Handel energią elektryczną

(1)

Handel energią elektryczną

Studia Podyplomowe

Funkcjonowanie Rynku Energii Szkoła Główna Handlowa

Warszawa Marek Kulesa

dyrektor biura TOE 21 listopada 2021 r.

17 grudnia 2021 r.

M.Kulesa, Wa-wa, 21.11.2021 r. Slajd: 2

Zakres prezentacji

1. Wprowadzenie

2.Wybrane uwarunkowania formalno – prawne działalności na rynku energii elektrycznej w Polsce

3. System elektroenergetyczny w Polsce a handel energią elektryczną

4.Obowiązki dystrybutora (OSD), sprzedawcy i odbiorcy

5. Obrót hurtowy i detaliczny na rynku energii elektrycznej - zakres podmiotowy i przedmiotowy rynku energii elektrycznej, uwarunkowania handlu energią pomiędzy spółkami obrotu 6.Bilansowanie w elektroenergetyce - zasady i uczestnicy rynku

bilansującego, rozliczenie udziału w rynku bilansującym 7. Uwarunkowania sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców

końcowych – modele kontraktowania, Generalne Umowy Dystrybucyjne, umowy kompleksowe, Zbiór Praw Konsumenta 8.Nowy model rynku energii – wybrane zagadnienia

Materiały i prezentację można pobrać ze strony: www.multienergia.pl/sgh

DEFINICJA RYNKU A SEKTOR ENERGETYCZNY

❖ RYNEK - zespół mechanizmów umożliwiający kontakt producentów z konsumentami

❖ RYNEK - miejsce gdzie spotykają się kupujący i sprzedający w celu dokonania transakcji

❖ RYNEK to całokształt transakcji kupna

i sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają.

Na rynku konkurencyjnym dokonuje się ustalenie ceny oraz ilości potrzebnych dóbr

Wprowadzenie

(2)

Slajd: 4

DEFINICJE HANDLU HURTOWEGO A SEKTOR ENERGETYCZNY

❖ HANDEL HURTOWY – handel „zajmujący się”

zakupem dużych partii towarów od producentów, zmianą wielkości sprzedawanych partii i asortymentu, a następnie odsprzedażą sprzedawcom (lub punktom sprzedaży) detalicznym

❖ HURT – jest to jeden z etapów dystrybucji towarów na rynek. Hurtownik jest pośrednikiem pomiędzy producentem towaru a handlem detalicznym, kupuje on od producenta duże partie towaru, które potem sprzedaje placówkom handlowym –

zarabia dzięki marży hurtowej

Wprowadzenie

M.Kulesa, Wa-wa, 21.11.2021 r.

DEFINICJE HANDLU DETALICZNEGO A SEKTOR ENERGETYCZNY

❖

HANDEL DETALICZNY -

handel polegający na realizacji sprzedaży detalicznej w niewielkich ilościach, odbywającej się w punktach sprzedaży detalicznej, w sklepach, kioskach, na straganach i kramach, przez dostawę do mieszkań. Ostatnie najważniejsze ogniwo obrotu towarowego

❖

HANDEL DETALICZNY - ostatni szczebel kanału dystrybucji;

nabywcami są głównie konsumenci indywidualni, dlatego jedną z cech tej formy sprzedaży jest zorientowanie na potrzeby konsumenta. Podstawowym zadaniem detalistów jest zakup towarów od producentów lub hurtowników i dostarczenie go finalnym nabywcom

❖RYNEK DETALICZNY

jest rynkiem, na którym stroną transakcji jest odbiorca końcowy dokonujący zakupu paliw i energii na własny użytek (definicja ze sprawozdań Prezesa URE)

Wprowadzenie

Źródło: URE na podstawie danych GUS i PSE SA

Zmiany krajowej produkcji i zużycia energii elektrycznej w porównaniu do zmian PKB w latach 2005–2020

Slajd: 6 Wprowadzenie

(3)

Krajowa produkcja i zużycie energii elektrycznej w latach 1990÷2020

Źródło: PSE Slajd: 7 Wprowadzenie

M.Kulesa, Wa-wa, 21.11.2021 r. Slajd: 8 Źródło: ARE, GUS Produkt Krajowy Brutto (analogiczny kwartał roku

poprzedniego =100%)

Zużycie energii elektrycznej [TWh]

Wpływ pandemii na sektor elektroenergetyczny (1)

Wpływ pandemii na sektor

elektroenergetyczny (2)

Źródło: ARE

Zużycie energii elektrycznej ogółem (TWh)

(4)

Wpływ pandemii na sektor

elektroenergetyczny (3)

Źródło:

Wpływ pandemii na sektor

elektroenergetyczny (4)

Korelacja zmiany ceny uprawnień do emisji CO₂oraz średniej ceny na rynku hurtowym energii elektrycznej

Źródło: opracowanie podstawie ACER/CEER, Platts oraz giełd energii

PODSTAWOWE UNIJNE UWARUNKOWANIA FORMALNO - PRAWNE RYNKÓW ENERGII

❖ DYREKTYWA Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/944 z dnia 5 czerwca 2019 r.

w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej oraz zmieniająca dyrektywę 2012/27/UE

❖ ROZPORZĄDZENIE Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z dnia 5 czerwca 2019 r.

w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej

Slajd: 12 M.Kulesa, Wa-wa, 21.11.2021 r.

Wybrane uwarunkowania formalno – prawne działalności na rynku energii elektrycznej w Polsce

(5)

„Czysta energia dla wszystkich Europejczyków”

Wybrane korzyści płynące z pakietu

❖oferta dla konsumentów: Konsumenci będą mieli dostęp do inteligentnych liczników i dynamicznych cen oraz możliwość bezpłatnej zmiany sprzedawcy w ciągu maksymalnie trzech tygodni oraz 24 godzin w perspektywie do 2026 roku

❖uregulowania prawne dotyczące ubóstwa energetycznego i cen energii: Państwa członkowskie będą mogły tymczasowo regulować ceny w celu wspierania i ochrony gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji, chociaż systemy zabezpieczenia społecznego pozostają podstawowym środkiem walki z ubóstwem energetycznym

❖zwiększenie transgranicznego przepływu energii elektrycznej:

Handel energią odnawialną przez granice UE ma być łatwiejszy;

co najmniej 70% mocy w obrocie ma „swobodnie przekraczać granice”.

Ma to ułatwić wspieranie wysiłków zmierzających do osiągnięcia wiążącego celu UE, jakim jest osiągnięcie do 2030 r. udziału energii odnawialnej na poziomie 32%

Źródło: Osiągnięcia UE w walce ze zmianą klimatu. Komisja Europejska, grudzień 2019

Emisje gazów cieplarnianych w krajach Unii Europejskiej

Elementy Europejskiego Zielonego Ładu

Źródło: Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Komitetu Ekonomiczno - Społecznego i Komitetu Regionów. Europejski Zielony Ład. COM/2019/640 final, Bruksela, 11.12.2019 r.

(6)

M.Kulesa, Wa-wa, 21.11.2021 r. Slajd: 16 Wybrane uwarunkowania formalno – prawne

działalności na rynku energii elektrycznej w Polsce

www.cire.pl, 2021.11.14

0,0000 0,0500 0,1000 0,1500 0,2000 0,2500 0,3000 0,3500 0,4000

DE DK IE BE ES AT IT FI LU PTCZ NL FR SE CY SK SI LV EL PL MT RO EE HR LT BG HU

Podatki i opłaty Sieć Energia elektryczna

0,0749 31%

0,0788 32%

0,0889 37%

European Union - 27

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat Główne składniki cen nominalnych energii elektrycznej i usługi dystrybucji dla odbiorcy w gospodarstwie domowym o rocznym zużyciu

energii pomiędzy 1 000 – 2 500 kWh w pierwszym półroczu 2021

(7)

0 0,05 0,1 0,15 0,2 0,25 0,3 0,35

Czechy Niemcy Hiszpania Romania Polska Irlandia Portugalia Belgia Włochy Słowenia Słowacja Łotwa Dania Cypr Austria Chorwacja Grecja Francja Litwa Bułgaria Finlandia Estonia Luksemburg Malta Węgry Szwecja Niderlandy UE - średnia 0,2471 EUR/kWh

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat Ceny energii elektrycznej i usługi dystrybucji wraz z wszystkimi podatkami

w krajach Unii Europejskiej dla odbiorcy w gospodarstwie domowym o rocznym zużyciu energii pomiędzy 1 000 – 2 500 kWh w pierwszym

półroczu 2021 uwzględniające PPS

HIERARCHIA KRAJOWYCH REGULACJI PRAWNYCH W ELEKTROENERGETYCE W POLSCE

Slajd: 20

❖ ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne

❖ ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii

❖ ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej

❖ ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy

❖ ustawa z dnia z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych

❖ ustawa z dnia 14 grudnia 2018 r. o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji

❖ rozporządzenia wykonawcze uszczegółowiające ustawy

❖ koncesjePrezesa URE

❖ zasady, regulaminy, instrukcje w tym : IRiESP, WDB oraz IRiESD

❖ umowy zawierane pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi, w tym GUD, umowy zawierane pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi i odbiorcami

WYBRANE ROZPORZĄDZENIA DO USTAWY PRAWO ENERGETYCZNE

Slajd: 21

❖

Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 6 marca 2019 r.

w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (tzw.

rozporządzenie taryfowe)

❖

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r.

w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (tzw. rozporządzenie systemowe)

(8)

WYBRANE ROZPORZĄDZENIA DO USTAWY PRAWO ENERGETYCZNE

Slajd: 22 Wybrane uwarunkowania formalno – prawne

Źródło: http://isap.sejm.gov.pl Wybrane uwarunkowania formalno – prawne

Źródło: http://isap.sejm.gov.pl

Adres publikacyjny Data: Status Tytuł

Dz.U. 2021 poz. 1873 2021-10-30 obowiązujący Ustawa z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw

Dz.U. 2021 poz. 1642 2021-09-22 obowiązujący Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz niektórych innych ustaw Dz.U. 2021 poz. 1505 2021-09-01 obowiązujący Ustawa z dnia 23 lipca 2021 r. o zmianie ustawy o

rynku mocy oraz niektórych innych ustaw Dz.U. 2021 poz. 1093 2021-07-03 obowiązujący

Ustawa z dnia 20 maja 2021 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (tzw. duża nowelizacja, licznikowa)

Dz.U. 2021 poz. 868 2021-05-22 obowiązujący Ustawa z dnia 20 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy o efektywności energetycznej oraz niektórych innych ustaw

Dz.U. 2021 poz. 255 2021-02-23 obowiązujący Ustawa z dnia 17 grudnia 2020 r. o rezerwach strategicznych

Dz.U. 2021 poz. 234 2021-02-18 obowiązujący Ustawa z dnia 17 grudnia 2020 r. o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych

(9)

SPECJALNE UREGULOWANIA USTAWY PE (1)

❖ Żadne przedsiębiorstwo energetyczne nie ma obowiązku sprzedaży energii odbiorcom z wyjątkiem tzw. sprzedawców

z urzędu, którzy zobowiązani są do sprzedaży energii odbiorcom w gospodarstwach domowych na terenie swojego obszaru działania (w sieci OSD, z którym historycznie są „powiązani”)

❖ W ramach tego obowiązku Prezes URE ustala sprzedawcom z urzędu taryfowe ceny dla energii sprzedawanej odbiorcom końcowym w gospodarstwach domowych. Ceny powinny zapewnić efektywność ekonomiczną lub co najmniej opłacalność sprzedaży (UWAGA 2019: ustawa prądowa)

❖ Zasada dostępu stron trzecich do sieci TPA umożliwia konkurencję na rynku energii elektrycznej (i gazu) tam, gdzie jest ona możliwa i pożądana

❖ Operatorzy systemów elektroenergetycznych mają obowiązek przyłączenia do sieci odbiorców i wytwórców jeżeli tylko są warunki techniczne dla realizacji przyłączenia i dostosowania sieci (warunki ekonomiczne traktowane odmiennie)

❖ Operatorzy systemów elektroenergetycznych mają obowiązek zapewnienia świadczenia usług przesyłania lub dystrybucji energii odbiorcom oraz przedsiębiorstwom zajmującym się sprzedażą energii na zasadach i w zakresie określonym w ustawie – Prawo energetyczne

❖ Świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji lub energii odbywa się na podstawie umowy o świadczenie tych usług, której zasadniczą treść określa ustawa i rozporządzenia wykonawcze ministra właściwego ds. energii

SPECJALNE UREGULOWANIA USTAWY PE (2)

M.Kulesa, Wa-wa, 21.11.2021 r. Slajd: 27 Modele wymiany informacji pomiędzy uczestnikami rynku energii

Źródło: Operator Informacji Rynku Energii oraz Centralny System Informacji Rynku Energi. PSE S.A. Konstancin-Jeziorna. 13 października 2020 r.

Ustawa z dnia 20 maja 2021 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne….

(10)

Kluczowe wskaźniki i parametry Projektu

Źródło: Sikorski T., Timofiejuk W.: Rola i zadania OSP w nowym modelu pomiarowo-rozliczeniowym – CSIRE, OIRE, SWI. PSE S.A. Jachranka 30.09.2021 r.

Ustawa z dnia 20 maja 2021 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne….

Źródło: Polityka energetyczna Polski do 2040 r.

Załącznik do uchwały nr 22/2021 Rady Ministrów z dnia 2 lutego 2021 r.

Źródło: energetyczna Polski do 2040 r. Streszczenie.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Warszawa, 2 lutego 2021 r.

(11)

M.Kulesa, Wa-wa, 21.11.2021 r. Slajd: 31 Projekt kolejnej, dużej nowelizacji

ustawy – Prawo energetyczne (UC74)

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy o odnawialnych źródłach energii

z dnia 30 kwietnia 2021 r., ale opublikowany 2 czerwca 2021 r.

W projekcie proponuje się wprowadzenie licznych zmian w 21 tzw. głównych obszarach, w tym m.in. wprowadzenie (1):

✓ przepisów umożliwiających od 2026 r. tzw. techniczną zmianę sprzedawcy energii elektrycznej w 24 godziny;

✓ dostępu dla odbiorców energii elektrycznej w gospodarstwach domowych i mikro przedsiębiorców o rocznym zużyciu poniżej 100 000 kWh do narzędzia porównywania ofert sprzedaży energii elektrycznej;

✓ ram prawnych do funkcjonowania obywatelskich społeczności energetycznych;

✓ prawa odbiorcy do zawierania umów z cenami dynamicznymi energii elektrycznej z każdym sprzedawcą, który ma ponad 200 tys. odbiorców, oraz prawo do otrzymywania informacji na temat korzyści i ryzyk związanych z takimi umowami;

✓ przepisów dotyczących agregatora na rynku energii elektrycznej;

✓ przepisów dotyczących odpowiedzi odbioru i odbiorcy aktywnego na rynku energii, w tym proponuje się nowy model rozliczeń prosumentów, w którym możliwe będzie korzystanie z osobnego rozliczenia energii elektrycznej wprowadzanej i pobieranej z sieci;

W projekcie proponuje się wprowadzenie licznych zmian w 21 tzw. głównych obszarach, w tym m.in. wprowadzenie (2):

✓ nowych rozwiązań w zakresie sprzedaży energii elektrycznej (nowe warunki umowne, obowiązki dotyczące rozliczeń, rozwiązywania sporów ze sprzedawcą, obowiązki informacyjne), a także dostosowuje się przepisy ustawy do postanowień Polityki Energetycznej Polski do 2040 r.

w zakresie obowiązku zawierania z odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym wyłącznie umów kompleksowych;

✓ uprawnień Prezesa URE do ingerowania z urzędu lub na wniosek strony w treść umowy o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej zawartej pomiędzy sprzedawcą a OSD lub, w określonych przypadkach;

✓ zmian w obszarze linii bezpośrednich.

TOE w dniu 22 czerwca 2021 r. złożyło 68 uwag do projektu Zgodnie z informacją przedstawicieli Ministerstwa Klimatu i Środowiska do projektu podczas procesu konsultacji złożono ponad 1200 uwag - trwa wciąż analiza -„proces” ich rozpatrywania.

(12)

Źródło: https://archiwum.bip.kprm.gov.pl/

✓ zgodnie z informacją przekazaną przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ), główną zmianą jaką ma nieść nowelizacja, jest rozszerzenie grupy odbiorców uprawnionych do pobierania dodatku energetycznego według tzw.

kryterium dochodowego nieprzekraczającego 1 563 zł w gospodarstwie 1-osobowym i 1115 zł/os. w gospodarstwie wieloosobowym

✓ dodatki mają być przyznawane na okres 6 miesięcy, a do ich otrzymania ma wystarczać przedstawienie faktury

✓ MKiŚ szacuje, że dzięki proponowanemu rozwiązaniu liczba beneficjentów dodatków wzrośnie do około 2,63 mln gospodarstw domowych (20% ogółu)

✓ proponowane rozwiązania mają znacznie rozszerzyć tzw. grupę uprawnioną, też o tych, którzy nie mogli ubiegać się o dodatek np. z uwagi na tzw. nadmetraż lokalu. Objęte dodatkiem energetycznym mają zostać także grupy: korzystające z zasiłków pomocy społecznej, emeryci ze świadczeniem poniżej minimalnej emerytury czy emeryci i renciści ze świadczeniem równym najniższej emeryturze, a także rodziny wielodzietne

✓ według informacji MKiŚ dopłata do rachunku odbiorcy ma wzrosnąć z 30 do 50%. Wyższe będą stawki dodatku, które wyniosą od 324 zł do 876 zł na rok

✓ na wsparcie odbiorcy wrażliwego Rząd planuje przeznaczyć na lata 2022-2031 kwoty zwiększające się w każdym roku od poziomu ok. 1,5 mld zł do poziomu ok. 1,7 mld zł (przy czym w doniesieniach prasowych i wypowiedziach Członków Rządu pojawiały się także znacznie większe kwoty sięgające nawet 4-5 mld zł) Projekt kolejnej, dużej nowelizacji

✓ nowy system dodatków mają uzupełnić tzw. niefinansowe mechanizmy wsparcia wyszczególnione poniżej

✓ odbiorca wrażliwy będzie mógł złożyć do sprzedawcy wniosek dotyczący m.in.:

o zawarcia umowy ws. zaległych i bieżących należności lub świadczonej usługi obejmujący odroczenie terminu ich płatności

o rozłożenia na raty, umorzenia lub odstąpienia od naliczania odsetek za nieterminową zapłatę

o zawieszenia postępowania egzekucyjnego należności za energię elektryczną lub paliwa gazowe lub świadczone usługi

✓ co ważne dla sprzedawców, obowiązywać ma także zakaz wstrzymania dostaw energii elektrycznej odbiorcy wrażliwemu, w okresie od 1 listopada do 31 marca oraz w soboty, w dni uznane ustawowo za wolne od pracy

✓ na przedsiębiorstwa energetyczne zostanie nałożony obowiązek poinformowania odbiorców o możliwym rozwiązaniu alternatywnym względem odłączenia energii elektrycznej lub gazu

✓ zgodnie z informacją MKiŚ projekt został skierowany pod obrady Komitetu Stałego Rady Ministrów, następnie ma trafić do rozpatrzenia przez Radę Ministrów, a potem zostanie przekazany do prac w parlamencie Projekt kolejnej, dużej nowelizacji

(13)

Wprowadzone ustawą z dnia 28 grudnia 2018 r. mechanizmy

na roku 2019 (w części także na lata późniejsze)

Wybrane uwarunkowania formalno – prawne

Podstawowym celem rynku mocy jest zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej do odbiorców końcowych w horyzoncie średnio i długoterminowym. Rynek mocy ma

✓

stymulować modernizację istniejących elektrowni oraz stwarzać warunki do podejmowania decyzji inwestycyjnych

w nowe jednostki wytwórcze, dopasowane do potrzeb pracy KSE

✓

stanowić efekt zachęty do niewycofywania istniejącego majątku, który z punktu widzenia technicznego zdolny jest do dalszej pracy na rzecz KSE

✓

stwarzać warunki do rozwoju usług redukcji zapotrzebowania (DSR)

✓

zabezpieczyć rozwój niesterowalnych OZE poprzez moce sterowalne

Rynek mocy - podstawowe mechanizmy

Źródło: Dąbrowski T.: Ustawa o rynku mocy - cel wdrożenia rynku mocy w Polsce - uwarunkowania unijne i polskie, kluczowe założenia koncepcji i ustawy, główne zapisy ustawy – Semnarium TOE, Warszawa, 6 marca 2018 r.

(14)

Źródło: Aktualny stan prac nad rozwiązaniami rynku mocy w Polsce. Kluczowe założenia koncepcji. Ministerstwo Energii. Konferencja IEPiOE/ TGPE. Warszawa, 9 maja 2017 r.

Schemat przepływów finansowych i role podmiotów

Źródło: URE na podstawie danych PSE

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych OSD

(15)

Źródło: Koncepcja funkcjonowania klastrów energii w Polsce. Opracowanie, na zlecenie Skarbu Państwa – Ministra Energii, Warszawa, marzec 2017

M.Kulesa, Wa-wa, 21.11.2021 r. Slajd: 44 PSE S.A. realizujązadania Operatora Systemu Przesyłowego (OSP) w oparciu o posiadaną sieć przesyłową najwyższych napięć, którą tworzą (stan na 31 grudnia 2020 r.):

✓281 linii o łącznej długości 15 316 km, w tym:

• 111 linii o napięciu 400 kV o łącznej długości 7 822 km,

• 169 linii o napięciu 220 kV o łącznej długości 7 380 km,

• 1 linia o napięciu 750 kV o długości 114 km (nie jest wykorzystywana),

✓109 stacji najwyższych napięć (NN)

✓podmorskie połączenie 450 kV DC Polska – Szwecja o całkowitej długości 254 km (z czego 127 km należy do PSE S.A.)

System elektroenergetyczny w Polsce a handel energią elektryczną

Źródło: PSE

Źródło: PSE SA

(16)

M.Kulesa, Wa-wa, 21.11.2021 r. Slajd: 46 System elektroenergetyczny w Polsce

a handel energią elektryczną

Źródło: PSE

Najwięksi Operatorzy

Systemów Dystrybu-

cyjnych (OSD)

Źródło: ARE

(17)

Źródło: Wiliński G.: Jak zmieni się rynek energii w Polsce po wprowadzeniu rynku mocy ? Konferencja IEPiOE/ TGPE. PKEE, Warszawa, 9 maja 2017 r.

Slajd: 49 System elektroenergetyczny w Polsce

Źródło: https://wysokienapiecie.pl/

Źródło: PSE Slajd: 51 System elektroenergetyczny w Polsce

Dynamika wzrostu mocy zainstalowanej w KSE w latach 1960 ÷ 2020

(18)

a handel energią elektryczną Struktura procentowa mocy zainstalowanej w KSE stan na

31.12.2020 r.

Udział w krajowej produkcjienergii elektrycznej poszczególnych grup elektrowni

według rodzajów paliw w 2020 roku.

Źródło: PSE

Źródło: ARE

Energia elektryczna z OZE w Polsce – 2019 i 2020 roku

Źródło: ARE

Energia elektryczna z OZE w Polsce – dwa kwartały 2020 i 2021 roku

(19)

Źródło: https://wysokienapiecie.pl/

CECHY „PLACU HANDLOWEGO”

• fizyczne miejsce „placu handlowego” – sieć przesyłowa i dystrybucyjna

• plac handlowy jako „miedziana płyta”

• zarządzający placem handlowym – OSP, OSD oraz operatorzy rynku

• struktura „placu handlowego”

• dostęp wytwórców, odbiorców i sprzedawców do „placu handlowego” tylko za pośrednictwem operatorów rynku

• warunki i opłaty za dostęp do „placu handlowego”

OPERATORZY NA RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ

Operatorzy Systemów Elektroenergetycznych

•

Operator Systemu Przesyłowego (OSP)

•

Operatorzy Systemów Rozdzielczych/Dystrybucyjnych (OSR-OSD) Operatorzy Rynku

•

Operatorzy Handlowo-Techniczni (OHT)

•

Operatorzy Handlowi (OH)

•

Podmioty Odpowiedzialne za Bilansowanie Handlowe (POzBH)

•

Operatorzy Pomiarów (w przyszłości OIRE)

(20)

Podmioty na rynku energii elektrycznej (transakcje handlowe i rozliczeniowe energii elektrycznej)

Wytwórcy URB i URD

Sprzedawcy (

URB_SD, SzU, SR, PO, TGE)

Odbiorcy finalni – URB i URD

OSP ^OSD

POzBH/ ZGB

OP OHT

OSDOSD

ED, EB

ER

ED,EB

Miejsce dostarczania energii elektrycznej - punkt w sieci, do którego przedsiębiorstwo energetyczne dostarcza energię elektryczną, określony w umowie o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej albo w umowie sprzedaży energii elektrycznej albo w umowie kompleksowej, będący jednoczenie miejscem jej odbioru Rzeczywiste miejsce dostarczania energii elektrycznej - miejsce dostarczania energii, w którym jest realizowana dostawa tej energii powiązana bezpośrednio z jej fizycznymi przepływami, której ilość jest wyznaczana za pomocą układu pomiarowo – rozliczeniowego Wirtualne miejsce dostarczania energii elektrycznej - miejsce dostarczania energii elektrycznej, w którym jest realizowana dostawa tej energii. Ilość energii jest wyznaczana za pomocą algorytmów na podstawie umowy sprzedaży energii elektrycznej

MIEJSCA DOSTARCZANIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

OBIEKTY W PROCESACH BILANSOWANIA HANDLOWEGO

...

f

...

f f f

...

f

f f f

f

...

f

FPP (PPE) MD MB JG

Jednostka Grafikowa (JG)

Miejsce Dostarczania Rynku Bilansującego (MB)

Miejsce Dostarczania Energii (MD)

Fizyczny Punkt Pomiarowy (FPP)

Wzajemne relacje MD i MB

Miejsca wirtualne

(21)

Podmioty na rynku energii elektrycznej

URB OSP

Sprzedawca UK Sprzedawca

USE

Sprzedawca

= URB

OSD

=

?

Odbiorcy Odbiorcy Odbiorcy

URB

Sprzedawca USE 2

OP

odczyt udostęp.

OSP, OSD, URB, USE, UK odbiorcy

OSP

Sprzedawca UK

OSD

UD UD UD

Odbiorcy Odbiorcy Odbiorcy

OP

odczyt

Podmioty na rynku energii elektrycznej

Źródło: ARE SA

Wskaźniki rentowności na działalności energetycznej w poszczególnych podsektorach

(22)

Źródło: ARE SA

Wskaźniki rentowności na działalności energetycznej w poszczególnych podsektorach

Źródło: ARE SA

Wynik na działalności energetycznej w mln PLN

OD MONOPOLU DO KONKURENCJI

Slajd: 66 Obowiązki dystrybutora (OSD),

sprzedawcy i odbiorcy

(23)

❖ PRZESYŁANIE - transport energii elektrycznej sieciami przesyłowymi w celu ich dostarczania do sieci dystrybucyjnych lub odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci przesyłowych z wyłączeniem sprzedaży tych paliw lub energii

❖ DYSTRYBUCJA - transport energii elektrycznej sieciami dystrybucyjnymi w celu ich dostarczania odbiorcom z wyłączeniem sprzedaży tych paliw lub energii

❖ OBRÓT - działalność gospodarcza polegająca na handlu hurtowym albo detalicznym energią

❖ SPRZEDAŻ - bezpośrednia sprzedaż paliw lub energii przez podmiot zajmujący się ich wytwarzaniem lub odsprzedaż tych paliw lub energii przez podmiot zajmujący się ich obrotem;

sprzedaż ta nie obejmuje derywatu elektroenergetycznego i derywatu gazowego

DEFINICJE WYBRANE (1)

Obowiązki dystrybutora (OSD), sprzedawcy i odbiorcy

❖ PRZEDSIĘBIORSTWO ENERGETYCZNE - podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji paliw albo energii lub obrotu nimi

❖ OPERATOR SYSTEMU DYSTRYBUCYJNEGO - przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej, odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie dystrybucyjnym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci dystrybucyjnej, w tym połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi

DEFINICJE WYBRANE (2)

❖ ODBIORCA - każdy, kto otrzymuje lub pobiera energię na podstawie umowy z przedsiębiorstwem energetycznym

❖ ODBIORCA KOŃCOWY - odbiorca dokonujący zakupu paliw lub energii na własny użytek

❖ ODBIORCA PALIW GAZOWYCH, ENERGII ELEKTRYCZNEJ LUB CIEPŁA W GOSPODARSTWIE DOMOWYM - odbiorca końcowy dokonujący zakupu paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła wyłącznie w celu ich zużycia w gospodarstwie domowym

❖ UŻYTKOWNIK SYSTEMU - podmiot dostarczający energię elektryczną do systemu elektroenergetycznego lub zaopatrywany z tego systemu (IRiESP)

DEFINICJE WYBRANE (3)

(24)

❖ODBIORCA WRAŻLIWY ENERGII ELEKTRYCZNEJ – osoba, której przyznano dodatek mieszkaniowy w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. z 2013 r. poz.

966), która jest stroną umowy kompleksowej lub umowy sprzedaży energii elektrycznej zawartej z przedsiębiorstwem energetycznym i zamieszkuje w miejscu dostarczania energii elektrycznej

❖ODBIORCA PRZEMYSŁOWY – odbiorca końcowy, którego główną działalnością gospodarczą jest działalność w zakresie: (a) wydobywania węgla kamiennego lub rud metali nieżelaznych, (b) produkcji wyrobów z drewna oraz korka z wyłączeniem produkcji mebli, (c) produkcji papieru i wyrobów z papieru, (d) produkcji chemikaliów i wyrobów chemicznych, (e) produkcji wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, (f) produkcji szkła i wyrobów ze szkła, (g) produkcji ceramicznych materiałów budowlanych, (h) produkcji metali, (i) produkcji elektrod węglowych i grafitowych, styków i pozostałych elektrycznych wyrobów węglowych i grafitowych, (j) produkcji żywności

DEFINICJE WYBRANE (4)

❖ TARYFA - zbiór cen i stawek opłat oraz warunków ich stosowania, opracowany przez przedsiębiorstwo energetyczne i wprowadzany jako obowiązujący dla określonych w nim odbiorców w trybie określonym ustawą

❖ USŁUGA KOMPLEKSOWA - usługę świadczoną na podstawie umowy zawierającej postanowienia umowy sprzedaży i umowy o świadczenie usługi dystrybucji energii

❖ BEZPIECZEŃSTWO PRACY SIECI ELEKTROENERGETYCZNEJ - nieprzerwana praca sieci elektroenergetycznej, a także spełnianie wymagań w zakresie parametrów jakościowych energii elektrycznej i standardów jakościowych obsługi odbiorców, w tym

dopuszczalnych przerw w dostawach energii elektrycznej odbiorcom końcowym, w możliwych do przewidzenia warunkach pracy tej sieci

Obowiązki dystrybutora (OSD),

DEFINICJE WYBRANE (5)

KONCESJONOWANIE DZIAŁALNOŚCI ENERGETYCZNEJ (1)

❖ uzyskania koncesji wymaga jedynie wykonywanie działalności gospodarczej:

✓

zarobkowej (wytwórczej, budowlanej, handlowej, usługowej oraz w zakresie poszukiwania, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż)

✓

wykonywanej zawodowo

✓

wykonywanej w sposób zorganizowany i ciągły

❖ nie stanowi zatem wykonywania działalności gospodarczej, prowadzenie działalności

energetycznej na własny użytek lub nie w celach zarobkowych (np. refakturowanie)

(25)

KONCESJONOWANIE DZIAŁALNOŚCI ENERGETYCZNEJ (2)

❖ Rodzaje działalności objęte koncesjonowaniem :

✓

wytwarzanie paliw lub energii

✓

magazynowania paliw gazowych w instalacjach magazynowych, skraplania gazu ziemnego i regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego w instalacjach skroplonego gazu ziemnego

✓

przesyłania lub dystrybucja paliw lub energii

✓

obrót paliwami lub energią

✓

obrót gazem ziemnym z zagranicą

przy uwzględnieniu wyłączeń podmiotowych i przedmiotowych !

M.Kulesa, Wa-wa, 21.11.2021 r. Slajd: 74 Obowiązki dystrybutora (OSD),

KONCESJE NA RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE

(stan na

15 listopada 2021 r.

dane URE)

❖ wytwarzanie – WEE:

1844, w tym wydane w 2020 r.: 231, 2021: 317

❖ obrót – OEE:

415, w tym wydane w 2020 r.: 19

,

2021: 13

❖ przesyłanie i dystrybucja – PEE i DEE:

1 + 189 w tym wydane w 2020 r.: 7

,

2021: 5

❖ taryfa stanowi zbiór cen i stawek opłat, które przedsiębiorstwo jest zobowiązane stosować w rozliczeniach z odbiorcami

❖ przedsiębiorstwa energetyczne pełniące rolę sprzedawców z urzędu ustalają taryfy dla paliw gazowych i energii, które podlegają zatwierdzeniu przez Prezesa URE oraz proponują okres ich obowiązywania

❖ taryfy są przedkładane z własnej inicjatywy przedsiębiorstwa z własnej inicjatywy, nie później niż w terminie dwóch miesięcy przed upływem okresu obowiązywania taryfy poprzedniej lub na żądanie Prezesa URE

❖ taryfy są zatwierdzane na okres nie dłuższy niż 3 lata

❖ taryfa może być wprowadzona do stosowania nie wcześniej niż po upływie 14 dni i nie później niż po upływie 45 dni od zatwierdzenia

❖ Prezes URE przy określonych warunkach może zwolnić przedsiębiorstwa energetyczne z przedkładania taryf do zatwierdzania

TARYFOWANIE DZIAŁALNOŚCI ENERGETYCZNEJ

(26)

Skutki zatwierdzonych taryf na 2021 rok dla poszczególnych grup odbiorców (źródło: URE)

Źródło: URE

Ceny energii elektrycznej netto dla odbiorców końcowych grupy taryfowej G11 zatwierdzone przez Prezesa URE

obowiązujące w latach 2018 – 2021

243,0 244,5 243,2 242,2

243,0 244,5 243,2 242,2290,6 293,2 291,3 290,2

301,1 303,6 301,5 300,6

0,0 50,0 100,0 150,0 200,0 250,0 300,0 350,0

PGE Obrót TAURON Sprzedaż ENEA Energa Obrót

2018 2019 2020 2021

Mechanizm „zielonych” certyfikatów (świadectw pochodzenia energii z OZE)

Świadectwo pochodzenia (ŚP) Energia elektryczna

Rynek praw majątkowych wynikających z ŚP

Rynek energii elektrycznej

Wytwarzanie energii w OZE

Przedmiot

handlu Segment

rynku

(27)

Wpływ cen „kolorowych” certyfikatów na ceny energii elektrycznej na rynku detalicznym.

Źródło: TGE

(28)

Wolumeny i ceny średnioważone PMOZE_A notowane w transakcjach sesyjnych TGE

Źródło: TGE

139,96 140,27 142,48 142,28 142,25 147,56 148,97 153,96 161,91

173,76 181,95 226,53

0 50 100 150 200 250

0 100 000 200 000 300 000 400 000 500 000 600 000 700 000 800 000 900 000 1 000 000

2020.10 2020.11 2020.12 2021.01 2021.02 2021.03 2021.04 2021.05 2021.06 2021.07 2021.08 2021.09 Wolumen [MWh] Cena średnioważona [PLN/MWh]

Źródło: ARE

Składniki jednostkowego kosztu energii sprzedanej do odbiorców końcowych w przedsiębiorstwach obrotu (POSD)

SKONSOLIDOWANE GRUPY ENERGETYCZNE: ZASIĘG TERYTORIALNY, STRUKTURA PODMIOTOWA, PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI

Slajd: 84 Obrót hurtowy i detaliczny na rynku

energii elektrycznej

(29)

❖ największy udział w sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych mają sprzedawcy z urzędu (zwani przez URE

„zasiedziałymi” (incumbent suppliers)), którzy pozostali po wyodrębnieniu OSD, jako strona umów kompleksowych, pełnią oni funkcję sprzedawców z urzędu dla odbiorców w gospodarstwach domowych, którzy nie zdecydowali się na wybór nowego sprzedawcy

❖ na detalicznym rynku działa pięciu sprzedawców z urzędu oraz ponad 100 alternatywnych przedsiębiorstw obrotu zajmujących się aktywnie sprzedażą energii elektrycznej do odbiorców końcowych, w tym sprzedawców działających na rynku gospodarstw domowych

❖ na rynku energii elektrycznej działają także sprzedawcy (w liczbie ponad 180) funkcjonujący w ramach przedsiębiorstw

zintegrowanych pionowo z OSDn

Sprzedawcy energii elektrycznej w Polsce

Obrót hurtowy i detaliczny na rynku energii elektrycznej

M.Kulesa, Wa-wa, 21.11.2021 r. Slajd: 86 Obrót hurtowy i detaliczny na rynku

Źródło: Sprawozdanie z działalności Prezesa URE w 2020 r. Warszawa, kwiecień 2021

Porównanie struktury produkcji energii elektrycznej w latach 2019-2020

Udział grup kapitałowych w wolumenie energii wprowadzonej do sieci w 2020 r.

(przy uwzględnieniu struktury podmiotowej wg stanu na 31 grudnia 2020 r.)

Źródło: Sprawozdanie z działalności Prezesa URE w 2020 r. Warszawa, kwiecień 2021

(30)

Członkowie Wspierający TOE – 36 Spółek (stan na listopad 2021 r.)

Wolumen obrotu na terminowym hurtowym rynku energii

elektrycznej w Polsce (wybrane rynki, platformy)

Źródło: RAPORT TOE. Analiza płynności rynku energii elektrycznej w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem rynku giełdowego. TOE, Warszawa, 21 czerwca 2017 r.

Źródło: Analiza płynności hurtowego rynku energii elektrycznej w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem rynku giełdowego i obliga giełdowego Raport TOE. Warszawa, 25 lutego 2021 r.

(31)

Źródło: TGE

Źródło: Raport TGE SA, www.tge.pl

Źródło: TGE

(32)

Źródło: ARE

Struktura zakupu energii elektrycznej w tzw. niezależnych przedsiębiorstwach obrotu (PO)

Źródło: ARE

Struktura zakupu energii elektrycznej sprzedawców z urzędu w przedsiębiorstwach obrotu typu POSD

Źródło: ARE

Struktura sprzedaży energii elektrycznej w przedsiębiorstwach obrotu (PO)

(33)

Źródło: ARE

Struktura sprzedaży energii elektrycznej w przedsiębiorstwach obrotu POSD

Źródło: ARE Slajd: 98 Średnie kwartalne ceny energii elektrycznej sprzedanej na rynku hurtowym

przez wytwórców (bez działalności obrotowej) Obrót hurtowy i detaliczny na rynku

RYNEK ENERGII – OBSZARY KONKURENCJI I MONOPOLU

W Wyymmiiaannaa

MMSS R

Ryynneekk kkoonnkkuurreennccyyjjnnyy ((wwoollnnyy oodd rreegguullaaccjjii)) R

Ryynneekk rreegguulloowwaannyy

OOSSPP P PSSEE--OOppeerreerraattoorr

O OSSDD

O Oddbbiioorrccyy kkoońńccoowwii nniiee

k koorrzzyyssttaajjąąccyy zz TTPPAA

TTGGEE SSAA ( (ggiieełłddaa eenneerrggiiii))

O

Oddbbiioorrccyy kkoońńccoowwii kkoorrzzyyssttaajjąąccyy zz TTPPAA

P Prrzzeeddssiięębbiioorrssttwwaa

o obbrroottuu

E Ekkssppoorrtt IImmppoorrtt W

Wyyttwwóórrccyy

PPllaattffoorrmmyy oobbrroottuu ((ppoozzaaggiieełłddoowwee))

Sprzedawca z urzędu wyprowadzenie mocy usługa przesyłowa

(34)

❖ odbiorcy końcowi - ok. 17,9 mln

❖ ok. 91 % - ponad 16,4 mln to odbiorcy z grupy taryfowej G, w tym w przeważającej większości odbiorcy w gospodarstwach domowych (ponad 15,7 mln)

❖ pozostała grupa odbiorców końcowych to odbiorcy należący do grup taryfowych A, B i C (kolejno przedsiębiorcy WN, SN i nN)

❖ grupy A i B stanowią odbiorcy zasilani z sieci wysokiego (WN) i średniego napięcia (SN), najczęściej tzw. odbiorcy przemysłowi

❖ do grupy C należą odbiorcy przyłączeni do sieci niskiego napięcia (nN), pobierający energię elektryczną dla celów prowadzonej działalności gospodarczej, tzw. odbiorcy biznesowi

❖ odbiorcy końcowi są uprawnieni do otrzymywania energii w sposób ciągły i niezawodny od wybranego sprzedawcy tej energii

Odbiorcy końcowi energii elektrycznej w Polsce

Liczba odbiorców przyłączonych do sieci dystrybucyjnej oraz wolumen energii elektrycznej sprzedanej odbiorcom końcowym w 2020 r. – wg grup taryfowych

Odbiorcy w gospodarstwach

domowych korzystający z oferty

rynkowej sprzedawcy oraz korzystający z taryfy zatwierdzonej przez Prezesa URE (stan na koniec

2020 r.)

Sprawozdanie z działalności Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w 2020 r. URE, Warszawa, 17.052021 r.

Liczba odbiorców końcowych, którzy zmienili sprzedawcę

Źródło: URE

541 905 1 062 1 340 14 341

76 470 135 619 287 727

391 351 462 630

546 867 604 612

657 223

690 310 707 387 711 138

62 85 1 537 7 611 21 716

65 327 92 626

122 778

158 596173 858188 231201 005 209 935216 508 221 483222 475

0 100 000 200 000 300 000 400 000 500 000 600 000 700 000 800 000

XII 2007XII 2008 XII 2009 XII 2010 XII 2011 XII 2012 XII 2013 XII 2014 XII 2015 XII 2016 XII 2017 XII 2018 XII 2019 XII 2020 VI 2021 VIII 2021 odbiorcy w grupie taryfowej G odbiorcy grup taryfowych A,B,C

(35)

541 364 157 278 13 001

62 129 59 149

152 108

103 624

71 279 84 237

57 745 52 611

33 087

62 23 1 452 6 074

14 105 43 611

27 299 30 152 35 818

15 262 14 373 12 774 8 930 6 573 0

20 000 40 000 60 000 80 000 100 000 120 000 140 000 160 000

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

odbiorcy w grupie taryfowej G odbiorcy grup taryfowych A,B,C

Liczba odbiorców końcowych, którzy zmienili sprzedawcę w danym roku

Źródło: URE

Źródło: ARE

(36)

Źródło: ARE

Struktura sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych (umowy kompleksowe i umowy sprzedaży) sprzedawców z urzędu (POSD) Obrót hurtowy i detaliczny na rynku

PROCEDURA ZMIANY SPRZEDAWCY, źródło: URE

1. Odbiorca dokonuje wyboru sprzedawcy i zawiera umowę sprzedaży.

2.Odbiorca wypowiada obowiązującą dotychczas umowę sprzedaży 3.Odbiorca zawiera umowę o świadczenie usługi

dystrybucji

4. Odbiorca informuje operatora systemu dystrybucyjnego o zawarciu umowy sprzedaży z nowym sprzedawcą

5.Ewentualne dostosowanie układów pomiarowo-rozliczeniowych (liczników) 6.Odczyt licznika i rozliczenie końcowe z

dotychczasowym sprzedawcą

(37)

PROCEDURA ZMIANY SPRZEDAWCY, źródło: URE

ENERGIA PLUS „FACHOWCY, PRODUKTY I USŁUGI”

Wybrane hasła ofertowe i reklamowe (porządek alfabetyczny, bez firm) Obrót hurtowy i detaliczny na rynku

❖Aktywny dom

❖Bezpiecznie ze sprzedawcą

❖Bezpieczny Prąd

❖Beztroski Dom

❖Biznes dla Domu

❖Darmowy prąd bez ograniczeń

❖ENERGIA + Fachowiec

❖ENERGIA + Fotowoltaika

❖ENERGIA + Oszczędny Dom

❖ENERGIA + Pewna cena

❖ENERGIA + Rodzina

❖ENERGIA + Zdrowie

❖Energia bez prognoz

❖Energia dla każdego

❖Energia na abonament

❖Energia Słoneczna - dla domu

❖Energia ze słońca – pakiet (podstawowy, komfortowy, premium)

❖Fachowcy z Energią – Pakiet Premium

❖Fachowcy z Energią – Pakiet

❖Standard Gniazdko wifi

❖Gniazdko z ryczałtem

❖Indywidualna Wycena Prądu

❖Księżycowy Dom

❖Ledomania

❖Najprostsza dla Ciebie

❖Oferta z gwarancją stałej ceny do 31 grudnia 2021 r.

❖Oferta z gwarancją stałej ceny do 31 grudnia 2022 r.

❖Office z energią

❖Oszczędności płyną z prądem

❖Oszczędzaj światłem

❖Pakiet Prądu i Gazu PiG

❖Prąd dla dużej rodziny

❖Prąd z EKO

❖Prąd z Elektrykiem 24H (najczęściej wybierany)

❖Prąd z pomocą fachowców

❖Prąd z Serwisantem 24H (wybrany przez 50 tys.

Klientów)

❖Prąd z Serwisantem 24H PLUS

❖Prąd za darmo i bez limitu przez 10 godzin dziennie

❖Programy lojalnościowe dla Klientów

❖Rabaty do -30% w eSklepie

❖Stabilny prąd

❖Taniej po godzinach

❖Zdrowa energia

❖Zwrot za prąd dla Ciebie

❖50% rabatu na energię czynną przez 12 miesięcy

Źródło: URE

(38)

2018

2019

2020

Źródło: URE, 05.06.2020