Charakterystyka dorobku naukowego, organizacyjnego i dydaktycznego prof. dr. hab. Antoniego Jackowskiego

(1)

Życiorys naukowy

Prof. dr hab. Antoni Jackowski urodził się 1 czerwca 1935 r. w Brugge (Belgia). Pochodzi z bardzo zasłużonej i wyjątkowej rodziny. Matka Profesora – Maria Modrakowska należała do najlepszych śpiewaczek sopranowych Europy, ojciec przed wojną pełnił funkcję posła Rzeczypospolitej Polskiej w Belgii i Luk- semburgu. Rodzina ojca odegrała istotną rolę w walce o polskość Wielkopolski.

Do Polski prof. Jackowski wraz z rodzicami i bratem wrócił w 1939 r. Trudne lata okupacji spędził w Olsztynie koło Częstochowy. Tego okresu sięgają pierwsze związki Profesora z sanktuarium jasnogórskim i Czarną Madonną, które mocno zaważyły na wyborze jego drogi życiowej. Szkołę podstawową ukończył w Częstochowie, tutaj też rozpoczął naukę w gimnazjum. W 1948 r. cała rodzina przeniosła się do Krakowa. Już w IX klasie liceum Profesor postanowił zostać geografem i badaczem polarnym. Skłoniła go do tego fascynacja lekturą Dzieje wypraw polarnych A.B. Dobrowolskiego. Studia geograficzne odbył na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1954-1959. Ukoń- czył je z wyróżnieniem uzyskując stopień magistra geografii w zakresie geografii ekonomicznej. W 1960 r. podjął pracę w Bibliotece Jagiellońskiej. Początkowo w formie prac zleconych, a od 1961 r. jako pracownik etatowy w stopniu biblio- tekarza służby bibliotecznej. Następnie w latach 1967-1972 pracował w Pracowni Krakowskiej Zakładu Zagospodarowania Turystycznego GKKFiT jako starszy projektant. W 1971 r. w Instytucie Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego obronił pracę doktorską pt. Turystyka jako element gospodarki Podhala. Studium z geografii turyzmu i uzyskał stopień doktora nauk geograficznych. Od 1 października 1972 r. pracuje nieprzerwanie w Instytucie Geografii UJ (od 2000 r. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ) – początkowo w Zakładzie Geografii Regionalnej, kierowanym przez prof. Antoniego Wrzoska, którego prof. Jackowski do dziś uznaje za swego Mistrza, a od 1978 r. w nowopowstałym Zakładzie

C harakterystyka dorobku naukowego ,

organizaCyjnego i dydaktyCznego

prof . dr . hab . antoniego jaCkowskiego

(2)

Geografii Turyzmu. Stopień doktora habilitowanego nauk geograficznych w zakresie geografii turyzmu uzyskał w 1983 r. na podstawie rozprawy habilitacyjnej pt. Typologia funkcjonalna miejscowości turystycznych (na przykładzie województwa nowosądeckiego). Wkrótce wyjechał na stypendium naukowe do Wiednia, uzy- skane z Instytutu Austriackiego, Pax Christi oraz Werk Janineum. W październiku 1984 r. został powołany na stanowisko docenta, a tytuł profesora nauk przyrodni- czych otrzymał w marcu 1992 r. W dniu 26 czerwca 1991 r. Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego powołał go na stanowisko profesora nadzwyczajnego. Z dniem 1 kwietnia 1998 r. Minister Edukacji Narodowej przyznał mu stanowisko profesora zwyczajnego.

Działalność naukowo-badawcza

W początkowym okresie działalności naukowej badania prof. A. Jackow- skiego skupiały się wokół problematyki geografii przemysłu. Z tego zakresu opublikował fragmenty swej pracy magisterskiej pt. Przemysł szklarski w Polsce (1961). Potem jego zainteresowania zaczęły się koncentrować na zagadnieniach związanych z geografią turyzmu. Wykorzystując swą pracę w Bibliotece Jagiel- lońskiej, pod koniec 1962 r., przystąpił do opracowania bibliografii turystyki polskiej, której wykonanie zlecił mu Departament Zagospodarowania Turystycznego GKKFiT. Bibliografia Turystyki Polskiej została opublikowana w latach 1968-1973 i objęła 7 tomów. Ponadto ukazało się kilka skróconych jej wersji przeznaczonych dla celów dydaktycznych. Podejmując się tego opracowania prof. A. Jackow- ski nie dysponował żadnymi wzorami krajowymi i zagranicznymi. Niektóre części tego wydawnictwa, ze względu na zakres i metody badań związanych z jego opracowaniem, recenzenci określali jako autentyczny dorobek naukowy.

W pewnym sensie było to wówczas dzieło pionierskie, bardzo przydatne dla rozwoju badań nad turystyką. Bibliografia stała się też wzorem i podstawą do sporządzania bibliografii turystycznych.

W okresie pracy w Zakładzie Zagospodarowania Turystycznego GKKFiT zakres studiów prof. A. Jackowskiego dotyczących problematyki turystycznej uległ znacznemu poszerzeniu, głównie poprzez aktywny udział w opracowaniach planistycznych. Podjął również badania o charakterze metodologicznym, doty- czące ekonomicznych konsekwencji rozwoju turystyki w regionie, na przykładzie Podhala. Problematyce tej poświęcił rozprawę doktorską pt. Turystyka jako element gospodarki Podhala. Studium z geografii turyzmu, a także kilka innych publikacji.

Prace z tego zakresu ukazywały rolę turystyki jako czynnika rozwoju gospo- darczego regionów i miejscowości, inspirowały też podjęcie podobnych badań w innych ośrodkach geograficznych. Były też cytowane w zagranicznej literaturze przedmiotu. W tym okresie, dzięki ścisłej współpracy z Głównym Urzędem Sta- tystycznym, prof. Jackowski opracował wspólnie z J. Warszyńską i J. Bukowskim propozycję metodyczną badań statystycznych w dziedzinie turystyki.

(3)

17 Charakterystykadorobkunaukowego, organizaCyjnegoidydaktyCznego ...

Po rozpoczęciu pracy w Instytucie Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego coraz więcej miejsca w publikacjach prof. Jackowskiego zaczęły zajmować studia o charakterze teoretyczno-metodycznym. Odnosiły się one zarówno do teorii geografii turyzmu, jako młodej jeszcze wówczas dyscypliny geograficznej, jak i konkretnych rozwiązań metodycznych. Zagadnienia teoretyczne najobszerniej zostały ujęte w podręczniku pt. Podstawy geografii turyzmu (z J. Warszyńską)¹, ponadto w pracach o tematyce terminologicznej. To właśnie prof. Antoni Jac- kowski wspólnie z prof. Jadwigą Warszyńską uznawani są powszechnie za twórców powojennej polskiej szkoły geografii turyzmu. Ważny nurt w dzia- łalności naukowej Profesora w tamtym okresie stanowiły studia metodologicz- ne. Były to przede wszystkim syntezy zmierzające do opracowania typologii przestrzennej z zastosowaniem metod statystycznych, głównie koncentracji i taksonomii numerycznej. Prace te dotyczyły zagadnień metodologicznych typologii miejscowości turystycznych. Temu problemowi poświęcona była również rozprawa habilitacyjna pt. Typologia funkcjonalna miejscowości turystycznych (na przykładzie województwa nowosądeckiego)², która zawierała propozycje metodyczne procedury typologicznej dla tego typu jednostek osadniczych. Było to pierwsze w Polsce opracowanie, w którym zaprezentowano w sposób naukowy różno- rodność funkcjonalną miejscowości turystycznych. Prace dotyczące typologii miejscowości turystycznych były cytowane w zagranicznej literaturze geogra- ficznej, przy czym najobszerniej w podręczniku D. Pearce’a pt. Tourism Today:

A Geographical Analysis (New York 1987).

W latach 70. prof. Jackowski podjął też studia zmierzające do przedstawienia tradycji badań z zakresu geografii turyzmu w Polsce oraz historii turystyki.

Rozszerzoną wersję swoich dociekań naukowych przedstawił w podręczniku pt. Podstawy geografii turyzmu (wspólnie z J. Warszyńską). W tym nurcie mieści się również późniejsza praca Profesora związana z dziejami Studium Turyzmu UJ, a także redakcja całego tomu pt. Studium Turyzmu Uniwersytetu Jagiellońskiego (1936-1939) (Kraków 1992).

Po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego zainteresowania naukowe prof. A. Jackowskiego skoncentrowały się wokół zagadnień związanych z geogra- fią religii, a zwłaszcza z migracjami pielgrzymkowymi – zarówno w skali świa- towej, jak krajowej. Badania takie nie stanowiły przedtem przedmiotu odrębnych studiów w polskiej geografii. Skromna była również w tym zakresie światowa literatura geograficzna i religioznawcza. W swoich pracach Profesor przedstawiał swój punktu widzenia na istotę geografii religii i specyfikę badań tej dyscypliny nauk geograficznych. Interesowały go głównie aspekty historyczno-przestrzen- ne migracji pielgrzymkowych oraz ich wpływ na przekształcenia fizjonomiczne i społeczno-ekonomiczne, zarówno poszczególnych ośrodków kultu religijnego,

1 Na wniosek wydawnictwa PWN podręcznik ten został wyróżniony nagrodą zespołową Ministra NSzWiT II stopnia (1979 r.).

2 Za pracę tę otrzymał nagrodę Ministra NSzWiT III stopnia (1984 r.).

(4)

jak też całych regionów, a nawet krajów. Podjęte badania stanowiły zatem pró- bę uzupełnienia tej luki w literaturze światowej. W publikowanych artykułach prof. Jackowski zarysował główne problemy badawcze geografii pielgrzymek na przykładzie Polski oraz krajów islamu. Prace te były cytowane w szeregu publikacji zagranicznych związanych z geografią religii. Był zaproszony do przedstawienia wyników swych badań na temat migracji pielgrzymkowych w Polsce w specjalnej edycji Annals of Tourism Research (vol. 19, no 1, 1992), periodyku wydawanego przez Pergamon Press Inc. (USA).

Syntezę studiów w dziedzinie geografii religii stanowią dwie obszerne monografie Zarys geografii pielgrzymek (Kraków 1991) i Pielgrzymki i turystyka religijna w Polsce (Warszawa 1991)³. W pierwszej przedstawiono najważniejsze zagadnienia związane z pielgrzymkami we współczesnych religiach świata. Za- prezentowano je w ujęciu historycznym i przestrzennym na tle podstawowych założeń danej wiary oraz wynikających z nich nakazów religijnych inspirujących decyzję o podjęciu pielgrzymki. Druga monografia stanowi szczegółowe studium migracji pielgrzymkowych w naszym kraju w kontekście uwarunkowań kulturowych i społeczno-ekonomicznych. Obie prace stanowiły novum w polskiej geografii i w jakimś stopniu uzupełniały lukę w literaturze światowej w zakresie tej dziedziny badań geograficznych.

Poprzez swe intensywne badania nad geograficznymi aspektami zjawisk i procesów religijnych prof. A. Jackowski stworzył od podstaw nową w Polsce dyscyplinę nauk geograficznych – geografię religii. Oryginalność jego prac z tej dziedziny polega m.in. na tym, że poszukuje on miejsca dla badań geograficznych w tak rozległej i bardzo interdyscyplinarnej problematyce, jaką stanowią zagadnienia religijne. Prace A. Jackowskiego stały się fundamentem nowocześnie traktowanej geografii religii. W tym zakresie jego osiągnięcia nie tylko w skali naszego kraju, lecz i w nauce światowej są nie do przecenienia. Świadczyć o tym mogą m.in. liczne cytowania jego prac w wydawnictwach zagranicznych.

A. Jackowski znalazł się także w gronie konsultantów Encyklopedii Religii PWN (2000-2003), gdzie odpowiedzialny był za dział związany z geografią religii.

Podsumowaniem jego dotychczasowego dorobku w dziedzinie geografii religii stał się pierwszy w Polsce i jeden z nielicznych na świecie podręcznik akademicki pt. Święta przestrzeń świata. Podstawy geografii religii (Kraków 2003).

Szczególny przedmiot badań Profesora stanowią migracje pielgrzymkowe, zarówno w skali całego świata, jak i Polski. Wśród problemów badawczych podejmowanych w okresie ostatnich kilkunastu lat znalazły się również poszcze- gólne ośrodki kultu religijnego w Polsce. Przede wszystkim chodzi tu o dwa największe i najważniejsze ośrodki polskie, a mianowicie Jasną Górę w Często- chowie i Kalwarię Zebrzydowską. Jest bowiem rzeczą paradoksalną, że mimo międzynarodowej rangi tych ośrodków, mimo faktu, że Jasna Góra jest jednym z najważniejszych i największych sanktuariów w świecie chrześcijańskim, zaś

3 Za obie prace uzyskał nagrodę indywidualną Ministra Edukacji Narodowej (1992 r.).

(5)

Kalwaria Zebrzydowska mieści się w grupie pierwszych dwudziestu ośrodków chrześcijańskich na świecie – nie doczekały się one wcześniej opracowań zwią- zanych z ich funkcją pielgrzymkową. Podjęto więc studia z tego zakresu, a ich rezultatem są publikacje dotyczące Kalwarii Zebrzydowskiej oraz Jasnej Góry.

Z inicjatywy prof. Jackowskiego i pod jego redakcją w serii Peregrinus Craco- viensis ukazały się dwie monografie: Tradycje, współczesność i przyszłość pielgrzy- mek w Kalwarii Zebrzydowskiej (Kraków 1995) oraz Jasna Góra światowe centrum pielgrzymkowe (Kraków 1996, wersje polska i angielska). Wspólnie z D. Ptaszyc- ką-Jackowską opracował Studium turystyczne Częstochowy w ramach The Phare Transport Study of the Częstochowa City and Region, realizowanego na zlecenie Wspólnot Europejskich w Brukseli (listopad 1996-luty 1997). Efektem tej pracy była książka Jasnogórskie pielgrzymki w przestrzeni miasta i regionu Częstochowy (Kraków 1998, wspólnie z D. Ptaszycką-Jackowską). Pod redakcją Profesora ukazały się również tomy periodyku „Peregrinus Cracoviensis" poświęcone rozwijającemu się sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach oraz geografii religii. Wyróżniającą się grupą opracowań są też studia dotyczące Karpat jako wykształconego regionu pielgrzymkowego.

Należy podkreślić, że bardzo ważną rolę w rozwoju badań Profesora nad problemtyką geografii religii, a zwłaszcza pielgrzymek odegrało wsparcie du- chowe, jakiego udzielał mu Jan Paweł II. Podczas kilkakrotnych spotkań Ojciec Święty utwierdzał Profesora, że zainicjowanie badań z geografii religii miało duże znaczenie dla rozwoju nauki. Bardzo wysoko oceniał Papież periodyk

„Peregrinus Cracoviensis".

W 1995 r. zakończyła się realizacja projektu badawczego finansowanego przez Komitet Badań Naukowych pt. Przestrzeń i sacrum. Geografia kultury religijnej w Polsce i jej przemiany w okresie XVII-XX w. na przykładzie ośrodków kultu i migracji pielgrzymkowych (PB 0119/P2/92/03), którym kierował prof. A. Jackowski. Pro- jekt wykonywany był w latach 1993-1995 wspólnie z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim oraz zakonem oo. paulinów. Celem przeprowadzonych badań było określenie zakresu przemian przestrzennych i strukturalnych kultury religijnej w Polsce od schyłku średniowiecza do czasów współczesnych, na przykładzie ośrodków kultu i migracji pielgrzymkowych. Ośrodki kultu i pielgrzymki stano- wią bowiem jeden z najbardziej trwałych elementów polskiej religijności. Efektem końcowym badań była publikacja Przestrzeń i sacrum. Geografia kultury religijnej w Polsce i jej przemiany w okresie od XVII do XX w. na przykładzie ośrodków kultu i migracji pielgrzymkowych, wydana pod redakcją naukową Profesora w 1995 r.

Wraz z powstaniem Zakładu Geografii Religii w 1994 r. problematyka badawcza prof. Jackowskiego koncentruje się wokół relacji religia-środowisko przy- rodnicze, funkcja religijna-przekształcenia krajobrazu naturalnego i kulturowego, religia-osadnictwo, religia-migracje ludności, religia-gospodarka. Prowadzone są studia dotyczące ośrodków kultu religijnego i migracji pielgrzymkowych w skali krajowej i międzynarodowej. Dotyczą one zwłaszcza problematyki przekształceń w sieci ośrodków pielgrzymkowych w Polsce w aspekcie prze- strzenno-czasowym i społeczno-ekonomicznym, ośrodków kultu religijnego na

(6)

świecie ze szczególnym uwzględnieniem chrześcijaństwa, szlaków wędrówek religijnych. Część z tych tematów badawczych jest realizowana we współpracy z partnerami zagranicznymi. Zakład posiada wyspecjalizowaną bibliotekę liczącą kilkaset pozycji krajowych i zagranicznych. Rozpoczęto też działania zmierzające do utworzenia dokumentacji ikonograficznej (rysunki, fotografie, przeźrocza) i filmowej dotyczącej szeroko pojętej kultury religijnej. W Zakładzie prowadzone są prace nad kartoteką ośrodków kultu religijnego w Polsce i na świecie.

Prof. Antoni Jackowski był wielokrotnie zapraszany jako konsultant naukowy przez Urząd Miasta Częstochowy, Urzędy Wojewódzkie w Częstochowie i Krakowie, kustoszy sanktuariów na Jasnej Górze, w Kalwarii Zebrzydowskiej oraz w Tuchowie. Wspólnie z prezydentem miasta Częstochowy zainicjował po- rozumienie miast maryjnych Europy, do którego przystąpiły w 1996 r. – oprócz Częstochowy – Altötting, Fatima, Lourdes i Loreto.

Prof. A. Jackowski jest również autorem i redaktorem wielu prac o charakterze popularyzatorskim (liczne hasła do słowników, leksykonów i encyklopedii, a także mapy o treści turystycznej i pielgrzymkowej w atlasach regionalnych i ogólnopolskich). Były one publikowane przez władze wojewódzkie, Komisję Nauk Geograficznych Oddz. PAN w Krakowie i Instytut Geografii UJ⁴ oraz różne wydawnictwa. Profesor był recenzentem projektów badawczych dla Komitetu Badań Naukowych, projektów zagranicznych, a także recenzentem wydawni- czym (PWN, PWE, wydawnictwa uczelniane). Uczestniczył w wielu kongresach międzynarodowych i konferencjach krajowych.

Działalność organizacyjna

Badania naukowe prof. Jackowskiego oraz jego działalność dydaktyczna dotycząca problematyki z zakresu geografii religii stanowiły podstawę do wy- stąpienia przez Instytut Geografii UJ z wnioskiem do Rektora UJ o utworzenie w Instytucie odpowiedniej, wyspecjalizowanej placówki w postaci Zakładu Geografii Religii. Zakład został utworzony zarządzeniem Rektora UJ z dnia 1 czerwca 1994 r. Jest to jedyna tego typu placówka w Polsce, druga w Europie (Eichstätt, Niemcy). Od początku kierownikiem Zakładu jest prof. A. Jackowski.

W Zakładzie wypracował problematykę badawczą i uruchomił studia empiryczne realizowane przez uczniów, współpracowników i doktorantów.

Również w 1994 r. prof. A. Jackowski zainicjował w Instytucie Geografii UJ środowiskowe i interdyscyplinarne Konwersatorium Pielgrzymkowe. Celem Konwersatorium była przede wszystkim integracja krakowskiego środowiska naukowego w zakresie badań szeroko pojętej kultury religijnej, a szczególnie ośrodków kultu i pielgrzymek. Wykłady prezentowali badacze z różnych pla- cówek naukowych (świeckich i kościelnych) Krakowa, a później z całej Polski.

Teksty wykładów publikowane były w periodyku „Peregrinus Cracoviensis".

4 Za współudział w opracowaniu Atlasu Miasta Krakowa otrzymał nagrodę zespołową Ministra Edukacji Narodowej I stopnia (1989 r.).

(7)

Konwersatorium funkcjonowało do końca 2001 r.

Sukcesem organizacyjnym prof. A. Jackowskiego było również utworzenie w Instytucie Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ oryginalnego periodyku naukowego pt. „Peregrinus Cracoviensis". Zaczął się on ukazywać pod jego redakcją od 1995 r. Do końca 2004 r. wydano łącznie 15 zeszytów. Jest to jedyne tego typu czasopismo w Europie. Obejmuje problematykę z zakresu szeroko rozumianej geografii religii, szczególnie zaś pielgrzymowania. Periodyk ma charakter interdyscyplinarny. Coraz częściej wśród autorów pojawiają się na- zwiska zagraniczne.

W 1995 r. (listopad-grudzień) w Częstochowie miała miejsce wystawa autorska prof. A. Jackowskiego pt. Polska pielgrzymująca, która towarzyszyła Międzynarodowemu Forum Ośrodków Kultu Religijnego. Została ona zorga- nizowana przez Urząd Miasta Częstochowy oraz Muzeum Regionalne w Czę- stochowie. Była to pierwsza tego typu wystawa naukowa w Polsce, a zapewne i w Europie. Eksponowane były przede wszystkim mapy, wykresy, tabele pokazujące miejsce pielgrzymek w Polsce w migracjach pielgrzymkowych na świecie (nie tylko w chrześcijaństwie). Szczególnie eksponowana była Jasna Góra.

Wystawę obejrzało około tysiąca osób z Polski i z zagranicy.

W czasie swojej pracy w Instytucie Geografii i Gospodarki Przestrzennej prof. Antoni Jackowski pełnił lub pełni obecnie następujące funkcje:

− kierownik studiów zaocznych w Instytucie Geografii UJ (1973-1982),

− zastępca Dyrektora Instytutu Geografii UJ d/s dydaktycznych (1984-1987),

− prodziekan Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UJ d/s studenckich (1987- -1990),

− dyrektor Instytutu Geografii UJ (1991-1993 i ponownie od 1999),

− dziekan Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UJ (1993-1999),

− kierownik Zakładu Geografii Religii w Instytucie Geografii UJ (od 1994),

− pełnomocnik Rektora UJ d/s współpracy z Uniwersytetem Blaise-Pascal w Clermont-Ferrand, Francja (1984-1994),

− przewodniczący Rady Fundacji im. Stanisława Estreichera (2000-2004),

− członek Senatu UJ (1981-1984 i od 1993),

− od szeregu lat członek wielu Komisji Senackich, Rektorskich i Wydziałowych.

W okresie „dyrektorowania” Profesora uzyskano zgodę na budowę nowe- go obiektu Instytutu Geografii na Kampusie 600-lecia Odnowienia UJ. Profesor z wielkim zaangażowaniem i troską „realizował” kolejne etapy budowy, wiele razy udawał się na kampus i nadzorował wszystkie decyzje związane z nowym budynkiem.

Warto wspomnieć o jeszcze jednej działalności prof. Jackowskiego. W latach 80. aktywnie uczestniczył on w zakładaniu „Solidarności” na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był przewodniczącym Związku w Instytucie Geografii. Prawie dwa lata, biorąc urlop na uczelni, działał w Komitecie Pomocy Uwięzionym i Internowanym, założonym przy Kurii Metropolitalnej w Krakowie.

(8)

Działalność dydaktyczna

Prof. dr hab. Antoni Jackowski jest doświadczonym i zasłużonym nauczycie- lem akademickim. Prowadził wszystkie typy zajęć dydaktycznych. Wykładał geo- grafię religii na uniwersytetach w Rzymie, Clermont-Ferrand i Bazylei. Prowadził wiele zajęć dla studentów geografii i innych kierunków w zakresie geografii spo- łeczno-ekonomicznej, geografii turyzmu oraz z geografii religii. Studenci zawsze darzyli Profesora wielkim zaufaniem. Obok spraw związanych z tokiem studiów przychodzili do niego po porady życiowe, niekiedy nie cierpiące zwłoki. Sami studenci mówili często, że traktują Profesora jak ojca, czy nawet spowiednika.

Pod jego kierunkiem uzyskało dyplom magistra ponad 160 studentów geografii oraz blisko 30 studentów religioznawstwa. Współuczestniczył w staraniach o utworzenie w Instytucie Geografii UJ pierwszej w Polsce specjalności z geografii turyzmu (uruchomiona od 1977 r.) i utworzenie dla niej programu studiów. Od 2002 r. jest opiekunem naukowym studentów na Międzywydziałowych Indy- widualnych Studiach Humanistycznych UJ. Od 1995 r. prowadzi seminarium doktoranckie z geografii religii. Opiekował się 3 habilitantami. Wypromował 3 doktorów. Pięć dalszych osób ma otwarty przewód doktorski. Był recenzentem w 3 przewodach profesorskich, 5 habilitacyjnych, 8 doktorskich, a także wnio- sków o stanowiska profesorów zwyczajnych i nadzwyczajnych. Był inicjatorem oraz współorganizatorem Podyplomowego Studium Pielgrzymki. Turystyka Re- ligijna, utworzonego w 1995 r. wspólnie przez Instytut Geografii UJ, Jasną Górę oraz Wyższą Szkołę Języków Obcych i Ekonomii (obecnie Akademia Polonijna) w Częstochowie.

Członkostwo w towarzystwach naukowych za granicą i w kraju. Komitety redakcyjne. Nagrody i wyróżnienia

Aktywna postawa naukowa oraz ogromna wiedza Profesora zostały wielokrotnie dostrzeżone i docenione. W 1996 r. prof. Antoni Jackowski został mia- nowany przez Jana Pawła II członkiem czteroosobowej tzw. „Misji Papieskiej”, reprezentującej Ojca Świętego podczas Międzynarodowego Kongresu Maryjnego w Częstochowie (sierpień 1996). W 1997 r. prof. Jackowski został powołany na członka-korespondenta Papieskiej Międzynarodowej Akademii Maryjnej w Rzymie. Jest jednym z nielicznych członków świeckich i jedynym geografem.

W latach 1991-1993 Profesor był przedstawicielem Polski w Komisji d/s Eu- ropejskich Szlaków Kulturowych Rady Europy, opracowując europejskie szlaki monastyczne i pielgrzymkowe.

W latach 1973-1993 był członkiem-korespondentem International Geographical Union, Commission of Geography of Tourism and Leisure. Brał czynny udział w pracach Komisji, m.in. w realizacji problemu badawczego dotyczącego sta- cji sportów zimowych na świecie (wspólnie z J. Warszyńską). Od 1987 r. jest

(9)

członkiem-korespondentem International Working Group on the Geography of Belief Systems. W ramach Grupy nawiązał kontakty naukowe z geografami szeregu krajów, którzy prowadzą badania z zakresu geografii religii. Od 1989 r. jest też członkiem Society of Pilgrimages Studies (Allahabad, Indie) oraz został powołany do 10-osobowego grona Corresponding Editors periodyku Towarzystwa Bulletin of the Society of Pilgrimages Studies. Ponadto jest członkiem Komitetu Nauk Geogra- ficznych PAN (od 1984 r.), a od 2003 r. członkiem jego Prezydium. Działa także w Komisji Nauk Geograficznych PAN Oddz. w Krakowie (od 1987 r.), w Polskim Towa- rzystwie Geograficznym (od 1960 r.) oraz był członkiem Rady Naukowej (1993-1999) Międzywydziałowego Zakładu Studiów Europejskich UJ. Profesor pełnił także funkcje sekretarza redakcji Zeszytów Naukowych UJ, Prace Geograficzne, Seria Geografia Ekonomiczna (1980-1991). Był członkiem Komitetu Redakcyjnego kwartalnika Ruch Turystyczny (SGPiS-SGH Warszawa, 1979-1990), Komitetu Redakcyjnego czasopisma Turyzm (Uniwersytet Łódzki), Komitetu Redakcyjnego periodyku Folia Geographica Uniwersytetu w Prešowie (od 2002 r.), Komitetu Redakcyjnego Studiów Geograficznych Uniwersytetu Wrocławskiego, Komitetu Redakcyjnego Prac Geograficznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Rady Programowej kwartalnika UJ Alma Mater (1993-1999), Rady Programowej Centrum Edukacji Kadr Turystycz- nych (od 1997 r.), Sekcji P04E przy Zespole P-4 KBN (2000-2003) oraz Ekspertem Państwowej Komisji Akredytacyjnej (2003), Przewodniczącym Konferencji Kierow- ników Geograficznych Jednostek Uczelnianych (od 2002) i członkiem Komitetu Narodowego ds. Współpracy z Międzynarodową Unią Geograficzną (od 2003).

Prof. Antoni Jackowski jest laureatem Nagród Ministra Edukacji Narodo- wej oraz Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2002), Złotą Odznaką Polskiego To- warzystwa Geograficznego (1998), odznaką „Zasłużony dla Rozwoju Województwa Częstochowskiego” (1998) oraz „Zasłużony Działacz Turystyki” (1971). Od 1993 r.

należy do Rycerstwa Orderu Jasnogórskiej Bogarodzicy.

Prof. Antoni Jackowski należy do wąskiego grona polskich geografów, ***

którzy wytyczyli nowe, oryginalne pole badawcze w geografii (geografia turyzmu, geografia religii), określając przedmiot i zakres jego badań, opracowując odpowiednią metodologię badań, a co może najważniejsze – wykonując szereg prac empirycznych, dokumentujących przydatność swoich przemyśleń i docie- kań teoretycznych. Należy do nielicznej w Polsce grupy geografów najbardziej twórczych zarówno badawczo, jak i organizacyjnie.

Wielka aktywność prof. Antoniego Jackowskiego na polu badawczym, organizacyjnym i dydaktycznym sprawiła, że osobiście sam profesor, ale rów- nież geograficzny ośrodek krakowski (Instytut, Zakład), znany jest powszechnie – zarówno w Polsce, jak też w Europie, Ameryce Północnej i w niektórych krajach azjatyckich (m.in. Indie, Japonia) – jako centrum badawczo-dydaktyczne geografii religii i geografii turyzmu.

(10)

Dla Profesora bycie naukowcem to nie zawód, ale to specjalna służba, powołanie wymagające poświęcenia się bez reszty, czego my uczniowie, mo- gliśmy stale doświadczać w kontaktach z naszym Mistrzem. Stale mogliśmy też doświadczać wielkiej życzliwości i serdeczności Profesora, wielkiej troski o nas.

Za to wszystko dziękujemy.

Elżbieta Bilska-Wodecka Izabela Sołjan

(11)

Biography of a scientist

Professor Antoni Jackowski was born on June 1, 1935 in Brugge (Belgium) to a family of exceptional merit. His mother – Maria Modrakowska was one of the best sopranos in Europe and his father was a member of the Polish Parliament in Belgium and Luxembourg before the war. The family played an important part in the fight for the Polish identity of Wielkopolska. Professor Jackowski came back to Poland with his parents and brother in 1939. They spent the dif- ficult years of the Nazi occupation in Olsztyn near Częstochowa. This is when the professor’s special relationship with the sanctuary of Jasna Góra and the Black Madonna started, which had a great impact on his later life and career.

He graduated from a primary school in Częstochowa and started his education at a junior secondary school there. In 1948 the family moved to Cracow.

As early as in the 9^th grade of secondary school the Professor decided to become a geographer and a polar explorer as he was fascinated with the reading of ‘Dzieje wypraw polarnych’ (the History of Polar Exploration) by A.B. Dobro- wolski. He studied geography at the Jagiellonian University Faculty of Biology and Earth Sciences in the years 1954-1959. After graduation he earned Master’s title in economic geography. In 1960 he started working at the Jagiellonian library, initially to commission and from 1961 on a contract of employment, as a librarian. Then, in the years 1967-1972 he worked at Cracow’s development center of tourist areas (Pracownia Krakowska Zakładu Zagospodarowania Tu- rystycznego GKKFiT) as a senior designer. In 1971 he defended his doctoral thesis entitled ‘Turystyka jako element gospodarki Podhala. Studium z geografii turyzmu’ (Tourism as an Element of Podhale’s Geography. A Study in Tourism Geography) at the Jagiellonian University Institute of Geography and earned a PhD in geography. From October 1, 1972 he has been working at the Jagiellonian University Institute of Geography (from 2000 – the Jagiellonian University Insti-

T ^he scienTific, organizaTional

and Teaching achievemenTs

of professor anToni jackowski

(12)

tute of Geography and Spatial Management). He began his work at the Faculty of Regional Geography headed by Professor Antoni Wrzosek, whom he considers his master until the present day, and then, in1980 he moved to the newly-formed Faculty of Tourism Geography. He became an associate professor in 1983 when he defended his Habilitation dissertation in tourism geography entitled „Typo- logia funkcjonalna miejscowości turystycznych (na przykładzie województwa nowosądeckiego)” (Functional Typology of Tourist Resorts (on the example of the Nowy Sącz region). Soon after he went on an Austrian Institute, Pax Christi and Werk Janineum scholarship to Vienna. In October 1984 he was appointed Assistant Professor and in March 1992 he was awarded the title of a Professor of Natural Sciences. On June 26 1991, he was appointed Extra-Ordinary Profes- sor by the Rector of the Jagiellonian University. On April 1, 1998 the Minister of Education granted him the title of the Ordinary Professor.

Scientific activity and research

At the beginning of his career as a scientist Professor Jackowski’s research focused on the geography of industry. He published the excerpts of his MA thesis on the glass industry in Poland (Przemysł szklarski w Polsce) (1961). Then he became interested in the issues of tourism geography. Taking advantage of his work at the Jagiellonian Library he set out to prepare a bibliography of Polish tourism at the commission from the GKKFiT’s Tourist Development Department (Departament Zagospodarowania Turystycznego GKKFiT). These 7 volumes of the Polish tourism bibliography (Bibliografia Turystyki Polskiej) were published in the years 1968-1973. A few abridged versions were also published for didactical purposes. When the Professor began his work on this publication he had no models, national or foreign. Some parts of this publication, due to their scope or research methods were described by the reviewers as an authentic scientific achievement. In a way it was a pioneering work that largely contribu- ted to the development of research on tourism. The bibliography also became a model and a basis for the preparation of tourism bibliographies.

When he was employed at Cracow’s development centre of tourist areas Professor Jackowski expanded the scope of his studies on tourism through his active work on land development documentation. He also began methodological research on the economic consequences of regional tourism development on the example of Podhale. His doctoral dissertation entitled Turystyka jako element gospodarki Podhala. Studium z geografii turyzmu (Tourism as an Element of Podhale’s Geography. A Study in Tourism Geography) as well as some other publications were devoted to this issue. These works presented the role of tourism as a factor of influencing the economic development of regions and towns and inspired similar research at other geographic centres. They were also cited in foreign literature. In this period, due to a close cooperation with the Main Sta- tistical Office, Professor Jackowski together with J. Warszyńska and J. Bukowski prepared a methodological proposal for statistical research in tourism.

(13)

27 ThescienTific, organizaTionalandTeachingachievemenTs...

After he began working at the Jagiellonian University Institute of Geogra- phy, the theoretical-methodological studies gained in importance in Professor Jackowski’s publications. They concerned both the theory of the tourism geography as a young discipline at that time and the specific methodological solu- tions. Theoretical issues were covered most extensively in a handbook entitled Podstawy geografii turyzmu (The Fundamentals of Tourism Geography) (with J. Warszyńska)¹, and also in works devoted to terminology. It was Professor An- toni Jackowski together with Professor Jadwiga Warszyńska who are commonly regarded as the founders of the Polish post-war school of tourism geography.

Methodological studies were at that time an important element of the Professor’s research. These were, first of all, syntheses aimed at describing spatial typology with the application of statistical methods, especially concentration and nume- rical taxonomy. These works focused on methodological issues in the tourist resorts typology. His Habilitation dissertation entitled Typologia funkcjonalna miejscowości turystycznych (na przykładzie województwa nowosądeckiego) (Functional Typology of Tourist Resorts (on the example of the Nowy Sącz region)² that contained methodological proposals of the typological procedure for this kind of settlement units was also devoted to this issue. It was the first analysis of the kind in Poland were functional diversity of tourist resorts was presented in a scientific way. Works in tourist resorts typology were quoted in foreign geographical literature, among them most extensively in a handbook by D. Pearce Tourism Today: a Geographical Analysis (New York 1987).

In the 70s Professor Jackowski began studies aimed at presenting the tra- dition of research in tourism geography in Poland and the history of tourism.

An expanded version of his research results was presented in the handbook entitled Podstawy geografii turyzmu (The Fundamentals of Tourism Geography) (together with J. Warszyńska). His later work concentrated on the history of the Jagiellonian University Post-graduate Tourism Course and involved the editing of the entire volume entitled Studium Turyzmu Uniwersytetu Jagiellońskiego (1936-1939) (Kraków 1992) (The Jagiellonian University Study in Tourism) also followed this path.

After Habilitation Professor Jackowski’s research interests focused on religion geography and especially on pilgrimage migration – both worldwide and national. This research had not been the subject of separate geographical studies in Poland before. The international literature in geography and religious science was insignificant in that respect. In his works the Professor presented his viewpoint as regards the subject matter of religion geography and the research characteristics of this discipline. He was mainly interested in historical and spatial aspects of pilgrimage migration and their influence upon the physiognomic

1 Following the request of the PWN publishing house this handbook was awarded a second-degree collective prize by the Education Minister (1979).

2 This work received a third degree award granted by the Education Minister (1984).

(14)

and social and economic changes, both with regard to the individual religious centres as well as the entire regions or even countries. The undertaken studies were thus an attempt to fill in a blank space in international literature. In his articles Professor Jackowski pointed out the main research issues of pilgrimage geography on the example of Poland and Islamic countries. These works were cited in a number of foreign publications in religion geography. He was invited to present his research results on pilgrimage migration in Poland in a special edition of the Annals of Tourism Research (vol. 19, no 1, 1992), a periodical published by Pergamon Press Inc. (USA).

Two extensive monographies Zarys geografii pielgrzymek (A Draft of Pilgrimage Geography) (Kraków 1991) and Pielgrzymki i turystyka religijna w Polsce (Pilgrimages and Religious Tourism in Poland) (Warszawa 1991)³ are a synthesis of studies in religion geography. The first presents the most important issues with regard to pilgrimages in the contemporary world religions both from a historical and a spatial perspective in the light of the fundamentals and rules of a given religion that inspire a decision to go on a pilgrimage.

The second monography is a thorough study of the pilgrimage migrations in our country in the cultural, social and economic context. Both works were a novum in Polish geography and to some extent filled in the blank space in international literature as regards this field of geographic research. Due to his intensive studies of the geographical aspects of religious phenomena and processes Pro- fessor Jackowski created a new geographical discipline in Poland from scratch – a geography of religion. His unique contribution results from the fact that he seeks space for geographical research in such an extensive and interdisciplinary field as religious issues in Poland. Professor Jackowski’s works have become a foundation for religion geography treated in a modern way. The scope of his achievements in this field both on a national and worldwide scale is not to be underestimated. Numerous citations of his works in foreign publications testify to his contribution. Antoni Jackowski was also one of the consultants of the Reli- gion Encyclopedia published by PWN (2000-2003) where he was responsible for the department of religion geography. An achievement that sums up his input in religion geography so far is an academic handbook entitled Święta przestrzeń świata. Podstawy geografii religii (The Sacred World Space. The Fundamentals of religion Geography)(Kraków 2003), the first of the kind in Poland and one among very few in the world.

The professor in his research is especially interested in pilgrimage migration, both on a worldwide and Polish. Among the issues he has studied in the past several years there are also Polish religious centres. These include, first of all, the biggest and the most important Polish centres, that is Jasna Góra in Często- chowa and Kalwaria Zebrzydowska. It is a paradox but despite their international

3 He received an individual award for both works from the Minister of Education (1992).

(15)

fame and despite the fact that Jasna Góra is one of the most important and the lar- gest sanctuaries in the Christian world and Kalwaria Zebrzydowska ranks among the first twenty Christian centres worldwide – never before had they become a subject of research as regards their pilgrimage function. Such studies were thus undertaken and resulted in publications on Kalwaria Zebrzydowska and Jasna Góra. On Professor Jackowski’s initiative and under his leadership as an editor there were two monographies published in the series Peregrinus Cracoviensis:

Tradycje, współczesność i przyszłość pielgrzymek w Kalwarii Zebrzydowskiej (The Past, Present and Future of Pilgrimages to Kalwaria Zebrzydowska) (Kraków 1995) and Jasna Góra światowe centrum pielgrzymkowe (Jasna Góra – the Worl- d’s Pilgrimage Center) (Kraków 1996, in Polish and English). In cooperation with D. Ptaszycka-Jackowska he prepared Studium turystyczne Częstochowy (A Tourist Study of Częstochowa) within the framework of The Phare Transport Study of the Częstochowa City and Region prepared at the request of the Eu- ropean Communities in Brussels (November 1996 – February 1997). This work resulted in a book Jasnogórskie pielgrzymki w przestrzeni miasta i regionu Częstochowy (Jasna Góra Pilgrimages in the Częstochowa City and Region) (Kraków 1998, in collaboration with D. Ptaszycka-Jackowska). He was also the editor of Peregrinus Cracoviensis, a periodical devoted to the developing sanctuary of God’s Mercy in Kraków-Łagiewniki and the geography of religion.

An important part of his research involves studies concerning the Carpathians as a developed pilgrimage region.

It is necessary to stress that the development of Professor ‘s investgations on geography of religion problems, especially those on pilgrimage, was considerably due to a spritual assistance of John Paul II. During several meetings the Holy Father made Professor sure that his initiative in geography of religion research was important for the further development of science. The Pope appreciated higly the journal : ”Peregrinus Cracoviensis”.

In 1995 the research project financed by the Scientific Research Committee - The space and the sacrum. Geography of Poland’s religious culture and its evolution during the 17th-20th c. Cases of sites of cult and pilgrimage migration (PB 0119/P2/92/03) headed by Professor Jackowski was over. The project was realized in the years 1993-1995 together with the Lublin Catholic University and the Pauline order. The studies aimed to define the scope of spatial and structu- ral changes in the religious culture of Poland from the late Middle Ages until the present time on the example of the sites of cult and pilgrimage migration.

The sites of cult and pilgrimage migration are one of the most solid elements of Polish religiousness. The final research result was the publication The space and the sacrum. Geography of Poland’s religious culture and its evolution during the 17th-20th c. Cases of sites of cult and pilgrimage migration published in 1995 and published under the Professor’s scientific editorship.

Since the establishment of the Religion Geography Faculty in 1994 the Pro- fessor’s research has been focused on the relations: religion – environment, religious function – changes in natural and cultural environment, religion – settlement,

(16)

religion – human migration, religion – economy. The studies undertaken concern the centres of religious cult and pilgrimage migration on a worldwide and national scale. They focus especially on the transformation issues of Poland’s pilgrimage centres networks in its space-time and social-economic aspect , religious cult centres in the world with a special emphasis on Christianity, the routes of religious trails.

Some of these issues are covered in cooperation with foreign partners. The faculty has a specialized library with several hundred positions, national and foreign. The works that have begun are aimed at iconographic (drawings, photographs, slides) and film documentation of religious culture in its broad sense. The faculty is also working on the register of religious cult centres in Poland and abroad.

Many a time has Professor Jackowski been invited by the Częstochowa City Office, the Province Office in Częstochowa and Cracow, the curators of Jasna Góra, Kalwaria Zebrzydowska and Tuchów sanctuaries. In collaboration with the Mayor of Częstochowa he initiated the union of Europe’s Marian cities, which was formed in 1996 to include Altötting, Fatima, Lourdes and Loreto together with Częstochowa.

Professor Jackowski is also an author and editor of many popular science positions (numerous dictionary, lexicon and encyclopaedia entries as well as maps for tourists and pilgrims in regional and national atlases). They were published by the province authorities, the Committee of Geographical Sciences of the Polish Academy of Science Cracow Department and the Jagiellonian Uni- versity Institute of Geography⁴ and many publishing houses. The Professor has reviewed many research projects for the Scientific Research Committees well as foreign projects and various positions for publishing houses (PWN, PWE, university publishing houses). He has also participated in many international congresses and conferences organized in Poland.

Organizational activity

Professor’s Jackowski’s research and his didactical activity in the field of religion geography lay the foundations for the Jagiellonian University Institute of Geography application to the Rector regarding the opening of a separate Faculty of Religion Geography within the Institute. The Faculty was created under the Jagiellonian University Rector’s ordinance of June 1, 1994. It is the only faculty of the kind in Poland and the second in Europe (Eichstätt, Niemcy). Professor Jackowski has been the Faculty’s head from its very start. He is responsible for the research subjects and the empirical studies conducted by his disciples, colleagues and PhD students.

Also In 1994 Professor Jackowski initiated an interdisciplinary pilgrimage tutorial course. The course was targeted at the integration of Cracow’s scientific environment with regard to the religious culture studies in general, and espe-

4 For his participation in elaborating of the Atlas of the City of Cracow to Prof. K.Trafas was given in 1989 the 1st rank team award by the Minister of the National Education.

(17)

cially the pilgrimage and cult centres. Scientists from Cracow’s various research institutions (secular and clerical) and then from entire Poland lectured a the course. The lectures were published in the periodical Peregrinus Cracoviensis.

The tutorial course was offered until the end of 2001.

Another organizational success of Professor Jackowski was launching a unique scientific periodical entitled Peregrinus Cracoviensis at the Jagiellonian University of Geography and Spatial Management. It began to appear under his editorship in 1995. The total of 15 issues were published until the end of 2004.

It is the only periodical of the kind in Europe. This interdisciplinary publication covers the issues of religion geography in general and especially pilgrimages.

The number of foreigners publishing in it is increasing.

In 1995 (November - December) in Częstochowa there was an exclusive exhibition of Professor Antoni Jackowski entitled Polska pielgrzymująca (Poland on a pilgrimage) that accompanied the International Forum of Religious Cult Cen- tres. It was organized by the Częstochowa City Office and the Regional Museum of Częstochowa. It was the first scientific exhibition of a kind in Poland and, most probably, in Europe. It included, first of all, maps, graphs, tables showing the pilgrimage sites in Poland in the context of worldwide pilgrimage migration (not only in the Christian world). Jasna Góra was treated with special attention. The exhibition was seen by about a thousand visitors from Poland and abroad.

During his work at the Institute of Geography and Spatial Management Pro- fessor Antoni Jackowski has held the following positions:

– the head of part-time studies at the Jagiellonian University Institute of Geo- graphy (1973-1982),

– a deputy director of the Jagiellonian University Institute of Geography in charge of didactics (1984-1987),

– a pro-dean of the Jagiellonian University Faculty of Biology and Earth Sciences in charge with students’ issues (1987-1990),

– the director of the Jagiellonian University Institute of Geography (1991-1993 and again since 1999),

– a dean of the Jagiellonian University Faculty of Biology and Earth Sciences (1993-1999),

– the director of the Faculty of Religion Geography at the Jagiellonian Univer- sity Institute of Geography (since 1994),

– the Jagiellonian University Rector’s plenipotentiary in charge of the cooperation with Blaise-Pascal University in Clermont-Ferrand in France (1984-1994), – the President of the Stanisław Estreicher Foundation Council (2000-2004), – a member of the Jagiellonian University Senate (1981-1984 and since 1993) – a member of many Committees appointed by the Senate, Rector or Faculty.

During his ‘term of office’ at the Institute the construction of a new building of the Geography Institute at the new university campus was approved. The Pro- fessor was greatly involved in consecutive stages of the building construction, he visited the campus many times and supervised all decisions with regard

(18)

to the new building. There is one more field of Professor’s activity that is worth mentioning. In the 80s he was actively involved in creating the ‘Solidarity’ trade union structures at the Jagiellonian University. He was the union’s president at the Institute of Geography. For over two years, when on a leave from university, he was active in the Committee for the Assistance to the Imprisoned and Interned founded at the Metropolitan Curia in Cracow.

Didactical activity

Professor Antoni Jackowski is an academic teacher of merit and broad experience. He has taught all types of courses. He had lectures in geography at the universities in Rome, Clermont-Ferrand and Basilea. He has taught social- economic geography, tourism geography and religion geography to the students of geography and other majors. Students always put trust in Professor. Beside problems concerned with their studies, they ask advice of him in the personal ones, sometimes urgeht. The students used to treat Professor like father or even confessor. Under his instruction over 160 geography students and 30 religious science students earned an MA diploma. He has taken an active part in the attempt to open a major in tourism geography at the Jagiellonian University Institute of Geography (launched in 1977) and he has worked on its curriculum. Since 2002 he has been a tutor for students from the Jagiellonian University Interfaculty Stu- dies in the Humanities. Since 1995 he has been teaching a PhD seminar in religion geography. He has had 3 doctoral students. He has promoted three doctorates.

Five more persons have begun a doctoral dissertation under his supervision.

He has reviewed three professor’s, 5 Habilitation and 8 doctoral dissertations as well as the applications for the ordinary and extra-ordinary professorships. He has initiated and co-organized a postgraduate course ‘Pilgrimage. Religious To- urism’ launched in 1995 in collaboration with the Jagiellonian University Institute of Geography, the sanctuary of Jasna Góra, the Higher School of Foreign Languages and Economics (currently the Polonia Academy) in Częstochowa.

Membership in scientific societies in Poland and abroad.

Editorial Boards. Awards and honours

The professor’s activity in research studies and his broad knowledge have been recognized and appreciated many a time. In 1995 Professor Jackowski was nominated to the ‘Papal Mission’ by John Paul II that was to represent the pope during the Pontifical International Marian Academy in Częstochowa (August 1996). In 1997 Professor Jackowski was appointed a corresponding member of the Pontifical International Marian Academy in Rome. He is one of its very few secular members and the only geographer.

In the years 1991-1993 the Professor represented Poland at the Council of Europe Cultural Routes Committee working on the European monastic and pilgrimage routes.

(19)

In the years 1973-1993 he was a corresponding member of the Internatio- nal Geographical Union, Commission of Geography of Tourism and Leisure.

He was actively involved in the Commission works, among others in the research programme on winter resorts in the world (in collaboration with Jadwiga Warszyńska). Since 1987 he has been a member-correspondent of the Inter- national Working Group on the Geography of Belief Systems. In this Group he has forged scientific contacts with geographers from many countries who study religion geography. Since 1989 he has also been a member of the Society of Pilgrimage Studies (Allahabad, India) and he was nominated to join a group of ten Corresponding Editors of Bulletin of the Society of Pilgrimages Studies, the Society’s bulletin. He has also been a member of the Committee for Geogra- phical Sciences, part of the Polish Academy of Sciences (since 1984) and since 2003 he has been a member of its Presidium. He has also been involved in the works of the Commission of Geographical Sciences, part of the Polish Academy of Sciences, in its Cracow branch (since 1987) and in the Polish Geographical Society (since 1960) and was a member of the Research Council (1993-1999) of the Jagiellonian University Interdisciplinary Faculty of European Studies.

The Professor has also served as an editorial board secretary of Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, Seria Geografia Ekonomiczna (1980-1991).

He was a member of the editorial boards of the Ruch Turystyczny quarterly (SGPiS-SGH Warszawa, 1979-1990), the Folia Geographica periodical of Prešov university (since 2002), the Studia Geograficzne of Wrocław University, the Prace Geograficzne of the Jagiellonian University, the Programme Council of the Jagiellonian University quarterly ‘Alma Mater’ (1993-1999), the Education Centre of the Tourist Services Professionals (since 1997), Section P04E at Team P-4 of the Scientific Research Committee (2000-2003) and an expert of the National Accredi- tation Committee (2003), the President of the Confederation of the Geographical University Units Directors (since 2002) and a member of the National Committee for Cooperation with the International Geographical Union (since 2003).

Professor Antoni Jackowski has been awarded by the Education Minister and the Rector of the Jagiellonian University. He has been granted the most prestigious Polish award – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2002), the Gold Medal of the Polish Geographical Society (1998), the medal of a ‘Great Contribution to the Częstochowa Province Development’ (1998) and a „Distinguished Activist in To- urism” (1971). Since 1993 he has been a member of the Jasna Góra Lady Knights.

Profesor Antoni Jackowski is one among very few Polish geographers who blazed new, unique trails in geography (tourism geography, religion geography) by defining the subject and the scope of research, preparing specific research methodology and, what seems to be the most important, by being involved in a number of empirical studies that document the practical application of his consi- derations and theoretical pursuits. He belongs to the group of Polish geographers who are the most creative as regards research as well as organizational activity.

It is the Professor’s research, organizational and didactical activity that made him and Cracow’s geographical centre (the Institute and the Faculty)

(20)

widely recognized – in Poland as well as in Europe, North America and some Asian countries (among them India and Japan) – as the centre of research and education in religion geography and tourism geography.

Being a scientist a is not a profession but also a service for the Professor, a vocation that requires full involvement and sacrifice, which we as students could observe in the contacts with our Master. We have always enjoyed the Pro- fessor’s great affinity kindness and care. And for all that we remain grateful.

Elżbieta Bilska-Wodecka Izabela Sołjan

(21)

Budynek szpitala św. Jana w Brugge (Belgia),

gdzie 1 czerwca 1935 r. przyszedł na świat prof. Antoni Jackowski

Dworek we Wronczynie, miejsce rodowe Jackowskich

(22)

Antoni Jackowski (z prawej) z matką Marią Modrakowską-Jackowską i bratem Tadeuszem, Olsztyn k/Cz-wy ok. 1943 r.

Teatr studencki UJ. Sztuka B. Brechta Karabiny Pani Carrar, Kraków, 1957 r.

i bratem Tadeuszem Maksymilianem, Olsztyn k/Częstochowy, ok. 1942 r.

Bal geografa, Kraków 1956 r.

(za A. Jackowskim m.in. M. Tyczyńska)

(23)

Badania terenowe z hydrologii, Jaworki k/Szczawnicy, lipiec 1955 r.;

od lewej stoją: A. Jackowski, R. Wróbel, A. Czemerda, J. Pałka, NN, T. Gerlach, leżą: M. Kaszyca, Z. Horawa

Podczas praktyki terenowej z geomorfologii prowadzonej przez Marię Tyczyńską, Dobra, 1956 r.

(24)

Promocja doktorska w Auli Collegium Novum UJ, Kraków, 1971 r.

(25)

(26)

Watykan, XI 1989 r.

(27)

Międzynarodowy XIX Kongres Mariologiczny i XII Maryjny, Częstochowa-Jasna Góra, 18-26 VIII 1996 r. Msza św. na Jasnej Górze na zakończenie Kongresu; od lewej:

o. Generał Stanisław Turek OSPPE, Ks. Prymas Józef Glemp, o. Ireneusz Pompa OSPPE, o. Przeor Jasnej Góry Izydor Matuszewski OSPPE, prof. Antoni Jackowski,

ks. Tadeusz Matras (fot. Wojciech Stan)

Pielgrzymka Narodowa do Ziemi Świętej w Roku Jubileuszowym 2000;

od lewej: prof. Antoni Jackowski, prof. Kazimierz Krzemień, prof. Stefan Skiba

(28)

(29)

IX Warsztaty Badawcze z Geografii Turyzmu, Stacja Naukowa IG UJ w Łazach k/ Bochni, 11-13 IX 1997 r.; tradycyjne sadzenie drzewka; w środku: S. Liszewski i A. Jackowski

Międzynarodowa Konferencja „Strategia Rozwoju Turystyki Poprzez Podnoszenie Jakości", Kraków, 8-10 X 1998 r.

(30)

Dziekan prof. A. Jackowski dziękuje na zakończenie swej kadencji Dyrektorom Instytu- tów Wydz. BiNoZ za sześcioletnią współpracę – Stacja Naukowa IGUJ Łazy k/Bochni, VI 1999 r.; od lewej: S. Biliński, A. Jackowski, S. Skiba, T. Sarna, A. Ślączka, A. Górecki,

L. Witalińska, M. Angiel (fot. Kazimierz Krzemień)

od lewej: Rektor UJ prof. Franciszek Ziejka, dziekan prof. Antoni Jackowski, z tyłu Zespół Pieśni i Tańca „Słowianki” (fot. Maria Baścik)

(31)

Pierwszy Festiwal Nauki UJ, Kraków, V 2000 r. Stoisko Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ; od lewej: mgr Renata Fortin, mgr Jerzy Sokołowski,

prof. Kazimierz Krzemień, prof. Antoni Jackowski (fot. Danuta Ptaszycka-Jackowska)

Po Mszy św. na Wawelu, 26 VII 2000 r. – w drodze na Śniadanie Profesorskie w Collegium Maius; od lewej: prof. Tadeusz Ulewicz, dr Teresa Bałuk-Ulewicz,

dr Stanisław Dziedzic, prof. Antoni Jackowski, dr Maria Ziejka, Rektor UJ prof. Franciszek Ziejka, prof. Franciszek Sławski (fot. Konrad K. Pollesch)

(32)

Bal z okazji Jubileuszu 120-lecia Koła Geografów UJ im. L. Sawickiego, Kraków, 23 XI 2001 r. – moment krojenia jubileuszowego tortu przez J. Kabat i A. Jackowskiego

(33)

Pożegnanie mgr Elżbiety Zbadyńskiej, długoletniej kierowniczki Biblioteki IGUJ, Kraków, 27 VI 2002 r.; od lewej: prof. Antoni Jackowski, mgr Elżbieta Zbadyńska,

mgr Krystyna Dziedzic, mgr Jerzy Sokołowski

Konferencja Kierowników Uczelnianych Jednostek Geograficznych,

Ustka, 29-30 V 2003 r.; od lewej profesorowie: Andrzej Richling, Stanisław Liszewski, Jan Drwal, Antoni Jackowski

(34)

Bp Tadeusz Pieronek – Rektor PAT, prof. Franciszek Ziejka – Rektor UJ, mgr inż. Tadeusz Dulba – Prezes „Budostalu-2", prof. Antoni Jackowski – Dyrektor IGiGPUJ

Promocja książki Jasnogórskie pielgrzymowanie bez granic prof. A. Jackowskiego wydanej w serii „Biblioteka Niedzieli”, Częstochowa, 15 IV 2005 r.; od lewej: o. Jan Pach OSPPE,

prof. Kazimierz Krzemień, prof. Antoni Jackowski, o. Zachariasz S. Jabłoński OSPPE