PU BLI C
ZAŁĄCZ IK Wniosek
DYREKTYWA PARLAME TU EUROPEJSKIEGO I RADY
przewidująca minimalne normy kar wobec pracodawców zatrudniających obywateli państw trzecich, którzy nielegalnie przebywają
na terytorium UE1
Przedmiot i zakres zastosowania
1. Niniejsza dyrektywa wprowadza zakaz zatrudniania obywateli państw trzecich, którzy nielegalnie przebywają na terytorium Unii Europejskiej, i słu@y zwalczaniu nielegalnej imigracji. W tym celu ustanowione w niej zostają wspólne minimalne kary i środki, które nale@y stosować w państwach członkowskich wobec pracodawców naruszających ten zakaz.
2. Niniejsza dyrektywa obowiązuje bez uszczerbku dla prawa krajowego zakazującego zatrudniania obywateli państw trzecich, którzy przebywają na terytorium państw członkowskich legalnie, ale nie mają zezwolenia na pracę na tym terytorium.2
1 Delegacje BE, DE, FI, HU i SE podtrzymały zastrze@enie ogólne, a delegacja SI – zastrze@enie weryfikacji wobec projektu dyrektywy. Delegacja HU podtrzymała zastrze@enie parlamentarne wobec projektu dyrektywy. Delegacja L zaproponowała, by przed słowami „minimalne normy”
dodać słowo „wspólne” i tym samym ujednolicić tytuł ze sformułowaniem u@ytym w art. 1 ust. 1.
2 Delegacje BE, BG, CZ, EL, HU, L i SE opowiadają się za powrotem do wcześniejszego sformułowania: „Niniejszy artykuł nie ma zastosowania do obywateli państw trzecich, którzy w państwach członkowskich przebywają legalnie, ale nie mają zezwolenia na pracę na ich terytorium” (dok. 10295/08). Delegacje ES i PT zaproponowały, by zachować obecny tekst.
3
Definicje
Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:
a) „obywatel państwa trzeciego” oznacza ka@dą osobę niebędącą obywatelem Unii w rozumieniu art. 17 ust. 1 Traktatu;
b) „nielegalny pobyt” oznacza obecność na terytorium jednego z państw członkowskich obywatela państwa trzeciego, który nie spełnia warunków pobytu lub zamieszkania w tym państwie członkowskim albo warunki te przestał spełniać;4
c) „nielegalne zatrudnianie” oznacza zatrudnianie obywatela państwa trzeciego, który nielegalnie przebywa na terytorium jednego z państw członkowskich;
d) „pracodawca” oznacza osobę fizyczną lub podmiot prawny5, w tym agencję pracy tymczasowej i inną osobę prawną, na rzecz lub pod kierunkiem których obywatel państwa trzeciego wykonuje pracę i jest za nią lub powinien być wynagradzany na mocy właściwego prawa krajowego;6
e) „klient” oznacza osobę fizyczną lub podmiot prawny, w tym osobę prawną, na rzecz których główny wykonawca – bezpośrednio lub w drodze podwykonawstwa – wykonuje pracę, dostarcza towary lub świadczy usługi;7
3 Delegacja MT zgłosiła zastrze@enie weryfikacji wobec całego artykułu.
4 Delegacja DE zgłosiła zastrze@enie do tej litery, zaznaczając, @e z zakresu zastosowania proponowanej dyrektywy powinni być wyłączeni obywatele państw trzecich mający status osób przebywających nielegalnie, ale akceptowanych.
5 Delegacja DE chciała wiedzieć, jaki jest zakres terminu „podmiot prawny”.
6 Delegacja BE (która opowiada się za sformułowaniem u@ytym w dok. 10295/08) oraz delegacje CZ, ES, FI, PL i SE zgłosiły zastrze@enia wobec tej litery.
Delegacja SE, popierana przez CZ i FI, zaproponowała, by definicję tę sformułować w następujący sposób: „zatrudnienie” oznacza zatrudnienie ka@dej osoby, która w danym państwie członkowskim podlega ochronie zgodnie z krajowym prawem pracy lub z praktyką krajową. Delegacja PL zaproponowała, by doprecyzować, @e zatrudnienie zawsze powinno mieć miejsce pod kierunkiem
„u@ytkownika końcowego” (pracodawcy). Podkreśliła tak@e, @e aby uniknąć luk, nale@y zastąpić definicję odwołaniem do ustawodawstwa krajowego. Delegacje EL i L były zdania, @e do celów omawianej dyrektywy konieczna jest definicja unijna. Delegacja L chciała wiedzieć, czy na szczeblu krajowym mo@na zachować szersze pojęcia/definicje.
7 Delegacje CZ, DE, AT i PL zgłosiły zastrze@enia, a delegacja FI zastrze@enie weryfikacji wobec tej definicji. Delegacja DE zaproponowała, by zastąpić termin „klient” terminem „osoba zawierająca umowę”.
f) „główny wykonawca” oznacza osobę fizyczną lub podmiot prawny, w tym osobę prawną, która bierze główną odpowiedzialność za wykonanie prac, dostarczenie towarów lub świadczenie usług i zawiera w tym celu umowę z klientem;8
g) „podwykonawca” oznacza osobę fizyczną lub podmiot prawny, w tym osobę prawną, którym powierzono wykonanie wszystkich lub niektórych zobowiązań wynikających z uprzednio zawartej umowy;
h) „osoba prawna” oznacza podmiot prawny9 mający taki status na mocy właściwego prawa krajowego z wyjątkiem państw lub organów publicznych wykonujących władzę państwową oraz z wyjątkiem międzynarodowych organizacji publicznych.10
Zakaz nielegalnego zatrudniania
1. Państwa członkowskie zakazują zatrudniania obywateli państw trzecich, którzy nielegalnie przebywają na terytorium Unii Europejskiej, wykonują pracę na rzecz lub pod kierownictwem pracodawcy i są za nią lub powinni być wynagradzani na mocy właściwego prawa krajowego.11
2. Naruszenie tego zakazu skutkuje karami i środkami ustanowionymi w niniejszej dyrektywie12.
8 Delegacje DE, AT i PL zgłosiły zastrze@enia wobec tej definicji.
9 Delegacja BE była zdania, @e jeśli wziąć pod uwagę tę definicję, to sformułowania „i inną osobę prawną” lub „w tym osobę prawną” znajdujące się w lit. d)–f) są zbędne. KOM przypomniała, @e definicji zamieszczonej w lit. h) u@ywano w dorobku prawnym z zakresu trzeciego filaru.
10 Delegacja DE zgłosiła zastrze@enie weryfikacji wobec tej litery, mając na względzie odpowiedzialność państw i organów publicznych zaanga@owanych w transakcje w zakresie prawa prywatnego.
11 Delegacja IT chciała wiedzieć, czy na szczeblu krajowym mo@na zachować szersze pojęcia/definicje, po to by uwzględnić inne rodzaje stosunku pracy. Prezydencja przypomniała, @e krajowa definicja wykraczająca poza minimalne normy zawarte w dyrektywie, ale zachowująca jej zało@enia mo@e być z nią zgodna. Delegacja IT podkreśliła, @e wobec tego nale@y jasno określić zakres zastosowania dyrektywy.
Delegacje CZ, EL, ES, HU i L zgłosiły zastrze@enia weryfikacji i opowiedziały się za powrotem do sformułowania u@ytego w dok. 10295/08. Ponadto delegacja NL zaproponowała, by sformułowanie „powinni być wynagradzani” zastąpić sformułowaniem „nie są wynagradzani”.
Delegacje EL i LT zaproponowały, by wrócić do definicji „zatrudnienia”, a delegacja HU zaaprobowała skreślenie tej definicji. Delegacja SE, popierana przez FI, zaproponowała następujące alternatywne brzmienie tej definicji: „pracodawca” oznacza osobę fizyczną lub prawną będącą stroną umowy o pracę lub stosunku pracy z pracownikami, zgodnie z prawem krajowym lub praktyką krajową.
12 Zredagowany zostanie motyw mówiący o tym, @e państwo członkowskie w prawie krajowym mo@e przewidzieć surowsze kary.
Artykuł 4
Obowiązki pracodawców
113. Państwa członkowskie zobowiązują pracodawców do tego, by:
a) przed zatrudnieniem obywateli państw trzecich wymagali od nich posiadania14 i przedstawienia wa@nego dokumentu pobytowego lub innego zezwolenia na pobyt;15 b) przechowywali – co najmniej przez cały okres zatrudnienia – odpis lub utrwaloną treść dokumentu pobytowego lub innego zezwolenia na pobyt do ewentualnej kontroli ze strony właściwych organów państw członkowskich;16
c) powiadamiali właściwe organy wyznaczone przez państwa członkowskie w terminie ustalonym przez państwo członkowskie, ale nieprzekraczającym dziesięciu dni, o fakcie zatrudnienia17obywateli państw trzecich.
13 Delegacja DE zgłosiła zastrze@enie do ust. 1.
14 Delegacja HU zwróciła uwagę, @e obywatele państw trzecich nie powinni okazywać dokumentu pobytowego przed faktycznym podjęciem zatrudnienia. Delegacja LV uznała słowo „posiadania” za zbędne. Delegacja EL zasugerowała, @eby je zachować.
15 Delegacja ES zasugerowała, by skreślić sformułowanie „lub innego zezwolenia na pobyt” lub sprecyzować, o jakie dokumenty chodzi. Delegacja L opowiedziała się za zachowaniem tego sformułowania.
Delegacja SE zaproponowała, by ograniczyć zakres zastosowania art. 4 do obywateli państw trzecich, którzy posiadają zezwolenia na pobyt o ograniczonej wa@ności.
16 Delegacja EL zaproponowała, by sformułować motyw mówiący o tym, @e pracodawca powinien upewnić się co do przedłu@enia dokumentu pobytowego, je@eli okres jego obowiązywania jest krótszy ni@ umowy o pracę.
17 Delegacje BE, HU, IT i PT zaproponowały, by powiadamiać tak@e o zakończeniu okresu zatrudnienia. Delegacja AT uznała to za zbyt obcią@ające. Delegacja LV zaproponowała, by opracować elastyczne sformułowanie, dzięki czemu o okresie powiadomienia decydowałyby państwa członkowskie. Prezydencja podkreśliła, @e obecne sformułowanie, będące minimalną normą, to kompromis, który nie nakłada na pracodawców nadmiernego obcią@enia i dodatkowo ich chroni.
Delegacja PL zaproponowała, by ograniczyć ten obowiązek tylko do tych obywateli państw trzecich, którzy muszą posiadać pozwolenie na pracę. Delegacja L uznała wymóg powiadamiania za nadmiernie obcią@ający, zwłaszcza @e dotyczyłby obywateli przebywających legalnie na terytorium państw członkowskich przez dłu@szy okres.
2. Państwa członkowskie dopilnowują, by obowiązywało domniemanie, @e pracodawcy dopełnili obowiązku wynikającego z ust. 1 lit. a), chyba @e dokument przedstawiony jako wa@ny dokument pobytowy lub inne zezwolenie na pobyt są w sposób oczywisty niepoprawne18lub pracodawca wie o ich sfałszowaniu19.
3. Pracodawcy, którzy dopełnili obowiązków wskazanych w ust. 1, nie zostają pociągnięci do odpowiedzialności za naruszenie art. 3.20
Konsekwencje wypełnienia obowiązków przez pracodawców [Przeniesiony do art. 4 ust. 3]
18 W związku z tym przepisem proponuje się zamieścić w motywie 5 preambuły następujący tekst:
„Aby mo@na było zapobiec zatrudnianiu obywateli państw trzecich, którzy nielegalnie przebywają na terytorium UE, pracodawcy powinni być zobowiązani do sprawdzenia przed zatrudnieniem danego obywatela państwa trzeciego – tak@e przypadku, gdy obywatel państwa trzeciego zostaje zatrudniony po to, by zostać oddelegowany do innego państwa członkowskiego w kontekście świadczenia usług – czy ma on dokument pobytowy lub inne zezwolenie na pobyt […]. Do pracodawców powinno nale@eć jedynie sprawdzenie, czy dokument nie jest w oczywisty sposób niepoprawny, np. czy nie jest opatrzony wyraźnie niewłaściwą fotografią lub czy nie cechuje się inną anomalią, która jest zauwa@alna dla dość uwa@nego pracodawcy, niewyszkolonego w rozpoznawaniu fałszywych dokumentów. Aby państwa członkowskie mogły przede wszystkim wykrywać fałszywe dokumenty, przedsiębiorstwa i osoby prawne powinny być tak@e zobowiązane do zawiadamiania właściwych władz o zatrudnieniu obywatela państwa trzeciego”.
19 Delegacje BE, L i PT (proponując skreślenie) oraz delegacje CZ, DE, ES i SE zgłosiły zastrze@enia wobec ust. 2. Delegacja PL, zwracając uwagę na to, @e pracodawcy trudno będzie stwierdzić, czy dokument jest fałszywy, zaproponowała, by ograniczyć odpowiedzialność pracodawcy tylko do przypadków, gdy wie on, @e obywatel państwa trzeciego nielegalnie przebywa na terytorium państwa członkowskiego, i by odpowiedzialność ta ustawała w momencie, gdy poinformuje o tym fakcie władze. Delegacja LT zaproponowała zastąpienie słowa „wie” słowem
”przypuszcza”. Delegacja BE chciała wiedzieć, czy w dokumencie dotyczącym pierwszego filaru mo@na znieść wymóg odpowiedzialności karnej.
20 Delegacje BE, L i SE zgłosiły zastrze@enia do tego ustępu, poniewa@ uwa@ają go za zbędny.
Delegacja PL zaproponowała, by rozpocząć ustęp sformułowaniem: „Państwa członkowskie dopilnowują, by pracodawcy, którzy…”.
Kary finansowe
1. Państwa członkowskie stosują niezbędne środki, by pracodawcy w jakikolwiek sposób naruszający zakaz, o którym mowa w art. 3, podlegali skutecznym, proporcjonalnym i odstraszającym karom.
2. W przypadku ka@dego naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 3, kary obejmują:21 a) kary finansowe z tytułu nielegalnego zatrudnienia ka@dego z obywateli państwa
trzeciego;
b) nakaz pokrycia kosztów odesłania nielegalnie zatrudnionego obywatela państwa trzeciego do państwa pochodzenia, je@eli zostaje przeprowadzona procedura odesłania.22
Wypłata zaległych nale&ności przez pracodawców23
1. W przypadku ka@dego naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 3, państwa członkowskie uruchamiają mechanizmy, dzięki którym nielegalnie zatrudnieni obywatele państw trzecich:
a) mogą wystąpić przeciwko pracodawcy z roszczeniem – z zastrze@eniem okresu przedawnienia przewidzianego w prawie krajowym – i mogą wyegzekwować orzeczenie w związku z wszelkim nale@nym wynagrodzeniem, tak@e w przypadku gdy powrócili lub zostali odesłani do państwa pochodzenia;24
21 Delegacja DE chciała wiedzieć, czy kary finansowe „mają” być nakładane w związku z „ka@dym”
nielegalnie zatrudnionym obywatelem państwa trzeciego i zaproponowała, by w zdaniu wprowadzającym zastąpić słowo „obejmują” słowami „mogą obejmować”.
22 Delegacje L i SE zaproponowały, by kara zaproponowana w lit. b) nie była obowiązkowa (zastąpienie słowa „obejmują” słowami „mogą obejmować”). Delegacja ES (która zaproponowała przeniesienie tej litery do art. 7 lub do nowego ustępu w art. 6, bez uszczerbku dla kar finansowych przewidzianych w ust. 1 i 2) oraz delegacje EL i AT sprzeciwiły się tej propozycji, poniewa@
w przypadku niektórych państw członkowskich mogłoby się to stać czynnikiem przyciągającym.
23 Delegacja MT zgłosiła zastrze@enie weryfikacji do tego artykułu.
Zaproponowała, by w preambule dodać motyw o następującym brzmieniu:
„Obywatel państwa trzeciego nie mo@e wywodzić prawa do wjazdu, pobytu ani dostępu do rynku pracy z faktu istnienia nielegalnego stosunku pracy ani z faktu wypłaty przez pracodawcę lub przez podmiot prawny działający w jego imieniu bie@ącego lub zaległego wynagrodzenia, składek na ubezpieczenie społeczne ani podatków”.
24 Delegacja LV zgłosiła zastrze@enie wobec tej litery w związku z tym, @e jej wdra@anie mo@e spowodować problemy praktyczne.
b) są niezwłocznie i systematycznie25 informowani o mo@liwości wystąpienia z takim roszczeniem, zanim wykonana zostanie decyzja o odesłaniu.
2. W odniesieniu do roszczeń, o których mowa w ust. 1, państwa członkowskie wprowadzają:
a) domniemanie nawiązania stosunku pracy na okres co najmniej trzech miesięcy26, chyba @e pracodawca lub pracownik mogą dowieść innej długości tego okresu, oraz b) domniemanie, @e uzgodniona wysokość wynagrodzenia jest27 zgodna z właściwym
prawem o wynagrodzeniach minimalnych, z układami zbiorowymi lub z praktykami stosowanymi w odpowiednich sektorach zatrudnienia, chyba @e pracodawca lub pracownik mogą dowieść innej wysokości wynagrodzenia.
3. Państwa członkowskie stosują niezbędne środki, by ułatwić nielegalnie zatrudnionym obywatelom państw trzecich otrzymanie wszelkich zaległych wynagrodzeń uzyskanych wskutek roszczeń, o których mowa ust. 1, tak@e w przypadku gdy powrócili lub zostali odesłani do państwa pochodzenia.28
429. W przypadku naruszenia30 zakazu, o którym mowa w art. 3, państwa członkowskie dopilnowują, by pracodawca był zobowiązany zapłacić wszelkie nale@ne podatki i składki na ubezpieczenie społeczne związane z nielegalnym zatrudnieniem, a takIe stosowne administracyjne kary pienię@ne określone w prawie krajowym.
25 Delegacja DE zgłosiła zastrze@enie wobec sformułowania „niezwłocznie i systematycznie” oraz obowiązków, jakie mo@e ono oznaczać dla państw członkowskich. Delegacja EL zwróciła uwagę, @e
„niezwłocznie” mieści się w znaczeniu słowa „systematycznie”.
26 Delegacje CZ, ES, HU i AT zgłosiły zastrze@enie weryfikacji wobec domniemania stosunku pracy oraz zało@enia, @e trwa on trzy miesiące.
27 Delegacja FI zaproponowała, by dodać słowa: „wysokość wynagrodzenia jest zgodna co najmniej z wysokością określoną we właściwym…” i skreślić ostatnią część zdania: „... chyba @e pracodawca…”.
28 Delegacja L zaproponowała, by skreślić ten ustęp. Delegacje DE i LV zgłosiły do niego zastrze@enia, zaznaczając, @e nie mogą zaanga@ować swoich przedstawicielstw zagranicznych w proces egzekwowania zaległych wynagrodzeń. Delegacja HU zaproponowała, by w jednym z motywów wyjaśnić, @e państwa członkowskie nie są zobowiązane do pokrywania wynagrodzeń, które nie zostały wypłacone obywatelom państw trzecich.
29 Delegacja IT zaproponowała, by przenieść ten ustęp z powrotem do art. 6.
30 Delegacja L zaproponowała, by zamienić słowo „naruszenia” na „naruszeń”.
Inne środki
131. Państwa członkowskie stosują niezbędne środki, by pracodawcy mogli – w stosownych przypadkach – podlegać równie@ następującym środkom:
a) pozbawienie mo@liwości korzystania z subwencji publicznych, pomocy publicznej lub dotacji publicznych przez okres do pięciu lat;
b) pozbawienie mo@liwości ubiegania się o zamówienia publiczne przez okres do pięciu lat;
c) nakazowi zwrotu subwencji publicznych, pomocy publicznej lub dotacji publicznych – w tym środków unijnych administrowanych przez państwa członkowskie – przyznanych pracodawcy w okresie do 12 miesięcy32poprzedzających datę wykrycia nielegalnego zatrudnienia;
d) czasowemu lub trwałemu zamknięciu zakładów, w których doszło do popełnienia naruszenia, lub czasowemu lub trwałemu pozbawieniu licencji na prowadzenie przedmiotowej działalności gospodarczej, jeśli zastosowanie takiego środka jest uzasadnione powagą sytuacji33 lub wysokim odsetkiem nielegalnie zatrudnionych obywateli państw trzecich.
2. Ustępu 1 mo@na nie stosować, je@eli pracodawca jest osoba fizyczną, a zatrudnienie jest na u@ytek jego prywatnego gospodarstwa domowego34.
31 Delegacja DE zgłosiła zastrze@enie wobec ust. 1 (lit. a)–d). Delegacja L zgłosiła zastrze@enie wobec lit. a) i c).
Delegacja IT zaproponowała, by słowa „w stosownych przypadkach” zastąpić sformułowaniem:
„je@eli jest to uzasadnione powagą sytuacji lub wysokim odsetkiem nielegalnie zatrudnionych obywateli państw trzecich”, zaczerpniętym z lit. d) tego samego ustępu. Prezydencja zaznaczyła, @e obecne sformułowanie „by mogli w stosownych przypadkach” pozwala państwom członkowskim na dostateczną elastyczność. Delegacja EL była zdania, @e nale@ało zachować w tym przepisie odniesienie do działalności gospodarczej.
32 Delegacja AT zgłosiła zastrze@enie weryfikacji wobec długości okresu (dwanaście miesięcy) i zaproponowała okres odpowiadający faktycznemu nielegalnemu zatrudnieniu, a je@eli nie jest on znany – zakładany okres trzech miesięcy. Zaproponowała tak@e, by ujednolicić sformułowania u@yte w art. 8 i 13.
33 Delegacja PL zgłosiła zastrze@enie wobec sformułowania „jeśli zastosowanie takiego środka jest uzasadnione powagą sytuacji”, poniewa@ uwa@a, @e mo@e ono spowodować niespójność.
34 Delegacja EL zgłosiła zastrze@enie weryfikacji wobec ust. 2.
Podwykonawstwo35
136. Je@eli pracodawca jest głównym wykonawcą, państwa członkowskie – bez uszczerbku dla przepisów prawa krajowego dotyczących prawa regresu lub ubezpieczenia społecznego – dopilnowują37, by zamiast pracodawcy to klient ponosił odpowiedzialność za zapłatę:
a) wszelkich kar finansowych nało@onych na mocy art. 6 oraz b) wszelkich zaległych płatności nale@nych na mocy art. 7.
2. Je@eli pracodawca jest podwykonawcą, państwa członkowskie – bez uszczerbku dla przepisów prawa krajowego dotyczących prawa regresu lub ubezpieczenia społecznego – dopilnowują, by to wykonawca, wobec którego pracodawca jest bezpośrednim podwykonawcą, ponosił odpowiedzialność za zapłatę nale@ności, o których mowa w ust. 1.
35 Delegacje DE, EL, IT, LT, PL i SE zgłosiły zastrze@enia, a delegacje BE i FI zastrze@enie weryfikacji wobec całego art. 9.
36 Delegacje EE i LV (proponujące, by odpowiedzialność ponosił wyłącznie podwykonawca, który bezpośrednio zatrudnił nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich) oraz delegacje BE, CZ, DE, EL, HU, IT, L, AT, PL i PT zgłosiły zastrze@enia wobec ust. 1, a zwłaszcza wobec odpowiedzialności klienta. Delegacje BE i CZ zaznaczyły, @e odpowiedzialność powinna dotyczyć tylko tych, którzy prowadzą działalność gospodarczą, a nie wszystkich u@ytkowników końcowych.
Delegacja PL była zdania, @e ust. 1 (a zwłaszcza kwestia odpowiedzialności klienta) pokrywa się z ust. 2 i dlatego jest zbędny. Delegacja L zaznaczyła, @e zamiast na skreślenie całego artykułu mo@e przystać na skreślenie ust. 1 lit. b).
Delegacja ES zgłosiła zastrze@enie weryfikacji wobec ust. 1, a mianowicie pojęcia „klient”.
37 Delegacja BE chciała wiedzieć, w jaki sposób państwo członkowskie miałoby się włączyć w pociągnięcie do odpowiedzialności strony innej ni@ pracodawca. Prezydencja wyjaśniła, @e rolą państwa członkowskiego jest jedynie przyjęcie odpowiednich instrumentów prawnych.
3. Wykonawca lub klient, który spełnił wymogi nale@ytej staranności określone w prawie krajowym, nie zostaje pociągnięty do odpowiedzialności na mocy ust. 1 ani 238.
4. Je@eli pracodawca jest podwykonawcą, państwa członkowskie dopilnowują, by zamiast niego lub zamiast wykonawcy, wobec którego jest bezpośrednim podwykonawcą, do odpowiedzialności za zapłatę nale@ności, o których mowa w ust. 1, mogli zostać pociągnięci klient, główny wykonawca i ka@dy pośredni podwykonawca – je@eli wiedzieli39, @e podwykonawca zatrudnia obywateli państw członkowskich, którzy nielegalnie przebywają na terytorium UE.40
38 Delegacja EL chciała wiedzieć, jaki jest zakres terminu „wykonawca” w tym przepisie. Zdaniem delegacji LV z powodu tego sformułowania na pracodawcy spoczywać będzie powa@ny cię@ar udowodnienia, @e spełnił wymogi.
39 Delegacje EL i LV proponują, by dodać słowa lub „powinni byli wiedzieć”.
40 Delegacja IT była zdania, @e ust. 4 jest zbędny, i chciała wiedzieć, na kim będzie spoczywać cię@ar udowodnienia zawartych w nim zało@eń.
41
Czyny zabronione pod groźbą kary
1. Ka@de państwo członkowskie dopilnowuje, by naruszenie, o którym mowa w art. 3, stanowiło czyn zabroniony pod groźbą kary, je@eli zostało popełnione umyślnie42 oraz je@eli wystąpiły następujące okoliczności:
a) w ostatnich dwóch latach pracodawca został ju@ raz uznany przez właściwe organy krajowe lub sądy za winnego naruszenia art. 3 i naruszenia tego nie zaprzestaje albo dopuszcza się go ponownie43. Uznanie za winnego nale@y rozumieć jako ostateczną decyzję administracyjną lub sądową bez mo@liwości dalszego odwołania44;
b) naruszenie dotyczy jednoczesnego zatrudniania większej liczby45 nielegalnie zatrudnionych obywateli państw trzecich. Oznacza to przypadki, gdy nielegalnie zatrudnionych zostało co najmniej czterech obywateli państw trzecich lub gdy nielegalnie zatrudnieni obywatele państw trzecich stanowią co najmniej 50% pracowników zatrudnionych przez danego pracodawcę;
41 Delegacja LT zgłosiła zastrze@enia wobec art. 10–11 i 13.
Delegacje CZ, DE, LV i FI [proponujące, by skreślić lit. a)–e)] oraz delegacje HU, PL i SE zgłosiły zastrze@enia, a delegacja SI zastrze@enie weryfikacji wobec art. 10–13. Delegacja LV zaproponowała, by w przypadku gdy artykuły zostaną zachowane, przewidzieć kary za powa@ne naruszenia, ale nie określać kryteriów. Delegacja MT zgłosiła zastrze@enie weryfikacji wobec art.
10.
42 Delegacja ES była zdania, @e słowo „umyślnie” jest zbędne, poniewa@ kwestia jest ju@ objęta art. 3.
43 Delegacja LV miała wątpliwości co do „ponownego” naruszenia i zaproponowała, by tę kwestię pozostawić krajowemu ustawodawstwu.
44 Delegacja ES zgłosiła zastrze@enie wobec lit. a).
45 Delegacje EL, ES, IT i LT zgłosiły zastrze@enia weryfikacji wobec lit. b) w związku z minimalnym odsetkiem nielegalnie zatrudnionych obywateli państw trzecich pracujących dla konkretnego pracodawcy i zaproponowały (ES, IT), by pozostawić to ustawodawstwu krajowemu; EL i LT (poparte przez KOM) wyraziły obawę, @e odsetek 50% zatrudnionych mo@e być dyskryminujący dla małych firm. Delegacje EL i PL (poparte przez KOM) uznały sformułowanie „większa liczba” za niejasne i zaproponowały, by zastąpić je sformułowaniem „znaczna liczba”.
c) popełnionemu naruszeniu towarzyszą warunki pracy oparte na szczególnym wyzysku, takie jak znacznie gorsze warunki pracy lub zasady zatrudnienia w porównaniu z pracownikami zatrudnionymi legalnie;46
d) [Skreślony]47
e) naruszenie wią@e się z nielegalnym zatrudnieniem osoby nieletniej.48
2. Państwa członkowskie dopilnowują, by pod@eganie do popełnienia umyślnych czynów, o których mowa w ust. 1, oraz pomocnictwo w ich popełnieniu stanowiły czyn zabroniony pod groźbą kary.
49Sankcje za czyn zabroniony pod groźbą kary
1. Państwa członkowskie stosują niezbędne środki, by osoby fizyczne popełniające czyn zabroniony pod groźbą kary, o którym mowa w art. 10, podlegały skutecznym, proporcjonalnymi i odstraszającym sankcjom karnym.
2. Sankcje karne, o których mowa w niniejszym artykule, mogą na mocy prawa krajowego być stosowane bez uszczerbku dla innych kar lub środków, zwłaszcza kar i środków przewidzianych w art. 6, 7 i 8, oraz moIe im towarzyszyć podanie do wiadomości publicznej orzeczenia skazującego albo informacji o zastosowanych karach lub środkach.50
46 Delegacja PL zgłosiła zastrze@enie wobec lit. c) (w przypadku której proponowała, by skreślić drugą część zdania, tzn. „takie jak… legalnie”) i wobec lit. e). Delegacja ES zaproponowała, by doprecyzować sformułowanie „warunki pracy oparte na szczególnym wyzysku” i dodać słowo
„o wiele” przed słowem „gorsze”. Delegacja IT podtrzymała zastrze@enie weryfikacji wobec ostatniego zdania tej litery.
47 KOM wyraziła ubolewanie z powodu skreślenia lit. d), dotyczącej ofiar handlu ludźmi.
48 Delegacja LV zaproponowała, by uzgodnić granicę wiekową, poni@ej której ta litera będzie obowiązywać.
49 Delegacja L zaproponowała, by w tytule dodać słowo „karne”.
50 Delegacje LT i L zaproponowały, by skreślić ust. 2. Prezydencja przypomniała, @e przepis jest nieobowiązkowy.
51
Odpowiedzialność osób prawnych
1. Państwa członkowskie dopilnowują, by osoby prawne mogły zostać pociągnięte do odpowiedzialności z tytułu popełnienia czynu zabronionego, o którym mowa w art. 10, je@eli taki czyn został popełniony w interesie danej osoby prawnej przez osobę – pełniącą w strukturze tej osoby prawnej funkcje kierownicze – działającą indywidualnie lub jako reprezentant organu tej osoby prawnej na podstawie:
a) pełnomocnictwa do reprezentowania danej osoby prawnej lub
b) uprawnienia do podejmowania decyzji w imieniu danej osoby prawnej lub c) uprawnienia do sprawowania kontroli w strukturach danej osoby prawnej.
2. Państwa członkowskie dopilnowują tak@e, by osoba prawna mogła zostać pociągnięta do odpowiedzialności, je@eli brak nadzoru lub kontroli ze strony osoby, o której mowa w ust.
1, umo@liwił popełnienie czynu zabronionego pod groźbą kary, o którym mowa w art. 10, w interesie tej osoby prawnej przez osobę pozostającą pod jej zwierzchnictwem.
3. Odpowiedzialność osoby prawnej wynikająca z ust. 1 i 2 nie wyklucza mo@liwości wszczęcia postępowania karnego przeciwko osobom fizycznym, które popełniły czyn zabroniony, o którym mowa w art. 10, pod@egały do niego lub pomagały w jego popełnieniu.
4. [Skreślony]
52
Sankcje wobec osób prawnych
Państwa członkowskie stosują niezbędne środki, by osoba prawna, która została pociągnięta do odpowiedzialności na mocy art. 10, podlegała skutecznym, proporcjonalnym i odstraszającym sankcjom, w tym grzywnom lub innym karom pienię@nym oraz ewentualnie innym środkom, takim jak:
a) pozbawienie mo@liwości korzystania z subwencji publicznych, pomocy publicznej lub dotacji publicznych przez okres do pięciu lat;
b) pozbawienie mo@liwości ubiegania się o zamówienia publiczne przez okres do pięciu lat;
51 Delegacja ES zgłosiła zastrze@enia wobec art. 12 i 13 dotyczące odpowiedzialności osób prawnych.
52 Delegacja L zgłosiła zastrze@enie wobec art. 13 i zaproponowała, by skreślić lit. a)–d).
c) nakaz zwrotu subwencji publicznych, środków pomocy publicznej lub dotacji publicznych – w tym środków unijnych administrowanych przez państwa członkowskie – przyznanych pracodawcy w okresie do 12 miesięcy poprzedzających datę wykrycia nielegalnego zatrudnienia;
d) objęcie nadzorem sądowym;
e) sądowy nakaz likwidacji.
Usprawnienie procedury składania skarg
1. Państwa członkowskie dopilnowują, by wprowadzone zostały skuteczne procedury umo@liwiające nielegalnie zatrudnionym obywatelom państw trzecich składanie skarg na swoich pracodawców, bezpośrednio lub za pośrednictwem stron trzecich wyznaczonych przez państwa członkowskie.53
2. Państwa członkowskie nie nakładają kar za udzielenie pomocy w nielegalnym pobycie na wyznaczone strony trzecie pomagające obywatelom państw trzecich w składaniu skarg.54 3. W odniesieniu do czynów zabronionych pod groźbą kary, o których mowa w art. 10 ust. 1
lit. c), państwa członkowskie mogą w konkretnych przypadkach55 na mocy prawa krajowego zezwolić na pobyt o określonej długości związanej z odnośnym postępowaniem krajowym obywatelom państw trzecich, którzy pracują lub pracowali w warunkach opartych na wyzysku i którzy współpracują w postępowaniu prowadzonym przeciwko pracodawcy.56
4. [Skreślony]57
53 Delegacja CZ zgłosiła zastrze@enia wobec ust. 1 i wystąpiła o skreślenie fragmentu „lub za pośrednictwem stron trzecich wyznaczonych przez państwa członkowskie”. Prezydencja przypomniała, @e decyzja o wyznaczeniu stron trzecich spoczywa na państwach członkowskich.
54 Delegacje DE, EE i HU zgłosiły zastrze@enie do ust. 2.
55 Delegacja PL zaproponowała, by skreślić słowa „w konkretnych przypadkach”. Prezydencja przypomniała, @e dokumentów pobytowych nie przyznaje się automatycznie.
56 Delegacje DE, ES i SE (mając wątpliwości co do pojęcia „warunki oparte na wyzysku”) zgłosiły zastrze@enia wobec ust. 3.
57 KOM wyraziła rozczarowanie skreśleniem ust. 4, który dotyczył dyrektywy 2004/81/WE w sprawie ofiar handlu ludźmi.
Kontrole
1. Państwa członkowskie dopilnowują, by na ich terytorium przeprowadzane były skuteczne i odpowiednie kontrole mające na celu wykrycie przypadków zatrudniania obywateli państw trzecich, którzy nielegalnie przebywają na terytorium UE.58
2. Państwa członkowskie na podstawie oceny ryzyka regularnie rozpoznają sektory działalności, w których na ich terytorium najczęściej zatrudniani są obywatele państw trzecich nielegalnie przebywający w UE.
3. W przypadku ka@dego z sektorów rozpoznanych na mocy ust. 2 państwa członkowskie dopilnowują, by – z zastrze@eniem przepisów ust. 4 – co roku 5% pracodawców podlegało kontrolom59 mającym na celu wykrycie przypadków zatrudniania obywateli państw trzecich, którzy nielegalnie przebywają w UE.60
4. Poziom 5%, o którym mowa w ust. 5, państwa członkowskie osiągną najpóźniej do [trzy lata od wejścia w &ycie niniejszej dyrektywy].61
58 Delegacja CZ chciała wiedzieć, czy zakres zastosowania tego artykułu obejmuje gospodarstwa domowe. Prezydencja zaznaczyła, @e państwa członkowskie mogą dokonywać kontroli w gospodarstwach domowych i @e gospodarstwa te nie podlegają jedynie kontrolowanemu odsetkowi, o którym mowa w ust. 3.
59 Delegacja MT zaproponowała, by po słowie „kontrolom” dodać sformułowanie „które mogą prowadzić do…”.
60 Delegacje CZ, DE, AT i PL zgłosiły zastrze@enia, a delegacje IT i LT zastrze@enie weryfikacji wobec ust. 3.
Delegacja L, poparta przez CZ, DE, EE, EL, HU, LT i SE, zaznaczyła, @e opowiada się za nastepującym sformułowaniem tego ustępu:
„1. Państwa członkowskie dopilnowują, by na ich terytorium przeprowadzane były kontrole mające na celu wykrycie przypadków zatrudniania obywateli państw trzecich, którzy nielegalnie przebywają na terytorium UE.
2. Wybór miejsc, które mają zostać skontrolowane, opiera się przede wszystkim na ocenie ryzyka, która zostaje sporządzona przez odpowiednie władze w państwach członkowskich.
3. Państwa członkowskie dokonują na swoim terytorium odpowiedniej liczby skutecznych kontroli opartych przede wszystkim na ocenie ryzyka, o której mowa w ust. 2.
4 [...]”.
Proponuje się, by w preambule dodać motyw, w którym zostanie wyjaśnione, @e kontrole mogą być równie@ przeprowadzane w odniesieniu do spraw innych ni@ zatrudnianie obywateli państw trzecich, którzy nielegalnie przebywają na terytorium UE.
Sprawozdawczość62
1. [Po dacie, o której mowa w art. 17,] państwa członkowskie co roku przed dniem 1 maja przekazują Komisji informacje o sektorach rozpoznanych na mocy art. 15 ust. 2 oraz o liczbie i wynikach kontroli przeprowadzonych na mocy art. 15 ust. 3.63
2. Nie później ni@ [trzy lata od daty, o której mowa w art. 17], a następnie co trzy lata, państwa członkowskie przekazują Komisji informacje o wdra@aniu niniejszej dyrektywy – w formie sprawozdania przedstawiającego między innymi liczbę i wyniki kontroli przeprowadzanych na mocy art. 15 oraz informacje o środkach zastosowanych na mocy art. 8 w związku z analizą ryzyka, o której mowa w tym ustępie64.
Na podstawie tych sprawozdań Komisja przedstawia sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
Transpozycja65
1. Państwa członkowskie wprowadzają w @ycie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy nie później ni@ [24 miesiące od daty publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej]. Tekst tych przepisów przekazują Komisji.66
61 Delegacja MT zgłosiła zastrze@enie wobec tego ustępu.
62 Delegacja DE zgłosiła zastrze@enie wobec zawartego w art. 16 obowiązku składania sprawozdań, poniewa@ jej zdaniem zwiększa on obcią@enia administracyjne wynikające z proponowanej dyrektywy.
63 Delegacja HU zgłosiła zastrze@enia do tego ustępu i zaproponowała, by KOM musiała składać sprawozdania w takich samych terminach jak państwa członkowskie.
64 Delegacje DE i AT zgłosiły zastrze@enie wobec faktu, @e sprawozdanie ma być poświęcone art. 8.
Prezydencja przypomniała, @e obowiązek ten nale@y wypełniać co trzy lata.
65 KOM wyraziła ubolewanie w związku ze skreśleniem przepisu nakazującego państwom członkowskim sporządzenie tabeli korelacji dotyczących niniejszej dyrektywy.
66 W preambule dodany zostanie następujący motyw:
„Zgodnie z ust. 34 międzyinstytucjonalnej umowy o lepszym stanowieniu prawa zachęcać się będzie państwa członkowskie do sporządzenia i opublikowania – we własnym interesie i w interesie Wspólnoty – tabel, które w jak największym stopniu przedstawiać będą korelacje pomiędzy niniejszą dyrektywą a środkami transpozycji”.
Przepisy przyjęte przez państwa członkowskie zawierają odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie takie towarzyszy ich urzędowej publikacji. Sposób dokonywania takiego odniesienia określają państwa członkowskie.
2. Państwa członkowskie przekazują Komisji tekst najwa@niejszych przepisów prawa krajowego przyjętych w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą.
Wejście w &ycie
Niniejsza dyrektywa wchodzi w @ycie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Adresaci
Niniejsza dyrektywa skierowana jest do państw członkowskich.
Sporządzono w
W imieniu Parlamentu Europejskiego W imieniu Rady
Przewodniczący Przewodniczący
