnym)saldemmigracji,którezkoleiwa-

runkująokreślonytypprzyrosturzeczywistegoludności[Runge,2007,s.182-

185].Ponieważzostałyzachowanezałożeniam e t o dyW e b b a , w a r t o w t ymm i e j s c u przywołaćj e j k o n s t r ukcję.T e o r e t yczniemożliwesączteryukłady–

a l b o o b a składnikiprzyrosturzeczywistegoludnościsądodatniealboujemneiw ówczasrezultatj e s t o d p o w i e d n iod o d a t n i a l bou j e mny,a lbot eżj e d e n s k ładnikj e s t ujemnyadrugidodatniiwówczasrezultatzależyodtego,którys kładnikprze-

waża.Przewagaskładnikówdotyczyrównieżtychelementów,któremająjedna- kowyz n a k . W r e z ul t a c i e ot r z ymujemy8 ko mbinacji.N a o si o dc iętychpr z ed- stawiasięsaldomigracji(+lub–

x),anaosirzędnychsaldoruchunaturalnego(+lub–

y).Równocześnienaprzekątnychosiachprzedstawiasięprzyrostrze-

czywisty(R)i względnąr o l ęo b u s k ładnikówp r zyrostu(α).O s i e m s e k t o r ó w o znaczonychliteramipomagapodzielićbadanejednostkinatypy.Naprawoodprze kątnejy = –

x z n a j d u jąsięj e d n o s t k i o p r zyrościer z e c z ywistymd o d a t n i m (A,B,C,D),p rzyczymróżniąsięonetym,żeprzyrostnaturalnyprzewyższastratymigracyjne(

A)bądźprzeważanadprzyrostemmigracyjnym(B).Wobuprzypadkachwspó łczy nnikαjestuje mny.TypCokreślajednostki, wktórychprzyrostmigracyjnygóru jen a d p r z yrostemn a t u r a l nym,a t ypD –

j e d n o s t k i , wk t ó r ychp rzyrostmigracyjnyj e s t w iększyo d u bytkun a t u r a l ne go.Z a r ó w nowtypieC,jakiDwspółczynnikαjestdodatni.Pozostałeczterysektoryobe jmu-jątypyjednostekzubytkiemabsolutnymwynikającymzprzewagiubytkunatu- ralnegonadimigracją(E)lubemigracją(F)bądźprzewagiemigracjinadubyt- kiem(G)lubprzyrostemnaturalnym(H).Współczynnikiαsąparamidodatnie(E ,F)lubujemne(G,H)[Jędrzejczyk,2001,s.140].

Zważywszynaskalęemigracjipo2004r.należałobysądzić,żewpływmi- gracjibędziewyższy.JednakzastosowaniezarównozałożeńmetodyWebba,jakidany chGUSdoopracowanianiniejszegotypogramuwpłynęłonawynikbadania.

(4)

2. Dynamikaprzyrosturzeczywistegoludnościw latach2004-2012

Wl atach2 0 0 4 -

2012z a o b serwowanonieznacznywzrostl i c z byludnościPolski.Wskaźnikdyna mikiliczonywzględem2004r.wynosiłponad100% wewszystkichanalizowanyc hlatach.Równieżwskaźnikdynamikiliczonywzglę-

demrokupoprzedniegoutrzymywałsięnapodobnympoziomie(100%).Zaob- serwowanon a t o miastsilnedysproporcjemiędzyrozwmia

storazwsi(rys.1).

jemd emograficznym Wciągud z i e w i c i u a n a l i zowanychl a t miastasystematycznietraciłylud- ność,jejliczbawlatach2004-

2012spadłao0,6%,natomiastliczbaludnościnaterenachwiejskichwzrosłao3,4%.

Wbadanymokresiewyraźniewidaćwpływ

przemiant r a nsf or m a cyjnych,j akied o konująsięw P o l s ceo d 1 989 r.Zmianie uległykierunkimigracjiludnościiobecniedominujetypprzemieszczeńzewsidomi ast.Jesttozwiązaniezwejściemgłównychpolskichmiastwfazęsuburbani-

zacji,którawsensiedemograficznympoleganaspadkuliczbyludnościwmia- stachcentralnychorazjejwzrościewstrefachpodmiejskich.Dosuburbiówmigru- jągłówniemłodeosoby,którealbojużposiadajądzieci,albodążądopowiększeniarodzi ny.Wkonsekwencjiwzrastaprzyrostnaturalnynatychterenach.

Rys.1.DynamikazmianliczbyludnościwPolscewlatach200-2012

Źródło:OpracowaniewłasnenapodstawiedanychGUS.

Analizad a n y c h n a p o z iomiegminwykazałan i e r ó wnomiernyrozwójd e - mograficznykraju.Polskadzielisięnadwatypyobszarów:oprzyrościeliczbyludn ościorazoubytkuliczbyludności(rys.2).Obszaryprzyrostuliczbyludno-

(5)

ścizaobserwowanowspecyficznychregionachkraju.Byłytoprzedewszystkimstrefy podmiejskiedużychmiast(np.Warszawy,Poznania,Trójmiasta,Krako- wa,Bydgoszczy,ToruniaiWrocławia).Przyrostludnościnatychterenachwy- nikałg łówniez r o z w o j u p r o c e s ó w s uburbanizacjii n a pływumłodejl u d ności zmiastcentralnych.Przyrostludnościwystąpiłrównieżnaterenach,któretra- dycyjniecharakteryzowałysięwysokimiwartościamiprzyrostunaturalnego,tj.Po dhale,w o j e w ó d z t w o m ałopolskie,p o d k a r p a c k i e o r a z K a s z u by.K o l e j n ymiobszaramiprzyrosturzeczywistegoludnościbyłymiastaolokalnychfun kcjach,którewdalszymciąguprzyciągałyokolicznąludność,np.Biłgoraj,NowyTarg.

Rys.2.Dynamikaliczbyludnościwlatach2004-2012wggmin

(6)

100 JadwigaGałka

Ubytekrzeczywistyludnościodnotowa no natomiastnaperyferyjnychob- szarachPolskipołożonychwzdłużwschodniejgranicykrajuodgminyGibynapół nocypoLubyczęKrólewskąnapołudniu.Obszarydepopulacjizlokalizowanebyłyrów nieżnaterenachwiejskich,któreleżąpozastrefąobszarówmetropolital-

nychorazstolicwojewództw,np.włódzkim,mazowieckimczyświętokrzyskim.Depo pulacją(wyludnianiem)objętebyłotakżeprawiecałewojewództwoopol-

skie,którewwynikudługotrwałychruchówmigracyjnychdoNiemiectraciłolud- ność,orazkonurbacjagórnośląska,którawwynikuprocesurestrukturyzacjistałasięobs zaremdotkniętymbezrobociemstrukturalnymiproblemamispołecznymi.

3. Wpływmigracjizagranicznychnazmianyre gionalnychukładówzaludnienia

Oprzyrościer z e c z ywistyml u d n o ścid e c ydujer u c h n a t u r a l n y o r a z s a l d o migracji.Jakjużtozostałowcześniejwspomniane,po2004r.zPolskiwyjecha- łoponad2mlnosób.Regionyichpochodzeniabyłydosyćmocnozróżnicowane.Dlatego wpływmigracjizagranicznychbędzierównieżprzestrzenniezróżnicowany.Analizady namikizmianliczbyemigrantównapobytstaływlatach2004-

2012wykazałanajwiększywzrostliczbyemigrującychwwojewództwachcentr alnejiwschodniejPolski(wielkopolskie,świętokrzyskie,mazowieckie,podlaskieilu- belskie).Zważywszynato,żeudziałemigrantówztychwojewództwwogólnejliczbi ewyjeżdżającychdefinitywniezPolskibyłniewielki,zachodzipodejrze-

niecodoprzyczyntegostanu(rys.3).Otóżdynamikazmianliczbyemigrantówbyławy soka(ponad200%),ponieważwcześniejztychregionówniewieleosóbdecydowałos ięnawyjazdnastałe,anawetniewielkiwzrostwymeldowańspowo-

dowałwzrostwartościwskaźnika.Należydodać,żenatychterenachwystępowałyinnef ormymigracji,tzn.migracjeczasoweorazo charakterzes e z o n o w ym,c o powodowa łostałącyrkulacjęosóbmiędzyPolskąazagranicąiwpływałonani-

skipoziomwymeldowańzpobytustałego.

Dużywzrostliczbyemigrantównastąpiłtakżewwojewództwachdolnoślą- skim,lubuskimipomorskim.Byłotozwiązanezpojawieniemsięnowychmoż- liwościw yjazdud l a o s ó b , k t ó r e d o t ychczasn i e p o s i a d ałys i e c i m i g r a c y jnychwkrajach„starej15”.Niewielkiwzrostwyjazdówodnotowanonatomiastwwo- jewództwachmałopolskim,p o d k a r p a c k i m,z a c h o d n i o p o morskim,k t ó r e j u żo d połowyXIXw.należałydoregionówemigracyjnych.Wprzypadkuwojewódz -

twapodlaskiegoniskiwskaźnikdynamikiwynikałzniewielkiejskaliwyjazdówzagra nicznychl u d n ościs p o w o d o w a n e j k u r c z e n i e m s ięz a s o b ó w migracyjnych wregioniewcałymbadanymokresie.

(7)

Rys.3.Dynamikaemigracjinapobytstałyiudziałemigrantówwogólnejichliczbiewgwoje wództwwlatach2004-2012

Zk o l e i s p a dekdynamikiw ymeldowańodnotowanow trzechwojewódz- twach:śląskim,opolskimiwarmińsko-mazurskim.Byłytoregionyodobrzeroz- winiętychsieciachmigracyjnych,zwłaszczawNiemczech,oraznależącedosła- biejrozwiniętychgospodarczoterenów.Ujemnądynamikęnależywiązaćzogólniespad ającąliczbąosóbwwiekumobilnym,któresąnajbardziejskłonnedowyjaz-

dówzagranicę.Wprzypadkuwojewództwaopolskiegosytuacjajestdodatkowoskomp likowanaprzezmasowemigracje,zwłaszczaludnościautochtonicznej,doNiemiecod kilkudziesięciulat.Zbadańwynika,żedoliczyemigrantówstałychwt ymw o j e w ó d z t w i e , k t ó rąp o d a j e G U S , n a l eżydodaćo k . 9 0 -

100tys.o s ób,którepermanentnieprzebywajązagranicą[JończyiRokita- Poskart,2012,s.5].

Analizawyjazdówwukładachregionalnychwykazała,żegłównymiregio- namiwysyłającymiemigrantównapobytstałybyłyniezmienniewojewództwa:śląs kie,o p o l s k i e i d o l n o śląskie,z k t ó r ychwyjechałon a j w ięcejo s ó b w l a t a c h

(8)

JadwigaGałka 102

2004-

2012(rys.3).Odsetekwyjazdówzwojewództwaśląskiegobyłnajwyższywewszyst kichanalizowa nychprzekrojach, przycz ym najwyższewartościod-

setkawyjazdówodnotowanowpierwszejfazie.Najmniejszyodsetekemigra n-

tówd e f i n i t y w n ycho dnotowanon a t o m iastw w o j e w ó d z t w achc h a r a k t e r yzują-

cychsiębrakiemtradycjimigracyjnych,przeważnierolniczymcharakteremorazzaawa nsowanymiprocesamistarzeniasiępopulacji(np.woj.lubelskieiświęto-

krzyskie)orazwwojewództwachprzygranicznych,gdzieludnośćbardzoczęstopod ejmowałaz a t r u d n i e n i e z a g r a n i cąi n i e musiałaz mieniaćs w o j e g o miejscaza mieszkania(np.zachodniopomorskieilubuskie).

Abyzweryfikować,k t ó rys k ładnikp r zyrostul udnościrzeczywiściedecy- dowałozmianachludnościowychPolski,przeprowadzonotypologięprzyrostu naturalnegoimigracyjnego(tabela1).

Tabela1.Typologiaprzyrostunaturalnegoimigracyjnegowgwojewództwwlat ach2004-2012

Województwo Typy

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Dolnośląskie F F G F G F G F F

Kujawsko-pomorskie A A H A A A A A H

Lubelskie E E G F F E F F F

Lubuskie A A A A A A B A A

Łódzkie F F F F F E F F F

Małopolskie A B A A A B B B B

Mazowieckie E H H A B B B B B

Opolskie G G G G G G G G G

Podkarpackie A A A A A B B B B

Podlaskie F F G F A E B F F

Pomorskie A A A A A B A A A

Śląskie G G G G G G H F F

Świętokrzyskie E F F F F E E E E

Warmińsko-mazurskie A A A A A A B A A

Wielkopolskie A A A A A A A A A

Zachodniopomorskie A A A A A B B E E

Polska G G H H A A A A H

Zprzeprowadzonejtypologiiwynika,żew2012r.PolskanależaładotypuH,oznac zającegoubytekludnościspowodowanyemigracją.

Schodzącd o p o z i o muw o j e w ó d z t w możnaz a u ważyć,żew s i e dmiuj e d -

nostkacho d notowanop r z yrostl u d ności,a w d z i e więciuj e j u b y t e k . Z a r ó w n o przyrost,jakiubytekludnościspowodowanybyłwwiększościprzezruchnatu- ralny.W2012r.województwa:małopolskie,mazowieckieipodkarpackiemiałynajbar dziejkorzystnąsytuację,ponieważodnotowanownichdodatniewartościprzyrostu naturalnegoorazmigracyjnego(typB).Wkolejnychwojewództwach,

(9)

tj.:lubuskim,pomorskim,warmińsko-mazurskimiwielkopolskim,równieżko- rzystnieprzedstawiałasięrelacjamiędzybadanymiskładnikami,ponieważod- notowanoprzyrostludnościspowodowanydominacjąprzyrostunaturalnegonademig racją(typA).Wpozostałychwojewództwachzaśzaobserwowanoubytekliczby ludności,spowodowanygłównieprzezubyteknaturalny.DotypuFnale-

żaływojewództwa:dolnośląskie,lubelskie,łódzkie,podlaskie,śląskie.Dominu- jącarolamigracjizagranicznychujawniłasięwprzypadkuwojewództwaopol- skiego(typG),którecharakter yzowałosiędługimitradycjamiemigracyjnymi ,orazkujawsko-

pomorskiego(typH),wktórymemigracjaprzewyższyłaprzyrostnaturalnyw2012r.po razpierwszyod2006r.

Rys.4.Typologiagminpodkątemprzyrostunaturalnegoimigracjizagranicznychwlatac h2004-2006(średnia)

(10)

Przeprowadzonaszczegółowatypologiawggmindlapierwszegookresu,tj.2004 -

2006,wykazałanatomiastpodziałPolskinadwatypyobszarów.Pierwszyznichtoter enycharakteryzującesięprzyrostemludności,spowodowanymgłównieprzezprzyr ostnaturalny.Dotegotypunależałyg minyp o łożonen a ZiemiachOdzyskanych,wo kółdużychmiastorazwwojewództwachmałopol-

skimipodkarpackim.Zkoleidrugitypobszarów–oubytkuludności–zaob- serwowanowgminachwiejskichciągnącychsiępasemodSudetów,przezOpolszczy znę,GórnyŚląsk,KielecczyznępoPodlasieiLubelszczyznę(rys.4).Ubytekludnośc iw t ychg minachb yłs p o w o d o w a nygłówniep r z e z p r z ewagęujemnegosalda migracjinadubytkiemmigracyjnym(typG).Wokresietymskalaemigracjibyłanajwyż sza,ponieważosoby,którepracowałyzagranicąz racjiustawyotzw.podwójnymopodat kowaniu,byłyzobligowanedopłacenianależno-

ściwmiejscupracyorazwkrajuzameldowania[Grabowska-

LusińskaiOkólski,2009].Abytegouniknąćczęśćosóbpostanowiławymeldowaćsięz pobytustałego.

Wdrugimbada nympodokresie,tj.2007- 2009,nas tąpiłspadekwymeldo-

wańzagranicę,cowynikałozjednejstronyzkryzysugospodarczegoispadkupop ytunapracęcudzoziemskichpracownikówzagranicą,zdrugiejstronyprze-

stałaobowiązywaćustawaotzw.podwójnymopodatkowaniu.Wkonsekwencjios obyp r a c u jącezagranicąn i e musiaływymeldowywaćsięz pobytustałego,przezcos kalarejestrowanychwyjazdówbyładużoniższaniżwrzeczywistości.

Wb a d a n ymo k r e s i e n a s tąpiłyn i e w i e l k i e z mianyw p r z e s t rze nnymr o z -

mieszczeniuwyróżnionycht y p ó w . P r z yrostl u dności,s p o w o d o w a n y g ł ównieprzewagąprzyrostunaturalnegonademigracją,wdalszymciąguutrzymywałsię wwiększościgminw o j e w ó d z t w w a r m ińsko-mazurskiego,p o morskiego,w i e l - kopolskiegoorazmałopolskiegoipodkarpackiego.Znaczącowzrosłarolaprzy- rostutakżewprzypadkugminpołożonychwokółWarszawy(rys.5).

Nat e r e ni e Sudetóww i ększośćgminz a l i c z o n o n a t o m i a s t d o t ypuF . Nie- zmiennasytuacjawystępowaławwojewództwachopolskimiśląskim,gdziewdal- szymciąguprzeważałygminyzakwalifikowanedotypuEiF.Zkoleiwwoje- wództwiepodlaskimzanotowanowz rostliczbyg min,wkt ór ychrolamigracjiz agranicznychniebyłatakistotnawkształtowaniuprzyrostuludności(domino- wałytypyCiD).

(11)

Wostatnimanalizowanymokresie,tj.2010-2012,czylipokryzysieekono- micznym,zaobserwowanowzrostogólnejliczbywymeldowańzpobytustałegozPolsk i.Nicwięcdziwnego,żerolaemigracjiwkształtowaniuprzyrostuludnościwzrosła.Nie zmienniegminywwojewództwachwarmińsko-mazurskim,pomor-skim,kujawsko- pomorskim,wielkopolskim,zachodniopomorskimoraznapołu-

dniuwmałopolskimipodkarpackimzaliczonodotypówAlubB.

UbytekludnościwdalszymciąguwystępowałnatomiastwpasiegminodSude tów,poprzezcentralnąPolskę,poPodlasieiLubelszczyznę.Wartododać,żewty mczasiewiększośćgminwwojewództwieopolskimprzeszładotypuH,któryoznacza dominacjęemigracjinaddodatnimprzyrostemnaturalnym.Pozo-

stałeregionykonsekwentniewwiększościprzynależałydotypuEiF(rys.6).

(12)

Podsumowanie

Zprzeprowadzonychbadańwynika,żepoakcesjiPolskidoUniiEuropej- skiejnastąpiłgwałtownyodpływludnościzagranicęnapobytstałyzwłaszczaztyc hobszarówkraju,któreniemiałydotychczaswykształconychsilnychsiecimigracyj nych( środkowai w s c h o d n i a P o l s k a ) . R e g i o n a mi,k t ó r e n i e z miennie wysyłająnajwiększąliczbęemigrantów,sąwojewództwaśląskieiopolskie.

Ponadtobadaniawykazałynieznacznywpływpermanentnychmigracjiza- granicznychnazmianyzaludnienia wgminachZiemOdzyskanychorazwoje- wództwmałopolskiegoi p o d k a r p a c k i ego,g d z i e byłyo n e n i w e l o w a n e p r z y ro-

(13)

stemnaturalnym.Niekorzystnywpływmigracjizagranicznychodnotowanowgm inachleżącychwpasieodwoj ewództwa dolnośląskiego,przezopolsk ie,śląs kie,świętokrzyskie,popodlaskieilubelskie.Terenyteodkilkudziesięciulattraciłyl u d nośćw wynikunaturalnychprocesówstarzeniasiępopulacjio r a z emigracji.Procesy depopulacyjnedodatkowonasiliłysiępo2004r.,kiedywyje-

chałasporaczęśćosóbztychterenów.Możnawięcprzypuszczać,żepowstałewte nsposóbnowesiecimigracyjnebędązkoleipodstawądowystępowaniana-

stępnychwyjazdów.Dodatkowoproceszwany„łańcuchemmigracyjnym”będziezwi ększałskalęwyjazdówcałychrodzin,zwłaszczanaterenach,któremajądługietradycje migracyjne.Dlategoterenytenależyobjąćszczególnątroskąiwprowa-

dzaćnarzędziasłużącepoprawiesytuacjidemograficznejtychobszarów.

Literatura

DługoszZ.(2012),Wybraneprzestrzenneaspektytrwałychmigracjizagranicznychlud- nościwPolscewokresietransformacji,

„StudiaEkonomiczne.ZeszytyNaukoweWydziałoweUniwersytetuEkonomicznegow Katowicach”,Katowice.

DrinkwaterS.,EadeJ.,GarapichM.P.(2006),PolesApart?

EUEnlargementandtheLabourMarketOutcomesofImmigrantsintheUK,IZADiscussion Papers2410,Bonn.

Grabowska-LusińskaI.,OkólskiM.(2009),Emigracjaostatnia?

WydawnictwoNaukoweScholar,Warszawa2009.

JędrzejczykD.(2001),Podstawygeografiiludności,Dialog,Warszawa.

JończyR.,Rokita-PoskartD.(2012),Wpływzagranicznychmigracjizarobkowychnasy- tuacjęspołeczno-demograficznąwojewództwaopolskiego,ROPS,Opole.

KaczmarczykP.

(2005),MigracjezarobkowePolakówwdobieprzemian,WydawnictwoUniwersytetuW arszawskiego,Warszawa.

KłosB.

(2006),MigracjezarobkowePolakówdokrajówUniiEuropejskiej,Infos,BiuroAnalizS ejmowych,Warszawa.

RungeJ.(2007),Metodybadańwgeografiispołeczno-ekonomicznej–

elementymetodologii,wybranenarzędziabadawcze,WydawnictwoUniwersytetuŚląski ego,Katowice.

ŚleszyńskiP.

(2006),Zmianyemigracjiz Polskiwedługo ficjalnychstatystykw u jęciuprzestrzennymp oprzystąpieniuPolskidoUniiEuropejskiej,BiuletynMigracyjny–

Dodatek,10,OśrodekBadańnadMigracjamiUW,Warszawa.

(14)

INFLUENCEOFPERMANENTINTERNATIONLMIGRATIONO NREGIONALPOPULATIONCHANGESINPOLAND

Summary:Theaimo f thisstudywastodeterminei mpacto f p ermanentinternationalmigratio nonspatialpopulationchangeinPolandbetween2004-

2012.Thedata,providedbyCentralStatisticalOfficeinPoland,aboutnumberofpermanentmig rantsinlocalau-thorities(gminy)wereusedinthisresearch.

Toachievethisobjective,anumberofresearchmethodswereused,andatypologywascrea tedfortherelationshipbetweenthevitalstatisticsandinternationalnetmigra-

tionforpermanentresidencefortheaveragevaluesofbirthratesandnetmigrationforthethreet imesections2004-2006,2007-2009,2010-2012.

Studiesh aveshowna n egligibleimpacto f p ermanentinternationalmigrationonpopulat ionchangesinthemunicipalitiesintheRecoveredTerritoriesandthevoivode-

shipsofMalopolskaandPodkarpackie,wheretheywereoffsetbybirthrates.Incontrast, thenegativeimpactofpermanentmigrationwasrecordedinthemunicipalitieslocatedalongthe linestretchingfromLowerSilesiathroughOpole,Silesian,Ś więtokrzyskie,PodlasieandLubli nvoivodeships.Lossofpopulationhasbeenobservedintheseareasfordecades,duetonatura lageingofpopulationandemigration.Depopulationprocessesintensifiedafter2004,whenabi gpartofthepopulationlefttheseareas.Wecanthere-

foreassumethatanyresultingnewmigrationnetworkswill,inturn,become.

Keywords:permanentinternationalmigration,migrationtypology,Poland.