Pan
Janusz Kochanowski
Rzecznik Praw Obywatelskich
Szanowny Panie Rzeczniku
Odpowiadając na pismo z dnia 8 sierpnia 2008 r. (sygn.akt RPO-595749-I/08/JS/AB) w sprawie oceny efektywności podejmowanych przez polskie organy władzy publicznej działań na rzecz zwalczania dopingu w sporcie, uprzejmie informuję, że kwestia walki z dopingiem stanowi ważny element w strategii działań Ministerstwa Sportu i Turystyki na rzecz rozwoju sportu w Polsce.
Zgodnie z art. 51 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie kwalifikowanym (Dz.U. Nr 155 poz. 1298 z późn. zm.) organem właściwym w sprawach dopingu jest Komisja do Zwalczania Dopingu w Sporcie (Komisja). Do zadań Komisji należy w szczególności:
- opracowywanie propozycji rozwiązań prawnych i programów walki z dopingiem w sporcie, - przeprowadzanie kontrolnych badań antydopingowych,
- prowadzenie edukacji profilaktycznej,
- upowszechnianie listy środków farmakologicznych i metod uznanych za dopingowe.
W działaniach Komisji istotnym elementem, oprócz prowadzenia kontroli antydopingowych, jest szeroko zakrojona działalność edukacyjna i informacyjna w zakresie szkodliwości i nielegalności stosowania zakazanych substancji dopingowych w sporcie zarówno kwalifikowanym jak i powszechnym.
W maju 2006 r. decyzją Przewodniczącego Komisji powołano Radę Edukacyjno- Profilaktyczną do zwalczania dopingu w sporcie.
Do podstawowych zadań Rady należy:
upowszechnienie znajomości przez osoby uprawiające sport kwalifkowany listy zabronionych substancji i metod oraz ujemnych skutków ich stosowania,
- upowszechnienie wśród opiekunów sportowych, trenerów, lekarzy sportowych i fizjoterapeutów wiedzy o zabronionych substancjach i metodach, ich ujemnych skutkach dla zdrowia, a także zasadach przeprowadzania kontroli antydopingowej,
- eliminacja wśród rodziców dzieci i młodzieży uprawiającej sport akceptacji stosowania dopingu jako działania antywychowawczego i poważnie zagrażającego zdrowiu i życiu ich dzieci,
- doprowadzenie do powszechnej dezaprobaty dla stosowania dopingu w sporcie.
Powyższe zadania są realizowane m.in. poprzez finansowanie wydawnictw promujących wiedzę na temat dopingu (książki i broszury) jak i planowaną na wiosnę 2009 r. przez Komisję do Zwalczania Dopingu w Sporcie w porozumieniu z Ministrem Sportu i Turystyki kampanię informacyjno -promocyjną zachowań antydopingowych i promowania wiedzy o szkodliwości dopingu.
W ramach upowszechniania wiedzy o środkach i metodach dopingujących, w 2007 r.
uruchomiono infolinię, na której przez całą dobę można otrzymać wyczerpującą informację na temat środków zabronionych w sporcie. Infolinia służy sportowcom, trenerom i lekarzom sportowym w przypadku wątpliwości czy dany lek, środek czy metoda jest zabroniona w sporcie. Ponadto w 2008 r. ze środków Komisji uruchomiono internetową bazę danych o lekach zawierających środki zabronione w sporcie.
Do działań mających na celu upowszechnienie wiedzy o środkach i metodach dopingowych należą również konferencje:
- konferencja w PKOl dla lekarzy sportowych,
- konferencja dla trenerów Szkół Mistrzostwa Sportowego „Aktualne problemy zwalczania dopingu w sporcie kwalifikowanym" (7 i 12 grudnia 2007 r.),
- przedolimpijska konferencja edukacyjna poświęcona problemom Sportu wyczynowego, skierowana do lekarzy zajmujących się sportem wyczynowym (maj/czerwiec 2008).
W 2007 r. na zlecenie Komisji przeprowadzono w ośrodkach Centralnego Ośrodka Sportu szkolenia kadry olimpijskiej w których wzięło udział łącznie 256 osób. W ramach szkoleń zawodnicy byli informowani o przepisach antydopingowych, środkach i metodach zabronionych w sporcie. Szkolenia te były kontynuowane w 2008 r.
Prowadzone przez Komisję kontrole antydopingowe poza rolą kontrolną i prewencyjną mają również walor edukacyjny. Kontrolerzy przeprowadzający kontrolę antydopingową w trakcie pobierania próbek od zawodnika tłumaczą mu jego prawa i obowiązki, wyjaśniają procedury antydopingowe oraz ostrzegają przed konsekwencjami dyscyplinarnymi stosowania niedozwolonych środków i metod. Działania te są istotne zwłaszcza dla młodych sportowców, którzy poddają się kontroli antydopingowej po raz pierwszy a ich dotychczasowa wiedza o dopingu jest niewielka lub nie ma tej wiedzy wcale.
W zakresie prowadzonych przez Komisję kontroli antydopingowych, w II połowie 2007 r. na zlecenie Komisji przeprowadzono 2130 kontrolnych badań antydopingowych w 40 dyscyplinach Sportu. W 29 przypadkach stwierdzono u zawodników obecność zabronionych substancji co stanowi 1,6 % ogólnej liczby wykonanych testów.
W I połowie 2008 r. podobnie jak w latach ubiegłych przeprowadzanie badań antydopingowych opierało się na wytycznych przygotowanego i zatwierdzonego przez Komisję strategicznego planu działań. Plan ten zakładał zwiększenie liczby prowadzonych testów antydopingowych z uwagi na rok Igrzysk Olimpijskich w Pekinie. W 2008 r. założono wykonanie około 2500 testów antydopingowych z czego większość z nich miała uwzględniać badania antydopingowe na kandydatach oraz zawodnikach już zakwalifikowanych do Igrzysk Olimpijskich. W okresie 01.01.2008 - 30.06.2008 wykonano 1413 kontrolnych badań antydopingowych w 34 dyscyplinach sportu, co stanowi wykonanie w 56,84 % planu rocznego. W przeprowadzonych badaniach stwierdzono 15 przypadków złamania przepisów antydopingowych.
Ministerstwo Sportu i Turystyki wraz z Komisją do Zwalczania Dopingu w Sporcie, oraz Instytutem Sportu na bieżąco współpracują z Światową Agencją Antydopingową (WADA) oraz europejskimi i krajowymi organizacjami i instytucjami zajmującymi się walką z dopingiem w sporcie w celu wymiany doświadczeń, bieżącej aktualizacji i zwiększenia skuteczności przepisów antydopingowych jakie zawarte są w Światowym Kodeksie Antydopingowym przyjętym w 2003 r.
W celu dostosowania polskich rozwiązań prawnych i instytucjonalnych w zakresie dopingu w sporcie do standardów światowych, Polska ratyfikowała i jest stroną Międzynarodowej Konwencji o zwalczaniu dopingu w Sporcie z 2005 r. oraz Konwencji
Antydopingowej Rady Europy z 1989 r. Obie umowy stanowią podstawę w organizacji zwalczania dopingu i współpracy między krajami na tym polu.
Również na polu współpracy europejskiej, władze polskie współpracują w celu realizacji stanowisk jakie Unia Europejska przedstawiła w przyjętym przez Radę Europejską w 1998 r.
Wspólnotowym planie w sprawie zwalczania dopingu w sporcie oraz Rezolucji Parlamentu Europejskiego z 2005 r., a także przyjętej w 2007 r. przez Komisję Europejską Białej Księgi na temat Sportu, która zakłada ściślejszą współpracę narodowych agencji antydopingowych w ramach Unii Europejskiej.
W tym celu przedstawiciele Komisji uczestniczą w międzynarodowych konferencjach i sympozjach dotyczących problematyki walki z dopingiem w sporcie, a także wymieniają doświadczenia z przedstawicielami narodowych organizacji antydopingowych.
i
W II poł. 2007 r. członkowie Komisji oraz jej pracownicy wzięli udział w 8 międzynarodowych konferencjach i spotkaniach:
1) wizyta w rumuńskiej Agencji do Zwalczania Dopingu w Sporcie oraz szkolenie programu komputerowego ADAMS (zintegrowanego systemu do zarządzania badaniami
antydopingowymi) - Bukareszt 3-7.09.2007 r.
2) zebranie Środkowoeuropejskiej Organizacji Antydopingowej CEADO - Bukareszt 9.09.2007 r.,
3) spotkanie Grupy Doradczej do spraw Europejskiej Konwencji Antydopingowej - Paryż 15.10.2007 r.,
4) Europejska Konferencja w sprawie Zwalczania Dopingu w Sporcie - Lizbona 24.10.2007 r.,
5) 26 Konferencja Grupy Monitorującej Rady Europy - Madryt 12.11.2007 r.,
6) 9 Konferencja Europejskiego Forum Koordynującego Światowej Agencji Antydopingowej -Madryt 13.11.2007 r.,
7) Międzynarodowa Konferencja Konwencji Antydopingowej UNESCO - Madryt 14.11.2007 r.,
8) Światowa Konferencja Zwalczania Dopingu w Sporcie - Madryt 14-17.11.2007 r.
W I poł. 2008 r. członkowie Komisji wzięli udział w 3 spotkaniach:
1) warsztaty ANADO (Association of National Anti -Doping Organization) -
Lozanna 30.03-1.04.2008 r.,
2) spotkanie WADA-CEADO - Wiedeń 26.03.2008 r.,
3) spotkanie Pt. „Anti - Doping Workshop" zorganizowane przez Austriackie Laboratorium Antydopingowe - Wiedeń 27.03.2008 r.
W listopadzie 2007 r. w Madrycie odbyła się Trzecia Światowa Konferencja na temat Zwalczania Dopingu w Sporcie, na której przyjęto zmiany do Światowego Kodeksu Antydopingowego (Kodeks), w opracowaniu których czynnie uczestniczył przedstawiciel Komisji do Zwalczania Dopingu w Sporcie. Nowy kodeks umożliwi większą elastyczność w stosowaniu kar, szczególnie w przypadku sportowców tłumaczących używanie zakazanych substancji np. astmą. Poza tym zawodnicy przyłapani na dopingu nie będą mogli liczyć na uniknięcie kary bądź zmniejszenie jej surowości tłumacząc się np. nieświadomym przyjęciem zakazanych środków. Sportowcy będą także zobligowani do szczegółowego informowania Światowej Organizacji Antydopingowej WADA i innych organizacji antydopingowych o swoich planach antydopingowych, by ułatwić kontrolerom przeprowadzenie badań.
Zmieniony Kodeks wejdzie w życie w dniu 1 stycznia 2009 r.
Wszystkie wymienione powyżej działania mają na celu zarówno walkę z dopingiem, który niszczy podstawową zasadę rywalizacji w sporcie jaką jest fair play, jak i ochronienie sportowców i młodzieży przed zgubnymi dla kariery zawodniczej, a przede wszystkim dla zdrowia skutkami stosowania dopingu.
Ministerstwo Sportu i Turystyki wraz z Komisją do Zwalczania Dopingu w Sporcie oraz związkami i stowarzyszeniami sportowymi będzie nadal realizować program walki z dopingiem w sporcie, a także prowadzić szeroką akcję edukacyjną wśród sportowców i młodzieży, tak by przede wszystkim zapobiegać patologiom współczesnego sportu, a nie tylko zwalczać zaistniałe w nim już negatywne zjawiska.
Dokonując efektywności przedstawionych działań w zakresie zwalczania dopingu w sporcie, należy przede wszystkim zauważyć, że kwestia dopingu i walki z nim zajmuje w działaniach resortu i podległych mu instytucji coraz ważniejszą rolę. Ilość przeprowadzanych kontroli antydopingowych, rozwój współpracy międzynarodowej (a zwłaszcza polskie zaangażowanie w prace nad Światowym Kodeksem Antydopingowym) czy wreszcie zakrojone na szeroką skalę działania edukacyjne w tym zakresie, pozwalają na pozytywne patrzenie na efekty strategii antydopingowej w Polsce. Najbardziej wymownym tego
przykładem jest utrzymująca się na niskim poziomie w ostatnich latach w porównaniu do okresu sprzed 2005 r. liczba sportowców złapanych na dopingu. Ma to również związek z efektywnością szeroko zakrojonych działań edukacyjnych w celu informowania środowiska sportowego w Polsce o zabronionych substancjach i ich szkodliwości.
W najbliższym czasie Resort planuje kontynuację dotychczasowych działań w ww.
zakresie. Planowane jest również wprowadzenie nowych programów zwalczania dopingu w sporcie w porozumieniu z Komisją do Zwalczania Dopingu w Sporcie.
Te wszystkie działania powinny przyczynić się do zwiększenia społecznej wiedzy o dopingu, zwiększyć skuteczność badań antydopingowych, a przede wszystkim zmniejszyć ilość sportowców stosujących niedozwolony doping.
