POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE

POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE

CZEŚĆ I

WPROWADZENIE

SYSTEM KONTROLI ORZECZEŃ

1) środki zaskarżenia zwyczajne – służą od nieprawomocnych orzeczeń, są to środki odwoławcze (apelacja od wyroków i zażalenie od postanowień i zarządzeń oraz sprzeciw - wyrok nakazowy wydany w postępowaniu nakazowym)

2) środki zaskarżenia nadzwyczajne - kasacja, wznowienie postępowania

WPROWADZENIE

SPRZECIW

 Sprzeciw, wzrusza wydane orzeczenie, nie powodując rozpoznania jego zasadności

 Oskarżony i oskarżyciel mają prawo wnieść sprzeciw do sądu, który wydał wyrok nakazowy, w terminie zawitym 7 dni od doręczenia tego wyroku (art. 506 § 1)

 W razie wniesienia sprzeciwu wyrok nakazowy traci moc; sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych (art. 506 § 3)

 Sąd rozpoznający sprawę po wniesieniu sprzeciwu nie jest związany treścią wyroku nakazowego, który utracił moc(art. 506

§ 6)

WPROWADZENIE

 Zasada dwuinstancyjności postępowania

 Prawomocność orzeczenia w sensie formalnym – nie może być ono zaskarżone w drodze zwyczajnych środków zaskarżenia (środków odwoławczych)

 Prawomocność orzeczenia w sensie materialnym – stan rzeczy osądzonej (res iudicata), co powoduje zakaz ponownego orzekania o tym samym (ne bis in idem) przy tożsamości czynu i osoby

 Prawo do odwołania zawarte jest w Konstytucji RP – każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji (art. 78) oraz KPK

 Orzeczenia wydane w pierwszej instancji to wyroki i postanowienia. W kwestiach nie wymagających postanowienia prezes sądu, przewodniczący wydziału, przewodniczący składu orzekającego albo upoważniony sędzia wydają zarządzenia

 Każdy wyrok sądu I instancji podlega zaskarżeniu. Pewne ograniczenia przewidziane są w stosunku do zaskarżania postanowień. Wyjątkowo zaskarżeniu podlegają także zarządzenia, np. zarządzenie odmawiające przyjęcia środka odwoławczego (art. 429 § 2)

WPROWADZENIE

 Od orzeczeń sądu odwoławczego oraz od orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy nie przysługuje środek odwoławczy, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 426 § 1). Nie jest to katalog o charakterze numerus clausus

 Zgodnie z wyrokiem Tryb. Konst. z dnia 24.02.2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 290) art. 426

§ 1 w brzmieniu nadanym przez z art. 1 ustawy z dnia 20.01.2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 48, poz. 246), w zakresie, w jakim dotyczy zaskarżenia orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu zasądzonych po raz pierwszy przez sąd odwoławczy, został uznany za niezgodny z art. 78 w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Utrata mocy, w następującym zakresie nastąpi 04.12.2015 r.

 Orzeczenia sądu odwoławczego kończą tok instancji, a przepisy nie przewidują trzeciej instancji. Istniejące środki – kasacja i wznowienie postępowania nie są trzecią instancją, stanowią środki zaskarżenia o charakterze nadzwyczajnym

 Od postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania wydanego na skutek  zażalenia, a także od wydanego w toku postępowania odwoławczego postanowienia o przeprowadzeniu obserwacji, o zastosowaniu środka zapobiegawczego lub nałożeniu kary porządkowej przysługuje zażalenie do innego równorzędnego składu sądu odwoławczego

WZGLĘDNE PRZYCZYNY ODWOŁAWCZE

 Podlegają ocenie sądu

 Art. 438 [Podstawy odwoławcze] Orzeczenie ulega uchyleniu lub zmianie w razie stwierdzenia:

 1) obrazy przepisów prawa materialnego,

 2) obrazy przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia,

 3) błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia,

 4) rażącej niewspółmierności kary, środka karnego lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego lub innego środka.

Obraza przepisów prawa materialnego

 Naruszenie przepisów prawa materialnego przy prawidłowo ustalonym stanie faktycznym, nie można stawiać zarzutu naruszenia prawa materialnego w sytuacji, gdy wadliwość ustalenia ma polegać na błędnych ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia lub na naruszeniu przepisów procesowych

 Chodzi o naruszenie przepisów prawa materialnego w zakresie nie tylko prawa karnego, ale także innych dziedzin prawa np. cywilnego, handlowego finansowego, administracyjnego, jeżeli mają one zastosowanie w procesie karnym

 Dotyczy to naruszenia prawa materialnego polskiego, a także obcego - Warunkiem odpowiedzialności za czyn popełniony za granicą jest uznanie takiego czynu za przestępstwo również przez ustawę obowiązującą w miejscu jego popełnienia (art. 111 § 1 k.k.)

 Może mieć postać błędnej interpretacji przepisu

 Może polegać na niezastosowaniu przepisu bezwzględnie obowiązującego albo zastosowaniu przepisu pomimo bezwzględnego zakazu

 Zastosowanie albo niezastosowanie przepisu dotyczącego instytucji o charakterze fakultatywnym nie stanowi obrazy przepisów prawa materialnego

 Przykłady - błędne zakwalifikowanie czynu oskarżonego, skazanie oskarżonego mimo braku znamion przestępstwa w czynie oskarżonego albo uniewinnienie pomimo istnienia znamion przestępstwa, wymierzenie kary powyżej górnego lub poniżej dolnego jej ustawowego zagrożenia, kary nieprzewidzianej za dany czyn, wymierzenie kary wprawdzie znanej ustawie, ale nieprzypisanej w tej ustawie za dane przestępstwo

Obraza przepisów prawa procesowego

 jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

 Dotyczy nie tylko postępowania karnego ale też np. cywilnego – w przypadku postępowania o odszkodowanie

 Może dotyczyć przepisów prawa międzynarodowego o charakterze procesowym zawartych w szczególności w art. 6 EKPC, który dotyczy zasad gwarantujących prawo do rzetelnego procesu karnego

 Może wystąpić zarówno w postępowaniu jurysdykcyjnym jak i przygotowawczym, jeżeli nie została konwalidowana w postępowaniu jurysdykcyjnym, a więc przeniknęła do tego postępowania

 Może dotyczyć: działania pomimo zakazu np. przesłuchanie duchownego co do faktów, o których dowiedział się przy spowiedzi (art. 178 pkt 2), zaniechanie stosowania przepisu pomimo nakazu – niewezwanie tłumacza do przesłuchanie osoby niewładającej językiem polskim art. 204 § 1 pkt 2), albo błędu co do orzekania – oparcie wyroku nie tylko na okolicznościach opartych w toku rozprawy głównej(art. 410 k.p.k.)

 Najczęstsze uchybienia dotyczy postępowania dowodowego

Obraza przepisów prawa procesowego

 Artykuł 6 [Prawo do rzetelnego procesu sądowego]

 1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym

terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej

przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy

wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.

 2. Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą.

 3. Każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do:

 a) niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżenia;

 b) posiadania odpowiedniego czasu i możliwości do przygotowania obrony;

 c) bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obrońcę, a jeśli nie ma

wystarczających środków na pokrycie kosztów obrony - do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy wyznaczonego z urzędu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości;

 d) przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia oraz żądania obecności i przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach jak świadków oskarżenia;

 e) korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie rozumie lub nie mówi językiem używanym w sądzie.

Błąd w ustaleniach faktycznych

 jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia,

 Podstawowa przy dokonywaniu ustaleń faktycznych jest zasada prawdy materialnej - podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne (art. 2 § 2)

 Zasada swobodnej oceny dowodów - Organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. (art. 7) – nieprzestrzeganie tych dyrektyw może być podstawą zarzutu

 Zarzut ten dotyczy podstaw orzeczenia i sprowadza się do polemiki z ustaleniami faktycznymi albo dokonaną przez sąd oceną dowodów

Rażąca niewspółmierność kary, środka karnego lub niesłuszne zastosowanie albo niezastosowanie

środka zabezpieczającego lub innego środka



Sąd odwoławczy powinien wziąć pod uwagę czy zachodzi współmierność kary do społecznej szkodliwości czynu, rozważyć stopień zawinienia, realizację celów kary i ocenić czy jest „rażąco”

surowa

BEZWGLĘDNE PRZYCZYNY ODWOŁAWCZE

 Orzekanie sądu odwoławczego niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia

 Uwzględnianie są przez sąd z urzędu

 Mają one charakter procesowy (wyjątek, który dot. prawa materialnego, tj. art.

439 § 1 pkt 5 - orzeczono karę, środek karny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie)

 Ich pojawienie się skutkuje uchyleniem orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, albo w określonych wypadkach umorzeniem postępowania – decyzji w formie wyroku na posiedzeniu lub na rozprawie odwoławczej

 Sąd odwoławczy uchyla lub zmienia orzeczenie na korzyść współoskarżonych, choćby nie wnieśli środka odwoławczego, jeżeli je uchylił lub zmienił na rzecz współoskarżonego, którego środek odwoławczy dotyczył, gdy te same względy przemawiają za uchyleniem lub zmianą na rzecz tamtych.

BEZWGLĘDNE PRZYCZYNY ODWOŁAWCZE

 Art. 439 [Bezwzględne podstawy uchylenia orzeczenia]

 § 1. Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli:1) w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądź podlegająca wyłączeniu na podstawie art. 40,

 2) sąd był nienależycie obsadzony lub którykolwiek z jego członków nie był obecny na całej rozprawie,

 3) sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego,

 4) sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu,

 5) orzeczono karę, środek karny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie,

 6) zapadło z naruszeniem zasady większości głosów lub nie zostało podpisane przez którąkolwiek z osób biorących udział w jego wydaniu,

 7) zachodzi sprzeczność w treści orzeczenia, uniemożliwiająca jego wykonanie,

 8) zostało wydane pomimo to, że postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało już prawomocnie zakończone,

 9) zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 17 § 1 pkt 5, 6 i 8- 11,

 10) oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 § 1 i 2 oraz art. 80 lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy,

 11) sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa.

 § 2. Uchylenie orzeczenia jedynie z powodów określonych w § 1 pkt 9-11 może nastąpić tylko na korzyść oskarżonego.

 § 3. W posiedzeniu mają prawo wziąć udział strony, obrońcy i pełnomocnicy. Przepis art. 451 stosuje się odpowiednio.

BEZWGLĘDNE PRZYCZYNY ODWOŁAWCZE

 Udział w wydaniu orzeczenia osoby nieuprawnionej – dotyczy to osoby nie tylko nieuprawnionej do orzekania w ogóle, ale także nieuprawnionej do orzekania w danej sprawie, np. udział sędziego lub ławnika dodatkowego, którzy nie brali udziału w wydaniu orzeczenia, osoba, która nie ma uprawnienia do orzekania w jakimkolwiek sądzie, sędzia zawieszony w czynnościach zawodowych, ławnik, którego kadencja wygasła

 Udział osoby niezdolnej do orzekania – udział sędziego lub ławnika będącego pod wpływem alkoholu, środków odurzających albo chorego fizycznie lub psychicznie

BEZWGLĘDNE PRZYCZYNY ODWOŁAWCZE

 Nienależyta obsada sądu – gdy sąd orzeka w składzie nieznanym ustawie – np. 4 członków albo w składzie nieprzewidzianym dla danego rodzaju spraw

 Brak obecności któregoś z członków na całej rozprawie – chodzi o brak obecności fizycznej;

nie ma znaczenia w jakiej fazie rozprawy członek był nieobecny, a także czas trwania jego nieobecności, brak obecności psychicznej – traktowany jako niezdolność do orzekania (art.

439 pkt 1)

Orzekanie niezależnie od granic

zaskarżenia i podniesionych zarzutów

 Jeżeli utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe, podlega ono zmianie na korzyść oskarżonego albo uchyleniu niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów.

– związane jest to z popełnieniem przez sąd I instancji uchybieniom względnym z art. 438, którego nie wskazano w odwołaniu, a które ma taką wagę, że jego utrzymanie powodowałoby rażącą niesprawiedliwość orzeczenia , zmiana w tym trybie możliwa jest jedynie na korzyść (art.

440)

Orzekanie niezależnie od granic

zaskarżenia i podniesionych zarzutów



Nie zmieniając ustaleń faktycznych,

sąd odwoławczy poprawia błędną

kwalifikację prawną niezależnie od

granic zaskarżenia i podniesionych

zarzutów. Poprawienie kwalifikacji

prawnej na niekorzyść oskarżonego

może nastąpić tylko wtedy, gdy

wniesiono środek odwoławczy na jego

niekorzyść (art. 455).

Cechy i granice środków odwoławczych

 Wśród nich wymienić należy apelację i zażalenie

 Cechy: uprawnienie określonych podmiotów do ich składania (skargowość, dewolutywność, suspensywność, zakaz reformationis in peius)

 Podmioty uprawnione do wnoszenia:  strony oraz inne osoby wskazane w przepisach ustawy

 Inne osoby - osobom nie będącym stronami przysługuje  zażalenie na postanowienia i zarządzenia naruszające ich prawa wydane w postępowaniu przygotowawczym

Cechy środków odwoławczych

 Dewolutywność – do rozpoznania środka odwoławczego właściwy jest organ wyższej instancji nad tym, który wydał zaskarżone orzeczenie

 Apelacja – dewolutywność bezwzględna – do jej rozpoznania właściwy jest zawsze sąd wyższej instancji

 Zażalenie – względnie dewolutywne - Sąd, na którego postanowienie złożono zażalenie, może je uwzględnić, jeżeli orzeka w tym samym składzie, w którym wydał zaskarżone postanowienie; w innych wypadkach prezes sądu przekazuje zażalenie niezwłocznie, wraz z aktami lub niezbędnymi odpisami z akt sprawy, sądowi powołanemu do rozpoznania zażalenia.

Cechy środków odwoławczych

 Suspensywność – wstrzymanie wykonania zaskarżonego orzeczenia

 Apelacja – bezwzględna suspensywaność – jej wniesienie wstrzymuje zawsze wykonanie zaskarżonego wyroku, apelacja przysługuje bowiem od wyroku nieprawomocnego, a wyrok staje się wykonalny dopiero z chwilą uprawomocnienia się

 Zażalenie – względnie suspensywne – jeżeli ustawa nie stanowi inaczej zażalenie nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego postanowienia. Jednakże sąd, który wydał zaskarżone postanowienie lub sąd uprawniony do rozpoznania zażalenia może wstrzymać wykonanie postanowienia

Cechy środków odwoławczych

 Zakaz reformationis in peius - sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego tylko wtedy, gdy wniesiono na jego niekorzyść środek odwoławczy

 W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania wolno w dalszym postępowaniu wydać orzeczenie surowsze niż uchylone tylko wtedy, gdy orzeczenie to było zaskarżone na niekorzyść oskarżonego

Granice środków odwoławczych

 Granice środka odwoławczego a granice zaskarżenia i podniesionych zarzutów

 Szerszy zakres mają granice środka odwoławczego określające uprawnienia i obowiązki sądu odwoławczego przy rozpoznawaniu tego środka

 Granice zaskarżenia powinny być natomiast wskazane w środku zaskarżenia przez odwołujący się podmiot

 Granice środka odwoławczego wyznaczają następujące elementy:

zakres zaskarżenia, kierunek zaskarżenia oraz podniesione zarzuty

 Wnioski sformułowane w środku odwoławczym nie mogą wyznaczać w sposób wiążący granic rozpoznania sprawy przez sąd odwoławczy

Granice środków odwoławczych

 Zakres zaskarżenia – wyznacza uprawniony podmiot składający odwołanie, orzeczenie można zaskarżyć w całości lub w części. Można także zaskarżyć samo uzasadnienie orzeczenia.

 Zaskarżenie w części może dotyczyć ograniczenia podmiotowego – gdy orzeczenie dotyczy kilku podmiotów, a zaskarżono je tylko co do niektórych współoskarżonych lub przedmiotowego – jeżeli dotyczy nie wszystkich czynów jednego oskarżonego zawartych w orzeczeniu albo jeżeli orzeczenie zaskarżono jedynie w części kary dotyczącej jednego czynu

 Zaskarżenie orzeczenia w części powoduje, że co do pozostałych kwestii orzeczenie się uprawomacnia

 Zaskarżenie samego uzasadnienia wymaga wskazania gravamen, tj. wskazania, że treść uzasadnienia narusza prawo lub szkodzi interesom odwołującego się

 Zakres zaskarżenia należy wskazać we wnoszonym środku odwoławczym, wyznacza on bowiem granice środka odwoławczego, w który sąd rozpoznawczy rozpoznaje sprawę

 Sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów, uwzględniając treść  art. 447 § 1-3, a w zakresie szerszym w wypadkach wskazanych w art. 435, art. 439 § 1, art. 440 i art. 455.

 Ograniczenie rozpoznania środka odwoławczego - sąd może ograniczyć rozpoznanie środka odwoławczego tylko do poszczególnych uchybień, podniesionych przez stronę lub podlegających uwzględnieniu z urzędu, jeżeli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień byłoby przedwczesne lub bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania (art. 436) – realizacja zasady ekonomiki postępowania, będą to przede wszystkim uchybienia z art. 439 § 1)

Granice środków odwoławczych

 Apelację co do winy uważa się za zwróconą przeciwko całości wyroku

 Apelację co do kary uważa się za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych

 Apelację co do środka karnego uważa się za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o środkach karnych. Zaskarżyć można również brak rozstrzygnięcia w przedmiocie środka karnego

 W apelacji można podnosić zarzuty, które nie stanowiły lub nie mogły stanowić przedmiotu zażalenia

 W postępowaniu wszczętym z inicjatywy strony w apelacji nie można podnosić zarzutu niedopuszczenia dowodu z urzędu lub niedostatecznej aktywności sądu w przeprowadzaniu dowodu, ani też zarzutu przeprowadzenia dowodu pomimo braku wniosku strony w tym przedmiocie. Nie stosuje się tej reguły, jeżeli przeprowadzenie dowodu jest obowiązkowe

 Podstawą apelacji nie mogą być zarzuty określone w art. 438 pkt 3 i 4, związane z treścią zawartego porozumienia, o którym mowa w art. 343, art. 343a i art. 387

Granice środków odwoławczych



Rozszerzenie granic podmiotowych - Sąd odwoławczy uchyla lub zmienia

orzeczenie na korzyść

współoskarżonych, choćby nie wnieśli

środka odwoławczego, jeżeli je uchylił

lub zmienił na rzecz współoskarżonego,

którego środek odwoławczy dotyczył,

gdy te same względy przemawiają za

uchyleniem lub zmianą na rzecz

tamtych.

Granice środków odwoławczych

Kierunek środka odwoławczego – wskazanie na stosunek tego środka do sytuacji oskarżonego

Odwołujący się może skarżyć jedynie rozstrzygnięcia lub ustalenia naruszające jego prawa lub szkodzące jego interesom. Ograniczenie to nie dotyczy oskarżyciela publicznego – jest to tzw. gravamen

Związany jest z interesem procesowym strony, która go wnosi

Jedynie wyjątkowa rola oskarżyciela publicznego daje mu możliwość wniesienia środka odwoławczego również na korzyść oskarżonego

Oskarżony, jego obrońca i przedstawiciel ustawowy mogą wnosić środek odwoławczy tylko na korzyść oskarżonego

Oskarżyciel posiłkowy, prywatny powód cywilny mogą wnosić środek odwoławczy jedynie na niekorzyść oskarżonego

W środku odwoławczym należy wskazać kierunek

Jeżeli gravamen jest nieprzestrzegany przez wnoszącego środek odwoławczy, środek ten jest niedopuszczalny z mocy ustawy. Powoduje to odmowę jego przyjęcia przez Prezesa Sądu I instancji albo pozostawienie przez sąd bez

rozpoznania

Możliwość przekroczenia przez sąd odwoławczy kierunku środka odwoławczego - środek odwoławczy wniesiony na niekorzyść oskarżonego może spowodować orzeczenie także na korzyść oskarżonego, jeżeli zachodzą przesłanki określone wart. 440.

Granice środków odwoławczych

 Zakaz reformationis in peius - Sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego tylko wtedy, gdy wniesiono na jego niekorzyść środek odwoławczy. Sąd odwoławczy może orzec tylko w granicach zaskarżenia i tylko w razie stwierdzenia uchybień podniesionych w środku odwoławczym, chyba że ustawa nakazuje wydanie orzeczenia niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów.

 Środek odwoławczy wniesiony na niekorzyść oskarżonego może spowodować orzeczenie także na korzyść oskarżonego, jeżeli zachodzą przesłanki określone wart. 440.

 W przypadku skazania z zastosowaniem art. 60 § 3 lub 4 Kodeksu karnego lub art. 36 § 3 Kodeksu karnego skarbowego sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego, i to niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, także wówczas, jeżeli środek odwoławczy wniesiono wyłącznie na korzyść oskarżonego, który po wydaniu wyroku odwołał lub w istotny sposób zmienił swoje wyjaśnienia lub zeznania. Nie dotyczy to jednak przypadku zasadnego podniesienia zarzutu obrazy prawa materialnego lub stwierdzenia przez sąd odwoławczy okoliczności uzasadniających uchylenie orzeczenia, określonych w art. 439 § 1.

 Tzw. pośredni zakaz reformationis in peius - W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania wolno w dalszym postępowaniu wydać orzeczenie surowsze niż uchylone tylko wtedy, gdy orzeczenie to było zaskarżone na niekorzyść oskarżonego albo na korzyść oskarżonego w warunkach określonych w art. 434 § 4. Nie dotyczy to orzekania o środkach wymienionych w art. 93 i art. 94 Kodeksu karnego - naruszenie tego zakazu może stanowić względną przyczynę odwoławczą z art. 438 pkt 2

Warunki formalne

 od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji przysługuje środek odwoławczy stronom oraz innym osobom wskazanym w przepisach ustawy

 Złożenie przez uprawnioną osobą w przewidzianym terminie i dopuszczalność z mocy ustawy

 Terminy do wniesienia środków zaskarżenia mają charakter zawity

 Niedopuszczalne z mocy ustawy są środki wniesione od orzeczeń pierwszej instancji, które w ogóle nie podlegają zaskarżeniu np. na postanowienia sądu nie zamykające drogi do wydania wyroku, na odmowę przyjęcia powództwa cywilnego lub na pozostawienie go bez rozpoznania, res iudicata, od orzeczeń sądu odwoławczego oraz od orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy nie przysługuje środek odwoławczy, chyba że ustawa stanowi inaczej

 Środek odwoławczy wnosi się na piśmie do sądu drugiej instancji za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie

 Odwołujący się powinien wskazać zaskarżone rozstrzygnięcie lub ustalenie, sformułować zarzuty stawiane rozstrzygnięciu, a także podać, czego się domaga. Jeżeli środek odwoławczy pochodzi od oskarżyciela publicznego, obrońcy lub pełnomocnika, powinien ponadto zawierać uzasadnienie.

 Strona może złożyć pisemną odpowiedź na środek odwoławczy – przyjmuje się, że można ją złożyć do momentu wydania orzeczenia w II instancji

Treść środka odwoławczego

 Odwołujący się powinien wskazać zaskarżone rozstrzygnięcie lub ustalenie, sformułować zarzuty stawiane rozstrzygnięciu, a także podać, czego się domaga

 Jeżeli środek odwoławczy pochodzi od oskarżyciela publicznego, obrońcy lub pełnomocnika, powinien ponadto zawierać uzasadnienie

 Sąd odwoławczy jest obowiązany rozważyć wszystkie wnioski i zarzuty wskazane w środku odwoławczym, chyba że ustawa stanowi inaczej

 Odwołujący się może również wskazać nowe fakty lub dowody, jeżeli nie mógł powołać ich w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji.

 W środku odwoławczym nie można podnosić zarzutu nieprzeprowadzenia przez sąd określonego dowodu, jeżeli strona nie składała w tym zakresie wniosku dowodowego, ani też zarzutu przeprowadzenia dowodu pomimo braku wniosku strony w tym przedmiocie lub poza zakresem wniosku.

Odmowa przyjęcia środka odwoławczego



 Prezes sądu pierwszej instancji odmawia przyjęcia środka odwoławczego, jeżeli wniesiony został po terminie lub przez osobę nieuprawnioną albo jest niedopuszczalny z mocy ustawy



Na zarządzenie odmawiające przyjęcia

środka odwoławczego, o którym mowa

powyżej lub art. 120 § 2 przysługuje 

Pozostawienie środka bez rozpoznania

 Sąd odwoławczy pozostawia bez rozpoznania przyjęty środek odwoławczy, jeżeli zachodzą okoliczności określone w art. 429 § 1 albo jeżeli przyjęcie tego środka nastąpiło na skutek niezasadnego przywrócenia terminu.

 Na postanowienie przysługuje zażalenie do innego równorzędnego składu sądu odwoławczego, chyba że zostało wydane przez Sąd Najwyższy.

Cofnięcie środka odwoławczego

 środek odwoławczy można cofnąć

 Oskarżony może cofnąć wniesiony na jego korzyść środek odwoławczy, chyba że wniósł go oskarżyciel publiczny lub zachodzi wypadek przewidziany w art. 79

 Środka odwoławczego wniesionego na korzyść oskarżonego nie można bez jego zgody cofnąć

 Cofnięty środek odwoławczy sąd odwoławczy pozostawia bez rozpoznania, chyba że zachodzi jedna z przyczyn wymienionych w art. 439 lub art. 440.