"Chancen des Glaubens : Fragmente einer modernen Spiritualität", Karl Rahner, Freiburg-Basel-Wien 1971 : [recenzja]

Stefan Moysa

"Chancen des Glaubens : Fragmente

einer modernen Spiritualität", Karl

Rahner, Freiburg-Basel-Wien 1971 :

[recenzja]

Collectanea Theologica 42/1, 222-223

222

Zakończenie czwartego tomu, jak i w łaściw ie całego podręcznika, podkreśla jeszcze raz akcenty w ystępujące nieom al we w szystkich artykułach poszcze­ gólnych tom ów czy części, a charakterystycznych dla Kościoła przyszłości. -Są nim i skoncentrowanie się w wierze na elem entach istotnych, uwzględ­

nianie sytuacji diaspory, szukanie harmonii między centralizm em a decen­ tralizacją, rola Kościoła w społeczności św ieckiej, a w reszcie problem naj­ trudniejszy — dylemat indywidualnego sum ienia i roli urzędu w Kościele. Autorzy i redaktorzy zdają sobie sprawę ze słabych punktów swego dzieła. Pragnęli ująć w pew ne ramy sytuację Kościoła w przemianie. W iele w ięc ujęć tomów pierwszych domaga się rewizji już w kilka lat po ich ukazaniu się drukiem (poprawki te są już przygotowywane). Całe dzieło nastawione jest na przyszłość i autorzy w tym w łaśnie widzą jego owocność. Futurologia w Kościele stawia dopiero pierwsze kroki. Przew idyw ania mogą być fałszy­ w e, a jednak autorzy m usieli liczyć się w łaśnie z przyszłością. Podręcznik ma służyć tym, którzy tworzą przyszłość Kościoła i m usi zdobyć się na odwagę patrzenia w przyszłość, oczywiście w oparciu o prawdziwą, trwałą Tradycję Kościoła. Kościół bowiem jako żyw y organizm jest nastawiony na przyszłość i chyba nic nie jest tak zabójcze dla jego m isji jak stagnacja n ie uwzględniająca zmiany w arunków życia ludzkiego w całym św iecie, któremu Kościół ma służyć w edług posłannictwa Chrystusowego.

Ks. Jan C h arytań ski SJ, W arszaw a

Karl RAHNER, Chancen des Glaubens. F ragm ente einer m odernen S p iri­

tu alität, Freiburg—Basel—Wien 1971, Herder, s. 255.

Nowy zbiór pism Karola R a h n e r a przypomina w sw oich założeniach i tem atyce artykuły tegoż autora w ydane w języku polskim pod wspólnym tytułem : O m ożliw ości w ia ry dzisiaj, Kraków 1965, W ydawnictwo „Znak”. Tu i tam bowiem chodzi o pism a znajdujące się na pograniczu teologii i ży­ cia duchowego, przy czym granica między tym i dwiema dziedzinami jest często niem ożliwa do przeprowadzenia. Obydwa zbiory powstały również w podobny sposób. Składają się na nie bowiem referaty teologiczne, kon­ ferencje dla współbraci zakonnych, artykuły zam ieszczone okazyjnie w róż­ nych pismach popularnych, a także kazania i listy prywatne. Już sam dobór pism świadczy o tym, że R a h n e r nie jest „zamkniętym, uczonym teologiem ”, lecz w przeciw ieństw ie do w ielu innych nie uważa za stratę czasu służenie swoją wiedzą i pomocą dla wszystkich w trudnym zadaniu «realizacji życia chrześcijańskiego w dzisiejszych niesprzyjających warunkach.

Poszczególne artykuły zgrupowane są w tem aty, w których znać wyraźnie m yśl przewodnią i następstwo logiczne. Kilka w stępnych rozważań bowiem poświęcone jest w ezwaniu Ewangelii, które autor ukazuje w prostej analizie niektórych tekstów. To w ezw anie realizuje się za pośrednictwem roku litur­ gicznego, gdzie uobecniają się Boże tajemnice. Kilka rozważań dotyczy tego w łaśnie tematu. Ośrodkiem życia duchowego, szczególnie dziś w ysuniętym na plan pierwszy, jest wiara i czynność ściśle do niej korelatywna, modlitwa. Ich znaczenie zostaje uwydatnione w trzeciej części książki. Bardziej teore­ tyczne rozważania na tem aty, czym jest posłannictwo chrześcijańskie i jego stosunek do historii, zajm uje autora w części czwartej. Praktyczną realizację tego posłannictw a m amy nakreśloną na przykładzie św. T e r e s y z Awila, ogłoszonej niedawno doktorem Kościoła i w spółczesnych uczonych jak Romano G u a r d i n i i Hugo R a h n e r . Stałym przedmiotem zainteresowania autora są problemy kapłaństwa i życia zakonnego, również i tutaj omówione w k il­ ku artykułach, wśród których na czoło w ysuw a się długą konferencja uza­ sadniająca konieczność utrzymania celibatu kapłańskiego. Wreszcie na za­

R E C E N Z JE

₂₂₃

kończenie m amy kilka rozważań, dotyczących Kościoła pielgrzym ującego i dialogu, oraz w zajem nego zaufania, które winno z nim panować.

W rozważaniach tych powraca szereg wątków, które już były obecne w poprzednio sygnalizow anym zbiorze R a h n e r a . Do nich należy przede w szystkim problem w iary. O ila jednak poprzednio nacisk był położony na jej racjonalne przesłanki, obecnie podkreślone są raczej jej trudności, które niew ątpliw ie w ostatnich latach bardzo wzrosły. Toteż autor powraca ciągle do konieczności w iary osobistej, która jedynie w przeciw ieństw ie do wiary w ynikającej z atmosfery środowiska, może się dzisiaj utrzymać i rozwinąć. Wiara ta wyraża się w m odlitw ie. Oceniając w p ełni znaczenie m odlitw y liturgicznej, R a h n e r zwraca uwagę, że jedynym sposobem um iejscow ienia liturgii w życiu, a konsekw entnie traktowania całego życia jako ofiary, jest m odlitw a osobista. Uspokaja również pewną karm elitankę, która się pyta, czy jest dziś m iejsce jeszcze na m odlitwę czystej kontem placji. Nieraz protest przeciw duchowi czasów, odpisuje autor, jak na przykład protest przeciw społeczeństw u konsumpcji, jest najlepszą służbą tym czasom w y ­ świadczoną. Świadectwo m odlitw y i wyrzeczenia się siebie jest świadectwem bardzo dzisiaj potrzebnym.

Innym powracającym problem em jest zagadnienie dnia codziennego. Wy­ daje się, że przy dzisiejszym skomplikowanym życiu duchowość polegająca na przyjm owaniu codziennego dnia ma szczególne znaczenie. Pod postacią codzienności, która jest kanwą całego życia, przychodzi łaska Boża. W co­ dziennym dniu człowiek przygotowuje się na szczególne m om enty w życiu, na Boży kairos, m ający dla jego ukierunkowania zasadnicze znaczenie.

W przedstawionym zbiorze pism, choć noszą one tak rozmaity charakter, można w ięc odnaleźć, jak to sugeruje podtytuł, elem enty w spółczesnej du­ chowości. Duchowość ta ukazuje się u R a h n e r a jako prawdziwie zako­ rzeniona w całej tradycji Kościoła i jej niezm iennych osnowach. Jednak równocześnie jest to duchowość prawdziwie nowa. Nikt bowiem nie może powiedzieć, że pełnia życia chrześcijańskiego w epoce osiągnięć kosmicznych i cybernetyki, nie w ygląda inaczej niż za czasów, gdy nie istniały druk, radio i telew izja, i gdy trzeba było długich tygodni a nieraz m iesięcy, aby pokonać odległości, które dzisiaj przebywa się w ciągu kilku godzin.

Ks. S tefan M oysa SJ, W arszaw a

Johann AUER, Das E vangelium der Gnade. Dieu neue H eilsordnung durch

die G nade C hristi in seiner K irch e, Regensburg 1970, Verlag Friedrich

Pustet, s. 254.

Dwaj profesorowie Uniwersytetu w Ratyzbonie Johann A u e r i Joseph R a t z i n g e r zamierzają w spólnie wydać katolicką dogm atykę w ośmiu m ałych tomach. Jest ona pom yślana jako podręcznik dla studiujących teolo­ gię, który by poza przedstaw ieniem zasadniczego m ateriału dawał podstawy refleksji teologicznej. W takiej refleksji, zdaniem autorów, m usi się wyrażać przekonanie, że dla w iedzy teologicznej potrzebna jest w iara, a z w iedzy przenikniętej wiarą m a płynąć działanie. Ponadto ta m yśl teologiczna jed­ nostki powinna być w ciągnięta w w ielk i strum ień teologicznej refleksji Kościoła, która się dokonuje w ciągu jego historii i dlatego m usi mieć też udział w tej historyczności.

Piąty tom projektowanej teologii dogmatycznej, który chronologicznie ukazuje się jako pierwszy, pośw ięcony jest zagadnieniu łaski, czyli jak autor w oli się wyrażać, Ew angelii łaski Chrystusa. W m yśl zasady n ova e t vetera A u e r przedstaw ia klasyczne dla tego traktatu zagadnienia w nowym ukła­ dzie i ujęciu. Rozpoczyna w ięc od problemu w ybrania i predestynacji do