STOSOWANIE PRAWA
POJĘCIE
Stosowanie prawa jest terminem
wieloznacznym. W podstawowym znaczeniu stosowanie prawa rozumiane jest jako proces ustalania przez organ władzy publicznej
konsekwencji prawnych faktów, na podstawie obowiązującego prawa.
Zgodnie z tą definicją stosowanie prawa charakteryzowane jest przez cztery
elementy: podmiot, aktywność, skutek,
system prawa.
PODMIOT
•
Stosowanie prawa charakteryzowane jest jako rodzaj aktywności wskazanego
podmiotu, polegającej na wiążącym ustaleniu praw lub obowiązków osób, ewentualnie
stanu prawnego.
•
Jednocześnie przyjmuje się, iż podmiotem
stosującym prawo jest w każdym przypadku
organ władzy publicznej, ewentualnie inny
podmiot, który otrzymał kompetencję do
stosowania prawa na podstawie normy
prawnej.
STOSOWANIE PRAWA A PRZESTRZEGANIE
Ze względu na podmiot stosowanie prawa jest odróżniane od pojęcia przestrzegania prawa, w którym podmiot jest ujmowany
szeroko i odnosi się do każdego
hipotetycznego adresata danej normy
prawnej.
AKTYWNOŚĆ
Stosowanie prawa to
ściśle określony proces
formułowania decyzji, w
którym każda sekwencja
determinuje kolejną.
SKUTEK STOSOWANIA PRAWA
Może być analizowany w trzech rozumieniach:
Językowym – skutek stosowania prawa stanowi językową postać decyzji stosowania prawa,
obejmującą określoną normę indywidualno – konkretną, rozumianą jako typ wypowiedzi o określonej treści oraz jej uzasadnienie.
Normatywnym – to oznaczone uprawnienie lub obowiązek podmiotu wskazanego w decyzji.
Realnym- to określone przysporzenie, uzyskanie pewności w zakresie stanu prawnego lub
dolegliwość dotykająca określonego adresata.
ETAPY STOSOWANIA PRAWA
Etap pierwszy: Decyzja walidacyjna;
Etap drugi: Decyzja interpretacyjna;
Etap trzeci: Ustalenie stanu faktycznego.
Decyzja dowodowa;
Etap czwarty: Subsumpcja;
Etap piąty: Ustalenie konsekwencji i
wydanie finalnej decyzji stosowania prawa.
TYP SĄDOWY
STOSOWANIA PRAWA
Cechy:
•
Niepozostawanie podmiotu stosującego
prawo w relacji nadrzędności organizacyjnej z adresatami wydanej decyzji stosowania
prawa;
•
Decyzja stanowi w istocie przekształcenie
normy generalnej i abstrakcyjnej w normę
indywidualną i konkretną – rola ewentualnej
swobody decyzyjnej jest w znacznym stopniu
ograniczona;
•
Decyzja stosowania prawa podejmowana jest wyłącznie w sytuacji sporu prawnego lub nieustalenia sytuacji prawnej;
•
Podmiot stosujący prawo działa na podstawie i w granicach kompetencji wyznaczonej przez tzw. przepisy o
właściwości (miejscowej, rzeczowej);
•
Istotą stosowania prawa jest zestawienie zewnętrznego wobec sędziego i
apriorycznie istniejącego prawa z
ustalonym na podstawie racjonalnych
reguł (prawnych i pozaprawnych) stanem
faktycznym.
TYP ADMINISTRACYJNY STOSOWANIA PRAWA
Podmiot stosujący prawo nie jest niezależny od stron postępowania (władztwo
administracyjne). Jest zwykle zainteresowany decyzją, jednakże tylko jako organ nie zaś
jako konkretny podmiot. Wydanie decyzji rodzi zwykle prawa/obowiązki dla organu;
Podmiot stosujący prawo działa na podstawie
kompetencji i w jej granicach;
Podmiot stosujący prawo działa na wniosek stron albo z urzędu;
Istotą stosowania prawa jest zestawienie faktów i prawa;
Decyzja stosowania prawa jest normą
indywidualną i konkretną.
TYP KIEROWNICZY STOSOWANIA PRAWA
Stosowany w warunkach kierowania organizacją;
Oparty na prawnym i osobistym
zainteresowaniu podmiotu stosującego prawo rozstrzyganą sprawą;
Zwiększona rola uznania i zwyczaju.
IDEOLOGIA STOSOWANIA PRAWA
Całokształt postulatów i ocen na temat tego, jak organy powinny stosować
prawo, wraz z ewentualnym uzasadnieniem teoretycznym
formułowanych postulatów. Ideologia określa generalny kierunek stosowania prawa. Może być bardziej lub mniej
kompletna
. Ideologia praworządnej i racjonalnej decyzji stosowania prawa;
Ideologia swobodnej decyzji sądowej;
Ideologia związanej decyzji stosowania prawa.
MODEL SYLOGISTYCZNY STOSOWANIA PRAWA
W tradycyjnym pozytywizmie istotą
stosowania prawa we wszystkich jego typach jest tzw. sylogizm subsumpcyjny.
W uproszczeniu pewien typ wnioskowania, oparty na dwóch przesłankach:
-
większa (norma generalna i abstrakcyjna),
-
mniejsza (wiąże się z ustaleniem stanu faktycznego) oraz
-
wniosek (decyzja podmiotu stosującego
prawo).
Podmiot stosujący prawo podciąga stan faktyczny pod normę prawną.
