Wymiana handlowa Polski z Unią Europejską w zakresie artykułów przemysłowych i nierolniczych w latach 1992-1997

Pełen tekst

(1)11lU' 585. 2001. Ewa Szymanik Katedra TeorII EkonomII. Wymiana handlowa Polski z Unią Europejską w zakresie artykułów przemysłowych. i nierolniczych w latach 1992-1997 1. Wprowadzenie Po 1989 r. Polska weszła na drogę transformacji systemowej . Realia wprowadzanej gospodarki rynkowej wymagały także nowego podejścia clo wymiany handlowej i zmiany jej kierunków w celu zdobycia nowych rynków. Naturalną rzeczą było więc z chwilą rozpadu RWPG zwrócenie się w stronę Unii Europejskiej (UE). Wejście na ten rynek nie było sprawą latwq. Nałeżalo znaleźć luki iwypelnić je towarami wysokiej jakości, spelniającej zachodnie standardy. Sytuacji nie ulatwiał również fakt istnienia szeregu ograniczeI\ celnych i paracelnych, utrudniających wstęp polskim towarom na rynek unijny. Nie poprawiło jej także utworzenie CEn-y, ponieważ jej kraje członkowskie negocjowały układy z Uni'l indywidualnie, a nie jako grupa . Tak też by lo w przypadku Połski. Uklad Europejski, ustanawiający Stowar2~y szenie z Uni,), wynegocjowano na przestrzeni lat 1990-1991, a jego podpisanie nastlipilo 16 grudnia 1991 r. Część handlowa tego Układu, zwana Umową Przejściową, weszła w życie l marca 1992 r, zaś sam Uklad - w dniu 1 lutego 1994 r, po zakOlIczeniu procesu ratyfikacji przez Polskę i wszystkie kraje Unii'. W artykułe ograniczono się do omówienia problemów handlu artykułami przemysłowymi i nicrolniczymi , które decydują o poziomie efektywności wymiany handlowej z krajami UE i napotykają istotne ograniczenia zjej strony. I J. Pietrus, Polska" Uli;" Europejska . Znaczenie Uk/m/u Europcj.\'kiego i per.\pektyw)' illle~ grucji "Jednolilym Rynkiem UE, "Biuletyn Cenlrulll Europejskiego UniwcrsylcLU Warszawskiego" 1995,111"4..

(2) I. Ewa Szymtmik. 2. Układ Europelski I lego konsekwencie dla UnII Europelskiel Układ Europejski zakłada! powołne znoszenie ograniczeń taryfowych we wzajemnej wymianie, przy czym mialo to następować nierównomiernie początkowo obniżenie stawek dotyczyło tylko krajów Unii, Połska zaś jako słabszy partner na dostosowanie się do nowej sytuacji miała czas do 1 stycznia 1995 r. Wszystkie towary przemysiowe (tzn. sklasyfikowane w rozdzialach 25-97 CN, z wyjątkiem niektórych pozycji kwalifikowanych jako towary rolne) podzielono na dwie grupy: takie, których dostęp zostal calkowicie zliberalizowany w momencie wejścia Umowy w życie, i pozostale, tj. takie, których wwóz do Unii ułatwiono częściowo lub miał on być ułatwiony w przyszłości'. Pierwszą grupę w przypadku importu Polski ze Wspólnoty stanowiły surowce, półprodukty oraz niektóre maszyny i urządzenia do produkcji . Jeśli chodzi o polski eksport, to do pierwszej grupy zaliczono np. produkty chemiczne, farmaceutyki, barwniki , kosmetyki , materiały fotograficzne, wyroby z drewna, niektóre tworzywa sztuczne, niektóre produkty ceramiczne, maszyny i urzą dzenia mechaniczne, sprzęt plywający, sprzęt kontrolny, brOl\ myśliwską, zabawki, sprzęt sportowy, dzieła sztuki (należy jednak dodać, że cia na wyżej wspomniane towary nie byly wysokie). W przypadku drugiej grupy ustalono szczegółowy harmonogram redukcji stawek. W momencie wejścia Umowy w życie obniżono cła np. na tekstylia do poziomu 71 % stawki podstawowej, o 50% spadły stawki dotyczące np. soli kuchennej, grafitu, piaskowca, granitu, krzemu, metali ziem rzadkich, garbników, skór zwierzęcych, zlomu aluminiowego itp.' Jeśli chodzi o towru'y o wyższym stopniu przetworzenia (np . nawozy sztuczne, kazeina, obuwie, meble, kineskopy), to procedura była bardziej skomplikowana . Ustalone zostały tzw. kontyngenty lub plafony taryfowe, w ramach których stawki celne są zawieszone. Opró~ tego równolegle następowało stopniowe zmniejszanie ceł o 15% rocznie, poczynając od wejścia Umowy w życie'. Wartość głównych towarów przemysłowych polskiego eksportu do krajów Unii w 1992 r. przedstawia tabela \. Z przedstawionej tabeli wynika, że towary przernysiowe i nierolnicze stanowiły przeważającą większość calości do Unii. Należy jednak zauważyć, że towary, na które Unia obniżyła stawki celne, nie stanowiły znaczącej pozycji w naszym eksporcie lub w ogółe nie byly przez nasz kraj wytwarzane (np. kuchenki mikrofalowe). Była to jedną z przyczyn, dla których Polska nie wykorzystała w pelni udzielonych jej preferencji. Ponadto te obniżone stawki nie były zbyt wysokie, więc ich spadek nie wywarł większego wplywu na nasz handel.. 2 E. KOllcZyk, Przedłużenie Umowy Przejściowej, "Wspólnoty Europejskie" 1993, nr 3.. ) Tamże . ołTnmżc..

(3) e. ~ ~ ~ Tabela l. Stan i struktura eksportu głównych polskich towarów przemysłowych i nierolniczych w latach 1992- 1997 (w mln ECU). ~. N. Wyszczególnienie Ogół em. w tym: produkty mineralne produkty chemiczne. 6023,4. 585 .94 599,85 1269,45 metale i wyroby hutnicze przemysIlekki 18972 439.42 przemysł drzewno-papierniczy 599,85 przemysł elektromaszynowy Źródło:. 1994. 1993. 1992. ECU. 1995. :;:. 1997. 1996. %. ECU. %. ECU. %. ECU. %. ECU. %. ECU. %. 86.35. 7 100,67. 893. 8567.82. 90,2. 1303013. 91.5. 14216.7. 92.0. 13536,49. 92,2. 985,92 532.72. 12.4 6,7 15,5 18,6 6.7 7,9. 1 054.39 645,93 15483 4 1709.82 712,43 8 16.9 1. 11.1 6.8 163 18.0 7,5 8.6. I 210.49 1 13928. 8,5 8,0 16.7 16.9 7.5. 120533 l 189,88 2209.78 2750,63 1 06626 l 962,53. 7.8 7.7. I 189,24. 8,1 7,5 14.7 162 7,3 14,7. 8,4 8,6 18,2. ł. 272-. 1478,89 532,72. 63 8,6. 23 2 .41. 628.l3. 237825 2 406 .73 l 068.08 l 452,58. 10,2. 143. 17,8 6.9 12,7. obliczenia własne na podstawie danych GUS , CIHZ i Official 10umaI the Eu ropean Communities , 1993, nr 339.. l 101.15 2 15825 2 378.48 1071,79 2158 25. ,s-. ~. 8. cs--. '"". ~..

(4) I. E'l-ł'll. Szymanik. Inną przyczyną. braku znaczących zmian w eksporcie było to, że znoszenie barier najwolniej postępowało w tych dziedzinach, w których Polska miała największy potencjał eksportowy',. 3. Wymiana w poczqtkowym okresie obowlqzywania Umowy Jednakże władze Wspólnoty podjęły działania ograniczające dostęp do swego rynku niektórych polskich towarów, Już jesienią 1992 1', na wniosek producentów rur bez szwów, Komisja WE uznała, że m.in , Polska dostarczała ten produkt po cenach dumpingowych, co spowodowało szkodę dla miejscowych producentów, w związku z czym na import tego artykułu wprowadzono clo antydumpingowe', Podobne dzialania miały miejsce w całym omawianym okresie i dotyczyły różnych wyrobów, Stanowiły one dość znacząc e utrudnienie rozwoju eksportu, tym dziwniejsze , że Unia to partner znacznie silniej szy, Pewnym wytłumaczeniem może być ograniczenie popytu z powodu recesji i fakt, że polskie towary na skutek niższych kosztów sity roboczej sprzedawane byly po bardzo niskich cenach, Mimo liberalizacji przepisów Polska zamknęła 1992 1'. ujemnym sa łdem wymiany handlowej , w omawianej grupie towarów wynoszącym - 977 ,9 mln ECU, przy wiełkości importu omawianych wyrobów wynoszącej 7001 ,3 mln ECU, tj, 88,34%' (patrz tabela 2),. Tabela 2, Wartość wymiany handlowej Polski z Uni!} Europej sk ą w zakresie artykulów przemysiowych i nierolniczych w latach 1992-1997 (w mln ECU) Rok. Eksport. Import. Saldo. 1992 1993 1994 1995 1996 1997. 6023,40 7100,67 8567,82 13030,23 14216,70 13536,49. 7001,30. -977,90 -1473,74 -1414,93 -2358,55 -6109,30 -8600,29. Żródlo: jak. 8574,41 9982,75 15388,78 20326,00 22 136,78. w tabeli 1,. Dynamika handlu zagranicznego związana też była z polityką kursową , W pierwszej polowie roku, w zw iązku z dość dużym tempem dewaluacji zlotego, wyprzedzajf)cym wzrost cen artykułów konsumpcyj nych, bardziej dynas E. Kawecka.Wyrzykowska, Wymialla halld/owa Polski ze Wspólnotami Europejskimi po dwóch lalach stowarzyszenia, "Handel Z'lgrnniczny" 1994. nr l. 6 Tnmże .. 7. EUl'Ostllt 1993,.

(5) Wymialla "and/owa Polski Z Ullią. Europejską. w zakresie artykułów .... I. micznie rozwijał się eksport. W drugim półroczu nastąpiło odwrócenie tej tendencji, a jednocześnie wystąpiły czynniki pobudzające import (np. zapowiedź wzrostu stawek podatku obrotowego i wprowadzenie podatku importowego). Najszybszy wzrost eksportu mial miejsce w następujących grupach towarowych: ś rodki transportu, papier i ścier drzewny, skóry i wyroby skórzane, drewno i wyroby z drewna, rÓżne wyroby przemysłowe, wyroby włókiennicze , metale nieszlachetne, przyrządy i narzędzia optyczne, zaś w przypadku importu były to: rudy metali i paliwa mineralne, tworzywa sztuczne, kamienie szlachetne, ścier drzewny i papier, skóry i wyroby skórzane, drewno i wyroby z drewna, wyroby ze szkła i cement". Struktura polskiego eksportu była niestety niekorzystna , gdyż największy udział mialy w nim towary zaliczane przez W spóln otę do "wrażliwych" (np. wyroby hutnicze , tekstylno - włókiennicze, minerałne). Ponadto dużą konkurencję stanowiły wyroby pochodzące z innych krajów Europy Środkowej i Wschodniej'. Zatem zagrożenie dla gospodarek kraj ów Wspólnoty przez nasze wyroby było raczej niewielkie. Rok 1993 przyniósł dalszy wzrost wymiany z Unią. Jej udzial (we dług danych GUS) w calości polskiego eksportu wyniósł 63,3%, zaś importu 57,3 %. Był to drugi rok obowiązywania Umowy Przejściowej , zmodyfikowanej nieco na korzyść Polski po czerwcowym szczycie w Kopenhadze , gdzie podjęto decyzję o ułatwieniu dostępu do wspólnego rynku dla towarów z krajów, które podpisały już Układy o stowarzyszeniu z UE. Jednocześnie strona polska , poza powiększeniem o 5% bezcłowego kontyngentu na import niektórych samochodów, nie ud zieliła, zgodnie z harmonogramem, żadnych nowych preferencji. Również w tym roku wykorzystanie plafonów i kontyngentów było zróżnico wane (z podobnych przyczyn, jak rok wcześniej). W przypadku towarów przemysłowych na 100 ułatwiell w całości wykorzystano 47 , a praktycznie w każ dym przypadku okazały się one zbyt małe i zostaly przekroczone (np. elektrody do elektrolizerów, cement, dwusiarczek węgla, fotele, szklo ciągnione i dmuchane). Tylko z 11 kwot polscy eksporterzy nie skorzystali w ogóle". Według danych GUS udział procentowy artykułów przemysłowych i nierolniczych wyniosl w eksporcie do Unii 89,3%, tj. 7993,15 mln USD (7100,67 mln ECU), a w imporcie 89,5%, tzn. 9652,13 mln USD (8574,41 mln ECU)" (tabela 3). Struktura towarowa handlu nie uległa większym zmianom, tj w eksporcie nadal dominowały dobra nisko przetworzone, w przeciwieJ\stwie do importu. Ił. E. Kuwcckn-Wyrzykowsku, Stosunki ltmullowe Polski ze. W~1}ólnotą. po \Vej,kiu. IV. życie. Umowy Przej.fóowej (I), Wspólnoty Europejskie, 1993, nr 5. 9 Tamże. 10. W. Mroczek, Polska i Unia jako partnerzy handlowi. \II. / 993 r., Wspólnoty Europejskie,. 1994, nr 5. 11 Obliczcnin własne na podsInwie danych GUS i "Official JournaJ af (hc Europcan Communitics" C 339/93 ..

(6) I. Ewa Szymallik. TabeJa 3. UdziaJ obrotów z Unią artykuJami przemysiowymi i nierolniczymi w calości obrotów handlowych Polski (w %). Źródło:. Rok. Eksport. Import. t992 1993 t 994 1995 1996 1997. 86,35 89,3 90,2 91,5 92,0 92,2. 88,34 89,5 90,6 88,1 92,1 92,3. obliczenia własne na podstawie dnnycll GUS i CIHZ z rói.nych lot.. Nasz kraj odnotował nadwyżkę w eksporcie np. w takich sekcjach CN, jak: produkty mineralne, skóry i futra, drewno i wyroby z drewna (systematyczny wzrost nadwyżki od 1990 r.), wyroby włókiennicze i odzież, obuwie i wyroby skórzane, kamienie szlachetne i wyroby z metali. Największy deficyt (1803 mln ECU) odnotowano w zakresie maszyn i urządzeń. Bylo to związa ne z rozwojem i przeksztalceniem połskiej gospodarki, która potrzebo wala nowoczesnych technologii i odpowiedniego oprzyrządowania. Inne główne grupy towarów importowanych to: tekstylia i odzież wyroby chemiczne, pojazdy, tworzywa sztuczne i wyroby hutnicze". Spadek udzialu w eksporcie niektórych branż, takich jak maszyny i urządze nia, wyroby hutnicze czy produkty chemiczne, związany był w dużym stopniu z recesją, która dotkn ę ła kraje Dwunastki. Pozyty wny był natomiast wzrost udziału środ ków transportu (samochody Cinquecento i statki pełnomorskie)" . Niestety, Unia wysunęla wobec polskich producentów oskarżenie o dumping w przypadku tak ważnych pozycji , jak nawozy azotowe UAN i węglik krzemu.. 4. Handel po. weJściu. w iycle. Układu. EuropeJskiego. Rok 1994 przyniósł nieco wolniejszy wzrost obrotów handlowych z Unią w porównaniu z innymi kierunkami polskiego handlu . Udział Wspólnoty w naszym handlu zagranicznym był prawie taki sa m, jak przed rokiem: 62,7 % eksportu i 57,5 % importu. Należy pamiętać , że był to ju ż trzeci rok obowiązywania części handlowej Układu Europejskiego, Z bezcłowego dostępu do Wspólnego Rynku zaczęly korzy s tać produkty - metale nieżelnzne. Zwiększyla się też wartość kontyngentów i plafonów bezc1owych, uległy także redukcji stawki celne na wyroby włókiennicze i produkty stalowe. Polska zaś o dalsze 5% zwiększyła kontyngent na import niektórych samochodów"'. Europejską. 12. E. Synowicc,. Hafldel11liędzy Polską li UI/ią Elt/'Opejską według. Europejskie" 1994 , nr 6. 13 W. Mroczek,op. cil . 14 W. Mroczek, Wymiallo handlowa Pol,l'ki z Ul/iq EI/ropejską pejskie" 1995, nr 5.. IV. E/lrostllfll. "Wspólnoty. /994/'., "Wspólnoty Euro~.

(7) Wymiana hal1dlowa Polski z Unią Europejską w zakresie artyklllów .... I. W roku tym nie było znaczących zmian w strukturze handlu zagranicznego. Nadal największy udział w eksporcie miały: materiały i wyroby włókiennicze, metale nieszlachetne i wyroby z nich, pojazdy transportowe i współdziałające urządzenia (ich udział zmniejszył się w porównaniu z rokiem poprzednim), produkty mineralne oraz maszyny i urządze nia . Zwiększył s ię udział tzw. różno rodnych wyrobów przemysłowych (najważniejszą pozycję stanowiły tu meble). W imporcie przeważały artykuły przemysłowe, przede wszystkim: maszyny i urządzenia mechaniczne i elektroniczne, materiały i wyroby włókiennic ze , produkty przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych, tworzywa sztuczne i pojazdy mechaniczne. Najwięks zy deficyt odnotowano w ostatniej z wymienionych grup eksportowych , tj. w sekcji maszyn i urządzeń, nadwy żkę zaś udało się wypracować w grupie metali nieszłachetnych i wyrobów z nich" . Według danych GUS w ł 994 r. udział artykułów przemysłowych i ni erołni czych wyniósł w eksporcie 90,2%, tj. 9746,02 mln USD (8567,82 mln ECU), natomiast w imporcie 90,6%, tj. 11237,48 mln USD (9982,75 mln ECU)"'. Również w tym roku nie uniknięto oskarżeń o dumping. Komisja wszczę ła postępowanie wobec cementu portlandzkiego". Nałożono cła antydumpingowe na nawozy UAN i surówkę hematytową", co miał o silny wpływ na spadek eksportu tych towarów.. 5. Nowe czynnIkI I Ich konsekwencje dla UnII Rok 1995 przyniósł dwie duże zmiany: powiększenie Unii o trzech nowych członków - Austrię, Szwecję i Finlandię oraz kolejny etap liberalizacji wymiany, polegający na dokonaniu przez Polskę pierwszej z pięciu przewidzianych Ukła dem redukcji ceł o 20%. Odnotowano wyraźny wzrost obrotów, co było nie tyle wynikiem rozszerzenia Unii, ile poprawy koniunktury w Niemczech, największego partnera naszego kraju, Udział Piętnastki w połskim eksporcie wzrósł do 70%, a w imporcie spadł do 64,7%. Nie należy jednak zapominać o wpływie redukcji polskich ceł na handel zagraniczny. Zmiany były tu znaczące: przywóz towarów, na które zmniejszono stawki (z 12 krajów członkow skich) wzrósł o 39%, co stanowiło 68% wzrostu wartości importu w tym roku ,. 15. K. Slcdziewska, Wymiana halld/owa Polski z. Unią Europejską IV. 1994 r. (II), Wspólnoty. Europejskie, 1995, nI' 6. 16 Obliczenia własne na podstawie danych GUS i "Official JOlllllnł or llle European COlluTIunitics" C 339/93. 17 E. Kuliszuk, Środki antydumpillgowe na polskie IWIVOZY VAN i slIrówkę hematytową, Wspólnoty Europejskie, 1994, nr 7-8. 111 W. Mroczek. Halli/el Polski Z Unią Eumpejską \V 1995 1'. (I), "Wspólnoty Europejskic" 1996, ur 9..

(8) I. Ewa.SZy/llanik. podczas gdy produktów, na które cło zostało zniesione już wcześniej, tylko 028%". Struktura towarowa wymiany z powiększoną Unią nie uległa większym zmianom . Najważniejszą grupę towarów w eksporcie stanowiły wyroby hutnicze, natomiast zmalaludzial wyrobów włókienniczych i produktów mineralnych . Lepszą sytuację odnotowano w przypadku wyrobów pl'zemyslowych ornz maszyn i urząd zeń, na nie zmienionym zaś (w stosunku do poprzedniego roku) poziomie utrzymal się udział środków tmnsportu oraz drewna i wyrobów z drewna. Na wymienione grupy towarowe przypadalo łącznie ponad 3/4 wartości polskiego eksportu do Unii". Również struktura importu od lat pozostała nie zmieniona, tj. dominował przywóz maszyn i ul'ządzeń (nieco w zrósł w porównaniu do 1994 r.), pl'Oduktów chemicznych i tworzyw sztucznych oraz wyl'Obów hutniczych , papieru i tektury, matel'iałów włókienniczych i środków transportu . Na te grupy wyl'Obów przypadało 70% połskiego importu z Unii". Według danych CIHZ na artykuły przemysłowe i nierolnicze przypad a ło w tym roku w eksporcie 9ł,5% (14668 mln USD, tj. 13030,23 młn ECU), a w imporcie 88,1 % (17323 młn USD, tj. 15388,78 mln ECU)". Mimo zwiększenia dynamiki obrotów, polski deficyt pogłębił się, osiągając nie s potykaną dotychczas wielkość 2,7 mld USD. Wpływ na to miał głównie handel urządzeniami i maszynami, w któl'ym dysproporcja między eksportem a importem była największa. Na wielkość deficytu oddział yw ało też utrzymywanie dotychczas wpl'owadzonych cel antydumpingowych oraz wszczęcie nowego postęp owania wobec polskich palet drewnianych i elementów do ich montażu ll ,. W 1996 I'. odnotowano spadek udzia łu Unii w całkowitym handlu zagl'anicznym Połski do 66,3% w eksporcie i 63,9 % w impol'ci e". Powyższa obniżk a mogła być wywołana nałożeniem s ię kiłku czynników związanych z procesami integracyjnymi i transformacyjnymi oraz zintensyfikowaniem wymiany handlowej z krajami CEFI'A. Analizy ekonomiczne efektów liberałizacji pokazują też umiarkowane rozmiary efektów kreacji i przesunięcia, co było spowodowane niskim poziomem początkowych taryf zewnętrznych UE i wolniejszym tempem liberalizacji w stosunku do produktów wra ż liwych". 19 Tamże . 20 Tamże. 21 Tamże.. 22 Obliczen iu wła s ne na podstawie danych GUS i "omdal Journnl or [Ile Europcun Communitics" C 339/93. 23 E. Synowicc. E. Knliszuk, Zasady heli/d/u z Unią Europejską IV / 996 r., Wspólnoty Emopcjskic, 1995,111' 12. 24 D.nc GUS zo 1997 r. 2.'i J. Kundera, Obmt)' /ramI/owe Pob;ki Z Unią EUI'O/wj.\'ką IV prO<.:esie liberaliz.m,ji wymiolly (I), Studia Europejskie 1998, nr 2. Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego..

(9) Wymiana hond/owa Po/ski Z Unią. Europ ejską IV. zakresie arrykll/6w .... I. Struktura towarowa eksportu i importu nie uległa zmianie. Nadal sprzedawano glównie surowce i towary praco- i energochłonne, choć systematycznie wzrastała wartość wywożonych maszyn i urządzeJl mechanicznych oraz środków transportu (w ł 996 I'. wyniosły one odpowiednio ł 2,7% i 12%) . W imporcie zaś dominowały dobro kapitałochłonne o znacznym zaawansowaniu technologicznym (maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzęt elektryczny, produkty chemiczne, tekstylia i odzież, środki transportu i wyroby stalowe)"'. W 1996 r. wielkość obrotów towarami przemysłowymi i nierolniczymi w stosunku do całości handlu z Unią wyniosła w eksporcie 92%, tj. 14900,32 mln USD i 14216,7 mln ECU, natomiast w imporcie 92,1 %, czyli 21 862,7 mln USD i 20 326 mln ECU". Również w tym roku deficyt w handłu z Unią i w całym handłu zagranicznym pogłębił się. Wynikało to z wielu przyczyn, m.in. liberalizacji handlu, przyspieszenia wzrostu gospodarczego i związanego z tym ożyw ienia inwestycji w ostatnich latach, co znacznie wpłynęło na wzrost importu, zwiększonego importu przez zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce, polityki kursu walutowego prowadzącej do aprecjacji złotego, co wpłynęło na pogorszenie konklll'encyjności eksportu i wzrost opłacalności importu, pogorszenie koniunktury gospodarczej w Unii, a zwłaszcza w Niemczech, oraz niekorzystnej struktury polskiego eksportu". Rok 1997 nie przyniósł większych zmian ani w ogólnej tendencji wymiany, ani w jej strukturze. Można tylko odnotować dal szą tendencję wzrostową dla eksportlllllaszyn i urządzeń (14,7% wartości eksportu do Unii) i systematyczny spadek udziału w nim wyrobów tekstylnych i odzieżowych (15,1 % w 19961'.15,9% w 1997 r.), mimo że od l stycznia tego roku zniesiono w Unii eta na tę właśnie grupę artykułów. Tym samym zniesione zostały po stronie Piętnastki ostatnie ograniczenia celne w handlu artykułami przemysłowymi z Połską. Nasz kraj ,jako partner słabszy, wprowadził wówczas dopiero trzecią transzę obniżek celnych dla tych wyrobów, co dało w sumie redukcję stawki podstawowej (obowiązującej przed wejściem w życie Układu) o 60% oraz zniósł podatek importowy (3%)". Wielkość obrotów handlowych artykułami przemysłowymi i nierolniczyni wyniosła w eksporcie 92,2% (15237,89 mln USD i 13536,49 mln ECU), a w imporcie 92,3% (24919,15 mln USD, tj. 22136,78 mln ECU)'''. 26. E. Synowicc, Zllaczenie Unii Europejskiej. Hi. IU/JUIIII zagranicz/Jym Polski, Wspólnoty. Europejskie. 1997, nr 3. 27 Obliczenin wlusnc na podstuwic danych CIHZ oraz Hal/ciel zagr/micmy. Stafystyka. Warszawa 1996. 28 E. Synowicc, ZI/aczenie Unii El/l'Opejskiej., .. 29 E. Synowicc, Zasady IUI/ullll Polski z U/liq Europejską IV 1997 f .. Wspólnoty Europejskie,. 1997 nr I. :lU Obliczenia wlasllc IUI pOdstawie danych GUS i "Official Jamnal af thc ElIwpcan Communitics" C 339/93..

(10) I. Ewa Szymanik. Nadal pogłębia I się deficyt handlowy, co miało związek z utrzymującymi się tendencjami importowymi i osiabieniem koniunktury w Unii. Równocześnie nadal istniały bariery rozwoju eksportu i poprawy konkurencyjności, takie jak: wysoka stopa podatkowa dla przedsiębiorstw, wysoka stopa procentowa, uciąż liwość odpraw celnych. Ponadto konkurencję dla polskich wyrobów stanowily towary z innych krajów CEFTA.. 6. Wnioski Na podstawie przeprowadzonych porównań można wysunąć kilka wniosków. Po pierwsze, Unia,jako największy i najsilniejszy partner handłowy Polski, wykorzystywala swą uprzywilejowaną pozycję, narzucając ograniczenia w postaci ceł antydumpingowych, co wpływało ujemnie nie tylko na wzajemny handel, ale także na postrzeganie Polski jako nieuczciwego partnera w świecie. Po drugie, należy dążyć do zmiany niekorzystnej struktury polskiego eksportu, tzn . starać się o wzrost udziału towarów wysoko przetworzonych, a zmniejszyć ilości surowców i półfabrykatów. Po trzecie, wzrost importu powinien dotyczyć głównie dóbr inwestycyjnych, co sprzyja rozwojowi gospodarczemu. Z przedstawionych analiz wynika zatem, że nie wystarczą jedynie rozwią zania instytucjonalne, by poprawić sytuację w handlu zagranicznym, ale potrzebna jest skuteczna polityka państwa, aby nawet pogorszenie koniunktury gospodarczej na świecie nie powodowało zbyt wiełkich strat dla naszej gospodarki i narastania deficytu handlowego. Trade Between Poland and the European Union In łndustrial and Non-Agricułtural Goods In the Years 1992-97. In this article, the author disctlsses the problem af tracie in industria I and non-agricultural goods between Poland and the European Union since the trade chapter [**część handlowa] of the European Agreement. known as the Transition Agreemellt ["'''' *Umowa Przejściowa]. I. came into force. The aUlhor provides brief discussion of the timelable for liberalising cUS tOIllS rntes. She presents the slructure and value af trade in each individual year up lo 1997 and fhe share of industria I and Ilon-agricultural gaods in the total volume of trade between Ihe partners under discussian. Attcntion is also foclIsed on the growth rate in trade and its. relationship with vadous factors, e.g., exehange rate policy and the eeonomie business-cycle. She cxplains which groups af commodities accounled for the highest shares in totaJ trade in particu lar years, and disclIsses lhe problem of Pohmd's worsening trade defieit. The aulhor also deseribes the difficulties in gaining aeeess to the EU market causcd by antidumping proccdures and customs dutics levied by the European Commission on certain Polish goods, Such aClions have not anly had ił negativc impact on Polnnd's trade, but have alsa lIndermined the country's reputal'ian as nn honeSllrading partner. In the final part af the article, the aUlhor presents cancJusions and suggestions regarding changes in the slructure of trade in the future..

(11)