POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE

POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE

CZĘŚĆ II

Orzeczenia sądu odwoławczego

 Właściwy jest sąd wyższej instancji nad sądem, który wydał zaskarżone orzeczenie

 Od postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania wydanego na skutek zażalenia, a także od wydanego w toku postępowania odwoławczego postanowienia o przeprowadzeniu obserwacji, o zastosowaniu środka zapobiegawczego lub nałożeniu kary porządkowej przysługuje zażalenie do innego równorzędnego składu sądu odwoławczego (art. 426 § 2) – instancja pozioma

 sąd właściwy do rozpoznania danej sprawy rozpoznaje zażalenie na postanowienie prokuratora, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 465 § 2)

 Zażalenie na postanowienie prowadzącego postępowanie przygotowawcze, jeżeli nie jest nim prokurator, rozpoznaje prokurator sprawujący nadzór nad tym postępowaniem(art. 465 § 3)

Sąd Najwyższy

 Nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania (art. 183 Konstytucji)

 Rozpoznaje pytania prawne – funkcja zapewnienie jednolitości orzecznictwa;

 jeżeli przy rozpoznawaniu środka odwoławczego wyłoni się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy, sąd odwoławczy może odroczyć rozpoznanie sprawy i przekazać zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu (art. 441 § 1), uprawnienie w tym zakresie przysługuje wyłącznie sądowi odwoławczemu

 Powzięcie przez sąd subiektywnej wątpliwości co do wykładni prawa

 Prokurator, obrońcy i pełnomocnicy mają prawo wziąć udział w posiedzeniu

 Sąd Najwyższy może przekazać rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego powiększonemu składowi tego sądu

 Sąd Najwyższy może przejąć sprawę do swego rozpoznania.

 SN może podjąć uchwałę lub odmówić podjęcia uchwały

 Uchwała Sądu Najwyższego jest w danej sprawie wiążąca, odmowa podjęcia nie wiąże sądu

 Wyjątek od zasady samodzielności jurysdykcyjnej sądu (art. 8), gdyż uchwała SN jest w danej sprawie wiążąca

Wyroki sądu odwoławczego

 Utrzymuje orzeczenie w mocy (orzeczenie aprobujące) – jeżeli uzna, że podniesione zarzuty są niezasadne, a nie zachodzą okoliczności z art. 439,440,455

 Zmienia zaskarżone orzeczenie i uniewinnia oskarżonego albo zmienia karę, środki zabezpieczające bądź inne środki lub poprawia kwalifikację prawną czynu (orzeczenie reformatoryjne) – może nastąpić w całości albo w części

 Uchyla zaskarżony wyrok, a następnie umarza postępowanie, albo przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania (orzeczenie kasatoryjne) – zawsze w przypadku, gdy zachodzą przesłanki bezwzględne z art. 439, a także jeżeli zasadnie podniesiono zarzuty z art. 438, a zebrane dowody nie pozwalają na orzeczenie reformatoryjne

Ponowne rozpoznanie

 § 1. Sąd, któremu przekazano sprawę do ponownego rozpoznania, orzeka w granicach, w jakich nastąpiło przekazanie. Uchylenie wyroku tylko w zakresie rozstrzygnięcia o karze albo innym środku nie stoi na przeszkodzie uniewinnieniu oskarżonego lub umorzeniu postępowania.

 § 2.W wypadku przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sąd orzekający w pierwszej instancji, przeprowadzając postępowanie w zakresie dowodów, które nie miały wpływu na uchylenie wyroku, może poprzestać na ich ujawnieniu.

 § 3. Zapatrywania prawne i wskazania sądu odwoławczego co do dalszego postępowania są wiążące dla sądu, któremu sprawę przekazano do ponownego rozpoznania.

Apelacja

 Zwyczajny środek zaskarżenia przysługujący od nieprawomocnych orzeczeń sądu I instancji

 Bezwzględnie dewolutywna

 Bezwzględnie suspensywna

 Przepisy dotyczące postępowania przed sądem pierwszej instancji stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem odwoławczym, chyba że przepisy dot. apelacji stanowią inaczej

 Przysługuje stronom, a pokrzywdzonemu od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie wydanego na posiedzeniu, chyba że ustawa stanowi inaczej

 Podmiot odpowiedzialny za zwrot Skarbowi Państwa korzyści majątkowej uzyskanej z przestępstwa przypisanego oskarżonemu może wnieść apelację tylko z powodu nałożenia tego obowiązku, a z powodu skazania oskarżonego - tylko wtedy, gdy podważa skazanie jako podstawę swej odpowiedzialności za zwrot tej korzyści.

 Przymus radcowsko-adwokacki - apelacja od wyroku sądu okręgowego, która nie pochodzi od prokuratora, powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata lub radcę prawnego – cele: potrzeba zapewnienia fachowego poziomu apelacji, funkcja gwarancyjna dla oskarżonego; jeżeli wymóg ten nie zostanie spełniony to pismo oskarżonego nie wywoła żadnych skutków

  Do apelacji sporządzonej przez prokuratora, obrońcę lub pełnomocnika dołącza się odpowiednią liczbę odpisów dla stron przeciwnych; do apelacji wnoszonej do sądu apelacyjnego dołącza się dodatkowo jeden odpis

Apelacja

TERMIN

 W terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia, a w odniesieniu do wyroku wydanego na rozprawie, gdy ustawa przewiduje doręczenie wyroku, od daty jego doręczenia, strona, a w wypadku wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu, także pokrzywdzony, mogą złożyć wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku. Sporządzenie uzasadnienia z urzędu nie zwalnia strony oraz pokrzywdzonego od złożenia wniosku o doręczenie uzasadnienia

 Uzasadnienie wyroku powinno być sporządzone w ciągu 14 dni od daty złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia, a w wypadku sporządzenia uzasadnienia z urzędu - od daty ogłoszenia wyroku; w sprawie zawiłej, w razie niemożności sporządzenia uzasadnienia w terminie, prezes sądu może przedłużyć ten termin na czas oznaczony. I termin instrukcyjny

 Termin do wniesienia apelacji wynosi 14 dni i biegnie dla każdego uprawnionego od daty doręczenia mu wyroku z uzasadnieniem – termin zawity

 Jeżeli w terminie zawitym 7 dni na złożenie wniosku o wyrok z uzasadnieniem uprawniony podmiot złoży apelację, wywoła to skutek taki, jakby złożono wniosek o wyrok z uzasadnieniem.

Po otrzymaniu wyroku wraz z uzasadnieniem apelację złożoną można uzupełnić w terminie złożenia apelacji, tj. 14 dni od dnia doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem

Apelacja

Art. 447 [Podstawa apelacji, zarzuty] 

 § 1. Apelację co do winy uważa się za zwróconą przeciwko całości wyroku.

 § 2. Apelację co do kary uważa się za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych.

 § 3. Apelację co do środka karnego uważa się za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o środkach karnych. Zaskarżyć można również brak rozstrzygnięcia w przedmiocie środka karnego.

 § 4. W apelacji można podnosić zarzuty, które nie stanowiły lub nie mogły stanowić przedmiotu zażalenia.

 § 5. W postępowaniu wszczętym z inicjatywy strony w apelacji nie można podnosić zarzutu niedopuszczenia dowodu z urzędu lub niedostatecznej aktywności sądu w przeprowadzaniu dowodu, ani też zarzutu przeprowadzenia dowodu pomimo braku wniosku strony w tym przedmiocie.

 § 6. Przepisu § 5 nie stosuje się, jeżeli przeprowadzenie dowodu jest obowiązkowe.

 § 7. Podstawą apelacji nie mogą być zarzuty określone w art. 438 pkt 3 i 4, związane z treścią zawartego porozumienia, o którym mowa w art. 343,  art. 343a i art. 387.

Apelacja

  O przyjęciu apelacji zawiadamia się prokuratora oraz obrońców i pełnomocników, a także strony, po czym akta przekazuje się niezwłocznie sądowi odwoławczemu

 W wypadku wniesienia apelacji przez prokuratora, obrońcę lub pełnomocnika dołącza się do zawiadomienia odpis apelacji strony przeciwnej, chyba że w sprawie była wyłączona jawność rozprawy ze względu na ochronę informacji niejawnych o klauzuli tajności "tajne" lub "ściśle tajne„

 Sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę na rozprawie, a w wypadkach przewidzianych przez ustawę - na posiedzeniu

 Jeśli postępowanie przygotowawcze zakończyło się w formie dochodzenia, sąd odwoławczy orzeka na rozprawie jednoosobowo, chyba że prezes sądu lub sąd postanowi inaczej

 Udział w rozprawie prokuratora, a obrońcy w wypadkach określonych w art. 79, art. 80 i art. 80a § 1 jest obowiązkowy

 Udział w rozprawie innych stron i ich pełnomocników oraz obrońcy w wypadkach nie wymienionych w § 1 jest obowiązkowy wtedy, gdy prezes sądu lub sąd uzna to za konieczne

 Niestawiennictwo należycie zawiadomionych o terminie rozprawy stron, obrońców lub pełnomocników nie tamuje rozpoznania sprawy, chyba że ich udział jest obowiązkowy

 Sąd odwoławczy, na wniosek oskarżonego pozbawionego wolności złożony w terminie 7 dni od daty doręczenia mu zawiadomienia o przyjęciu apelacji, zarządza sprowadzenie go na rozprawę, chyba że uzna za wystarczającą obecność obrońcy. Wniosek złożony po terminie podlega rozpoznaniu, jeżeli nie powoduje to konieczności odroczenia rozprawy.

O prawie złożenia wniosku należy pouczyć oskarżonego. Jeżeli sąd nie zarządza sprowadzenia oskarżonego, który nie ma obrońcy, sąd, prezes sądu lub referendarz sądowy wyznacza obrońcę z urzędu

Apelacja

UZUPEŁNIENIE UZASADNIENIA

 W wypadkach określonych w art. 423 § 1a (W wypadku złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku w części odnoszącej się do niektórych oskarżonych sąd może ograniczyć zakres uzasadnienia do tych tylko części wyroku, których wniosek dotyczy) i art. 424 § 3 (W wypadku złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku wydanego w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 sąd może ograniczyć zakres uzasadnienia do wyjaśnienia podstawy prawnej tego wyroku oraz wymiaru kary) przed wydaniem orzeczenia sąd odwoławczy może zwrócić sprawę sądowi pierwszej instancji w celu sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego wyroku w niezbędnym zakresie, jeżeli ma to zapewnić prawidłowe wyrokowanie w sprawie (art. 449a)

 Forma postanowienia wraz z uzasadnieniem

Apelacja

PRZEBIEG POSTĘPOWANIA

 Rozprawa odwoławcza rozpoczyna się tak samo jak rozprawa przed sądem I instancji – wywołanie sprawy i sprawdzenie obecności

 Przewód sądowy w sądzie odwoławczym rozpoczyna ustne sprawozdanie, w którym sędzia sprawozdawca przedstawia przebieg i wyniki dotychczasowego postępowania, a w szczególności treść zaskarżonego wyroku oraz zarzuty i wnioski apelacyjne, jak również kwestie wymagające rozstrzygnięcia z urzędu. W miarę potrzeby odczytuje się z akt poszczególne ich części

 strony mogą składać wyjaśnienia, oświadczenia i wnioski ustnie lub na piśmie; złożone na piśmie podlegają odczytaniu, przy czym przepis art. 394 stosuje się

 Postępowanie dowodowe - sąd odwoławczy, uznając potrzebę uzupełnienia przewodu sądowego, przeprowadza dowody na rozprawie, jeżeli przyczyni się to do przyspieszenia postępowania, a nie jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości. Dowody można dopuścić również przed rozprawą

 Koniec rozprawy odwoławczej – głosy stron a następnie wyrokowanie

 Przewodniczący udziela głosu stronom w kolejności przez siebie ustalonej, przy czym najpierw udziela głosu skarżącemu. Oskarżonemu i jego obrońcy nie można odmówić zabrania głosu po przemówieniach innych stron

Apelacja

REGUŁY NE PEIUS



Oprócz ogólnego zakazu reformationis in peius w postępowaniu apelacyjnym obowiązują również reguły ne peius



Sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w pierwszej instancji lub co do którego w pierwszej instancji umorzono lub  warunkowo umorzono postępowanie



Sąd odwoławczy nie może zaostrzyć kary przez

wymierzenie kary dożywotniego pozbawienia wolności

Apelacja

Art. 457 [Uzasadnienie wyroku]



§ 1. Uzasadnienie wyroku sporządza się z urzędu w terminie 14 dni.



§ 2. Jeżeli sąd utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy, uzasadnienie sporządza się na wniosek strony, chyba że zostało złożone zdanie odrębne. Przepisy art. 422 i art. 423 stosuje się odpowiednio.



§ 3. W uzasadnieniu należy podać, czym kierował

się sąd wydając wyrok oraz dlaczego zarzuty i

wnioski apelacji sąd uznał za zasadne albo

niezasadne.

Zażalenie i sprzeciw

 Zażalenie przysługuje na postanowienia sądu zamykające drogę do wydania wyroku, chyba że ustawa stanowi inaczej – np. postanowienie o umorzeniu postępowania wydane przed rozprawą, postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa lub jego umorzeniu, postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia środka odwoławczego

 Zażalenie przysługuje także na postanowienia co do środka zabezpieczającego oraz na inne postanowienia w wypadkach przewidzianych w ustawie

 Inne postanowienia, na które służy zażalenie:

 w przedmiocie zawieszenia postępowania (art. 22 § 2)

 na odmowę przywrócenia terminu(Art. 126 § 3)

 w przedmiocie środków zapobiegawczych

 na orzeczenie w przedmiocie kosztów, jeżeli nie wniesiono apelacji. W razie wniesienia apelacji i zażalenia - zażalenie rozpoznaje sąd odwoławczy łącznie z apelacją (art. 626 § 3)

 Art. 466 [Zaskarżanie zarządzeń]

 § 1. Przepisy dotyczące sprzeciwów i zażaleń na postanowienia stosuje się odpowiednio do sprzeciwów i zażaleń na zarządzenia.

 § 2. Zażalenie na zarządzenie prezesa rozpoznaje sąd odwoławczy

 Na zarządzenie, o zwrocie aktu oskarżenia, oskarżycielowi przysługuje zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy (art. 337 § 2)

Zażalenie i sprzeciw

 Art. 467 [Zaskarżanie czynności]

 § 1. Przepisy rozdziału niniejszego stosuje się odpowiednio do przewidzianych w ustawie zażaleń na czynności lub zaniechanie czynności.

 § 2. Uznając zasadność zażalenia, organ odwoławczy stwierdza niezgodność czynności z prawem lub brak czynności i zarządza, co należy, zwłaszcza w celu naprawienia skutków uchybienia oraz zapobieżenia podobnym uchybieniom w przyszłości, a także podejmuje inne przewidziane w ustawie środki.

 Zażalenie przysługuje stronom, a także osobie, której postanowienie bezpośrednio dotyczy, chyba że ustawa stanowi inaczej

 Do zażalenia na postanowienie kończące postępowanie, sporządzonego przez prokuratora, obrońcę lub pełnomocnika, dołącza się odpowiednią liczbę odpisów dla osób, których dotyczy zaskarżone postanowienie. Odpisy te doręcza się tym osobom niezwłocznie.

 Jeżeli zażalenie lub sprzeciw pochodzi od osób niewymienionych powyżej, o jego wniesieniu zawiadamia się osoby, których dotyczy zaskarżone postanowienie.

Zażalenie i sprzeciw

 Względna dewolutywność - Sąd, na którego postanowienie złożono zażalenie, może je uwzględnić, jeżeli orzeka w tym samym składzie, w którym wydał zaskarżone postanowienie; w innych wypadkach prezes sądu przekazuje zażalenie niezwłocznie, wraz z aktami lub niezbędnymi odpisami z akt sprawy, sądowi powołanemu do rozpoznania zażalenia.(art. 463 § 1) – cel: przyspieszenie postępowania. Zażalenie na postanowienie w przedmiocie tymczasowego aresztowania oraz zabezpieczenia majątkowego powinno być przekazane do rozpoznania w ciągu 48 godzin – charakter instrukcyjny

 Względna suspensywność - jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, zażalenie nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego postanowienia;

sąd jednak, który je wydał, lub sąd powołany do rozpoznania zażalenia może wstrzymać wykonanie postanowienia. Odmowa wstrzymania nie wymaga uzasadnienia.

Zażalenie i sprzeciw

TERMIN



Zażalenie lub sprzeciw wnosi się w terminie 7 dni

od daty ogłoszenia postanowienia, a jeżeli ustawa

nakazuje doręczenie postanowienia - od daty

doręczenia. Dotyczy to również zażalenia na

zawarte w wyroku rozstrzygnięcie w przedmiocie 

kosztów lub opłat; jeżeli jednak odwołujący się

złoży wniosek o sporządzenie na piśmie oraz

doręczenie uzasadnienia wyroku, zażalenie można

wnieść w terminie przewidzianym do wniesienia

apelacji.

Zażalenie i sprzeciw

 Art. 464 [Udział stron w posiedzeniu sądu]

 § 1. Strony oraz obrońcy i pełnomocnicy mają prawo wziąć udział w posiedzeniu sądu odwoławczego rozpoznającego zażalenie na postanowienie kończące postępowanie oraz na zatrzymanie. Mają oni prawo do udziału w posiedzeniu sądu odwoławczego także wtedy, gdy przysługuje im prawo udziału w posiedzeniu sądu pierwszej instancji.

 § 2. W innych wypadkach sąd odwoławczy może zezwolić stronom lub obrońcy albo pełnomocnikowi na wzięcie udziału w posiedzeniu.

 § 3. Przepis art. 451 stosuje się odpowiednio, gdy przedmiotem posiedzenia ma być rozpoznanie zażalenia na postanowienie kończące postępowanie oraz na zatrzymanie.

Zażalenie i sprzeciw

 Art. 465 [Postępowanie przygotowawcze]

 § 1. Przepisy dotyczące zażaleń na postanowienia sądu stosuje się odpowiednio do zażaleń na postanowienia prokuratora i prowadzącego postępowanie przygotowawcze.

 § 2. Na postanowienie prokuratora przysługuje zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy, chyba że ustawa stanowi inaczej.

 § 2a. W sprawach z oskarżenia prywatnego zażalenie na postanowienie prokuratora o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przygotowawczego rozpoznaje prokurator nadrzędny, jeżeli postanowienie zapadło z uwagi na brak interesu społecznego w ściganiu z urzędu sprawcy.

 § 3. Zażalenie na postanowienie prowadzącego postępowanie przygotowawcze, jeżeli nie jest nim prokurator, rozpoznaje prokurator sprawujący nadzór nad tym postępowaniem.