Władysław Pociej
Interpretacja art. 38 M.K.K.
Palestra 3/4(16), 49-50
N r 4 IN T E R P R E T A C JA A RT. 38 M. K. K. 49
Zagadnienie hierarchii dóbr chronionych iprzez praw o nie je st łatw e. Trudno stwierdzić np., czy ustawodawca przywiązuje większą wagę do ochrony dobrego imienia aparatu państwowego, czy do prawidłowości działania tego aparatu. Wydaje się jednak, że na podstawie podobnej analizy, jaką poprzednio zastosowałem, można będzie ustalić, czy p rze pis art. 38 m.k.k., z racji także swego usytuowania z punktu widzenia zagrożenia karą, można sprowadzać jedynie do przepisu mającego na celu ochronę dobrego imienia aparatu państwowego, czy też chodzi tu o kilka równorzędnych dóbr, których sumaryczne naruszenie pociąga za sobą w konsekw encji istosowanie przepisu art. 38 m.k.k.
Zaznaczono ju ż w yżej, że naruszenie art. 38 m.k.k. jest zbrodnią za grożoną k arą pozbawienia wolności do lat 15. Na gruncie kodeksu k a r nego i innych ustaw dodatkowych trzeba j przyznać, że jest to jedno z najcięższych przestępstw , ibo konkuruje/ skutecznie z przestępstw am i o sprowadzeniu powszechnego niebezpieczeństwa oraz z przestępstw am i przeciwko bezpieczeństwu państwa. Idźmy/ dalej. Wszystkie przestępstw a urzędnicze przy naruszeniu prawidłowego toku urzędowania zagrożone są m aksym alną k arą pozbawienia wolności do lat 10. Kodeks k a m y sto suje zasadę surowszego karania urzędnika z racji szczególnego zaufania państw a do urzędnika. Czy zatem p odryganie autorytetu władzy p ań st wowej ze strony osoby stojącej poza urzędem ma 'być oceniane jako zja wisko tak niesłychanie groźne, że 'usuwające w cień rzeczywiste n a ru szenie tofcu urzędowania, podjęcie przez urzędnika czynności sprzecznej z ustawą po otrzym aniu korzyści majątkowej? Przecież urzędnik, p rzy j m ujący korzyść m ajątkow ą w związku z urzędowaniem, w sposób znacz nie skuteczniejszy podryw a zaufanie do aparatu państwowego, gdyż nie tylko wzbudza „przekonanie“, że za pomocą wpływów można załatwić sprawę, ale sam to swym czynem namacalnie stwierdza.
Z punktu widzenia system atyki kodeksu karnego przestępstwo z art. 38 m.k.k. powinno się znajdować w rozdziale o przestępstw ach przeciwko władzom i urzędom. Tak też potraktow ano je w projekcie kodeksu k a r nego. Jeśli więc dokonamy należytego wwiązania tego przepisu w system praw a, to okaże się, że przepis ten jest surowszy niż wszystkie pozostałe przepisy wspomnianego wyżej rozdziału (uwzględniając naw et przepisy mające na celu ochronę osoby, czci i powagi Prezydenta RP).
W tej sytuacji, biorąc pod uwagę szereg takich okoliczności, jak pod łoże powstania art. 38 m.k.k., zaostrzenie sankcji karnej tego przepisu w porównaniu z przepisem art. 10 dekretu z dnia 22.X I.1938 r., zestawie nie tego przepisu z przepisam i o przestępstwach urzędniczych i prze stępstw ach przeciwko władzom i urzędom — należy dojść do wniosku,
50 N r 4
że art. 38 m.k.k. reguluje wyłącznie odpowiedzialność osób podejm ują cych się za korzyść m ajątkow ą lub jej obietnicę załatw iania czynności
urzędowych rzeczywiście istniejących. Niezależnie od tego, zdaniem moim, koniecznym w arunkiem zastosowania tego przepisu jest w pływ a nie pośrednika na praw idłow y tok urzędowania. Dopiero sum a tych oko
liczności stanow i obiektyw ną część przestępstw a z art. 38 m.k.k.
Na zakończenie jeszcze jeden argum ent w ynikający z glosy prok. H. Rajzmana. Osziukańcze powoływanie się na w pływy, zdaniem H. Rajzmana, powoduje poczytanie tego za okoliczność obciążającą.. Paradoksalność tej tezy je st oczywista. Jeżeli oszukujesz, będziesz suro wo ukarany, jeżeli natom iast masz szanse naruszenia przez rzeczywiste wpływy prawidłowego toku urzędowania — bez posługiwania się niele galnymi środkami, jak łapówka czy groźba — zostaniesz potraktow any łagodniej. Paradoks ten jest wynikiem czysto form alistycznej in terp re tacji art. 38 m.k.k.
