POROZUMIEWANIE SIĘ UCZNIÓW W ZESPOLE

(1)

POROZUMIEWANIE SIĘ UCZNIÓW W ZESPOLE -

– ćwiczenia pomocnicze do wykorzystania podczas godzin wychowawczych w szkole podstawowej i gimnazjum

Cz. 1

Właściwe wzajemne porozumiewanie się jest jednym z ważniejszych aspektów życia zarówno każdego człowieka, jak i szkoły. Poprzez ćwiczenia, które zawieram w niniejszej publikacji, chciałabym nauczycielom–wychowawcom zaproponować stwarzanie takich sytuacji dydaktycznych i wychowawczych, w których trakcie uczniowie będą mieli możliwość nabywania wielu niezbędnych im, w obecnym i przyszłym życiu umiejętności, m.in.: rozumienia samych siebie, innych ludzi oraz konstruktywnej komunikacji z drugim człowiekiem

Mówiąc o komunikowaniu się, najczęściej mamy na myśli komunikację werbalną, czyli porozumiewanie się za pomocą słów. Tymczasem w zwykłej rozmowie ponad 65% informacji przekazujemy przez gesty, mimikę, spojrzenie, intonację, pozycję ciała, postawę, gesty i inne ruchy ciała oraz przez odległość pomiędzy komunikującymi się osobami. Jest to komunikacja niewerbalna, której znaczenie, istotne w kontaktach z rówieśnikami i osobami dorosłymi, uczniowie uświadomią sobie zarówno poprzez specjalnie do tego celu wybrane teksty, jak i ćwiczenia, w których wezmą bezpośredni udział, ucząc się przez przeżywanie.

Dobra komunikacja pomiędzy ludźmi w życiu codziennym: w domu, w szkole występuje wówczas, gdy przekazywanie informacji jest dwustronne. Nadawca informacji, w tym przypadku nauczyciel lub uczeń powinien dawać odbiorcy okazję do zadawania pytań i formułowania komentarzy, w celu wyjaśnienia istoty przekazywanej wiadomości. Jednocześnie powinien uwzględniać właściwości osoby lub osób, do których się zwraca. Bardzo ważne jest uzyskanie z ich strony odpowiedniego odzewu lub reakcji świadczącej o tym, że nasz przekaz został zrozumiany i zaakceptowany.

Efekt zostanie osiągnięty wówczas, gdy uczniowie wykształtują w sobie oczekiwane umiejętności skutecznej komunikacji wzajemnej:

 jasność celu,

 jasność wyrażania się,

 umiejętność słuchania,

 zwalczanie złości – własnej i innych,

 zyskanie zaufania.

(2)

Jasność celu – przed podjęciem przekazywania informacji powinniśmy wiedzieć, jakie zachowania czy postawy chcemy spowodować, np. przekazanie wiedzy i umiejętności, zmiany postaw lub doświadczenia zadowolenia z samego procesu komunikowania się.

Jasność wyrażania się – jeżeli chcemy być dobrze zrozumiani, należy mówić w języku adresata.

Ludzie przyswajając informację przez trzy kanały (wzrok, słuch, kinestezę), preferują jeden z nich;

dzieje się tak również w wyrażaniu myśli. W procesie komunikacji niezbędne jest więc używanie

„języka" partnera. W przeciwnym wypadku jest tak, jakby mówiono trzema różnymi językami.

Osoby nastawione głównie na wrażenia wzrokowe, używają słów i zwrotów: wygląda nieźle, przejrzysty plan, jasna sytuacja, widzieć, wyobrażać, obrazowy, kolorowy, używają określeń barw i kształtów.

Osoby nastawione głównie na wrażenia słuchowe, używają słów i zwrotów: brzmi niezłe, ten pomysł do mnie przemawia, słyszeć, harmonizować, dźwięk, cichy itd.

Osoby nastawione głównie na wrażenia kinestetyczno-dotykowe , używają słów i zwrotów:

czuję sprawę, to dotyka sedna sprawy, czuję pismo nosem, twardy, dopasowany, szeroki, gładki itd.

Umiejętność słuchania – prawdziwie efektywną komunikacją jest obustronna wymiana informacji. Pomaga temu efektywne słuchanie, polegające na tym, że odbiorca mówi nadawcy, jakie jego zdaniem są odczucia mówiącego, np. jesteś zadowolony z tych planów, zdaje się, że jesteś wściekły. W komunikacji niewerbalnej dostraja się do sposobu siedzenia nadawcy, z którym jest w kontakcie, do jego mimiki itd. Dobre odzwierciedlenie wspomagane jest przez parafrazowanie, czyli ujmowanie w słowa tego, co według słuchającego powiedział mówiący.

Odbiorca sprawdza w ten sposób, czy dobrze zrozumiał komunikat, stosuje np. zdania: o ile dobrze zrozumiałem..., a więc twierdzisz, że..., chcesz powiedzieć, że... Ważne jest również skupienie się na najważniejszym. Dobry słuchacz powinien posiadać: umiejętność skupienia się, czyli wykazywać wyraźne zainteresowanie rozmówcą oraz umiejętność podążania, czyli nieprzeszkadzania i nierozpraszania mówiącego, ale zachęcania go, poprzez wyrażanie na bieżąco swoich uczuć, zadawania rzeczowych pytań.

Zwalczanie złości – zarówno wyrażanie złości, jak i jej hamowanie, jest niekorzystne dla człowieka. Należy dawać wyraz gniewowi, ale czynić to w sposób nie naruszający praw innych osób. Służy do tego m.in. komunikat „JA”. Każdy ma prawo do odczuwania emocji, a wyrażania ich można się nauczyć.

Zaufanie – nieufność innych można pokonać własną otwartością, zaufaniem, ciepłem i życzliwością.

(3)

PROPOZYCJE ĆWICZEŃ:

1. ĆWICZENIE – Byłem, jestem, będę

Zastanówcie się chwilę i zapiszcie to, co przychodzi wam do głowy, szczerze, tak jak czujecie.

 Byłem:

- ...

 Jestem:

- ...

 Będę:

- ...

Teraz czas na podzielenie się zapiskami z innymi uczniami – przedstawienie siebie innym od strony mniej znanej. Możecie przeczytać wszystko, co zapisaliście, albo tylko to, co chcecie „odkryć”

przed innymi. Wybór należy do Was.

2. ĆWICZENIE – „Lustereczko, lustereczko...”

Każdy z nas widzi w swym wyglądzie zarówno to, co jest ok., jak i to, co przeszkadza, nadaje się tylko do poprawy.

W tabeli poniżej wypisz kilka elementów swego wyglądu, z których jesteś zadowolony i kilka, których wolałbyś się pozbyć:

JEST OK DO POPRAWY

(4)

Przeczytaj jeszcze raz wszystko, co napisałaś po stronie JEST OK. i narysuj swój kolorowy „portret w lustrze”

Teraz odczytaj jeszcze raz to, co wg ciebie nadaje się do poprawy, zastanów się i spróbuj wymyślić zaklęcie mające sprawić, byś przestał się od dzisiaj tym przejmować, a zaczął zauważać przede wszystkim swoje zalety. Zaklęcie zapisz wewnątrz lustra i patrz na niego, gdy zajdzie taka potrzeba – sam najlepiej wiesz, kiedy się to zdarza najczęściej...

...

(5)

3. ĆWICZENIE – Opowiem o sobie inaczej

Potrzebne będą: karty z rysunkami (*) (**), białe kartki A4 dla każdego ucznia, nożyczki, klej.

Każdy uczeń otrzymuje kartę z rysunkami.

Polecenia dla uczniów:

- przyjrzyjcie się postaci na rysunkach i zastanówcie, w jakich sytuacjach ona się znajduje, jakie emocje prezentuje,

- zastanówcie się nad tym, jaką sytuację ze swego życia chcecie opowiedzieć,

- dokonajcie wyboru rysunków (dowolną ilość), które posłużą wam do opowiedzenia INACZEJ tej sytuacji,

- wybrane rysunki wytnijcie i naklejcie na białą kartkę w odpowiedniej kolejności, - prezentujcie efekty pojedynczo,

- możecie dać możliwość innym uczniom, by spróbowali odgadnąć, czego będzie dotyczyła wasza opowieść; wówczas albo potwierdzicie jedynie ich przypuszczenia, albo opowiecie własną wersję wydarzeń.

(6)

(*) karta z rysunkami

(7)

(**) karta z rysunkami

(8)

4. ĆWICZENIE – „Czarodziejska różdżka”

Oto różdżka, którą pewien czarodziej wypożyczył Ci tylko na dzisiejszy dzień.

Możesz się nią posłużyć, by spełnić dwa swoje największe marzenia, o których myślisz od długiego czasu. Aby marzenia się spełniły musisz je najpierw zapisać łącznie z terminem, w jakim chciałbyś, aby się spełniły.

1.

...

2.

...

(9)

Teraz już możesz użyć różdżki i wypowiedzieć / odczytać (na głos lub po cichu) oba życzenia.

5. ĆWICZENIE – Co z ciebie za typ...?

Na kartkach, które macie przed sobą widzicie trzy rubryczki, z wpisanymi słowami: widzę, słyszę, dotykam:

widzę słyszę dotykam

Teraz będę wam głośno odczytywać wyrazy, które wy wpisujcie do jednej z trzech rubryk. Nie zastanawiajcie się, tylko zdecydujcie od razu, czy dany wyraz w swojej wyobraźni widzicie, czujecie czy dotykacie.

(10)

Przykładowe wyrazy do odczytania przez nauczyciela: piosenka, wodospad, piłka, babcia, wiosna, spacer, drzewo, ciasto, auto, kaktus, ciastko, deszcz, przyjaciel, relaks, telewizor, kot, telefon, szkoła, wiatr, sen.

Ta rubryka, która będzie zawierała największą liczbę wyrazów, będzie zarazem wskazywała na wasz indywidualny sposób odbioru świata:

- jeśli wypadnie na rubrykę I – to znaczy jesteś tzw. typem wzrokowca, czyli najwięcej zapamiętujesz patrząc,

- jeśli wypadnie na rubrykę II – to znaczy, że jesteś typem słuchowca, czyli najwięcej zapamiętujesz słysząc,

- jeśli wypadnie na rubrykę III – to znaczy, że jesteś typem działającym, czyli najwięcej zapamiętujesz poprzez działanie.

Powyższe informacje mogą ułatwić ci naukę, bo jeśli np. jesteś wzrokowcem, to możesz zapisywać sobie ważniejsze informacje na karteczkach i rozwieszać w pokoju na wysokości wzroku, na pewno szybciej i bez większego wysiłku zapamiętasz ich treść. Spróbuj.

6. ĆWICZENIE – Bufor bezpieczeństwa

Do wykonania ćwiczenia potrzebne będą: Słownik języka polskiego, plansza (lub folia) z danymi.

Uczniowie szukają w słowniku znaczenia słów i wyrażeń: bufor, strefa, strefa bezpieczeństwa.

Nauczyciel demonstruje uczniom planszę (lub folię), na której zapisane są strefy dystansu:

  15 – 45 cm   STREFA INTYMNA

  46 – 1,2 m   STREFA OSOBISTA

  1,2 – 3,6 m   STREFA SPOŁECZNA

 powyżej 3,6 m   STREFA PUBLICZNA

(11)

Z kolei następuje krótkie omówienie w/w stref, np.:

- w STREFIE INTYMNEJ zachodzi możliwość bardzo dużej bliskości osób, dotyku, przytulenia;

- w STREFIE OSOBISTEJ toczą się np. prywatne rozmowy bliskich sobie osób (przyjaciół, dobrych znajomych);

- w STREFIE SPOŁECZNEJ załatwia się np. sprawy służbowe, kontaktuje się w szkole, centrum handlowym;

- w STREFIE PUBLICZNEJ odbywają się np. wykłady, szkolenia.

Teraz każdy z uczniów będzie miał możliwość sprawdzić swoją strefę bezpieczeństwa. Wykonuje następujące polecenia:

- stań w bezpiecznym wg ciebie miejscu,

- poproś kolegę lub koleżankę, by zaczął się di ciebie powoli zbliżać

7. ĆWICZENIE – Ciekawe

Przygotujcie kartki i długopisy. Otwórzcie okna i drzwi klasy.

Rozejrzyjcie się uważnie wokoło siebie i wybierzcie trzy elementy, które najmocniej przyciągną waszą uwagę. Mogą się one znajdować w klasie, za oknem, na korytarzu szkolnym; mogą to być przedmioty, ludzie, rośliny, zjawiska, itd.

Waszym zadaniem jest w ciągu określonego przez nauczyciela czasu, np. 15 minut przypisać danym elementom jak najwięcej cech (prawdziwych lub prawdopodobnych), np. zegar: ścienny, wiszący, cichy, dokładny, brązowo – siwo – czarny, delikatny, popisany, pokreślony, czasowy, pamiętający, skarbnica, odliczający, znawca, obserwator, niekształtny, wypukły, dumny, itp.

(12)

Jeśli wybieramy osoby jako nasze obiekty, musimy pamiętać, że określenia nie mogą być obraźliwe.

Po upłynięciu określonego czasu wszyscy odkładają długopisy, od tego momentu nie wolno już nic dopisywać.

Każdy odczytuje swoje spostrzeżenia. Uczniowie głosują, czyje spostrzeżenia były najliczniejsze, a zarazem – najtrafniejsze.

8. ĆWICZENIE – Mamy problem

Podzielcie się na grupy 4-8 osobowe. Każda grupa przygotowuje duży arkusz papieru pakowego i ołówek. Wybierzcie spośród siebie dwie osoby – Myśliciela i Rysownika, którzy jako pierwsi będą wykonywali zadanie: jeden wymyśla hasło, drugi rysuje, a wy odgadujecie, co to jest.

Nauczyciel podaje kategorie, np.: przedmiot, tytuł książki, przysłowie, itd. Myśliciele z każdego zespołu mają czas na zastanowienie, np. 2 minuty, po czym na komendę nauczyciela podchodzą do Rysownika innego zespołu i po cichu na ucho podają mu hasło, które on stara się wiernie odtworzyć tak, by członkowie jego grupy szybko go odgadli. Rysownikowi nie wolno w trakcie pracy nic mówić, pisać, może tylko rysować. Myśliciel czuwa nad całością do końca pracy grupy.

Po odgadnięciu hasła następuje zmiana ról w zespole i zabawa toczy się dalej. Nauczyciel decyduje, w którym momencie nastąpi koniec zabawy.

Wygrywa zespół, który najszybciej poradził sobie z problemem, czyli odgadł najwięcej haseł.

Pozostałe zespoły zajmują kolejne miejsca w zależności od tempa i efektów pracy.

9. ĆWICZENIE – Jak złożyć w całość?

W domu mieliście przygotować 5 kart pocztowych i poprzecinać je (w dowolny sposób) na kawałki (maksymalnie 4), tekturowe pudło, nożyczki, taśmę klejącą.

Teraz w grupach 4-osobowych wsypcie kawałki kartek do pudła, wymieszajcie dokładnie i wymieńcie się pudłami w zespołach.

Ćwiczenie wykonujecie na czas, np. w ciągu 15 minut macie odnaleźć i połączyć ze sobą elementy 20 kart pocztowych. Nauczyciel odmierza czas. Zwycięski zespół to ten, który najszybciej poradził sobie z problemem. Prawidłowość sprawdzają eksperci – czyli uczniowie z zespołu, do którego należały pocięte karty.

Możecie na zakończenie porozmawiać o zadaniu, o jego wykonaniu, trudnościach, a także o tym, czy łatwiej jest radzić sobie z problemem samemu czy w zespole. Wyciągnijcie dobre wnioski.

(13)

10. ĆWICZENIE – Waga problemu

Podzielcie się na zespoły 4 – 5 osobowe. Przygotujcie klej, kartki z bloku technicznego dużego (jedna na zespół) i narysujcie na niej dwa prostokąty , jeden w drugim w następujący sposób:

III

Teraz otrzymacie od nauczyciela koperty z małymi prostokątnymi kartkami, na których zapisane są problemy o różnej wadze i znaczeniu. Rozłóżcie je przed sobą, odczytajcie półgłosem, a następnie porozumcie się co do tego, które problemy mają według was największą wagę (I), nieco mniejszą (II) i najmniejszą (III).

Przykładowe teksty – problemy:

- spóźnienie do szkoły, II

I

(14)

- jedynka z matematyki, - brak ciepłej kurtki na zimę, - zawód miłosny, itp.

Kartki z problemami naklejcie zgodnie z tym, co ustaliliście w zespole, a następnie wybierzcie osobę , która omówi przyjęty przez was sposób gradacji znaczenia problemów i uzasadni go.

11. ĆWICZENIE – Już mam!

Ćwiczenie przeprowadzacie w parach w następujący sposób: wymyślacie dla siebie nawzajem 6-7 literowe wyrazy, zapisujecie każdy na swojej kartce raz od góry do dołu, raz od dołu do góry:

Teraz uzupełniacie wyrazy w poziomie – macie podaną pierwszą i ostatnią literę, np.: B – A to może być: BELKA czy BIEŻNIA itd.

Jeśli jedna osoba skończy, to druga musi przerwać. Możecie grać przez np. 2 – 3 rundy lub, jeśli twórczy sposób rozwiązywania problemu jest dla was interesujący, możecie zwiększyć ilość rund.

Dobrej twórczej zabawy.

12. ĆWICZENIE – Układamy historyjkę

Ćwiczenie przeprowadzacie w parach. Przygotowujecie podręcznik, czasopismo lub dowolną książkę, ołówki, kartki i długopisy.

B...A R...K A...M M...A K...R A...A

(15)

Jeden z was bierze ołówek do ręki i zamyka oczy. Drugi otwiera książkę czy gazetę w dowolnym miejscu – najlepiej tam, gdzie jest najwięcej tekstu. Uczeń z zamkniętymi oczami zakreśla ołówkiem 6 – 8 wyrazów (może to robić na jednym lub na kilku tekstach).

Teraz odczytujecie te wyrazy i umawiacie się na nastrój historyjki, jeśli np. umówiliście się na wesoły, to wygrywa ten, który ułożył najśmieszniejszą.

13. ĆWICZENIE – Czytam i rozumiem

Praca indywidualna uczniów. Potrzebne będą: skserowane teksty z pytaniami dla każdego ucznia, długopisy.

Wiecie zapewne, że myślenie angażuje wiele torów myślenia człowieka. Dobrym tego przykładem jest tekst, który powinniście najpierw dokładnie przeczytać ze zrozumieniem, a następnie wybrać prawidłową odpowiedź do każdego z 10 pytań pod tekstem.

Pracujecie w określonym przez nauczyciela czasie, np. 15 minut. Następnie nauczyciel podaje prawidłowe odpowiedzi. Sprawdźcie siebie. Powodzenia.

„O Lechu i powstaniu Gniezna”

Z pewnością więcej niż dwa tysiące lat temu żyło w dalekich stronach trzech braci. Byli to:

Lech, Czech i Rus., synowie bogatego i silnego władcy plemiennego.

Pewnego dnia bracia postanowili pożegnać dom rodzinny i wyruszyć w świat, aby szybciej się usamodzielnić, zakładając własne państwa. Każdemu z nich ojciec powierzył na daleką i trudną wyprawę drużynę wojów. Aby sobie wzajemnie nie przeszkadzać, bracia postanowili ruszyć w różne strony świata.

Rus wybrał się na wschód, Czech na południe, a Lech na północny zachód.

Lech wędrował najdłużej z braci, bardzo starannie wybierając miejsce, gdzie zamierzał wybudować główny gród swojego państwa.

Gdy dotarł na równinę nad brzegami Warty, zachwycony urodą tej krainy, obfitością zwierzyny w borach i lasach, a ryb w wodach, uznał, że to jest najwłaściwsze miejsce.

Słońce chyliło się już ku zachodowi, gdy wędrujący podróżnicy ujrzeli na czerwonej

przedwieczornej tarczy słonecznej ogromnego białego orła z rozpostartymi skrzydłami. Początkowo Lech sądził, że ptak zamierz ich zaatakować, ale wkrótce okazało się, że wraca on do swojego gniazda. Znajdowało się ono na ziemi, co obce jest zwyczajom orłów, które swe domy budują na

(16)

Znajdujące się na ziemi orle gniazdo uznał za dobry dla siebie znak pogańskich bogów. Tu więc nakazał zatrzymać się i rozpocząć budowę potężnego grodu.

Po kilku miesiącach, gdy był on gotów, nadał mu nazwę Gniezdno, na pamiątkę

odnalezienia gniazda białego orła. W ciągu wieków nazwa uległa zmianie i dziś brzmi Gniezno.

1. W odległych stronach żyli:

a) dwaj bracia mniej niż dwa tysiące lat temu, b) trzej bracia więcej niż trzy tysiące lat temu, c) dwaj bracia więcej niż dwa tysiące lat temu, d) trzej bracia mniej trzy tysiące lat temu.

2. Wyrazy: Lech, Czech i Rus składają się z:

a) trzech sylaby, b) jednej sylaby, c) dwóch sylab, d) nie mają sylab.

3. Bracia postanowili się usamodzielnić:

a) wyruszając samodzielnie w niebezpieczną podroż, b) udając się w różne strony świata,

c) zakładając własne państwa,

d) żeniąc się z córkami silnych władców plemiennych.

4. Która z poniższych informacji jest właściwa:

a) Lech wybrał się na północny – wschód, b) Czech wybrał na południe,

c) Rus wybrał się na zachód,

d) bracia wybrali się w tę samą stronę świata.

5. Na równinę nad brzegami Warty dotarł:

a) tylko Rus, a) Czech i Rus, b) tylko Lech c) tylko Czech.

(17)

6. Najdłużej z braci wędrował:

a) Lech, b) Czech, c) Rus

d) wędrowali tak samo długo.

7. W blasku wieczornego słońca Lech wraz z drużyną ujrzeli:

a) ogromnego białego orła odlatującego z gniazda, b) małego białego orła wysiadującego jaja w gnieździe, c) ogromnego białego orła powracającego do gniazda, d) małego białego orła atakującego podróżników.

8. Znajdujące się na ziemi orle gniazdo Lech uznał za:

a) dobry znak rzymskich bogów, b) zły znak pogańskich bogów, c) zły znak rzymskich bogów, d) dobry znak pogańskich bogów.

9. Lech nakazał budowę grodu, któremu nadał nazwę Gniezno na pamiątkę:

a) długiej podróży w nieznane, b) odnalezienia gniazda orła, c) obfitości zwierzyny w borach, d) zachwytu nad urodą krainy.

10. Gniezno łączy się z legendą o:

a) Czechu, b) Rusie, c) orle, d) Lechu.

14. ĆWICZENIE – Ekologiczny komiks

Pomyśl twórczo i zdecyduj, jakie miałbyś dla siebie i swoich rówieśników propozycje działań,

(18)

Propozycje zapisz w punktach, a następnie wyraź je w formie komiksu na kartkach z bloku. Możesz być głównym bohaterem komiksu.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

15. ĆWICZENIE – Tworzę według reguł

Przygotuj materiały potrzebne do pracy twórczej: wzory widokówek, różne materiały plastyczne, narzędzia.

Wykonaj pocztówkę obrazującą najpiękniejszy zakątek przyrody, jaki dotychczas widziałeś. Na drugiej stronie napisz pozdrowienia przybliżające nieco ten zakątek osobie, do której zaadresujesz tę pocztówkę.

(19)

...

Po zakończeniu prześlijcie swoje prace po klasie, możecie zrobić kilka konkursów, np.: na

najpiękniejszą pracę plastyczną, na najlepszy tekst, na zgodny z regułami zapis adresu, na zgodny z regułami ortograficznymi zapis pozdrowień itp.

16. ĆWICZENIE – Skąd są?

Potrzebne będą: kartki, długopisy, wyobraźnia.

Puść wodze fantazji i opowiedz pisemnie w 10 zdaniach skąd – według ciebie – bierze się burza lub tęcza?

Następnie wykonaj ilustrację obrazującą to, co wyraża twój tekst.

Każdy uczeń prezentuje w widocznym miejscu ilustrację i odczytuje swój opis, inni słuchają, nie komentują, notują uwagi na podstawie których wybiorą te, które najbardziej ich poruszyły zarówno słowem jaki obrazem.

17. ĆWICZENIE – Temat dla artysty

Mieliście za zadanie rozejrzeć się przed zajęciami po najbliższym terenie, otaczającej was przyrodzie.

Dostrzegliście zapewne coś ciekawego, np. temat przyrodniczy interesujący (i w negatywnym, i w pozytywnym tego słowa znaczeniu) dla fotografika. Sformułujcie w grupach argumenty, którymi przekonacie artystę, że warto albo, że powinien zająć się tym tematem.

...

(20)

...

Każda z grup odczytuje swoje argumenty, wybieracie najlepsze, najtrafniejsze, najbardziej

przekonujące. Spisujecie je w jednym miejscu, a następnie wraz z nauczycielem ustalacie adresata swojej przesyłki.

18. ĆWICZENIE – Skojarzenia

Ćwiczenie polega na tym, że rozpoczynający go podaje instrukcję: Ja powiem jedno słowo, a osoba siedząca obok mnie poda swoje skojarzenie z tym wyrazem. Następna osoba odpowie swoim skojarzeniem na słowo, które usłyszała jako ostatnie itd.

Rozpoczynający mówi np.: zegar, następna osoba mówi: kukułka, kolejna: las, itd.

To była rozgrzewka twórcza. A teraz, do dzieła:

Naradźcie się i postawcie ważne dla was, albo dla współczesnego świata pytanie, np.:

Co zrobić, aby osiągać lepsze wyniki w nauce

Każdy z was zapisuje na kartce dwa pomysły rozwiązania tego problemu.

Odczytujemy, wybieramy najlepsze i umieszczamy je jako hasła w widocznych miejscach w sali.

19. ĆWICZENIE – „Wiesz kto...”

Spotykamy się ze sobą w szkole i po szkole, ale nie zawsze wiemy o sobie coś więcej niż tylko to, gdzie mieszkamy, jak się ubieramy...To trochę mało, aby nawiązać dobre kontakty, przyjaźnie.

Spróbujmy się dzisiaj poznać lepiej.

Nauczyciel przygotowuje dla uczniów kartki z przykładowymi tabelami:

WIESZ KTO.... IMIĘ, NAZWISKO

- ma niebieskie oczy?

- lubi hiphop?

(21)

- interesuje się przyrodą, ekologią?

- łatwo nawiązuje kontakty?

WIESZ KTO.... IMIĘ, NAZWISKO

- lubi lody orzechowe?

- zbiera plakaty filmowe?

- lubi gry komputerowe?

- często się uśmiecha?

Uczniowie mogą otrzymać puste tabele i wpisać w nie to, co ich interesuje w innych osobach, o których chcieliby się czegoś dowiedzieć.

Uczniowie podchodzą do swoich kolegów i koleżanek, zadają im pytania i nanoszą ich imiona i nazwiska na swoje kartki.

W tym czasie nauczyciel może przygotować duża tabelę zbiorczą na arkuszu papieru pakowego, w której znajdą się wszystkie pytania oraz imiona i nazwiska uczniów. To da możliwość poznania się bliżej. Uczniowie mogą zadawać dodatkowe pytania, typu: Jaki zespół hiphopowy lubisz najbardziej? Skąd pochodzą i o czym śpiewają?

(22)

20. ĆWICZENIE – Kto mnie wspiera

„Jakie sytuacje w swoim życiu (prywatnym, szkolnym) uważasz za naprawdę trudne”

Odpowiedzi zapisywane są na tablicy.

Przykłady sytuacji trudnych:

 konflikt z rodzeństwem,

 kłopoty w porozumieniu z klasą

 zła ocena

 boisz się klasówki

 ktoś się z ciebie wyśmiewa

 zawiodłeś się na przyjacielu, itp.

Teraz nauczyciel rozdaje karty pracy i proponuje, aby każdy uczeń wybrał cztery trudne dla siebie sytuacje i wpisał je do tabelki, a następnie wypełnił rubrykę drugą – gdyby miał kłopot z jej wypełnieniem, wypełnia rubrykę trzecią.

KARTA PRACY:

Sytuacja trudna

Osoba, która możesz o tym powiedzieć (imię lub

pseudonim)

Osoba, której chciałbyś o tym powiedzieć

1.

2.

3.

4.

To jest praca indywidualna, lecz jeśli tylko ktoś zechce może o tym porozmawiać.

(23)

21. ĆWICZENIE – Wspólne malowanie

Potrzebne będą duże arkusze papieru pakowego, farby (akwarele) lub kredki (świecowe).

Uczniowie pracują w grupach.

Nauczyciel przygotowuje dla nich 3 wybrane fragmenty muzyki (po 5 minut każdy). Zadaniem uczniów jest przelanie na papier myśli i odczuć, które im w danym momencie towarzyszą.

Powstaje wspólne dzieło. Autorzy prezentują swoją pracę: mówią o tym, jaką nadali im formę (idea)), jak powstały (proces) i co wyrażają (treść) ich dzieła.

Każdy z twórców może mówić o swoim zakresie pracy, ale na zakończenie muszą dojść do porozumienia, co jest ostatecznie treścią ich dzieła – może się to zamknąć np. w tytule pracy.

22. ĆWICZENIE – „Głuchy telefon”

Usiądźcie tak, byście mogli przekazywać sobie informacje, najlepiej w kole.

Nauczyciel wręcza kartkę z tekstem pierwszej osobie w grupie, a ostatnia otrzymuje czystą kartkę i długopis. Osoba pierwsza odczytuje (szeptem) osobie siedzącej obok niej, tekst zapisany na kartce. Ta – przekazuje informacje dalej i tak aż do ostatniej osoby. Uczeń, który usłyszał tekst jako ostatni, zapisuje go na kartce. Teraz następuje głośne odczytanie obu tekstów: oryginalnego i końcowego.

Przykładowe teksty:

„Zając galopuje przez pole pędząc do filharmonii”.

lub:

„Pajac podskakuje na scenie szczerząc się w uśmiechu”.

Propozycje zdań mogą również podawać sami uczniowie.

Przystępujecie do omówienia: podajecie propozycje przyczyn powstawania zakłóceń w komunikacji – stosując technikę „burzy mózgów”.

 SZUM

 RÓŻNICE JĘZYKOWE

 RÓŻNICE W POSTRZEGANIU

ZAKŁÓCENIA W KOMUNIKACJI

 STANY EMOCJONALNE

( GNIEW, LĘK, ZAKŁOPOTANIE )  NIEZGODNOŚĆ SYGNAŁÓW

(24)

Następnie uczniowie dzielą się na pięcioosobowe grupy i wybierają dwa najważniejsze wg nich zakłócenia i opracowują plakat na temat: Jak zapobiegać powstawaniu zakłóceń?

Na zakończenie prezentują plakaty.

23. ĆWICZENIE – Przyrodnicy

Do wykonania potrzebne będą Atlasy grzybów lub Przewodniki po świecie przyrody, Słowniczki ortograficzne, karty pracy

Nauczyciel dzieli uczniów na zespoły (4 – 5), każdy zespół otrzymuje Atlas i Słowniczek oraz kartę pracy z poleceniami:

 Z Atlasu grzybów wybierz jeden, który wzbudza twoje zainteresowanie wyglądem i dokonaj jego opisu.

Pamiętaj o ważnej roli, jaką w opisie odgrywają przymiotniki (w tym: oceniające).

Jaki grzyb wybrałeś do opisu?

...

Jak wygląda jego kapelusz? (wielkość, kształt, barwa)

...

Jak wygląda jego trzon – nóżka?

...

Co najbardziej podoba ci się w wyglądzie tego grzyba?

...

 Uzupełnij poniższy tekst. Możesz pomóc sobie Słownikiem ortograficznym.

Smardz jadalny.

Kapel....sz tego g....yba jest k....listy lub podłu....nie owalny. Jego powie....chnia pokryta jest ....arakterystycznymi fałdkami i jamkowatymi zaglębieniami. Barwa mo....e być złotoż....łta.

(25)

p....yjemny, ko....enny zapach. G....yb ten można spotkać wiosną w lasa.... liściastych pod ol....ami, a tak....e w miejscach porośniętych trawą. Qwystęp....je wiele gatunk....w smardza – wszystkie jadalne. Uwa....a się je za bardzo smaczne g....yby, nadają się nawet do s....szenia.

Nauczyciel określa czas wykonania ćwiczenia, np. 15 minut, po czym zespoły wymieniają się kartami pracy i dokonują ich sprawdzenia. Zwycięstwo odnosi zespół, który wykonał pracę najlepiej.

24. ĆWICZENIE – Mumia

Do wykonania ćwiczenia potrzebne będą rolki papieru toaletowego oraz stoper.

Uczniowie ustawiają się w 2-3 zespołach, każdy zespół wybiera spośród siebie kogoś, kto będzie grał mumię. Trzy mumie ustawiają się pod ścianą.

Na komendę nauczyciela pierwsi zawodnicy z zespołów biegną z papierem toaletowym do mumii i rozpoczynają owijanie jej od stóp do głowy. Każdy ma 15 sekund, po czym zmienia go następna osoba.

Uwaga:

- jeśli papier się przerwie, trzeba go tak połączyć, by móc zawijać dalej, - można się umówić, że nie zawijamy twarzy mumii.

Wygrywa zespół, który starannie owinął całą mumię i wykorzystał cały papier.

Mimo rywalizacji bądźcie dla siebie życzliwi i utrzymujcie dobrą atmosferę. Jesteście przecież jednym zespołem klasowym.

25. ĆWICZENIE – Pożyczanka

Do wykonania ćwiczenia potrzebne będą materiały takie jak: linijki i kątomierze, linijki, czerwone i niebieskie długopisy, kartki czystego papieru.

Uczniowie tworzą 5 zespołów, nauczyciel rozdaje im potrzebne materiały w taki sposób, że

każdemu zespołowi brakuje 1 przedmiotu do prawidłowego wykonania pracy. Muszą ten przedmiot pożyczyć od innej grupy. W tym celu wybierają spośród siebie tzw. negocjatora, który będzie przekonywał inne zespoły do pożyczenia danego przedmiotu. Sami dowolnie dzielą się pracą.

Nauczyciel podaje zadanie do wykonania przez zespoły. Musi:

- być to zadanie z zakresu geometrii,

(26)

- dotyczyć podziału figury na części i zamalowywania jej przynajmniej 2 kolorami, np.:

Narysujcie ołówkiem trójkąt równoramienny, w którym jeden z kątów wynosi 35 stopni, a podstawa ma 15 cm. Podzielcie go na 3 części: jedną zamalujcie ołówkiem, drugą – kolorem czerwonym, a trzecią – niebieskim.

Wygrywa grupa, która jako pierwsza wykona prawidłowo zadanie.

Następnie zespoły omawiają pracę, wskazują na zalety pracy zespołowej i znaczenie porozumienia dla efektów pracy.