Zbigniew Łabno
Odpowiedzialność zakładu pracy,
banku oraz dłużnika innych
wierzytelności i praw w
postępowaniu egzekucyjnym
Palestra 12/2(122), 31-45
N r 2 (122) O dpow iedzialność za k ła d u p ra cy w p o stę p o w a n iu e g z e k u c y jn y m 31
je s t do p rz y z n a n ia w y n a g ro d z e n ia w szystkim k u ra to ro m p rocesow ym bez w z g lą du n a to , przez ja k i sąd zostali oni u sta n o w ien i. N ato m iast k u ra to ro m p ra w a m a te ria ln e g o w y n ag ro d ze n ie p rz y z n a je zaw sze te n sąd, k tó ry go n a to stan o w isk o pow ołał. Po o sta tn ie j k o d y fik ac ji p ra w a cyw ilnego i procesow ego w Polsce opi sany w yżej sta n p ra w n y , w p ro w a d zo n y rozporządzeniem M in. S p raw , z dn. 31.1. 1961 r., n ie uleg ł w o m aw ian y m zakresie zm ianie.
W ysokość w y n ag ro d ze n ia k u ra to ró w p odlega u sta le n iu w ed łu g p rzepisów ro zp . M in. S p raw , z dn. 2 2 JVj1981 r . w sp ra w ie w y n a g ro d z e n ia ad w o k a tó w za w y k o n y w a n ie czynności zaw odow ych (Dz. U. N r 24, poz. 118).
W ynagrodzenie k u ra to ró w będących ad w o k a ta m i n ie m oże p rzek raczać sta w e k zasadniczego w yn ag ro d zen ia, a w ysokość przew id zian eg o w tym rozp o rząd zen iu w y n ag ro d ze n ia in n y c h k u ra to ró w — 50% ty c h sta w e k i(§ 3 rozp. M in. S p raw , z d n . 31.1.1961 r.).
N a p o sta n o w ien ie sąd u o kreślającego w ysokość w y n ag ro d ze n ia k u ra to ra p rz y s łu g u je stronom i k u ra to ro w i zażalenie z m ocy a rt. 22 ust. 1 przepisów o k o s z ta c h .3,1
8« P o p rz e d n io n a p o d s ta w ie a r t . 18 u s t. 3 d a w n y c h p r z e p is ó w o k o s z ta c h , k tó r e g o o d p o w ie d n ik ie m j e s t o b e c n ie a r t . 22 u s t. 1 n o w y c h p r z e p is ó w o k o s z ta c h , S ą d N a jw y ż s z y p r z y z n a ł b ie g łe m u p r z e d 1.1.1965 r . p r a w o do k w e s tio n o w a n ia w y s o k o ś c i p rz y z n a n e g o m u w y n a g r o d z e n ia (p o r.: o rz e c z . SN z d n . 22.V III.1952 r . C 1934/52, N P n r 8—9/53, s. 154; o rz e c z . SN z d n . 19.X.1954 r . I I CO 52/54, BM S n r 1/56, s. 48; P iŻ , n r 20 z 1959 r ., s. 7). J a k k o lw ie k w y m ie n io n e o rz e c z n ic tw o w s to s u n k u do b ie g łe g o je s t n ie a k tu a ln e , g d y ż z a ż a le n ie t a k i e b ie g ły m oże w n ie ś ć o b e c n ie w p r o s t n a p o d s ta w ie a r t . 934 § 1 pfct 5 k .p .c ., to je d n a k m o ż n a j e w y k o r z y s ty w a ć do u z a s a d n ie n ia p o g lą d u , że a r t . 22 u s t. 1 p rz e p is ó w o k o s z ta c h p o w in ie n b y ć d la k u r a t o r a u z n a n y z a p o d s ta w ę z ło ż e n ia z a ż a le n ia n a k o sz ty , m im o że o ty m a r t . 934 k .p .c . n ie m ó w i, w o m a w ia n y m b o w ie m z a k r e s ie k u r a t o r n ie p o w in ie n b y ć s ta w ia n y w s y t u a c j i g o rsz e j o d b ie g łe g o . Z a s k a rż e n ie d e c y z ji p rz y z n a ją c e j k o s z ty k u r a to r o w i d o p u sz c z a ta k ż e p r o c e d u r a a u s t r i a c k a (p a trz H . W . F a s c h i n g ; o p . c it., s. 174). ZBIGNIEW ŁABNO
Odpowiedzialność zakładu pracy, banku oraz
dłużnika innych wierzytelności i praw
w postępowaniu egzekucyjnym
i
N iezm ienną cechą polskiego cyw ilnego p ra w a procesow ego, szczególnie o k re su pow ojennego, je s t jego o d form alizow anie o ra z dążen ie do ta k ie j k o n stru k c ji p rz e pisów , k tó ra by stw o rzy ła ja k n ajle p sz e w a ru n k i do osiągnięcia tzw . p ra w d y o b ie k ty w n ej.
O bie te te n d e n c je są ze sobą organicznie pow iązan e. N a ich istn ie n ie zw raca uw agę d o k try n a , p o d k re śla ją c p rz y ty m , że założeniem p rze p ro w ad z an y c h zm ian w k.p.c. je s t uproszczenie i przy sp ieszen ie p o stę p o w a n ia o ra z zapew n ien ie sądow i
32 Z b i g n i e w Ł a b n o № 2 (122) a k ty w n e j ro li w p ro cesie (por.: T ad eu sz Z i e l i ń s k i : P o stęp o w an ie egzekucyjne w św ietle n ie k tó ry c h p rzepisów znow elizow anego ko d ek su p o stę p o w an ia cyw ilnego, N P n r 9/54; Z. R e s i c h : P ro je k t kodeksu p o stę p o w an ia cyw ilnego po pierw szym c z y ta n iu , N P n r 1/60; W. S i e d l e c k i : Z ary s p o stę p o w an ia cyw ilnego, PW N 1966). Jeżeli założenie to dotyczyło zm iany przepisów p o stę p o w an ia w sp raw ach cyw ilnych w prow adzonej u sta w ą z dnia 20.VII.1950 r. (Dz. U. N r 38, poz. 349) z n a s tę p n ą potem now elizacją, to dalszy rozw ój ty c h p rze m ian i ich pogłębienie m ożna znaleźć w p rze p isac h a k tu a ln ie obow iązującego k.p.c.
P rz ed sta w io n e te n d e n c je rozw ojow e o b e jm u ją cały kodeks p o stęp o w an ia cy w ilnego, a w ięc tafoże p o stę p o w an ie zabezipieczające i egzekucyjne, stan o w iące jego org an iczn ą część. P rz y sp iesze n ie eg zekucji sądow ej i uczynienie jej ja k n a j b ard z iej re a ln ą stało się je d n y m z podstaw ow ych w y m ag a ń k o d y fik ac y jn y ch w tym za k re sie (W. S i e d l e c k i : P okłosie d y sk u sji n a d p ro je k te m ko d ek su p o stęp o w a n ia cyw ilnego PR L , PiiP n r 7/61).
u
P rz ed m io tem n in ie jsz y ch ro zw aż ań będzie try b p o stę p o w an ia w y n ik a ją c y z tr e ś ci a rt. 886 k.p.c., a n a d to sto su n ek rozw ojow y tego p rze p isu do n orm , k tó re go poprzedzały od w ejścia w życie p rzepisów o sądow ym p o stę p o w an iu egzekucyjnym , sta n o w iąc y ch u n ifik a c ję n o rm p o stę p o w an ia egzekucyjnego n a te re n ie całej P o l sk i (Dz. U. z 1932 r. N r 22, poz. 165).
O m aw iane p rze p isy b ęd ą dotyczyć, co n a w stę p ie n ależy od ra z u podk reślić, n a ło ż e n ia ' grzy w n y na d łu ż n ik a z a ję te j w ierzy teln o ści lub innego p ra w a (dłużnika zw anego dalej p oddłużnikiem ) bądź jego p rac o w n ik a. N iezależnie od tego będzie m ow a o odpow iedzialności poddłużnifca i jego p ra c o w n ik ó w w obec w ierzyciela z ty tu łu szkody w y rz ąd z o n ej m u przez niezach o w an ie o b o w iązujących w zakresie za ję cia przepisów egzekucyjnych, a ta k ż e o dpow iedzialności służbow ej i k a rn e j ty c h pracow ników .
n i
1. O dpow iedzialność p o d d łu ż n ik a w ra z ie niezasto so w an ia się przez niego do w y m ag ań § 2 a rt. 631 k.p.c. (cyt. Dz. U. z 1932 r. N r 22, poz. 165; przep isy te będą d alej oznaczane ja k o k.p.c. >) została u n o rm o w an a w a rt. 636 tychże przepisów .
T ak w ięc p oddłużnik, n a w n io se k w ierzyciela, m ógł być sk a za n y n a grzyw nę, k tó re j w ysokość (art. 631 k.p.c. *) o k re śla ł sąd gro d zk i w łaściw y w edług m iejsca za m ie szk a n ia p o d d łu ż n ik a, jeżeli te n o sta tn i nie złożył należytego ośw iadczenia n a w ezw anie ko m o rn ik a. P rz ed w y d an ie m o rzeczenia sąd obow iązany b y ł w ysłuchać p o d d łu ż n ik a n a w yznaczonej ro zp raw ie .
T ak u ję ta n o rm a a rt. 636 k .p .c .1 sta n o w iła , ja k pow iedziano w yżej, san k cję za n iezastosow anie się p o d d łu ż n ik a do w y m ag a ń a rt. 631 § 2 k .p .c. 1. W m yśl tego p rz e p isu pod d łu żn ik p o w in ie n był n a żą d an ie k o m o rn ik a złożyć ośw iadczenie stw ie r d zające, czy
za ję ta w ierzy teln o ść n ależy się od niego dłużnikow i bąd ź czy u zn a je zajęte p raw o oraz czy uiści z a ję tą w ierzy teln o ść, a je śli nie, to dlaczego, o ra z w j a k im sądzie albo p rze d ja k ą w ład zą p ro w a d zo n a b y ła lu b je s t sp raw a o z a ję tą w ierzy teln o ść b ąd ź p raw o .
C elem a rt. 631 § 2 k .p .c .1 było u ła tw ie n ie i przyspieszenie p row adzonej egze k u c ji przez um ożliw ienie w ierzycielow i u sta le n ia , czy d łu ż n ik posiad a w ierz y telność, z k tó re j w ierz y cie l m ógłby się zaspokoić.
2 (122) O dpow iedzialność za k ła d u p ra cy w p o stę p o w a n iu e g z e k u c y jn y m 33 Z godnie z § 3 cyt. a r t. 631 k .p .c .1 w zw iązku z jego ust. 1 pod d łu żn ik obo§ 1 w ią z a n y b y ł do złożenia ośw iadczenia n a p o d sta w ie § 2 z chw ilą doręczenia m u w ezw ania, k tó re było zarazem chw ilą zajęcia.
2. N iezależnie od w y m ie rz en ia g rzyw ny a rt. 636 k .p .c .1 p rze w id y w a ł odpow ie dzialność p o d d łu żn ik a w zględem w ierzyciela w m yśl przepisów p ra w a p ry w a tn e g o z ty tu łu e w e n tu a ln ie w yrząd zo n ej m u szkody w zw iązku z niezłożeniem n ależ y tego ośw iadczenia, w y n ik ając eg o z b rzm ien ia a r t. 631 § 2 k .p .c .1 N ależy p rzy ją ć, że na zasad ach ogólnych w y n ik a ją c y c h z p ra w a p ry w a tn e g o (obligacyjnego) o d pow iedzialność tę ponosił w obec w ierzy ciela ta k ż e p rac o w n ik poddłużnika, k tó ry zan ied b ał w y k o n an ia obow iązku określonego w cyt. a r t. 631 § 2 k .p .c .1
P o d k re ślić trze b a, że osoba o d p ow iedzialna za n ie w y k o n a n ie obow iązków , o k tó ry c h m ow a, m ogła ponieść odpow iedzialność służbow ą (ew en tu aln ie d y scyplinarną) o raz k a r n ą z a rt. 286 k.k., jeżeli czyn jej sp ełn iał p rz e sła n k i tego p rze stęp stw a, a osoba odp o w ied zialn a była urzęd n ik iem .
3. W treści a rt. 631 § 2 i 636 k .p .c .1 k o nieczne je s t p o d k reśle n ie (dla stw o rzen ia p o d sta w do n a s tę p n e j oceny porów naw czej) elem en tó w dla ty c h przepisów szcze g ó ln ie isto tn y ch . Z aznaczyć w ięc należy, że:
a) obie n o rm y dotyczą podm iotow o w y łącznie pod d łu żn ik a,
b) przedm iotow o chodzi o złożenie in fo rm a c ji m a jąc y ch na celu p raw id ło w ą re a liz a c ję pro w ad zo n ej egzekucji,
c) p o d sta w ą w y m ie rz en ia grzy w n y może być ty lk o w niosek w ierzyciela, d) g rzyw nę w y m ierza sąd (grodzki) po p rze p ro w ad z en iu ro zp raw y ,
e) niezastosow anie się przez p o d d łu żn ik a do w ezw ania k o m o rn ik a złożonego
w try b ie a rt. 631 § 2 k .p .c .1 zagrożone je st, w ra m a c h p o stęp o w an ia egze k u cy jn eg o , w yłączn ie sa n k c ją z a rt. 636 ty c h przepisów .
4. P ozostałe dla o m aw ian y ch dotychczas p rzepisów zagad n ien ia, a m ianow icie fo rm a w n io sk u w ierzy ciela o u k a ra n ie p o d d łu ż n ik a g rzy w n ą o raz dopuszczalność odw ołania od w y danego p rzez sąd postan o w ien ia, b ęd ą przed m io tem dalszych ro zw ażań .
IV
1. O bw ieszczeniem M in. S p ra w , z dnia 25.111.1950 r. (Dz. U. N r 43, poz. 394) u sta lo n y został te k st je d n o lity k.p.c. (oznaczony dalej ja k o k .p .c .2), uw zględ n iający p o p rze d n ie n o w elizacje p ro ce d u ry cyw ilnej od czasu je j w p ro w ad zen ia, a je śli cho dzi o p rze d m io t niniejszego om ów ienia, to od w ejścia w żyęje cyt. n a w stę p ie p rz e p isó w o sądow ym p o stę p o w an iu egzekucyjnym (Dz. U. z 1932 r. N r 22, poz. 165).
O dpow iednikiem a r t. 636 k .p .c .1 sta ł się a rt. 643 k.p.c. 2 (w b rzm ien iu u sta lo n y m u sta w ą z dnia 28.111.1958 r. o zm ianie p rzep isó w p o stę p o w an ia w sp raw ac h cy w iln y c h — Dz. U. z 1958 r. N r 18, poz. 75, co stanow iło dalszą n o w elizację te k stu je d n o lite g o k.p.c., ustalonego obw ieszczeniem M in. S p ra w , z dnia 25.I I I .1950 r.).
Z am iast a rt. 631 § 2 k .p .c .1 w szedł w życie a rt. 638 § 3 k .p .c .2 (dodany przez d ek re t z dnia 23.IV.1953 r.) o zm ian ie n ie k tó ry c h przepisów p o stęp o w an ia w s p r a w ach cyw ilnych — Dz. U. N r 23, poz. 90, k tó ry w sw ej treści nie różnił się od sw ego p o p rzed n ik a, tj. a rt. 631 § 2 k .p .c .1 Z tego w zględu w szystko, co zostało dotychczas pow ied zian e o a rt. 631 § 2 k . p . c . d o t y c z y w całej rozciągłości a rt. 638 § 3 k .p .c .2
N ato m iast a rt. 636 k .p .c .1 i 643 k .p .c .2 różn iły się m iędzy sobą o tyle, że w e dług a rt. 636 g rzy w n a była w y m ie rz an a je d y n ie n a w niosek w ierzyciela, n a to
34
\
Z b i g n i e w Ł a b n o N r 2 (122)
m ia st w ed łu g a rt. 643 rów n ież n a w niosek k o m o rn ik a , p rz y czym a rt. 643 m ów ił je d y n ie o zaw iad o m ien iu są d u p rze z w ierzy ciela lu b k o m o rn ik a .
2. A rt. 643 k .p .c .2 ro zszerzy ł zatem zak res a rt. 636 k .p .c .1 przez to, że o w y m ierzen ie g rzyw ny opo rn em u p o ddłużnikow i m ógł w y stą p ić ta k ż e kom ornik. W te n sposób, p o zo staw iając u p ra w n ie n ie do działan ia z a in te re so w an e m u w ierzycielow i, a rt. 643 um ożliw ił d ziała n ie z u rzę d u przez zaw iad o m ien ie ze stro n y k o m ornika, gdy dobro eg zekucji tego w y m ag ało , n a to m ia st sam w ierz y cie l pozostaw ał b e z czynny.
D ziałanie ko m o rn ik a z u rzę d u pozw alało n a p rz e ła m a n ie tru d n o śc i eg zekucyj n y ch m ając y ch sw e źródło w zachow aniu się p o d d łu ż n ik a; k o m o rn ik uzyskiw ał sw obodę d ziałania, k tó re j p rz e d te m nie m iał, a k tó ra d la sp raw n eg o p rze p ro w a dzenia eg zekucji m ia ła isto tn e znaczenie (Z. W a r m a n : Z m ian a przepisów p o stę p o w an ia cyw ilnego, „ P a le s tra ” n r 7—8/58).
W o m aw ianym z a k resie została w ięc p rz e ła m a n a zasada p e łn e j dyspozycyj ności w y rażo n a a rt. 636 k .p .c .1
W zw iązku z p o ru sza n y m te m a te m w y ła n ia ją się trz y zagad n ien ia:
a) czy doikonanie zaw iad o m ien ia przez k o m o rn ik a było o b lig a to ry jn e? Z a u w a żyć p rz y ty m w y p ad a , że za g ad n ien ie to nie dotyczy oczyw iście w ierzyciela. P rz y z n a n ie bow iem stro n ie w a r t. 643 k .p .c .2 u p ra w n ie n ia n ie n a k ła d a n a nią sam o p rzez się obow iązku; w sam ym p rzy z n an iu tego m ieści się zasada dyspozycyjności (ograniczona n a rzecz kom ornika), w y łąc za ją ca p rzy m u s działania stro n y u p ra w n io n e j. O m aw ian a w sto su n k u do w ierzy ciela k w e stia dotyczy w ró w n y m sto p n iu a rt. 636 k .p .c .ł ;
b) c h a ra k te r p ra w n y w n io sk u a c h a ra k te r zaw iadom ienia; c) odpow iedzialność podm iotow a.
ad a). C elem eg zekucji je s t re a liz a c ja w drodze p rzy m u su orzeczeń sąd u lu b in n e j w ładzy oraz ty c h ak tó w p raw n y ch , k tó r e są z n im i zrów nane. W p raw ie egzekucyjnym z a w a rte są „p rzep isy p rze w id u jąc e sposoby p rzym usow ej re a liz a c ji w yroków sądow ych o ra z in n y c h ty tu łó w egzek u cy jn y ch (...)” (E. W e n g e r e k : P ostęp o w an ie egzekucyjne — P rz ep isy ogólne, C entr. Z aoczne S tu d iu m Nowego P r. Cyw., R odzinnego i O piekuńczego, Zrzeszenie P ra w n ik ó w P olskich, n r 64, 1965/66; te n ż e a u to r: P o stęp o w a n ie egzekucyjne w sp ra w a c h cyw ilnych, PW N 1961). T a re a liz a c ja d o konyw ana je s t przez k o m orników — z w y ją tk ie m ty c h czyn ności, k tó re są zastrzeżone d la sądów (art. 508 k.p.c. *, 515 k .p .c .2 — obw . Min. S p r. z d n ia 25.VIH.1950 r . z n astęp n y m i zm ianam i — o raz a rt. 759 k.p.c. obecnie obow iązującego a w dalszym ta k śc ie oznaczanego bez dod atk o w ej cyfry) — oraz przy rów noczesnym d ziała n iu p odm iotów p o stę p o w an ia egzekucyjnego.
C zynnościam i egzek u cy jn y m i — niezależnie od tego, ja k i w ed łu g jak ich k ry te rió w m ożna je podzielić — będ ą zatem w szy stk ie czynności p o d ejm o w an e przez k o m o rn ik a lu b sąd o ra z przez podm ioty p o stę p o w an ia egzekucyjnego w to k u jego trw a n ia i dla jego u rze czy w istn ie n ia. Z tego w zględu d ziała n ie k o m o rn ik a w w y n ik u złożonego w n iosku (art. 636 k.p.c. *) lu b za w iadom ienia (art. 643 k .p .c .2) było dla k o m o rn ik a o b lig a to ry jn e, stanow iło bow iem czynność egzek u cy jn ą, do k tó re j przedsięw zięcia, w ra m a c h pro w ad zo n ej egzekucji, b y ł zobow iązany.
S am a re d a k c ja a rt. 636 bądź a rt. 643 nie budzi też w ątp liw o ści w tym zakresie. ad b 1). P rzew id zian y w a rt. 636 k .p .c .1 w niosek w ierz y cie la m ógł być złożony p isem n ie lu b u stn ie (art. 509 § 1 k .p .c .J). W ty m d ru g im w y p a d k u konieczne było sp isan ie ze złoionego w n io sk u — pro to k o łu . Jeżeli w ierzyciel w y b ra ł form ę p i
N r 2 (122) O dpow iedzialność za k ła d u p ra c y w p o stę p o w a n iu e g z e k u c y jn y m 35
sem ną, to w n io sek m u siał o dpow iadać w aru n k o m p rze w id zia n y m d la pism a p ro cesow ego zgodnie z a rt. 136— 142 k .p .c .1
b 2). A rt. 643 k .p .c .2 p rze w id y w a ł form ę nie w niosku, lecz zaw iadom ienia. W obec tre śc i a rt. 516 § 1 k .p .c .2, ta k ż e d la za w iadom ienia p rz y ją ć należało — jako do p uszczalną — fo rm ę b ąd ź p isem n ą, bądź u stn ą , p rzy czym ta d ru g a w y m ag a ła w ciągnięcia tre śc i zaw iadom ienia do pro to k o łu .
B rak p o d sta w do sto so w an ia w y m ag ań zachow ania fo rm y pism a procesow ego dla zaw iadom ienia złożonego na piśm ie.
b 3). W świeitle p rze p isó w k jp .c .1 p u n k te m w y jśc ia do w y m ie rz en ia p rze z sąd g rzyw ny było złożenie przez w ierzy ciela w niosku, k tó ry w szczynał postępow anie i w iąz ał sąd w zakresie jego p rzep ro w ad zen ia. Z godnie z a rt. 643 k .p .c .2 p o stę pow anie było w szczęte z chw ilą zaw iadom ienia ze stro n y w ierzy ciela lub k o m o r n ika.
J e s t oczyw iste, że w y m ie rz en ie p rzez sąd grzy w n y było uzależnione od sp ełn ien ia się p rze słan e k przew id zian y ch w a rt. 636 w zw iązku z a rt. 631 § 2 k .p .c .1 bądź też w a rt. 643 w zw iązku z a rt. 638 § 3 k.p.c. 2
ad c 1). W św ietle obu o m aw ianych przepisów , a w ięc a rt. 636 k .p .c .1 bądź a rt. 643 k .p .c .2, g rzy w n a m ogła być w y m ierzo n a w yłączn ie osobie p ra w n e j (jeżeli oczyw iście b y ła ona poddłużnikiem ), a nie te m u jej praco w n ik o w i, k tó ry zan ied b ał złożenia kom ornikow i należytego ośw iadczenia. W ynikało to z sam ego sfo rm u ło w a n ia przepisów , k tó re w y ra źn ie m ów iły o u k a ra n iu d łu żn ik a za ję tej w ie rz y te l ności lu b innego p ra w a , a p o tw ierdzone zostało p rzez orzecznictw o SN (orzecz. SN 1 CR 1172/54 z dn ia 2.IX.1954 r., N P n r 12/54/51).
S tanow isko to re p re z e n to w a ła rów n ież d o k try n a (E. W e n g e r e k : P o stęp o w a n ie eg zek u cy jn e w sp raw ac h cyw ilnych, PW N 1961), ja k k o lw ie k w y m ierzan ie g rzy w n y jed n o stk o m gospodarki podleg ający m arb itra ż o w i gospodarczem u było k w e stio now ane p rzez n ie k tó ry c h au to ró w (M. A ndrełow icz), ja k o n ie sk u te czn e (T. Z i e- l i ń s k i : P o stęp o w a n ie egzekucyjne p rzeciw ko je d n o stk o m gosp o d ark i uspołecz n io n ej, P iP n r 12/55/929).
c 2). W ym ierzenie g rzyw ny na p o d sta w ie a rt. 636 k .p .c .1 w yłączało zastosow anie innej sa n k c ji w ra m a c h przepisów egzekucyjnych. G rz y w n a z a rt. 643 k.p.c. 2 w y łączała zastosow anie g rzy w n y z a rt. 517 § 3 k .p .c .2 (orzecz. S N 1 CR 1172/54, N P n r 12/54/51).
3. Z arów no a r t. 636, ja k i a rt. 643 k.p.c., o k tó ry c h m ow a, za w ierały sfo rm u ło w anie, że przed w y d an ie m orzeczenia o nało żen iu grzy w n y sąd w y słu ch a d łużnika. R ozw ażając pow yższe, zauw ażyć w yp ad a, że:
a) p rze z u sta w o w e o k re śle n ie „d łu ż n ik a ” należy rozum ieć d łu ż n ik a z a ję te j w ierzy teln o ści lu b innego p raw a, tj. podd łu żn ik a,
b) w y słu c h an ie p o d d łu żn ik a n astępow ało n a ro zp raw ie w yznaczonej przez sąd, przy czym do p o stęp o w an ia w te j sp ra w ie m ia ły zastosow anie odpow iednie przep isy k.p.c. dotyczące p o stęp o w an ia p rze d sądem .
4. W św ietle art. 643 k .p .c .2 k w e stia odpow iedzialności cyw ilnej p o d d łu żn ik a w obec w ierzy ciela za szkodę w yrządzoną m u przez niezłożenie należytego o św ia d czenia została u n o rm o w an a analogicznie do u n o rm ow ań z a w arty ch w p rzep isach poprzednich, tj. w a rt. 636 i 631 § 2 k .p .c .1
Pom iędzy tre śc ią a rt. 643 a tre śc ią a rt. 636 nie m a różnic m e ry to ry czn y ch — poza tym , że a r t. 643 m ów i o odpow iedzialności za szkody w ogóle, co zresztą nié m a istotnego znaczenia.
36 Z b i g n i e w Ł a b n o N r 2 (122)
P o d sta w a odpow iedzialności, k tó r ą je st dyspozycja a rt. 638 § 3 k .p .c .2, je st id e n ty cz n a ja k w p rze p isac h p o p rze d n ich tj. w a rt. 631 § 2 k .p .c .ł ; ja k ju ż w sp o m n ia n o re d a k c ja ty c h dw óch n o rm je s t analogiczna.
Podobnie ja k n a p o d sta w ie a rt. 636 k.p.c. 1, ta k ż e w ra m a c h a r t. 643 k .p .c .8 odpow iedzialność n a zasadzie p rzep isó w p ra w a m a teria ln eg o , o k tó re j m ow a, po n osił w obec w ierzy ciela rów n ież p ra c o w n ik p o d d łu ż n ik a, k tó ry za n ie d b ał złożenia należytego ośw iadczenia z a rt. 638 § 3 k .p .c .2 N iezależnie od odpow iedzialności cyw ilnej p rac o w n ik p o d d łu ż n ik a ponosił ta k ż e — za n ied o p ełn ien ie w y m ag ań a rt. 638 § 3 k.p.C .2 — odpow iedzialność służbow ą (lub d y sc y p lin a rn ą ) oraz k a rn ą z a rt. 286 k.k. (J. G o ł a w s k a : E g ze k u cja z n ależności za p ra c ę w św ietle now eli do k.p.c., PU G n r 62/6/182).
5. U sta w ą z dn ia 20.VII.1950 r. o zm ianie p rzepisów p o stę p o w an ia w sp raw ach cyw ilnych (Dz. U. N r 38, poz. 349) zostały w pro w ad zo n e do k o d ek su p ostępow ania cyw ilnego p rze p isy dotyczące u d z ia łu w p o stę p o w an iu p ro k u ra to ra . M ając n a u w a dze b rzm ien ie a r t. 532 k .p .c .2, n ależy p rzy ją ć, że oczyw ista je s t m ożliw ość udziału p r o k u ra to r a w p o stę p o w an iu n a p o d sta w ie a rt. 643 p rzy zastosow aniu przepisów a rt. 90—96 tegoż k.p.c. (W. B e r u t o w i c z : Z asad a dyspozycyjności w p o stęp o w a n iu cyw ilnym , W arszaw a, W yd. P ra w n . 1957; E. W e n g e r e k : P ostępow anie eg z ek u c y jn e w sp ra w a c h cyw ilnych, PW N 1961).
6. O m aw ian e z a g ad n ien ie w y m a g a n ad to rozw ażenia, czy od p o stan o w ien ia w y danego w try b ie a rt. 636 k .p .c .1 lu b a rt. 643 k .p ..c .2 p rzy słu g iw a ło odw ołanie.
Zgodnie z b rzm ien ie m a r t. 513 § 2 k .p .c .1 w p o stę p o w an iu eg zek u cy jn y m n ie było sk a rg i k a sa c y jn e j, podo b n ie ja k a rt. 520 § 2 k .p .c .2 w yłączał po tem rew izję.
Z arów no zaś w św ie tle § 1 a rt. 513, ja k i § 1 a r t. 520 n a p o sta n o w ien ie sąd u w p o stę p o w an iu eg zek u cy jn y m przy słu g iw ało zażalenie, ale tylk o w ów czas, gdy p rze w id y w a ły to p rze p isy księgi egzekucyjnej. P rz e d sta w io n a w yżej n o rm a do tycząca zażalenia, ja k o szczególna, m iała bezw zględne zastosow anie p rzed p rz e p isa m i a rt. 525 k .p .c .1 lu b a rt. 532 k .p .c .2 (re d a k c ja obu p rze p isó w była id e n ty cz n a), k tó re stw ierd zały , że w w y p a d k a c h n ie u n o rm o w an y ch k się g ą egzekucyjną m a ją odpow iednio zastosow anie p rze p isy części p ierw szej ko d ek su p ostępow ania cyw ilnego. Ż aden z przepisów części egzek u cy jn ej k.p.c. obow iązującego do chw ili w ejścia w życie u sta w y z 17.XI.1964 r. n ie p rz e w id y w a ł zażalen ia n a p ostanow ienie są d u w y d an e w try b ie a rt. 636 k .p .c .1 lub 643 k.p.c. 2
N ależy zatem p rzy ją ć, że od p o sta n o w ien ia sąd u w ydanego na zasadzie pow o ła n y c h p rzepisów śro d ek odw oław czy nie przy słu g iw ał.
7. Z m iany w o m aw ianych p rzep isach w p ro w a d ziła u sta w a z dnia 15.11.1962 r. (Dz. U. N r 10, poz. 46) o zm ianie przepisów p o stę p o w an ia w sp raw ac h cyw ilnych.
A rt. 643 k.p.c. 2 o trz y m a ł n o w e b rzm ienie. Z godnie z jego tre śc ią k o m o rn ik mógł u k a ra ć g rzyw ną do 2 000 zł p o d d łu ż n ik a, k tó ry n ie złożył k o m o rn ik o w i — n a jego w ezw anie — należytego o św ia d cz en ia albo u iścił d łużnikow i egzekw ow anem u za ję te sum y lub św iad czen ia bąd ź te ż w in n y sposób n a ru sz a ł sw e obow iązki w y n ik a ją c e z dokonanego zajęcia.
A rt. 638 k .p .c .2 został u trz y m a n y bez zm ian.
Z godnie z tre śc ią a rt. 643 k .p .c .2 g rzyw nę w y m ie rz ał te ra z k om ornik, a nie sąd. P o n ad to p rze p is te n w sk az y w ał n a ciążącą n a p o d d łu ż n ik u odpow iedzial ność cyw ilną w obec w ierzy ciela za szkodę w yrządzoną m u e w e n tu a ln ie n iezacho w an ie m w ym ag ań p rze w id zia n y ch w a rt. 643.
N r 2 (122) O dpow iedzialność zakładu p racy w p o stę p o w a n iu e g z e k u c y jn y m 37
Z godnie z d alszą tre śc ią a rt. 643 w y m ierzen ie grzy w n y przez k o m o rn ik a p o w inno było n a s tą p ić w tr y b ie p rze w id zia n y m w a rt. 517 1 k .p .c .2, k tó ry został do dany p rzez ustaw ę, z d n ia 15.II.1962 r. O p iera jąc się n a cyt. a rt. 517 *, należy p rzy ją ć, że sk a za n iu n a grzy w n ę podleg ał obecnie odpow iedzialny p rac o w n ik p o d - d łu żn ik a (jeśli b y ł on osobą p r a w n ą lu b in n ą je d n o stk ą o rg anizacyjną) lu b jego k ie ro w n ik , jeżeli u sta le n ie odpow iedzialnego p ra c o w n ik a było u tru d n io n e (A. Z i e- l i ń s k i : N ak ła d an ie grzy w ien p rz e z kom o rn ik ó w sądow ych, BMS n r 9—10/62).
G rzy w n a z a rt. 643 k .p .c .2 sta ła się sa n k cją nie ty lk o za niezachow anie p tz e z p o d d łu żn ik a w y m ag a ń a r t. 638 § 3, ale ta k ż e jego § 1 p k t 2 i § 2. W ogóle s ta now iła ona zagrożenie za n iezachow anie w szy stk ich w y m ag ań obciążających p o d dłużnika z ty tu łu zajęcia — poza w yrażonym i w a rt. 657 k .p .c .2 w jego now ym b rzm ieniu, w p ro w a d zo n y m u sta w ą z dn ia 15.11.1962 r.
A rty k u ł 657 k .p .c .2 n o rm o w ał w § 2 obow iązki za k ła d u p rac y ciążące n a n im dla zap ew n ien ia skuteczności dalszej egzekucji, gdy z p rac o w n ik iem będ ący m dłu ż n ik ie m następ o w ało ro zw iązan ie sto su n k u pracy . P a ra g ra f 3 cyt. przep isu dotyczył obow iązków , ja k ie w zw iązku z pow yższym o b ciążały now y zakład p rac y p rz y j m u ją cy takiego p rac o w n ik a. N iew ykonanie p rzez p o d d łu ż n ik a obow iązków w y n i k a ją c y c h z § 2 i 3 a r t. 657 pociągało za sobą — zgodnie z § 4 tego p rz e p isu — u k a ra n ie g rzy w n ą k ie ro w n ik a za k ła d u p ra c y zgodnie z zasad am i a rt. 5171 k .p .c .2 T ak w ięc p o d sta w ą u k a ra n ia był tu § 4 a rt. 657, a qie a rt. 643.
W ypis p o sta n o w ien ia o u k a ra n iu g rzy w n ą k o m o rn ik pow in ien b y ł doręczyć osobie u k a ra n e j, stro n o m oraz p ro k u ra to ro w i n a zasadzie § 3 a rt. 917 1 k .p .c .2.
O m aw iana zm ian a przepisów p o stęp o w an ia cyw ilnego dodała w a rt. 519 now y § 3, zgodnie z k tó ry m n a postan o w ien ie k o m o rn ik a o u k a ra n iu g rzy w n ą p rz y sługiw ała sk a rg a n a czynności k o m o rn ik a , k tó rą ro zstrz y g a ł sąd po p rz e p ro w a dzeniu ro zp raw y . Sąd pow inien b y ł w ezw ać n a ro zp raw ę stro n y oraz osobę u k a ra n ą , z a w iad a m ia jąc o ro z p ra w ie p ro k u ra to ra . N ależy p rzy ją ć, że od tego p o sta n o w ienia sąd u n ie p rz y słu g iw a ł środek odw oław czy (vide ro zd z iał IV —VI).
A rty k u ł 657 § 4 k .p .c .2 w sk az y w ał jeszcze n a odpow iedzialność k ie ro w n ik a za k ła d u p rac y w obec w ierzy ciela z ty tu łu e w e n tu a ln ie w yrządzonej m u szkody w s k u te k n ie w y k o n a n ia obow iązków o b jęty ch § 2 i 3 a r t. 657 k .p .c .2 N ap raw ie n ia szko dy m ógł w ierzyciel dochodzić n a zasadzie przepisów p ra w a obligacyjnego. Je st oczyw iste, że odpow iedzialność tę ponosił w obec w ierz y cie la rów n ież p o ddłużnik, jako o dpow iedzialny za sw ego praco w n ik a. Z arów no w sto su n k u do osób odpo w iedzialnych w św ietle a rt. 643, ja k i a rt. 657 — a r ty k u ł 5171 § 5 k .p .c .2 w sk a zyw ał, niezależnie od u k a ra n ia grzyw ną, n a ich odpow iedzialność k a r n ą za n ie d o p ełn ien ie lu b p rzek ro czen ie obow iązków służbow ych.
P raco w n ik o m pod d łu żn ik a, o k tó ry c h była m ow a w yżej, groziła ró w n ież odpo w iedzialność służbow a lu b d y sc y p lin a rn a (bliżej o a rt. 517 i, 638, 643 i 657 k .p .c .2 v id e A. Z i e l i ń s k i : N ak ła d an ie grzyw ien p rzez ko m o rn ik ó w sądow ych, BMS n r 9— 10/62; J. G o ł a w s k a : E gzekucja z należności za p rac ę w św ie tle now eli do k.p.c., PU G 62/6/182).
R e asu m u jąc om ów ione przepisy w pro w ad zo n e u sta w ą z dn ia 15.11.1962, n ależy stw ierdzić, że w sto su n k u do n o rm poprzednio o b o w iązujących isto tn e zm iany po legały na:
a) p rze n iesien iu p ra w a w y m ierzen ia grzy w n y n a k o m o rn ik a,
b) n ałożeniu grzy w n y n a praco w n ik ó w p o d d łu ż n ik a ponoszących odpow iedzial ność za n ie w y k o n a n ie obow iązków nałożonych n a niego,
c) m ery to ry c zn y m ro zszerzeniu obow iązków p o d d łu ż n ik a zagrożonych g rzy w n ą (art. 638 § 1 p k t 2 i § 2, częściowo 643, a ponad to 657 § 2 i 3).
38 Z b i g n i e w Ł a b n o N r 2 (122)
V
O d p ow iednikiem o m a w ian y c h dotychczas a rt. 636 lu b 643 i 657 § 4 sta ł się obec n ie art. 886 obow iązującego k.p.c. (ustaw a z dnia !7.XI.1964 r. — Dz. U. Nr 4;), poz. 296). J e s t on sa n k c ją eg zek u cy jn ą za n iezachow anie w y m ag a ń przew idzianych w a rt. 881 § 3 i 4, 882, 884 § 2 i 3, 889 § 1 p k t 1, 890, 891 w zw iązku z a rt. 892, 896 § 1 p k t 2 i § 2 o raz a rt. 901 w zw iązku z a rt. 902 k p.c.
Isto ta a r t. 886 w zw iązku z poprzednio o bow iązującym i p rzep isam i uległa zm ia n ie będącej w y n ik iem dalszej dążności do dostosow ania egzekucji zarów no do a k tu a ln y c h w a ru n k ó w u stro jo w y ch , społecznych i ekonom icznych, ja k i do zw iąza n y ch z nią zm ian m e ry to ry c zn y c h , w prow adzonych w p o stę p o w an iu eg zekucyjnym w ogóle (E. W e n g e r e k : P o stęp o w a n ie egzek u cy jn e w sp raw ac h cyw ilnych, PW N 1961; W. S i e d l e c k i : Z arys p o stę p o w an ia cyw ilnego, PW N 1966).
1. A rty k u ł 886 k.p.c., ta k ja k poprzednio a r t. 643 k .p .c .2 w b rzm ien iu ustaw y z 15.11.1962 r., nie m ów i o u k a ra n iu g rzy w n ą n a w niosek lub zaw iadom ienie w ie rzy ciela. M ając n a uw adze, że grzy w n ę n a k ła d a n ie sąd, lecz kom ornik, k tó ry rów nocześnie pro w ad zi egzekucję, je s t zrozum iałe, że złożenie w n io sk u lu b za w ia dom ienia p rzez w ierzy ciela o n ie sp ełn ien iu przez p o d d łu ż n ik a dyspozycji a rt. 886 byłoby bezprzedm iotow e. N ad m ien ić p rzy ty m w y p ad a , że w zasadzie zaw iado m ie n ie k o m o rn ik a p rz e z w ierz y c ie la n ie je s t isto tn e 'także w ty c h ustaw ow o o k re ś lonych w y p a d k a c h (art. 881 i§ ^ p k t 1, 890 § 2 i 891 w zw ią zk u z 890 § 2 k.p.c.), w k tó ry ch pod d łu żn ik w ra m a c h dokonanego p rzez k o m o rn ik a zajęcia je st zobo w iąz an y do p rze k azy w a n ia z a ję te j w ierz y te ln o ść ^ bezpośrednio w ierzycielow i przy jednoczesnym je d y n ie za w ia d a m ia n iu k o m o rn ik a o każdorazow o dokonanej w y p łacie. W ty m w y p a d k u bow iem k o m o rn ik pow eźm ie w iadom ość o n ie p rz ek a za n iu za ję tej w ierz y teln o ści n a p o d sta w ie zaw iadom ienia go przez p o d d łu żn ik a bądź też sam ego tylk o p o d ejrz en ia w b r a k u tego zaw iadom ienia.
O dm ienna sy tu a c ja m oże p o w stać tylko w ów czas, gdy p o ddłużnik, sk ła d a ją c ko m orn ik o w i p raw id ło w e ośw iadczenie (art. 881 § 3 p k t 1, 800 § 2 i 891 w zw iązku z 890 § 2 k.p.c.), n ie p rz e k a z u je jednocześnie w ierzycielow i n ależy teg o m u św ia d czenia. J e s t to w y p ad e k raczej te o re ty cz n y , k tó ry w p ra k ty c e może się zdarzyć ty lk o w yjątk o w o . W w y p a d k u ta k im zaw iadom ienie k o m o rn ik a przez w ierzyciela 0 n ie sp ełn ien iu św iad czen ia m iałoby isto tn e znaczenie. Z aw iad o m ien ie to w ierzyciel m ógłby złożyć p ise m n ie lu b u stn ie. P ism o n ie m usiałoby czynić zadość w y m a g a niom fo rm a ln y m , a p rz y sk o rz y sta n iu z za w iadom ienia ustnego k o m o rn ik b yłby zobow iązany do sp isan ia z tej czynności p ro to k o łu — zgodnie z a rt. 760 § 1 k.p.c.
Zaw sze za w iadom ienie w ierz y cie la m iałoby je d y n ie c h a ra k te r in fo rm ac y jn y , a w y n ik a ją c e z niego działan ie k o m o rn ik a następ o w ało b y z urzędu.
2. W ysokość w y m ie rz an e j g rzy w n y zależy od sw obodnego u zn a n ia k o m ornika, p rzy czym lim it je j został o k reślo n y n a k w otę 2 000 zł.
G rzy w n a zostaje w y m ie rz o n a w ów czas, gdy p o d d łu ż n ik nie sto su je się do w y m a g a ń nałożonych n a ń w a rt. 882 i 884 § 2 i 3 k.p.c.
K w estia odpow iedzialności z a r t. 886 w zw iązku z p rze d staw io n y m w yżej zagad n ie n iem w ra m a c h a r t. 881 § 3 p k t 1, 890 § 2 i 891 w zw iązku z 890 § 2 k.p.c. będzie p rze d m io te m dalszego om ów ienia.
P o w tó rz en ie grzy w n y m oże n astą p ić , jeżeli zakład p ra c y pom im o w yznaczonego dodatkow ego te rm in u nie w y k o n a obow iązków nałożonych n a ń p rzep isam i a rt. 882 1 884 § 2 i 3. M ożliwość p o w tórnego nałożenia grzy w n y je s t oczyw istym w yrazem w zm ożenia p re sji dla u sp ra w n ie n ia p row adzonej egzekucji.
N r 2 (122) O dpow iedzialność za k ła d u pracy w p o stę p o w a n iu e g z e k u c y jn y m 39 3. O rzeczenie k o m o rn ik a w y m ie rz ają ce grzyw ną zap ad a w p ostaci p o stanow ienia, co w y n ik a z b rzm ien ia a rt. 768 k.p.c. M ają do niego odpow iednio zastosow anie przep isy o p ro c e sie (na zasadzie a rt. il3 § 2 k.p.c.), a zw łaszcza a rt. 354 i n ast. k.p.c.
P o stan o w ie n ie w y m ie rz a ją c e grzyw nę k o m o rn ik może w ydać bez w zyw ania zarów no stro n y , ja k i osoby o d p o w iedzialnej w rozu m ien iu a rt. 886 k.p.c., i to bez w zględu n a to, czy chodzić będzie o uspołeczniony czy też o n ie uspołeczniony zak ład pracy. W ynika to ze sfo rm u ło w an ia a rt. 886 oraz a rt. 354 i n ast. k.p.c., k tó re nie w y m a g a ją do w y d a n ia p o sta n o w ien ia w y m ierzająceg o grzyw nę w zyw ania stro n lu b osoby odpow iedzialnej.
O dpis p o stan o w ien ia k o m o rn ik doręcza je d y n ie osobie u k a ra n e j, a to zgodnie z a rt. 357 § 4 k.p.c., jeżeli n ie by ła ona obecna p rzy w y d an iu postanow ienia.
W obec b rzm ien ia a rt. 763 k.p.c. k om ornik obow iązany je st zaw iadom ić strony 0 dokonanej czynności, tj. o w y d a n iu p ostanow ienia, oraz na ich żąd an ie udzielić
w szelkich w y ja ś n ie ń dotyczących p o stęp o w an ia przeprow adzonego w ty m zakresie. 4. G rzyw nę w y m ierza się, je śli chodzi o uspołeczniony zakład p rac y , p ra c o w n i kow i odpow iedzialnem u za w y k o n an ie czynności, o k tó ry c h m ow a w yżej, a je żeli odpow iedzialny p rac o w n ik n ie został w yznaczony lu b niem ożliw e je st jego u sta le n ie, to w y m ierza się ją k iero w n ik o w i (dyrektorow i) zak ład u pracy.
Z re d a k c ji p rze p isu w yn ik ało b y , że gdy chodzi o je d n o stk ę gospodarki nie uspo łecznionej (w naszych sto su n k ach ekonom icznych nie zaw sze będzie to osoba f i zyczna), to grzy w n ę w y m ierza się, ja k poprzednio, ow ej je d n o stc e jako ta k ie j, a nie jej praco w n ik o w i; w y n ik a to z zestaw ien ia § 1 z § 2 a rt. 886 k.p.c.
5. a) P a r a g r a f 3 a rt. 886 k.p.c., b ędąc p rzep isem p ra w a m a teria ln eg o w ra m a c h p ro ce d u ry , p o d k reśla odpow iedzialność zak ład u p ra c y w obec w ierzy ciela za szkodę, ja k ą ew e n tu a ln ie poniósł on w sk u te k n a ru sz e n ia obow iązków w y n ik ając y ch dla za k ła d u p rac y z niezastosow ania się do w ezw ania z a r t. 881 i 882 albo złożenia o św iadczenia z a rt. 882 n iezgodnie z p ra w d ą lu b do k o n an ia do r ą k d łu ż n ik a w y p ła ty z a ję te j części w yn ag ro d zen ia, albo też w ogóle n a ru sz e n ia obow iązków w y n ik a ją cych z zajęcia.
O dpow iedzialność, o k tó re j m ow a, n iezależnie od o k reśle n ia je j w § 3 a r t. 886 k.p.c., w y n ik a ta k ż e z przepisów kodeksu cyw ilnego. M ianow icie w św ie tle ty c h przepisów je s t oczyw iste, że odszkodow aw cze roszczenie w ierzy ciela m oże być ró w n o rzę d n ie sk ie ro w a n e do p raco w n ik a, k tó ry z ra m ie n ia sw ego zak ład u p rac y n ie sp ełn ił ciążących n a nim obow iązków z a rt. 886 § 3 k.p.c. Roszczenie p rz e c iw k o p o ddłużnikow i lu b jego p racow nikow i, o k tó ry c h m ow a w yżej, o p a rte je s t na przepisach dotyczących odszkodow ania z ty tu łu czynu niedozw olonego (art. 415 1 n ast. k.c.). C iężar dow odu spoczyw a oczyw iście n a w ierzy cielu , ja k o pow odzie.
N asuw a się p y ta n ie , czy m ożliw a je s t k o n s tru k c ja odpow iedzialności o p a rte j n a sto su n k u obligacyjnym .
Z chw ilą zajęcia dokonanego p rzez k o m o rn ik a n a p o d d łu ż n ik u ciąży, poza in ny m i, obow iązek p rze k a z a n ia p rze d m io tu za ję cia n a rzecz w ierzyciela (bezpośred nio lub kom o rn ik o w i albo do depozytu sądowego). W św ietle a r t. 885 k.p.c. (jego odpow iednie zastosow anie pow o łu ją a rt. 892 § 2 i 902 k.p.c.) d okonane zajęcie w y w o łu je ta k i sk u te k , że n iew ażne są w sto su n k u do w ierzy ciela w szelkie ro zp o rzą d ze n ia w ierz y teln o ścią d łu ż n ik a w części z a ję te j, k tó re zostały do k o n an e po za ję ciu , a ta k ż e przed zajęciem , jeżeli w y m ag aln o ść w ierzy teln o ści n astęp o w a ła po za ję c iu (E. W e n g e r e k : N owe in s ty tu c je eg zekucji sądow ej, N P n r 5/65; tegoż a u to ra : P ro k u r a to r w p o stęp o w an iu eg zek u cy jn y m w ed łu g now ego k.p.c., B iul. G en . P rok. n r 1—2/66.
40 Z b i g n i e w Ł a b n o N r 2 (122)
M ożna by zatem p rzy ją ć, że z chw ilą dokonania zajęcia p o w sta je sto su n ek obli gac y jn y pom iędzy w ierzy cielem a poddłu żn ik iem , z m ocy k tó reg o te n o sta tn i obow iązany je st p rzek azać n a rzecz w ierzy ciela przed m io t zajęcia.
N iew ykonanie tego zobow iązania pociągałoby za sobą m ożność dochodzenia jego w y k o n an ia przez w ierzy ciela bezpośrednio od p o d d łu ż n ik a na zasadzie przepisów k.c. dotyczących w y k o n a n ia zobow iązań. Ta p o d sta w a odpow iedzialności nie o b e j m ow ałaby odpow iedzialnego p rac o w n ik a p o d d łu żn ik a ze w zg lęd u n a b r a k sto su n k u obligacyjnego pom iędzy n im a w ierzycielem .
O m aw iane zagad n ien ie odpow iedzialności cyw ilnej p o d d łu ż n ik a i jego (pracowni k ó w w obec w ierzyciela je s t szerokie. Jego szczegółowe om ów ienie w ykraczałoby poza ra m y n in ie jsz y ch rozw ażań.
b) N a tle § 1 i 3 a r t. 886 p o d k reślić należy, że § 1 dotyczy odpow iedzialności p rac o w n ik ó w p o d d łu ż n ik a w za k re sie nałożenia k a ry g rzy w n y ze w zględu na p r a w idłow ość p row adzonej egzekucji, n a to m ia st § 3 m ów i o bezp o śred n iej o dpow ie dzialności p o d d łu ż n ik a w obec w ierz y cie la z ty tu łu spow odow ania szkody. P o d s ta w a te j o sta tn ie j odpow iedzialności je st szersza w sto su n k u do odpow iedzial ności z § 1, gdyż dotyczy n a ru sz e n ia obow iązków w y n ik a ją c y c h z za ję cia w ogóle, ty m czasem § 1 ogran icza odpow iedzialność je d y n ie do n ie sp ełn ien ia obow iązków z a rt. 882 i 884 § 2 i 3. ,
c) Z ak res o d p o w iedzialności w sto su n k u do w ierz y cie la z § 3 a r t. 886 k.p.c. je s t szerszy w p o ró w n a n iu z odpow iedzialnością z m ocy p rzepisów poprzednio obo w iąz u ją cy c h (art. 636 k .p .c .1 lu b a rt. 643 k .p .c .2, ta k ż e w b rzm ien iu u sta w y z 15.11.1962 r.), poniew aż zo stał rozszerzony zak res m ery to ry c zn y obow iązków po d d łu ż n ik a zagrożonych g rzy w n ą (o czym bliżej w dalszej części n iniejszego a r ty k u łu ). d) O m aw iając zagad n ien ie odpow iedzialności w y n ik a ją c e j z a r t. 886 § 1 w ze sta w ie n iu z b rzm ien ie m jego § 3, zauw ażyć w y p ad a , że w ra m a c h obow iązującego k.p.c., ja k zresztą ró w n ież w św ie tle dotychczasow ych przepisów , b ra k p o d sta w do: n ało że n ia g rzyw ny n a p o d d łu ż n ik a, gdy te n sk ła d a w p ra w d z ie w y m a g a n e ośw iad czenie, je d n ak ż e n ie p rz e k a z u je w ierzycielow i za ję tej należności. K w estia ta zo sta ła zasygnalizow ana ju ż w yżej p rzy o m a w ian iu zaw iad o m ien ia k o m o rn ik a przez w ierz y cie la w ra m a c h a r t. 881 § 3 p k t 1, 890 § 2 i 891 w zw iązku z a rt. 890 § 2 k.p.c.
Ja k k o lw ie k za g ad n ien ie to, ja k to w yżej nadm ieniono, m a c h a ra k te r ra c z e j te o re ty cz n y , to je d n a k n ie m ożna w ykluczyć p o w sta n ia ta k ic h w y p ad k ó w w p r a k tyce. W łaściw ą sa n a c ją istn iejące g o sta n u byłoby zw rócenie się p rzez kom ornika, do p o d d łu ż n ik a z now ym w ez w a n ie m do u d zielenia in fo rm a c ji, a n a s tę p n ie ew en tu a ln e zastosow anie grzy w n y z a r t. 762 § 1 w zw iązku z 761 § 1 k.p.c.
e) N iezależnie od o m aw ianego z a k resu odpow iedzialności w ra m a c h § 1 i 3 a rt. 886, odpow iedzialny p ra c o w n ik p o d d łu ż n ik a ponosi za n ie w y k o n a n ie ciążących na n im z m ocy pow ołanych p rzepisów obow iązków także odpow iedzialność służibową (lub d y sc y p lin a rn ą ) o raz k a r n ą z a r t. 286 k.k., jeżeli jego zachow aniu się m ożna p rzy p isa ć znam iona tego p rz e stę p s tw a (J. G o ł a w s k a : E g zek u cja z należności za p ra c ę w św ie tle now eli do k.p.c., P U G n r 62/6/182; w yw ody z a w a rte w cyt. a r ty k u le , ja k k o lw ie k dotyczą p rzep isó w uchylonego k.p.c., a ściślej now eli z 15.11. 1962 r., m a ją m im o to n a d a l p ełn e zastosow anie w o m aw ian y m przedm iocie).
W ra m a c h obow iązującego k.p.c. w ym ieniona odpow iedzialność k a r n ą je st pod-, k re ślo n a w a r t. 762 § 5 k.p.c. Ja k k o lw ie k art. 762 k.p.c. m ów i o k o n se k w e n cjach n ie w y k o n a n ia obow iązku z a rt. 7Q1 k.p.c., z k tó ry m je s t s tru k tu ra ln ie powiązany* to je d n a k choćby ze w zg lę d u n a sam f a k t zam ieszczenia go w części ogólnej p o
N r 2 (122) O dpow iedzialność za k ła d u p ra cy w p o stę p o w a n iu e g z e k u c y jn y m 41
stę p o w an ia egzekucyjnego z n a jd u je on zastosow anie ta k ż e w ra z ie n ie w y k o n a n ia obow iązku z § 1 i 3 a r t. 886 k.p.c.
Z auw ażyć należy, że odpow iedzialność k a rn a , o k tó re j m ow a, je s t oczyw ista w św ietle sam ego k.k., a a rt. 762 § 5 k p .c . je s t ty lk o jej p o d k reśle n ie m n a g ru n cie p rzepisów p ro ce d u ra ln y ch .
VI
1. W m yśl a rt. 767 k p .c . n a czynności k o m o rn ik a p rz y słu g u je sk arg a.
W ym ierzenie grzy w n y w try b ie a rt. 886 je st czynnością egzekucyjną k o m o rn ik a ,. albow iem celem je j je s t um ożliw ienie i p rzyspieszenie p rze p ro w ad z en ia — w d ro dze p rzy m u su — re a liz a c ji p ra w a . D latego też n a p o sta n o w ien ie k o m o rn ik a w y m ie rza jąc eg o g rzy w n ę n a p o d sta w ie a rt. 886 p rz y słu g u je z m ocy a rt. 768 sk a rg a do sądu, o k tó re j m ów i cyt. a rt. 767 k.p.c.
2. Część eg z ek u c y jn a k o d ek su p o s tę p o w a n ia . cyw ilnego nie za w iera p rze p isu n o rm u ją ceg o w y ra źn ie w łaściw ość rzeczow ą i m iejscow ą są d u do ro zpoznania s k a r gi n a czynności k o m o rn ik a ta k ż e w zak resie a rt. 886 k.p.c. Je d n a k ż e n a zasadzie a rt. 758, ja k ró w n ież a rt. 16 § 1 w zw iązku z a r t. 17 (m ając p rz y ty m n a uw ad ze a rt. 13 § 2 k.p.c.), uznać trz e b a za w łaściw y do rozp o zn an ia skargi n a czynności k o m o rn ik a sąd pow iatow y.
M iejscow o będzie to są d o k rę g u d ziała n ia k o m o rn ik a , k tó ry w y m ierzy ł grzyw nę. W praw dzie p rze p isy k.p.c. n ie p re c y z u ją tego w y ra źn ie, je d n ak ż e ta k i w łaśn ie w niosek je s t n ie w ą tp liw ie uzasadniony zarów no zasad am i procesow ym i dotyczą cym i w łaściw ości, ja k i a rt. 758 k.p.c.
3. Z godnie z a r t. 767 § 2 sk a rg ę w nosi się bezpośrednio do sądu. S ąd p ow iatow y ro zstrz y g a sp raw ę po p rze p ro w ad z en iu ro zp raw y , w zy w ając n a n ią stro n y (a w ięc w ierzy ciela i dłużnika) oraz ukaran eg o . P o n ad to sąd za w iad am ia o ro zp ra w ie p ro k u ra to ra . O koliczności te p rec y z u je w y ra źn ie a rt. 768 k.p.c.
S ąd m oże b ąd ź sk a rg ę oddalić, bąd ź też p o sta n o w ien ie k o m o rn ik a zm ienić lu b uchylić, p rz e k a z u ją c sp ra w ę k o m ornikow i do ponow nego rozpoznania. W ynika to z a r t. 387, 388 i 390 w zw iązku z a rt. 397 § 1 o ra z a rt. 13 § 2 k p .c . P o n ad to s tw ie r dzić w y p ad a , że do p o stę p o w an ia ze s k a rg i p rze d sądem p o w iato w y m stosow ać n a leży odpow iednio p rz e p isy części procesow ej dotyczące p o stę p o w an ia zażaleniow ego, co z n a jd u je p o d sta w ę w cyt. a r t. 397 § 2 w zw iązku z a rt. 13 § 2 k.p.c.
4.. M ając n a uw adze a rt. 768, k tó ry stw ie rd z a w y ra źn ie, że n a p o sta n o w ien ie sądu, w y d a n e n a sk u te k sk a rg i n a p o sta n o w ien ie k o m o rn ik a o u k a ra n iu grzy w n ą, p rzy słu g u je zażalenie, dopuszczalność stosow ania śro d k a odw oław czego nie budzi żadnych w ątpliw ości. D latego też n a p o sta n o w ien ie k o m o rn ik a o u k a ra n iu g rzyw ną w try b ie a rt. 886 k.p.c. p rz y słu g u je sk a rg a do sąd u pow iatow ego, a n a p o sta n o w ie nie tego ostatniego — zażalenie do sąd u w ojew ódzkiego.
5. Do dalszego om ów ienia pozostaje jeszcze k w e stia osób u p raw n io n y c h do za sk a rż e n ia p o sta n o w ie n ia k o m o rn ik a , a n a s tę p n ie p o sta n o w ie n ia są d u pow iatow ego..
P ra w o do w n iesien ia sk a rg i na czynności k o m o rn ik a m a każdy, czyje u p ra w n ie n ia zostały n aru sz o n e p rze z te czynności.
W św ie tle a r t. 767 § 1 k.p.c. sk a rg a p rz y słu g u je ta k że w ra z ie za n ie ch a n ia do ko n an ia p rzez k o m o rn ik a czynności dla niego oblig acy jn ej.
J a k ju ż zaznaczono, d ziałan ie k o m o rn ik a w try b ie a rt. 886 je s t obow iązkow e. W ierzycielow i zatem będzie przy słu g iw ać p ra w ę w n iesien ia sk a rg i do sąd u p o w iatow ego, gdy k o m o rn ik w b re w istn ie ją c y m p rze słan k o m nie w ym ierna grzyw ny.
42 Z b i g n i e w Ł a b n o N r 2 (122) U p ra w n ie n ie do sk a rg i będzie też p rzy słu g iw a ć u k a ra n e m u (co je s t oczywiste) oraz p ro k u ra to ro w i.
Je śli chodzi o udział w p o stęp o w an iu p r o k u ra to ra (art. 768 k.p.c.), to do roli jego należy stosow ać p rze p isy o b ję te a rt. o d 55 do 60 k.p.c. N a p o d sta w ie a rt. 60 w zw iązku z a rt. 13 § 2 k.p.c. p ro k u ra to r m oże p rz y stą p ić do sp raw y prow adzonej w ra m a c h a rt. 886 w każd y m je j s ta d iu m (E. W e n g e r e k : P ro k u ra to r w p o stę p o w a n iu eg z ek u c y jn y m w edług n ow ego k.p.c., B iul. G en P ro k . n r 1—2/66).
6. M ając n a u w ad z e dotychczasow e w yw ody, m ożna pow iedzieć, że przepis a r t . 886 k.p.c. w sto su n k u do poprzednio o b o w iąz u ją cy c h a rt. 636 k .p .c .1 i 643 k .p .c .2 w b rzm ien iu n a d a n y m u sta w ą z 15.11.1962 r.:
a) dopuścił m ożliw ość p o w tó rze n ia grzyw ny,
b) rozszerzył p o d staw ę m e ry to ry c z n ą je j w y m ie rz en ia (o czym b ard z iej szcze gółowo będzie jeszcze m ow a niżej),
c) dopuścił m ożliw ość o d w o łan ia od p o sta n o w ien ia sądu, w ydanego n a sk u te k sk a rg i n a czynności k o m o rn ik a .
v n
1. Na w stę p ie p k t V n in ie jsz y ch rozw ażań pow iedziano, że a rt. 886 je st sa n k cją za niezachow anie przez p o d d łu ż n ik a obow iązków w y n ik a ją c y c h z przepisów a rt. 881 § 3 i 4, 882, 884 § 2 i 3, 889 § 1 p k t 1, 890 § 2, 891, 892 § 2, 896 § 1 p k t 2
i § 2 i 901 oraz 902 k.p.c. P rz e d sta w io n y też został podział odpow iedzialności w y n ik a ją c e j z § 1 i 3 a rt. 886 k.p.c.
P rz ed m io tem obecnych ro zw ażań będzie om ów ienie p ow ołanych przepisów s ta n o w iący ch p o d staw ę zagrożenia z a r t. 886 zarów no je śli chodzi o w y m ierzenie g rzy w n y , ja k i o odpow iedzialność w obec w ierz y cie la, a niezależnie od tego o od p o w ied z ia ln o ść służbow ą i k a rn ą .
2. A rty k u ł 881, 882 i 884 k.p.c. dotyczą egzekucji z w y n ag ro d ze n ia za pracę <E. W e n g e r e k : N ow e in s ty tu c je eg zekucji sądow ej, N P n r 5/65; M. P i e k a r s k i : E gzekucja św iadczeń pieniężn y ch , C en tr. Z aoczne S tu d iu m Nowego P ra w a C yw ilnego, R odzinnego i O piekuńczego — Z P P n r 65, 1965/66).
Zgodnie z § 3 a rt. 881 zak ład p ra c y je s t ob o w iązan y n ie w y p łac ać dłużnikow i — w g ran ic ac h zajętego w y n ag ro d ze n ia aż do całkow itego p o k ry cia d łu g u — żadnego ■wynagrodzenia poza częścią nie o b ję tą zajęciem . P o n ad to p rac o d a w c a (poddłużnik) pow in ien przek azy w ać z a ję te w y n ag ro d ze n ie b ezpośrednio w ierzycielow i (zaw iada m ia ją c zarazem o ty m kom o rn ik a), a e w e n tu a ln ie — n a żą d an ie k o m o rn ik a , gdy do w y n ag ro d zen ia je s t lu b będ zie sk ie ro w a n a in n a eg zek u cja w dalszym toku p o stę p o w an ia , w y n ag ro d ze n ie zaś w części w y m ag a ln e j nie w y sta rc z a n a pokrycie w szy stk ich egzekw ow anych św iadczeń — bezpośrednio kom ornikow i.
K om ornik obow iązany je s t ze sw ej stro n y pouczyć zak ład p ra c y o k o n se k w e n c ja c h n iezasto so w an ia się do jego w ezw an ia. W m y śl § 4 a rt. 881 k o m o rn ik może, zależnie od okoliczności, w ezw ać zak ład p rac y do p rze k azy w a n ia m u bezpośrednio z a ję te g o w ynagrodzenia.
W ra m a c h a rt. 882 k.p.c. k o m o rn ik obow iązany je st zw rócić się do zak ład u p r a c y , by te n w ciągu jed n eg o ty g o d n ia (jest to te rm in ustaw ow y):
a) złożył zesta w ien ie zarobków d łu ż n ik a za okres 3 m iesięcy poprzedzających zajęcie o ra z w sze lk ic h in n y c h jego dochodów (przepis te n p rec y z u je ściśle sposób sp o rząd zen ia zestaw ienia),
N r 2 (122) O dpow iedzialność za kła d u p ra cy w p o stę p o w a n iu e g z e k u c y jn y m 43 tego przyczyny (art. 882 zaw iera tu bliższe o k reślen ie w y m ag ań tego ośw iad czenia).
A rt. 884 w § 2 i 3 n o rm u je obow iązki zak ład u p rac y , gdy n a s tę p u je rozw iązanie um ow y o p ra c ę z d łużnikiem , k tó ry p o d e jm u je now e z a tru d n ie n ie u innego p rac o daw cy. W obec tre śc i § 2, dotychczasow y p rac o d aw ca p o w in ien uczynić w zm iankę o zajęciu należności — w w y d an y m św iad ectw ie pracy.
Z aw iadom ienie k o m o rn ik a (chodzi o zaw iadom ienie z a r t. 881 § 2) oraz w szelkie d o k u m e n ty dotyczące za ję cia w y n ag ro d zen ia pow in ien dotychczasow y p raco d aw ca przesłać n astę p n e m u , o ile oczyw iście je s t m u on znany.
O pow yższym dotychczasow y p rac o d aw ca obow iązany je s t zaw iadom ić k o m o rn i k a i dłużnika.
A rt. 884 § 2 n o rm u je n a d to szczegółowo w y m ag a n ia m e ry to ry c zn e dotyczące w zm ian k i w św ia d ec tw ie pracy .
S k u tk i za ję cia n ależności d łu żn ik a p rz y p a d a ją c e j m u od now ego p rac o d aw cy p o w s ta ją z chw ilą dojścia do niego, tj. p o d d łu żn ik a, p rzesłanego m u zaw iadom ienia k o m o rn ik a w ra z z d o k u m e n tam i dotyczącym i zajęcia (o czym m ow a wyżej).
A rt. 884 § 3 w k ład a n a now ego pracodaw cę, k tó re m u p rac o w n ik o każe św ia d ec tw o p rac y z W zm ianką o zajęciu, obow iązek zaw iadom ienia o jego z a tru d n ie n iu za k ład pracy, k tó ry w y d ał św iadectw o, oraz k o m o rn ik a. G dyby n a to m ia st p rac o w n ik , o k tó ry m m ow a, nie o k az ał now em u praco d aw cy św ia d ec tw a p rac y , to n a now ym zakładzie p ra c y ciąży obow iązek — jeśli p o p rzed n ie m iejsce z a tru d n ie n ia p ra c o w n ik a je s t m u zn an e — zaw iadom ienia dotychczasow ego praco d aw cy o dokonanym z a tru d n ien iu . P ra co d a w c a je st 'w o ln y od w y k o n a n ia powyższego, jeżeli p rac o w n ik o każe m u św iadectw o p rac y stw ie rd z ając e, że w ierzy teln o ści p rac o w n ik a n ie były zajęte.
C elem o m aw ianego a rt. 884 § 2 i 3 je st zapew n ien ie ciągłości p row adzonej eg zekucji. N iespełnienie obow iązków p rzew id zian y ch w ty m a rty k u le zagrożone je st s a n k c ją a rt. 886 § 1 (grzyw na) i § 3 (odpow iedzialność w obec w ierzyciela).
3. P rzepisy a r t. 889, 890 § 2, 891 i 892 n o rm u ją po stęp o w an ie w zak resie egze k u c ji z ra c h u n k u bankow ego (E. W e n g e r e k : N owe in sty tu c je egzekucji są d o w e j, N P n r 5/65; tegoż a u to ra : P ro k u r a to r w p o stę p o w an iu egzek u cy jn y m
w ed łu g now ego k.p.c., B iul. Gen. P ro k . n r 1—2/66; M. P i e k a r s k i : E gzekucja św iadczeń pieniężnych — C en tr. Zaoczne S tu d iu m Nowego P ra w a C yw ilnego, R o dzinnego i O piekuńczego — Z P P n r 65, 1965/66).
Z treśc i a r t. 889 § 1 p k t 1 w y n ik a obow iązek za w iadom ienia przez k o m o rn ik a ogólnej w łaściw ości d łu ż n ik a b a n k u , w k tó ry m dłu żn ik posiada ra c h u n e k , o za ję c iu w ierzy teln o ści do w ysokości egzekw ow anej sum y w ra z z w szy stk im i k o sz ta m i K o m ornik w zyw a też b a n k , by nie d o konyw ał bez jego zgody w y p ła t z r a ch u n k u d łu ż n ik a do w ysokości za ję tej w ierzy teln o ści, a n ad to by z a ję tą k w o tę bezzw łocznie p rz e k a z a ł n a p o k ry cie należności.
N ależy p rzy ją ć, że w zak resie p rze k aza n ia z a ję tej sum y m a odpow iednie za sto so w a n ie a rt. 881 § 3 i 4 k.p.c. P oza ty m b a n k pow in iep w ciąg u 7 dni (term in u staw o w y ) zaw iadom ić k o m o rn ik a o ew e n tu a ln e j przeszkodzie w p rze k aza n iu za ję te j kw oty.
A rt. 890 § 2 o ra z 891 za w ie ra ją bliższe sprecy zo w an ie obow iązku b an k u w zw iąz k u z p row adzoną egzekucją. I ta k a rt. 890 § 2 m ów i o w yłączeniu spod zakazu w y p ła t z ra c h u n k u bankow ego — n a s k u te k zajęcia w ierz y teln o ści — bieżących w y p ła t n a w y n ag ro d ze n ie za p rac ę oraz n a zasądzone alim e n ty i re n ty o ty m c h a ra k te rz e , zasądzone ty tu łe m odszkodow ania. P onadto dotyczy on sp e łn ie n ia w y
44 Z b i g n i e w Ł a b n o N r 2 (122) ! m agań fo rm a ln y c h sta n o w iąc y ch p o d sta w ę do do k o n an ia przez b a n k w y p ła ty o ra z stw ie rd z a, że m ogą one być d okonane tylk o do r ą k osoby u p raw n io n e j do ty c h św iadczeń.
Z kolei a rt. 891 dotyczy n ie w y k o n a n ia obow iązku w strz y m a n ia w y p ła ty z r a ch u n k u bankow ego p rzy zbiegu eg zekucji sądow ej i a d m in istra c y jn e j, jeżeli k w o ty z n a jd u ją c e się n a r a c h u n k u nie w y sta rc z a ją n a p o k ry cie w szy stk ich należności oraz jeżeli b an k o ty m fa k c ie nie zaw iadom ił niezw łocznie o rg an ó w egzek u cy j nych.
Z godnie z a rt. 892 § 1 b a n k , k tó ry n aru sz y ł p rzepisy dotyczące go co do egze k u c ji, ponosi w obec w ierz y cie la odpow iedzialność za w y rz ąd z o n ą m u szkodę. O d pow iedzialność ta o b e jm u je ró w n ież p rac o w n ik a b a n k u , k tó reg o z a n ie d b an ia spow odow ały szkodę (vide p k t V n in ie jsz y ch rozw ażań). N iezależnie od odpow ie dzialności cyw ilnej p ra c o w n ik b a n k u , w in n y dokonania w y p ła ty z zajętego r a ch u n k u bankow ego niezg o d n ie z o bow iązującym i przep isam i, p odlega k a rz e g rzy w n y , k tó rą m oże n a niego nałożyć k o m o rn ik (w ynika to z § 2 a r t. 892 w zw iązku z a rt. 886 k.p.c.).
N ałożeniem g rzyw ny je s t zagrożone n iesp ełn ien ie p rze z p ra c o w n ik a b a n k u obo w iązków z a rt. 889 § 1 (poza obow iązkiem za w iadom ienia k o m o rn ik a o przeszkodzie w p rz e k a z a n iu za ję tej kw oty), 890 § 2 i 891 k.p.c.
W razie niezaw iad o m ien ia k o m o rn ik a o przeszkodzie w p rz e k a z a n iu za ję tej kw o ty k o m o rn ik m oże zażądać in fo rm a c ji, a n astęp n ie nałożyć g rzy w n ę w try b ie art. 762 § 1 w zw iązku z a r t. 761 k.p.c.
Poza odpow iedzialnością, o k tó re j m ow a, p ra c o w n ik b a n k u p odlega też odpo w iedzialności służbow ej oraz odpow iedzialności k a rn e j (vide p k t V niniejszy ch rozw ażań).
4. A rt. 896 i 902 dotyczą egzekucji p row adzonej „z in n y c h w ierzy teln o ści i in n y c h p ra w m a ją tk o w y c h ”, ja k głosi w n ag łó w k u IV dział II ty tu łu p o stęp o w an ia egzekucyjnego — księga d ru g a k.p.c. (M. P i e k a r s k i : E g zek u cja św iadczeń p ie n iężnych — C e n tr. Z aoczne S tu d iu m Nowego P ra w a C yw ilnego, Rodzinnego i O piekuńczego, Z P P n r 65, 1965/66). P rzep isy o b jęte ty m działem nie dotyczą zatem eg zekucji w ierz y teln o ści z w y n ag ro d ze n ia za p ra c ą lu b ra c h u n k u b a n kow ego.
N a zasadzie a rt. 896 § 1 p k t 2 k o m o rn ik w zyw a p o d d łu ż n ik a do n ie p rz ek a zy - w an ia dłużnikow i n ależnego od niego św iadczenia. P o d d łu żn ik obow iązany je st złożyć św iadczenie k o m o rn ik o w i lu b do depozytu sądowego.
Z godnie z § 2 a r t. 896 kom o rn ik , jednocześnie z zajęciem w ierzy teln o ści, w zyw a poddłużniką^ żeby w te rm in ie jed n eg o ty g o d n ia (term in ustaw ow y) złożył k o m o rn i kow i ośw iadczenie stw ie rd z a ją c e :
a) czy oraz w ja k ie j w ysokości należy się dłużnikow i z a ję ta w ierzytelność, a n a d to czy o d m a w ia je j uiszczenia i z ja k ie j przyczyny?
b) czy in n e osoby roszczą sobie p ra w a do w ierz y teln o ści oraz czy i w ja k im sądzie bąd ź przed ja k im o rg a n e m je s t w szczęta lu b to czy ła się sp ra w a o z a ję tą w ierz y teln o ść, a n a d to w y in n i w ierzy ciele sk ie ro w a li egzekucję do za ję tej w ie rzy te ln o śc i o raz ja k ie roszczenie?
W a r t. 902 stw ie rd z o n a została odpow iedzialność p rze w id zia n a w a rt. 886 w ra z ie nie za sto so w an ia się przez p o d d łu ż n ik a do w ezw ań sk ie ro w a n y ch p rzez k o m o rn ik a, ja k ró w n ież do obow iązków zw iązanych z zajęciem w ierzy teln o ści. O dpow iedzial ność ta dotyczy zatem zarów no b rz m ie n ia § 1, ja k i § 3 a r t. 886 k.p.c.
N a te j sam ej p o d sta w ie (art. 902 w zw iązku z a r t. 886) została o p a rta odpow ie dzialność p o d d łu ż n ik a za niezastosow anie się do w ezw ań k o m o rn ik a oraz za n ie
№ 2 (122) O dpow iedzialność za k ła d u p ra cy w p o stęp o w a n iu e g z e k u c y jn y m 45
d o p ełn ien ie obow iązków w y n ik a ją c y c h z "zajęcia, jeżeli je s t p ro w a d zo n a egzekucja w ierz y teln o ści zw iązanej z p o sia d an iem d o k u m e n tu , co bliżej p rec y z u je a rt. 901 k p .c .
T akże p rzy ty m ro d z a ju eg zekucji ciąży n a p ra c o w n ik u p o d d łu ż n ik a odpow ie dzialność służbow a (dy scy p lin arn a) o ra z k a rn a (vide p k t V nin. rozw ażań).
v n i
1. W o b o w iązującym k.p.c. w prow adzone zostały zm iany w y n ik a ją c e z ogólnych założeń u stro jo w y ch , o czym b y ła ju ż m owa.
O dpow iedzialność w y n ik a ją c a z a rt. 886 k.p.c. została ro zw in ię ta w sto su n k u do z a k re su odpow iedzialności przepisów dotychczasow ych, co było zw iązane z ro z szerzen iem m ery to ry czn eg o za k resu obow iązków podd łu żn ik a. W ym ierzenie g rzy w n y n a zasadzie dotychczasow ych p rzepisów następ o w ało za n ie u d zie le n ie k o m o r n ik o w i odpow iedzi n a żą d an e in fo rm ac je dotyczące za ję tej w ierzy teln o ści, za p rz e k az an ie p rze d m io tu zajęcia dłużnikow i egzekw ow anem u, a je śli chodz-iło o św ia d czen ia perio d y czn e — za n ie p rz ek a zy w an ie ich w ierzycielow i bezpośrednio (pod
w aru n k ie m , że do w ierzy teln o ści n ie została sk ie ro w a n a w to k u p o stę p o w an ia in n a egzekucja).
» •
K ara grzy w n y groziła też w ogóle za uiszczenie dłużnikow i egzekw ow anem u za ję ty c h sum , a n ad to za n iew y k o n a n ie obow iązków w y n ik ając y ch dla p o ddłużnika z f a k tu rozw iązania sto su n k u p rac y z d łużnikiem egzekw ow anym . O koliczności ty c h dotyczyły p rze p isy a rt. 638 § 1 p k t 2 i 3, częściowo a rt. 643, a n ad to 657 § 2 i 3 k .p .c .2
P o d sta w a odpow iedzialności ok reślo n a p o w ołanym i w yżej p rze p isam i została u trzy m an a a rt. 882 p k t 2, 884 § 2 i 3, 896 § 2 o ra z 8811 § 2 i 3 (ze zm ianam i) i 886 (rów nież ze zm ianam i).
P oza ty m rozw iązanie odm ienne od przepisów dotychczasow ych w p ro w ad ził a r t. 881 § 3 p k t 1 k.p.c.
Z ak res zagrożenia został n ad to rozszerzony p rze p isam i o egzekucji z rac h u n k ó w b an k o w y ch oraz tre śc ią a rt. 882 p k t 1.
2. Z asadą p rzepisów dotychczasow ych było uiszczanie za ję tej w ierzy teln o ści k o m o rn ik o w i lu b sk ła d a n ie jej do depozytu sądow ego (art. 631 § 1 p k t 2 k.p.c. *, a n astęp n ie a rt. 638 § 1 p k t 2 k .p .c .2). W yjątk o w o , w ed łu g § 2 a rt. 638 k.p^c.2, uiszczenie za ję tej w ierz y teln o ści bezpośrednio w ierzycielow i było m ożliw e, gdy p rzed m io tem eg zekucji były św iadczenia periodyczne, je d n a k ż e pod w aru n k ie m , że do w ierzy teln o ści nie została sk ie ro w a n a jeszcze in n a egzekucja. N ato m iast a rt.
S81 § 3 p k t 1 k.p.c. w pro w ad ził ja k o zasadę uiszczanie w ierzy teln o ści bezpośrednio
w ierzycielow i, u s ta la ją c obow iązek p rze k azy w a n ia jej k o m o rn ik o w i w okolicz n o śc iac h przew id zian y ch w § 2 bądź w § 4 cyt. przep isu , co było ju ż w yżej p rz e d m io tem rozw ażań.
O bow iązek sk ła d a n ia do depozytu sądow ego n ie został u trz y m a n y poza d y spo zycją p k t 2 § 1 a r t. 896. P rzep is te n w yłącza m ożliw ość uiszczania w ierzytelności bezpośrednio w ierzycielow i.
P o d k re ślić trz e b a , że a rt. 896 dotyczy w yłączn ie egzekucji z innych w ie rz y te l ności i p ra w m a ją tk o w y c h — poza egzekucją z w y n ag ro d zen ia za p rac ę lu b r a c h u n k u bankow ego.
P ozostałe zm iany, ja k ie w p ro w ad ził w za k resie odpow iedzialności poddłu żn ik a o b o w iązu jący k.p.c., zostały om ów ione w p k t V II niniejszy ch rozw ażań.
