PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA
CHEMIA
LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE (3 LETNIE)
POZIOM ROZSZERZONY KLASA 2
34Wymagania programowe
I. Budowa atomu. Układ okresowy pierwiastków chemicznych
Ocena dopuszczajpca
[1] Ocena dostateczna
[1 + 2]
Ocena dobra [1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4]
Uczen:
– wymienia nazwy szkła i sprz9tu laboratoryjnego
– zna i stosuje zasady BHP obowiqzujqce w pracowni chemicznej
– wymienia nauki zaliczane do nauk przyrodniczych
– definiuje poj9cia: atom, elektron, proton, neutron, nukleony, elektrony walencyjne
– oblicza liczb9 protonów, elektronów i neutronów w atomie danego
pierwiastka
chemicznego na podstawie zapisu AE
Z
– definiuje poj9cia: masa atomowa, liczba atomowa,
liczba masowa, jednostka masy atomowej, masa czgsteczkowa
– podaje masy atomowe i liczby atomowe pierwiastków
chemicznych, korzystajpc z układu okresowego
– oblicza masy czqsteczkowe prostych zwiqzków chemicznych, np. MgO, CO2
– definiuje poj9cia dotyczqce współczesnego
modelu budowy atomu: orbital atomowy, liczby kwantowe (n, l, m, ms),
Uczen:
– wyjasnia przeznaczenie podstawowego szkła i sprz9tu laboratoryjnego
– bezpiecznie posługuje si9 podstawowym sprz9tem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi
– wyjasnia, dlaczego chemia nalezy do nauk
przyrodniczych
– wykonuje proste obliczenia zwiqzane z poj9ciami: masa atomowa, masa czgsteczkowa, liczba atomowa, liczba masowa, jednostka masy atomowej
– podaje tress zasady nieoznaczonosci Heisenberga, reguły Hunda oraz zakazu Pauliego
– opisuje typy orbitali atomowych i rysuje ich kształty
– zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków chemicznych o liczbie atomowej Z od I do I0
– definiuje poj9cia:
promieniotwórczoss, okres półtrwania
– wymienia zastosowania izotopów pierwiastków promieniotwórczych
– przedstawia ewolucj9 poglqdów na temat budowy materii od
starozytnosci do czasów współczesnych
Uczen:
– wyjasnia, czym zajmuje si9 chemia nieorganiczna i organiczna
– wyjasnia, od czego zalezy ładunek jqdra atomowego i dlaczego atom jest elektrycznie oboj9tny
– wykonuje obliczenia zwiqzane z poj9ciami: masa atomowa, masa czqsteczkowa, liczba atomowa, liczba masowa, jednostka masy atomowej (o wi9kszym stopniu trudnosci)
– zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków chemicznych o liczbach atomowych Z od I do 36 oraz jonów
o podanym ładunku, za pomocp symboli podpowłok elektronowych s, p, d, f (zapis konfiguracji pełny i skrócony) lub schematu klatkowego, korzystajpc z reguły Hunda
i zakazu Pauliego
– okresla stan kwantowy elektronów w atomie za pomocq czterech liczb kwantowych, korzystajqc z praw mechaniki kwantowej
– oblicza mas9 atomowp pierwiastka chemicznego o znanym składzie izotopowym
– oblicza procentowp zawartoss izotopów w pierwiastku chemicznym
– wymienia nazwiska uczonych, którzy
Uczen:
– wykonuje obliczenia z zastosowaniem poj9s ładunek i masa
– wyjasnia, co to sq siły jqdrowe i jaki majq wpływ na stabilnoss jqdra
– wyjasnia, na czym polega dualizm korpuskularno-falowy
– zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków chemicznych o liczbach atomowych Z od I do 36 oraz jonów
wybranych pierwiastków chemicznych za pomocq liczb kwantowych
– wyjasnia, dlaczego zwykle masa atomowa pierwiastka chemicznego nie jest liczbq całkowitq
– wyznacza mas9 izotopu promieniotwórczego na podstawie okresu półtrwania
– analizuje zmiany masy izotopu promieniotwórczego w zaleznosci od czasu
– porównuje układ okresowy pierwiastków chemicznych opracowany przez Mendelejewa (XIX w.) ze współczesnq wersjq
– uzasadnia przynaleznoss pierwiastków chemicznych do poszczególnych bloków energetycznych
– uzasadnia, dlaczego lantanowce znajdujq si9 w grupie 3. i okresie 6., a aktynowce w grupie
3. i okresie 7.
– wymienia nazwy systematyczne superci9zkich pierwiastków chemicznych o liczbie atomowej wi9kszej od I00
stan energetyczny, stan kwantowy, elektrony sparowane
– wyjasnia, co to sq izotopy pierwiastków chemicznych na przykładzie atomu wodoru
– omawia budow9 współczesnego modelu atomu
– definiuje poj9cie pierwiastek chemiczny
– podaje tress prawa okresowosci
– omawia budow9 układu okresowego pierwiastków chemicznych (podział na grupy, okresy i bloki konfiguracyjne)
– wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne nalezpce do bloku s, p, d oraz f
– okresla podstawowe własciwosci pierwiastka chemicznego na podstawie znajomosci jego
połozenia w układzie okresowym
– wyjasnia budow9 współczesnego układu okresowego pierwiastków chemicznych, uwzgl9dniajqc podział na bloki s, p, d oraz f
– wyjasnia, co stanowi podstaw9 budowy współczesnego układu okresowego pierwiastków chemicznych (konfiguracja elektronowa wyznaczajqca podział na bloki s, p, d oraz f)
– wyjasnia, podajqc przykłady, jakich informacji na temat pierwiastka chemicznego dostarcza
znajomoss jego połozenia w układzie okresowym
w najwi9kszym stopniu przyczynili si9 do zmiany poglqdów na budow9 materii
– wyjasnia sposób klasyfikacji pierwiastków chemicznych w XIX w.
– omawia kryterium klasyfikacji pierwiastków chemicznych zastosowane przez Dmitrija
I. Mendelejewa
– analizuje zmiennoss charakteru chemicznego pierwiastków grup głównych zaleznie od ich połozenia w układzie okresowym
2. Wiązania chemiczne
Ocena dopuszczajpca
[1] Ocena dostateczna
[1 + 2] Ocena dobra
[1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4]
Uczen:
– definiuje poj9cie elektroujemnoss
– wymienia nazwy pierwiastków elektrododatnich i elektroujemnych, korzystajqc z tabeli
elektroujemnosci
– wymienia przykłady czqsteczek pierwiastków chemicznych (np. O2, H2) i zwiqzków chemicznych (np.
Uczen:
– omawia zmiennoss
elektroujemnosci pierwiastków chemicznych w układzie okresowym
– wyjasnia reguł9 dubletu elektronowego i oktetu elektronowego
– przewiduje na podstawie róznicy
Uczen:
– analizuje zmiennoss elektroujemnosci
i charakteru chemicznego pierwiastków chemicznych w układzie okresowym
– zapisuje wzory elektronowe (wzory kropkowe) i kreskowe czpsteczek, w których wyst9pujp wipzania
kowalencyjne, jonowe oraz
Uczen:
– wyjasnia zaleznoss mi9dzy długosciq wiqzania a jego energiq
– porównuje wiqzanie koordynacyjne z wiqzaniem kowalencyjnym
– proponuje wzory elektronowe (wzory kropkowe) i kreskowe dla czqsteczek lub jonów, w których wyst9pujq wiqzania koordynacyjne
– okresla typ wipzan (s i p) w prostych czqsteczkach
H2O, HCl)
– definiuje poj9cia: wigzanie chemiczne, wartosciowoss, polaryzacja wigzania, dipol
– wymienia i charakteryzuje rodzaje wiqzan chemicznych (jonowe, kowalencyjne, kowalencyjne spolaryzowane)
– podaje zaleznoss mi9dzy róznicq elektroujemnosci w czqsteczce a rodzajem wiqzania
– wymienia przykłady czqsteczek, w których wyst9puje wiqzanie jonowe, kowalencyjne i kowalencyjne spolaryzowane
– definiuje poj9cia: orbital molekularny (czgsteczkowy), wigzanie s, wigzanie p, wigzanie metaliczne, wigzanie wodorowe, wigzanie koordynacyjne, donor pary elektronowej, akceptor pary elektronowej
– opisuje budow9 wewn9trznq metali
– definiuje poj9cie hybrydyzacja orbitali atomowych
elektroujemnosci pierwiastków chemicznych rodzaj wipzania chemicznego
– wyjasnia sposób powstawania wiqzan kowalencyjnych, kowalencyjnych
spolaryzowanych, jonowych i metalicznych
– wymienia przykłady i okresla własciwosci substancji, w których wyst9pujq wiqzania metaliczne, wodorowe, kowalencyjne, jonowe
– wyjasnia własciwosci metali na podstawie znajomosci natury wipzania metalicznego
– wyjasnia róznic9 miedzy orbitalem atomowym a orbitalem
czqsteczkowym (molekularnym)
– wyjasnia poj9cia: stan podstawowy atomu, stan wzbudzony atomu
– podaje warunek wystqpienia hybrydyzacji orbitali atomowych
– przedstawia przykład przestrzennego rozmieszczenia wiqzan w czqsteczkach (np.
CH4, BF3)
koordynacyjne
– wyjasnia, dlaczego wiqzanie koordynacyjne jest tez nazywane wiqzaniem donorowo-akceptorowym
– wyjasnia poj9cie energia jonizacji
– omawia sposób, w jaki atomy pierwiastków chemicznych bloku s i p osipgajp trwałe konfiguracje elektronowe (tworzenie jonów)
– charakteryzuje wiqzanie metaliczne i wodorowe oraz podaje przykłady ich powstawania
– zapisuje równania reakcji powstawania jonów i tworzenia wipzania
jonowego
– przedstawia graficznie tworzenie si9 wiqzan
typu s i p
– okresla wpływ wiqzania wodorowego na nietypowe własciwosci wody
– wyjasnia poj9cie siły van der Waalsa
– porównuje własciwosci substancji jonowych, czqsteczkowych, kowalencyjnych, metalicznych oraz substancji o wiqzaniach
wodorowych
(np. CO2, N2)
– okresla rodzaje oddziaływan mi9dzy atomami
a czqsteczkami na podstawie wzoru chemicznego lub informacji o oddziaływaniu
– analizuje mechanizm przewodzenia prqdu elektrycznego przez metale i stopione sole
– wyjasnia wpływ rodzaju wipzania na własciwosci fizyczne substancji
– przewiduje typ hybrydyzacji w czpsteczkach (np. CH4, BF3)
– udowadnia zaleznoss mi9dzy typem hybrydyzacji a kształtem czqsteczki
– okresla wpływ wolnych par elektronowych na geometri9 czqsteczki
– podaje, od czego zalezy kształt
czqsteczki (rodzaj hybrydyzacji) – definiuje poj9cia: atom centralny,
ligand, liczba koordynacyjna – opisuje typy hybrydyzacji orbitali atomowych (sp, sp2, sp3)
3. Systematyka zwipzków nieorganicznych Ocena dopuszczajpca
[1]
Ocena dostateczna [1 + 2]
Ocena dobra [1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4]
Uczen:
– definiuje poj9cia zjawisko fizyczne i reakcja chemiczna
– wymienia przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych znanych z zycia codziennego
– definiuje poj9cia: równanie reakcji chemicznej, substraty, produkty, reakcja syntezy, reakcja analizy, reakcja wymiany
– zapisuje równania prostych reakcji chemicznych (reakcji syntezy, analizy i wymiany)
– podaje tress prawa zachowania masy i prawa stałosci składu zwigzku chemicznego
– interpretuje równania reakcji chemicznych
w aspekcie jakosciowym i ilosciowym
– definiuje poj9cia tlenki i nadtlenki
– zapisuje wzory i nazwy systematyczne wybranych tlenków metali i niemetali
– zapisuje równanie reakcji otrzymywania tlenków co najmniej jednym
sposobem
– ustala doswiadczalnie charakter chemiczny danego tlenku
– definiuje poj9cia: tlenki kwasowe, tlenki zasadowe, tlenki OBOJQTNE
– definiuje poj9cia wodorotlenki i zasady
– zapisuje wzory i nazwy systematyczne wybranych
Uczen:
– wymienia róznice mi9dzy zjawiskiem fizycznym a reakcjq chemicznq
– przeprowadza doswiadczenie
chemiczne majqce na celu otrzymanie prostego zwiqzku chemicznego (np.
FeS), zapisuje równanie
przeprowadzonej reakcji chemicznej, okresla jej typ oraz wskazuje substraty i produkty
– zapisuje wzory i nazwy systematyczne tlenków
– zapisuje równanie reakcji
otrzymywania tlenków pierwiastków chemicznych
o liczbie atomowej Z od I do 30
– opisuje budow9 tlenków
– dokonuje podziału tlenków na kwasowe, zasadowe, oboj9tne i amfoteryczne
– zapisuje równania reakcji chemicznych tlenków kwasowych i zasadowych z wodq
– wymienia przykłady zastosowania tlenków
– zapisuje wzory i nazwy systematyczne wodorotlenków
– opisuje budow9 wodorotlenków
– zapisuje równania reakcji otrzymywania zasad
– wyjasnia poj9cia:
amfoterycznoss, tlenki amfoteryczne, wodorotlenki
Uczen:
– wskazuje zjawiska fizyczne i reakcje chemiczne wsród podanych przemian
– okresla typ reakcji chemicznej na podstawie jej przebiegu
– stosuje prawo zachowania masy i prawo stałosci składu zwiqzku chemicznego
– podaje przykłady nadtlenków i ich wzory sumaryczne
– wymienia kryteria podziału tlenków i na tej podstawie dokonuje ich klasyfikacji
– dokonuje podziału tlenków na kwasowe, zasadowe, oboj9tne i amfoteryczne oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych z kwasami i zasadami
– wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne, które mogq tworzys tlenki
i wodorotlenki amfoteryczne
– projektuje doswiadczenie chemiczne Badanie zachowania rlenku glinu wobec zasady i kwasu oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych w postaci czqsteczkowej i jonowej
– wymienia metody otrzymywania tlenków, wodorotlenków i kwasów oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– projektuje doswiadczenie Reakcja rlenku ƒosƒoru(Y} z wodg i zapisuje
Uczen:
– projektuje doswiadczenie chemiczne Badanie charakreru chemicznego rlenków merali i niemerali oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– projektuje doswiadczenie chemiczne Badanie działania zasady i kwasu na rlenki oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– przewiduje charakter chemiczny tlenków wybranych pierwiastków i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– okresla charakter chemiczny tlenków pierwiastków chemicznych o liczbie atomowej Z od I do 30 na podstawie ich zachowania wobec wody, kwasu i zasady;
zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– okresla róznice w budowie czqsteczek tlenków i nadtlenków
– projektuje doswiadczenie chemiczne Orrzymywanie wodororlenku zelaza(lll} oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– projektuje i przeprowadza doswiadczenia
chemiczne, w których wyniku mozna otrzymas róznymi metodami wodorotlenki trudno rozpuszczalne w wodzie; zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– przewiduje wzór oraz charakter chemiczny tlenku, znajqc produkty reakcji chemicznej tego tlenku z wodorotlenkiem sodu i kwasem
chlorowodorowym
wodorotlenków
– wyjasnia róznic9 mi9dzy zasadq a wodorotlenkiem
– zapisuje równanie reakcji otrzymywania wybranej zasady
– definiuje poj9cia:
amfoterycznoss, tlenki amfoteryczne, wodorotlenki amfoteryczne
– zapisuje wzory i nazwy wybranych tlenków i wodorotlenków amfoterycznych
amfoteryczne
– zapisuje równania reakcji chemicznych wybranych tlenków i wodorotlenków z kwasami i zasadami
– wymienia przykłady zastosowania wodorotlenków
– wymienia przykłady tlenków kwasowych, zasadowych, oboj9tnych i amfoterycznych
– opisuje budow9 kwasów
– dokonuje podziału podanych kwasów na tlenowe i beztlenowe
odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– omawia typowe własciwosci chemiczne kwasów (zachowanie wobec metali, tlenków metali, wodorotlenków
i soli kwasów o mniejszej mocy) oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemiczny ch
– definiuje poj9cia: kqasy, moc kwasu
– wymienia sposoby klasyfikacji kwasów (ze wzgl9du na ich skład, moc i
własciwosci utleniajpce)
– zapisuje wzory i nazwy systematyczne kwasów
– zapisuje równania reakcji otrzymywania kwasów
– definiuje poj9cie sole
– wymienia rodzaje soli
– zapisuje wzory i nazwy systematyczne prostych soli
– przeprowadza doswiadczenie chemiczne majpce na celu otrzymanie wybranej soli w reakcji
zoboj9tniania oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– wymienia przykłady soli wyst9pujqcych w przyrodzie, okresla ich własciwosci i zastosowania
– definiuje poj9cia: wodorki, azotki,
WQGLIKI
– wymienia metody otrzymywania kwasów i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– wymienia przykłady zastosowania kwasów
– opisuje budow9 soli
– zapisuje wzory i nazwy systematyczne soli
– wyjasnia poj9cia wodorosole i hydroksosole
– zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranej soli trzema sposobami
– odszukuje informacje na temat wyst9powania soli w przyrodzie
– wymienia zastosowania soli w przemysle i zyciu codziennym
– podaje nazwy kwasów nieorganicznych na podstawie ich wzorów chemicznych
– zapisuje równania reakcji chemicznych ilustrujpce utleniajpce własciwosci wybranych kwasów
– wymienia metody otrzymywania soli
– zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranej soli co najmniej pi9cioma sposobami
– podaje nazwy i zapisuje wzory sumaryczne wybranych wodorosoli i hydroksosoli
– odszukuje informacje na temat wyst9powania w przyrodzie tlenków i wodorotlenków, podaje ich wzory i nazwy systematyczne oraz zastosowania
– opisuje budow9, własciwosci oraz zastosowania wodorków, w9glików i azotków
– analizuje własciwosci pierwiastków chemicznych pod wzgl9dem mozliwosci tworzenia tlenków
i wodorotlenków amfoterycznych
– projektuje doswiadczenie chemiczne Porównanie akrywnosci chemicznej merali oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– okresla róznice w budowie czqsteczek soli oboj9tnych, hydroksosoli i wodorosoli oraz podaje przykłady tych zwiqzków chemicznych
– okresla róznice w budowie czqsteczek soli oboj9tnych, prostych, podwójnych i uwodnionych
– projektuje doswiadczenie chemiczne Ogrzewanie siarczanu(Yl} miedzi(ll}–
–woda(l/5} oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– ustala nazwy róznych soli na podstawie ich wzorów chemicznych
– ustala wzory soli na podstawie ich nazw
– proponuje metody, którymi mozna otrzymas wybranq sól i zapisuje odpowiednie równania reakcji
chemicznych
– ocenia, które z poznanych zwiqzków chemicznych majq istotne znaczenie w przemysle i gospodarce
– okresla typ wiqzania chemicznego wyst9pujqcego w azotkach
– zapisuje równania reakcji chemicznych, w których wodorki, w9gliki i azotki wyst9pujq jako substraty
4. Stechiometria
Ocena dopuszczajpca
[1] Ocena dostateczna
[1 + 2] Ocena dobra [
1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
Uczen:
– definiuje poj9cia mol i masa molowa
– wykonuje bardzo proste obliczenia zwiqzane z poj9ciami mol i masa molowa
– podaje tress prawa Avogadra
– wykonuje proste obliczenia stechiometryczne zwiqzane z poj9ciem masy molowej
(z zachowaniem stechiometrycznych ilosci substratów i produktów reakcji chemicznej)
Uczen:
– wyjasnia poj9cie OBJQTOSS molowa gazów
– wykonuje proste obliczenia zwiqzane z poj9ciami: mol, masa molowa, obj9toss molowa gazów w warunkach normalnych
– interpretuje równania reakcji chemicznych na sposób czqsteczkowy, molowy, ilosciowo w masach molowych, ilosciowo
w obj9tosciach molowych (gazy) oraz ilosciowo w liczbach czqsteczek
Uczen:
– wyjasnia poj9cia liczba Avogadra i stała Avogadra
– wykonuje obliczenia zwipzane z poj9ciami: mol, masa molowa, obj9toss molowa gazów, liczba Avogadra (o wi9kszym stopniu trudnosci)
– wyjasnia poj9cie wydajnoss reakcji chemicznej
– oblicza skład procentowy zwiqzków chemicznych
Uczen:
– porównuje g9stosci róznych gazów
na podstawie znajomosci ich mas molowych
– wykonuje obliczenia stechiometryczne dotyczpce mas molowych, obj9tosci molowych, liczby czqsteczek oraz niestechiometrycznych ilosci substratów i produktów (o znacznym stopniu trudnosci)
– wyjasnia, na czym polegajq obliczenia stechiometryczne
– wykonuje proste obliczenia
stechiometryczne zwiqzane z masq molowq oraz obj9tosciq molowq substratów i produktów reakcji chemicznej
– wyjasnia róznic9 mi9dzy wzorem elementarnym (empirycznym) a wzorem rzeczywistym zwiqzku chemicznego
– rozwiqzuje proste zadania zwiqzane z ustaleniem wzorów elementarnych i rzeczywistych zwiqzków chemicznych
– wykonuje obliczenia zwipzane z wydajnoscip reakcji chemicznych
– wykonuje obliczenia umozliwiajpce okreslenie wzorów elementarnych
i rzeczywistych zwipzków chemicznych (o znacznym stopniu trudnosci)
5. Reakcje utleniania-redukcji. Elektrochemia
Ocena dopuszczajpca
[1] Ocena dostateczna
[1 + 2]
Ocena dobra [1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4]
Uczen:
– definiuje poj9cie sropien urlenienia pierwiasrka chemicznego
– wymienia reguły obliczania stopni utlenienia pierwiastków w zwiqzkach chemicznych
– okresla stopnie utlenienia pierwiastków w czpsteczkach prostych zwipzków chemicznych
– definiuje poj9cia: reakcja urleniania- redukcji (redoks), urleniacz, redukror, urlenianie, redukcja
– zapisuje proste schematy bilansu elektronowego
– wskazuje w prostych reakcjach redoks utleniacz, reduktor, proces utleniania i proces redukcji
– wymienia najwazniejsze reduktory stosowane w przemysle
Uczen:
– oblicza zgodnie z regułami stopnie utlenienia pierwiastków w czpsteczkach zwipzków
nieorganicznych, organicznych oraz jonowych
– wymienia przykłady reakcji redoks oraz wskazuje w nich utleniacz, reduktor, proces utleniania i proces redukcji
– dobiera współczynniki
stechiometryczne metodp bilansu elektronowego w prostych równaniach reakcji redoks
– wyjasnia, na czym polega otrzymywanie metali z rud z zastosowaniem reakcji redoks
– wyjasnia poj9cia szereg aktywnosci metali
i reakcja dysproporcjonowania
Uczen:
– przewiduje typowe stopnie utlenienia pierwiastków chemicznych na podstawie
konfiguracji elektronowej ich atomów
– analizuje równania reakcji chemicznych
i okresla, które z nich sq reakcjami redoks
– projektuje doswiadczenie chemiczne Reakcja magnezu z chlorkiem zelaza(lll} oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
i podaje jego interpretacj9 elektronowq
– dobiera współczynniki
stechiometryczne metodp bilansu elektronowego
w równaniach reakcji redoks, w tym w reakcjach
dysproporcjonowania
– okresla, które pierwiastki chemiczne w stanie wolnym lub w zwiqzkach chemicznych mogq bys
utleniaczami, a które reduktorami
– wymienia zastosowania reakcji redoks
w przemysle i w procesach biochemicznych
Uczen:
– okresla stopnie utlenienia pierwiastków chemicznych w czpsteczkach i jonach złozonych
– projektuje doswiadczenie chemiczne Reakcja miedzi z azotanem(V} srebra(l}
– projektuje doswiadczenie chemiczne Reakcja miedzi ze SRQZONYM rozrworem kwasu azorowego(Y}
– zapisuje równania reakcji miedzi z azotanem(V) srebra(I) oraz st9zonym roztworem kwasu azotowego(V) i metodp bilansu
elektronowego dobiera współczynniki stechiometryczne w obydwu reakcjach chemicznych
– analizuje szereg aktywnosci metali i przewiduje przebieg reakcji chemicznych róznych metali z wodq, kwasami i solami
6. Roztwory
Ocena dopuszczajpca
[1] Ocena dostateczna
[1 + 2] Ocena dobraa
[1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4]
Uczen:
– definiuje poj9cia: roztwór, mieszanina jednorodna, mieszanina
niejednorodna, rozpuszczalnik, substancja rozpuszczana, roztwór własciwy, zawiesina, roztwór nasycony, roztwór nienasycony, roztwór przesycony,
rozpuszczanie, rozpuszczalnoss, krystalizacja
– wymienia metody rozdzielania na składniki mieszanin
niejednorodnych i jednorodnych
– sporzqdza wodne roztwory substancji
– wymienia czynniki przyspieszajqce
rozpuszczanie substancji w wodzie
– wymienia przykłady roztworów znanych z zycia codziennego
– definiuje poj9cia: koloid (zol), zel, koagulacja, peptyzacja, denaturacja
– wymienia róznice we własciwosciach roztworów własciwych, koloidów i zawiesin
– odczytuje informacje z wykresu rozpuszczalnosci na temat wybranej substancji
– definiuje poj9cia STQZENIE
procentowe i STQZENIE molowe
– wykonuje proste obliczenia zwiqzane z poj9ciami st9zenie procentowe i
Uczen:
– wyjasnia poj9cia: koloid (zol), zel, koagulacja, peptyzacja, denaturacja, koloid liofobowy, koloid liofilowy, efekt Tyndalla
– wymienia przykłady roztworów o róznym stanie skupienia rozpuszczalnika i substancji rozpuszczanej
– omawia sposoby rozdzielania roztworów własciwych (substancji stałych w cieczach, cieczy w cieczach) na składniki
– wymienia zastosowania koloidów
– wyjasnia mechanizm rozpuszczania substancji w wodzie
– wyjasnia róznice mi9dzy rozpuszczaniem a roztwarzaniem
– wyjasnia róznic9 mi9dzy rozpuszczalnosciq a szybkosciq rozpuszczania substancji
– sprawdza doswiadczalnie wpływ róznych czynników na szybkoss rozpuszczania substancji
– odczytuje informacje z wykresów rozpuszczalnosci na temat róznych substancji
– wyjasnia mechanizm procesu krystalizacji
– projektuje doswiadczenie chemiczne majqce na celu wyhodowanie kryształów wybranej substancji
– wykonuje obliczenia zwiqzane z
Uczen:
– projektuje doswiadczenie chemiczne Rozpuszczanie róznych substancji w wodzie
oraz dokonuje podziału roztworów ze wzgl9du na rozmiary czqstek
substancji rozpuszczonej, na roztwory własciwe, zawiesiny i koloidy
– projektuje doswiadczenie chemiczne pozwalajpce rozdzielis mieszanin9 niejednorodnp (substancji stałych w cieczach) na składniki
– projektuje doswiadczenie chemiczne Badanie wpływu temperatury na rozpuszczalnoss gazów w wodzie oraz formułuje wniosek
– analizuje wykresy rozpuszczalnosci róznych substancji
– wyjasnia, w jaki sposób mozna otrzymas układy koloidalne (kondensacja, dyspersja)
– projektuje doswiadczenie chemiczne Koagulacja białka oraz okresla własciwosci roztworu białka jaja
– sporzqdza roztwór nasycony i nienasycony wybranej substancji w okreslonej temperaturze, korzystajqc z wykresu rozpuszczalnosci tej substancji
– wymienia zasady post9powania podczas sporzqdzania roztworów o okreslonym st9zeniu procentowym
Uczen:
– projektuje doswiadczenie chemiczne Badanie rozpuszczalnosci chlorku sodu w wodzie i benzynie oraz okresla, od czego zalezy rozpuszczalnoss substancji
– wymienia przykłady substancji tworzqcych układy koloidalne przez kondensacj9 lub dyspersj9
– projektuje i przeprowadza doswiadczenie chemiczne Obserwacja wigzki swiatła przechodzgcej przez roztwór własciwy i zol oraz formułuje wniosek
– wymienia sposoby otrzymywania roztworów nasyconych z roztworów nienasyconych
i odwrotnie, korzystajqc z wykresów rozpuszczalnosci substancji
– wykonuje odpowiednie obliczenia chemiczne, a nast9pnie sporzpdza roztwory o okreslonym st9zeniu procentowym i molowym, zachowujqc poprawnq kolejnoss wykonywanych czynnosci
– oblicza st9zenie procentowe lub molowe roztworu otrzymanego przez zmieszanie dwóch roztworów o róznych st9zeniach
– wykonuje obliczenia dotyczqce przeliczania st9zen procentowych i molowych roztworów
Wymagania programowe 39
st9zenie molowe poj9ciami st9zenie procentowe i
st9zenie molowe lub molowym
– wykonuje obliczenia zwiqzane z poj9ciami st9zenie procentowe i st9zenie molowe, z
uwzgl9dnieniem g9stosci roztworu
7. Kinetyka chemiczna
Ocena dopuszczajpca
[1] Ocena dostateczna
[1 + 2] Ocena dobra
[1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
Uczen:
– definiuje poj9cia: układ, otoczenie, układ otwarty, układ ZAMKNIQTY, układ izolowany, energia
WEWNQTRZNA układu, efekt cieplny reakcji, reakcja egzotermiczna, reakcja endotermiczna, proces endoenergetyczny, proces egzoenergetyczny
– definiuje poj9cia: szybkosí reakcji chemicznej, energia akrywacji, karaliza, karalizaror
– wymienia rodzaje katalizy
– wymienia czynniki wpływajqce na szybkoss reakcji chemicznej
Uczen:
– wyjasnia poj9cia: układ, otoczenie, układ otwarty, układ ZAMKNIQTY, układ izolowany, energia
WEWNQTRZNA układu, efekt cieplny reakcji, reakcja egzotermiczna, reakcja endotermiczna, proces egzoenergetyczny, proces endoenergetyczny, praca, ciepło, energia całkowita układu
– wyjasnia poj9cia: teoria zderzen aktywnych, kompleks aktywny, równanie kinetyczne reakcji chemicznej
– omawia wpływ róznych czynników na szybkoss reakcji chemicznej
Uczen:
– przeprowadza reakcje b9dpce przykładami
procesów egzoenergetycznych i endoenergetycznych oraz wyjasnia istot9 zachodzpcych procesów
– projektuje doswiadczenie chemiczne Rozpuszczanie azotanu(V} amonu w wodzie
– projektuje doswiadczenie chemiczne Reakcja WODOROWQGLANU sodu z kwasem etanowym
– projektuje doswiadczenie chemiczne Rozpuszczanie wodorotlenku sodu w wodzie
– projektuje doswiadczenie chemiczne Reakcja magnezu z kwasem chlorowodorowym
– projektuje doswiadczenie chemiczne Reakcja cynku z kwasem
siarkowym(Yl}
– wyjasnia poj9cia szybkoss reakcji chemicznej
i energia aktywacji
– zapisuje równania kinetyczne
Uczen:
– udowadnia, ze reakcje
egzoenergetyczne nalezq do procesów samorzutnych, a reakcje
endoenergetyczne do procesów wymuszonych
– wyjasnia poj9cie entalpia układu
– kwalifikuje podane przykłady reakcji chemicznych do reakcji egzoenergetycznych (DH < 0) lub endoenergetycznych (DH > 0) na podstawie róznicy entalpii
substratów i produktów
– wykonuje obliczenia chemiczne z zastosowaniem poj9s: szybkoss reakcji chemicznej, równanie kinetyczne, reguła van't Hoffa
– udowadnia zaleznoss mi9dzy rodzajem reakcji chemicznej a zasobem energii wewn9trznej substratów i
produktów
– wyjasnia róznice mi9dzy katalizq homogenicznq, katalizq
heterogenicznq i autokatalizq oraz podaje zastosowania tych procesów
reakcji chemicznych
– udowadnia wpływ temperatury, st9zenia substratu, rozdrobnienia substancji
i katalizatora na szybkoss wybranych reakcji chemicznych, przeprowadzajqc odpowiednie doswiadczenia chemiczne
– projektuje doswiadczenie chemiczne Wpływ SRQZENIA subsrraru na szybkosí reakcji chemicznej i formułuje wniosek
– projektuje doswiadczenie chemiczne Wpływ remperarury na szybkosí reakcji chemicznej, zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej i formułuje wniosek
– projektuje doswiadczenie chemiczne Rozdrobnienie subsrrarów a szybkosí reakcji chemicznej i formułuje wniosek
– projektuje doswiadczenie chemiczne Karaliryczna synreza jodku magnezu i formułuje wniosek
– projektuje doswiadczenie chemiczne Karaliryczny rozkład nadrlenku wodoru, zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej i formułuje wniosek
– podaje tress reguły van’t Hoffa
– wykonuje proste obliczenia chemiczne z zastosowaniem reguły van't Hoffa
– okresla zmian9 energii reakcji
chemicznej przez kompleks aktywny
– porównuje rodzaje katalizy i podaje ich
zastosowania
– wyjasnia, co to sq inhibitory oraz podaje ich przykłady
– wyjasnia róznic9 mi9dzy katalizatorem a inhibitorem
– rysuje wykres zmian st9zenia substratów i produktów oraz szybkosci reakcji chemicznej w funkcji czasu
8. Reakcje w wodnych roztworach elektrolitów
Ocena dopuszczajpca
[1] Ocena dostateczna
[1 + 2] Ocena dobra
[1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4]
Uczen:
– wyjasnia poj9cia elektrolity i nieelektrolity
– omawia załozenia teorii dysocjacji elektrolitycznej (jonowej) Arrheniusa w odniesieniu do kwasów, zasad i soli
– definiuje poj9cia: reakcja
odwracalna, reakcja nieodwracalna, stan równowagi chemicznej, stała dysocjacji elektrolitycznej, hydroliza soli
– podaje tress prawa działania mas
– podaje tress reguły przekory Le Chateliera-
-Brauna
– zapisuje proste równania dysocjacji jonowej elektrolitów i podaje
Uczen:
– wyjasnia kryterium podziału substancji na elektrolity i nieelektrolity
– wyjasnia rol9 czqsteczek wody jako dipoli w procesie dysocjacji elektrolitycznej
– podaje załozenia teorii Brønsteda- Lowry’ego
w odniesieniu do kwasów i zasad
– podaje załozenia teorii Lewisa w odniesieniu do kwasów i zasad
– zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów, zasad i soli, bez uwzgl9dniania dysocjacji wielostopniowej
– wyjasnia kryterium podziału
Uczen:
– projektuje i przeprowadza
doswiadczenie chemiczne Badanie zjawiska przewodzenia prgdu elektrycznego i zmiany barwy wskazników kwasowo-zasadowych w wodnych rozrworach róznych zwigzków chemicznych oraz dokonuje podziału substancji na elektrolity i nieelektrolity
– wyjasnia załozenia teorii Brønsteda- -Lowry’ego w odniesieniu do kwasów i zasad oraz wymienia przykłady kwasów i zasad według znanych teorii
– stosuje prawo działania mas na konkretnym przykładzie reakcji
Uczen:
– omawia na dowolnych przykładach kwasów i zasad róznice w interpretacji dysocjacji elektrolitycznej według teorii Arrheniusa, Brønsteda- Lowry’ego i Lewisa
– stosuje prawo działania mas w róznych reakcjach odwracalnych
– przewiduje warunki przebiegu konkretnych reakcji chemicznych w celu zwi9kszenia ich wydajnosci
– wyjasnia mechanizm procesu dysocjacji jonowej, z uwzgl9dnieniem roli wody w tym procesie
– zapisuje równania reakcji dysocjacji
nazwy powstajqcych jonów
– definiuje poj9cie stopnien dysocjacji elektrolitycznej
– wymienia przykłady elektrolitów mocnych i słabych
elektrolitów na mocne i słabe
– porównuje moc elektrolitów na podstawie wartosci ich stałych dysocjacji
– wymienia przykłady reakcji odwracalnych i nieodwracalnych
odwracalnej, np. dysocjacji słabych elektrolitów
– zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów, zasad i soli, uwzgl9dniajqc dysocjacj9 stopniowq niektórych kwasów i zasad
jonowej kwasów, zasad i soli, z uwzgl9dnieniem dysocjacji wielostopniowej
– wyjasnia przyczyn9 kwasowego odczynu roztworów kwasów oraz zasadowego odczynu roztworów wodorotlenków;
– wyjasnia, na czym polega reakcja zoboj9tniania i zapisuje
odpowiednie równanie reakcji chemicznej w postaci
czqsteczkowej
– wskazuje w tabeli rozpuszczalnosci soli
i wodorotlenków w wodzie zwiqzki chemiczne trudno rozpuszczalne
– zapisuje proste równania reakcji strpcania osadów w postaci czpsteczkowej
– wyjasnia poj9cie odczyn roztworu
– wymienia podstawowe wskazniki kwasowo-
-zasadowe (pH) i omawia ich zastosowania
– wyjasnia, co to jest skala pH i w jaki sposób mozna z niej korzystas
– zapisuje wzór matematyczny przedstawiajpcy tress prawa działania mas
– wyjasnia reguła przekory
– wymienia czynniki wpływajpce na stan równowagi chemicznej
– zapisuje wzory matematyczne na obliczanie stopnia dysocjacji elektrolitycznej i stałej dysocjacji elektrolitycznej
– wymienia czynniki wpływajqce na wartoss stałej dysocjacji elektrolitycznej i stopnia dysocjacji elektrolitycznej
– zapisuje równania reakcji zoboj9tniania w postaci czpsteczkowej i jonowej
– analizuje tabel9 rozpuszczalnosci soli i wodorotlenków w wodzie pod kqtem mozliwosci przeprowadzenia reakcji strqcania osadów
– zapisuje równania reakcji strpcania osadów w postaci czpsteczkowej i jonowej
– wyznacza pH roztworów z uzyciem wskazników kwasowo- zasadowych oraz okresla ich odczyn
– wykonuje obliczenia chemiczne z zastosowaniem poj9cia sropien dysocjacji
– stosuje reguł9 przekory w konkretnych reakcjach chemicznych
– porównuje przewodnictwo elektryczne roztworów róznych kwasów o takich samych st9zeniach i interpretuje wyniki doswiadczen chemicznych
– projektuje i przeprowadza
doswiadczenie chemiczne majqce na celu zbadanie przewodnictwa roztworów kwasu octowego o róznych st9zeniach oraz interpretuje wyniki doswiadczenia
chemicznego
– projektuje doswiadczenie chemiczne Reakcje ZOBOJQRNIANIA zasad kwasami
– zapisuje równania reakcji zoboj9tniania w postaci czpsteczkowej, jonowej i skróconego zapisu jonowego
– bada odczyn wodnych roztworów soli i interpretuje wyniki doswiadczen chemicznych
– przewiduje na podstawie wzorów soli, które z nich ulegajq reakcji hydrolizy oraz okresla rodzaj reakcji hydrolizy
– zapisuje równania reakcji hydrolizy soli
zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– zapisuje równania dysocjacji jonowej, uzywajqc wzorów ogólnych kwasów, zasad i soli
– analizuje zaleznoss stopnia dysocjacji od rodzaju elektrolitu i st9zenia roztworu
– wykonuje obliczenia chemiczne, korzystajqc z definicji stopnia dysocjacji
– omawia istot9 reakcji zoboj9tniania i strqcania osadów oraz podaje zastosowania tych reakcji chemicznych
– projektuje doswiadczenie chemiczne Orrzymywanie osadów rrudno rozpuszczalnych wodororlenków
– projektuje doswiadczenie chemiczne Srrgcanie osadu rrudno rozpuszczalnej soli
– zapisuje równania reakcji strpcania osadów w postaci czpsteczkowej, jonowej
i skróconego zapisu jonowego
– wyjasnia zaleznoss mi9dzy pH a iloczynem jonowym wody
– posługuje si9 poj9ciem pH w odniesieniu do odczynu roztworu i st9zenia jonów H+
w postaci czpsteczkowej i jonowej i OH–
– wyjasnia, na czym polega reakcja hydrolizy soli
– przewiduje odczyn wodnych roztworów soli, zapisuje równania reakcji
hydrolizy
w postaci czqsteczkowej i jonowej oraz okresla rodzaj reakcji hydrolizy
– projektuje doswiadczenie
chemiczne Badanie odczynu wodnych rozrworów soli; zapisuje równania reakcji hydrolizy
w postaci czpsteczkowej i jonowej oraz
okresla rodzaj reakcji hydrolizy
– przewiduje odczyn roztworu po reakcji chemicznej substancji zmieszanych
w ilosciach
stechiometrycznych i niestechiometrycznych
9. Charakterystyka pierwiastków i zwipzków chemicznych
Ocena dopuszczajpca
[1] Ocena dostateczna
[1 + 2] Ocena dobra
[1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
Uczen:
– wymienia najwazniejsze własciwosci atomu sodu na podstawie znajomosci jego połozenia
w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne sodu
– zapisuje wzory najwazniejszych zwiqzków sodu (NaOH, NaCl)
– wymienia najwazniejsze własciwosci atomu wapnia na podstawie
znajomosci jego połozenia w układzie okresowym
pierwiastków chemicznych
– wymienia najwazniejsze własciwosci atomu glinu na podstawie znajomosci jego połozenia
w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne glinu
– wyjasnia, na czym polega pasywacja glinu i wymienia zastosowania tego procesu
– wyjasnia, na czym polega amfoterycznoss wodorotlenku glinu
– wymienia najwazniejsze własciwosci atomu krzemu na podstawie znajomosci jego połozenia w układzie
okresowym pierwiastków chemicznych
– wymienia zastosowania krzemu,
Uczen:
– przeprowadza doswiadczenie chemiczne
Badanie własciwosci sodu oraz formułuje wniosek
– przeprowadza doswiadczenie chemiczne Reakcja sodu z wodg oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– omawia własciwosci fizyczne i chemiczne sodu na podstawie przeprowadzonych doswiadczen chemicznych oraz znajomosci połozenia tego pierwiastka chemicznego w układzie okresowym
– zapisuje wzory i nazwy systematyczne najwazniejszych zwiqzków sodu (m.in. NaNO3) oraz omawia ich własciwosci
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne wapnia na podstawie znajomosci jego połozenia w układzie okresowym pierwiastków
chemicznych oraz
przeprowadzonych doswiadczen chemicznych
– zapisuje wzory i nazwy chemiczne wybranych zwiqzków wapnia (CaCO3, CaSO4 · 2 H2O, CaO, Ca(OH)2) oraz omawia ich własciwosci
– omawia własciwosci fizyczne i
Uczen:
– omawia podobienstwa i róznice we własciwosciach metali i niemetali na podstawie znajomosci ich połozenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
– projektuje doswiadczenie chemiczne Działanie rozrworów mocnych kwasów na glin oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– projektuje doswiadczenie chemiczne Pasywacja glinu w kwasie azorowym(Y} oraz zapisuje
odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– porównuje budow9
wodorow9glanu sodu i w9glanu sodu
– zapisuje równanie reakcji chemicznej otrzymywania w9glanu sodu
z wodorow9glanu sodu
– wskazuje hydrat wsród podanych zwiqzków chemicznych oraz zapisuje równania reakcji prazenia tego hydratu
– omawia własciwosci krzemionki
– omawia sposób otrzymywania oraz własciwosci amoniaku i soli amonowych
– zapisuje wzory ogólne tlenków, wodorków, azotków i siarczków pierwiastków chemicznych bloku s
Uczen:
– projektuje doswiadczenie chemiczne Badanie własciwosci amoniaku i zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– projektuje doswiadczenie chemiczne Badanie własciwosci kwasu azotowego(V} i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– przewiduje podobienstwa i róznice we własciwosciach sodu, wapnia, glinu, krzemu, tlenu, azotu, siarki i chloru na podstawie ich połozenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
– wyjasnia róznice mi9dzy tlenkiem, nadtlenkiem i ponadtlenkiem
– przewiduje i zapisuje wzór strukturalny nadtlenku sodu
– projektuje doswiadczenie chemiczne Działanie kwasu i zasady na wodororlenek glinu oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych w sposób czqsteczkowy i jonowy
– projektuje doswiadczenie chemiczne Reakcja chloru z sodem oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej w postaci czqsteczkowej i jonowej
– rozróznia tlenki oboj9tne, kwasowe, zasadowe i
wiedzqc, ze jest on półprzewodnikiem
– zapisuje wzór i nazw9 systematycznq zwiqzku krzemu, który jest głównym składnikiem piasku
– wymienia najwazniejsze składniki powietrza i wyjasnia, czym jest powietrze
– wymienia najwazniejsze własciwosci atomu tlenu na podstawie znajomosci jego połozenia w układzie
okresowym pierwiastków chemicznych
– zapisuje równania reakcji spalania w9gla, siarki i magnezu w tlenie
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne oraz zastosowania tlenu
– wyjasnia, na czym polega proces fotosyntezy i jakq rol9 odgrywa w przyrodzie
– wymienia najwazniejsze własciwosci atomu azotu na podstawie znajomosci jego połozenia w układzie
okresowym pierwiastków chemicznych
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne azotu
chemiczne glinu na podstawie
przeprowadzonych doswiadczen chemicznych oraz znajomosci połozenia tego pierwiastka chemicznego w układzie okresowym
– wyjasnia poj9cie pasywacji oraz rol9, jakp odgrywa ten proces w przemysle materiałów konstrukcyjnych
– wyjasnia, na czym polega amfoterycznoss wodorotlenku glinu, zapisujqc odpowiednie równania reakcji chemicznych
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne krzemu na podstawie znajomosci połozenia tego pierwiastka chemicznego w układzie
okresowym
– wymienia składniki powietrza i okresla, które z nich sq stałe, a które zmienne
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne tlenu oraz azotu na podstawie znajomosci ich połozenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
– wyjasnia zjawisko alotropii na przykładzie tlenu
i omawia róznice we własciwosciach odmian alotropowych tlenu
– wyjasnia zmiennoss charakteru chemicznego pierwiastków chemicznych bloku s
– zapisuje wzory ogólne tlenków, kwasów tlenowych, kwasów beztlenowych oraz soli pierwiastków chemicznych bloku p
– projektuje doswiadczenie chemiczne Otrzymywanie siarki plastycznej i formułuje wniosek
– projektuje doswiadczenie chemiczne Badanie własciwosci tlenku siarki(lV} i formułuje wniosek
– projektuje doswiadczenie chemiczne Badanie własciwosci STQZONEGO
roztworu kwasu siarkowego(Vl} i formułuje wniosek
– projektuje doswiadczenie chemiczne Orrzymywanie siarkowodoru z siarczku zelaza(ll} i kwasu chlorowodorowego oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– omawia własciwosci tlenku siarki(IV) i st9zonego
roztworu kwasu siarkowego(VI)
amfoteryczne wsród tlenków omawianych pierwiastków chemicznych
– zapisuje równania reakcji chemicznych, potwierdzajpce charakter chemiczny danego tlenku
– omawia i udowadnia zmiennoss charakteru chemicznego, aktywnosci chemicznej oraz elektroujemnosci pierwiastków chemicznych bloku s
– udowadnia zmiennoss własciwosci zwiqzków chemicznych pierwiastków chemicznych bloku s
– omawia i udowadnia zmiennoss własciwosci, charakteru chemicznego, aktywnosci chemicznej oraz elektroujemnosci pierwiastków chemicznych bloku p
– udowadnia zmiennoss własciwosci zwiqzków chemicznych pierwiastków chemicznych bloku p
– projektuje doswiadczenie chemiczne umozliwiajqce zbadanie własciwosci zwiqzków
manganu, chromu, miedzi i zelaza
– zapisuje wzory najwazniejszych zwiqzków azotu (kwasu azotowego(V), azotanów(V)) i wymienia ich
zastosowania
– wymienia najwazniejsze własciwosci atomu siarki na podstawie znajomosci jego połozenia w układzie
okresowym pierwiastków chemicznych
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne
siarki
– zapisuje wzory najwazniejszych zwiqzków siarki (tlenku siarki(IV), tlenku siarki(VI), kwasu
siarkowego(VI) i siarczanów(VI))
– wymienia najwazniejsze własciwosci atomu chloru na podstawie znajomosci jego połozenia w układzie
okresowym pierwiastków chemicznych
– zapisuje wzory najwazniejszych zwiqzków chloru (kwasu chlorowodorowego i chlorków)
– okresla, jak zmienia si9 moc kwasów beztlenowych
fluorowców wraz ze zwi9kszaniem si9 masy atomowej fluorowców
– podaje kryterium przynaleznosci pierwiastków chemicznych do bloków s, p, d oraz f
– wymienia nazwy i symbole chemiczne pierwiastków bloku s
– wymienia własciwosci fizyczne, chemiczne oraz zastosowania wodoru i helu
– podaje wybrany sposób otrzymywania
– wyjasnia, na czym polega proces skraplania gazów oraz kto i kiedy po raz pierwszy skroplił tlen oraz azot
– przeprowadza doswiadczenie chemiczne Orrzymywanie rlenu z manganianu(Yll} porasu oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– przeprowadza doswiadczenie chemiczne Spalanie WQGLA, siarki i magnezu w rlenie oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– wyjasnia rol9 tlenu w przyrodzie
– zapisuje wzory i nazwy systematyczne najwazniejszych zwiqzków azotu i tlenu (N2O5, HNO3, azotany(V))
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne
siarki na podstawie jej połozenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych oraz wyników przeprowadzonych doswiadczen chemicznych
– wymienia odmiany alotropowe siarki
– charakteryzuje wybrane zwiqzki siarki (SO2, SO3, H2SO4, siarczany(VI), H2S, siarczki)
– wyjasnia poj9cie higroskopijnoss
– wyjasnia poj9cie woda chlorowa i omawia, jakie ma własciwosci
– przeprowadza doswiadczenie chemiczne Działanie chloru na substancje barwne i formułuje wniosek
– zapisuje równania reakcji
chemicznych chloru z wybranymi metalami
– omawia sposób otrzymywania siarkowodoru
– projektuje doswiadczenie chemiczne Badanie akrywnosci chemicznej ƒluorowców oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– porównuje zmiennoss aktywnosci chemicznej oraz własciwosci utleniajqcych fluorowców wraz ze zwi9kszaniem si9 ich liczby atomowej
– wyjasnia biernoss chemicznq helowców
– charakteryzuje pierwiastki chemiczne bloku p pod wzgl9dem zmiennosci własciwosci, elektroujemnosci, aktywnosci chemicznej
i charakteru chemicznego
– wyjasnia, dlaczego wodór, hel, litowce i berylowce nalezq do pierwiastków chemicznych bloku s
– porównuje zmiennoss aktywnosci litowców i berylowców w zaleznosci od połozenia danego pierwiastka
chemicznego w grupie
– zapisuje struktur9 elektronowq pierwiastków chemicznych bloku d, z uwzgl9dnieniem promocji elektronu
– projektuje doswiadczenie chemiczne Orrzymywanie wodororlenku chromu(lll}
oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– projektuje doswiadczenie chemiczne Reakcja wodorotlenku chromu(lll} z kwasem i zasadg oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji
– rozwiqzuje chemografy o duzym stopniu trudnosci dotyczqce pierwiastków chemicznych bloków s, p oraz d
– omawia typowe własciwosci chemiczne wodorków pierwiastków chemicznych 17. grupy, z
uwzgl9dnieniem ich zachowania wobec wody i zasad
wodoru i zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– zapisuje wzór tlenku i wodorotlenku dowolnego pierwiastka chemicznego nalezqcego do bloku s
– wymienia nazwy i symbole chemiczne pierwiastków chemicznych bloku p
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne borowców oraz wzory tlenków borowców i ich
charakter chemiczny
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne w9glowców oraz wzory tlenków w9glowców i ich charakter chemiczny
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne azotowców oraz przykładowe wzory tlenków, kwasów i soli azotowców
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne tlenowców oraz przykładowe wzory zwiqzków tlenowców (tlenków, nadtlenków, siarczków
i wodorków)
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne fluorowców oraz przykładowe wzory zwiqzków fluorowców
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne chloru na podstawie jego połozenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych oraz wyników przeprowadzonych doswiadczen chemicznych
– proponuje doswiadczenie chemiczne, w którego wyniku mozna otrzymas
chlorowodór w reakcji syntezy oraz zapisuje
odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– proponuje doswiadczenie chemiczne, w którego wyniku mozna otrzymas
chlorowodór z soli kamiennej oraz zapisuje
odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– wyjasnia kryterium przynaleznosci pierwiastków chemicznych do poszczególnych bloków energetycznych i zapisuje struktur9 elektronowq wybranych pierwiastków chemicznych bloku s
– wyjasnia, dlaczego wodór i hel nalezq do pierwiastków bloku s
– przeprowadza doswiadczenie chemiczne,
w którego wyniku mozna otrzymas wodór
chemicznych
– projektuje doswiadczenie chemiczne Utlenianie jonów chromu(lll}
nadtlenkiem wodoru
w srodowisku wodorotlenku sodu oraz zapisuje
odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– projektuje doswiadczenie chemiczne Reakcja dichromianu(Yl} porasu z azoranem(lll} porasu w srodowisku kwasu siarkowego(Yl}, zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej oraz udowadnia, ze jest to reakcja redoks (wskazuje utleniacz, reduktor, proces utleniania i proces redukcji)
– projektuje doswiadczenie chemiczne Reakcja chromianu(Vl} sodu z kwasem siarkowym(Vl} oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– projektuje doswiadczenie chemiczne Reakcja manganianu(Yll} porasu z siarczanem(lY} sodu w srodowiskach kwasowym, OBOJQRNYM i zasadowym, zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych oraz udowadnia, ze sp to reakcje redoks
– podaje, jak zmienia si9 aktywnoss chemiczna fluorowców wraz ze zwi9kszaniem si9 liczby atomowej
– wymienia własciwosci fizyczne i chemiczne helowców oraz omawia ich aktywnoss chemicznq
– omawia zmiennoss aktywnosci chemicznej i charakteru chemicznego pierwiastków chemicznych bloku p
– wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne bloku d
– zapisuje konfiguracj9 elektronowq atomów manganu i zelaza
– zapisuje konfiguracj9 elektronowq atomów miedzi i chromu, uwzgl9dniajqc promocj9 elektronu
– zapisuje wzory i nazwy systematyczne zwiqzków chemicznych, które tworzy chrom
– podaje, od czego zalezy charakter chemiczny zwiqzków chromu
– zapisuje wzory i nazwy systematyczne zwiqzków chemicznych, które tworzy mangan
– podaje, od czego zalezy charakter chemiczny zwiqzków manganu
– omawia aktywnoss chemicznq zelaza na podstawie znajomosci jego połozenia w szeregu napi9ciowym metali
– zapisuje wzory i nazwy
systematyczne zwiqzków zelaza oraz wymienia ich własciwosci
– wymienia nazwy systematyczne i wzory sumaryczne zwiqzków miedzi
– omawia sposoby otrzymywania wodoru i helu oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– zapisuje wzory ogólne tlenków i wodorotlenków pierwiastków chemicznych bloku s
– zapisuje struktur9 elektronowq powłoki walencyjnej wybranych pierwiastków chemicznych bloku p
– omawia zmiennoss charakteru chemicznego tlenków w9glowców
– omawia zmiennoss charakteru chemicznego tlenków azotowców
– omawia sposób otrzymywania, własciwosci i zastosowania amoniaku
– zapisuje wzory i nazwy systematyczne wybranych soli azotowców
– omawia obiegi azotu i tlenu w przyrodzie
– omawia zmiennoss charakteru chemicznego tlenków siarki, selenu i telluru
– zapisuje wzory i nazwy systematyczne zwiqzków chemicznych tlenowców
– wyjasnia zmiennoss aktywnosci chemicznej tlenowców wraz ze zwi9kszaniem si9 ich liczby atomowej
– omawia zmiennoss własciwosci fluorowców
– wyjasnia zmiennoss aktywnosci chemicznej i własciwosci utleniajqcych fluorowców
– zapisuje wzory i nazwy systematyczne
(wskazuje utleniacz, reduktor, proces utleniania i proces redukcji)
– wyjasnia zaleznoss charakteru chemicznego zwiqzków chromu i manganu od stopni utlenienia chromu i manganu w tych zwiqzkach chemicznych
– projektuje doswiadczenie chemiczne Orrzymywanie wodororlenku miedzi(ll} i zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
– projektuje doswiadczenie chemiczne Badanie własciwosci wodorotlenku miedzi(ll} i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– projektuje doswiadczenie chemiczne Orrzymywanie wodororlenku zelaza(ll} i badanie jego własciwosci oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– projektuje doswiadczenie chemiczne Orrzymywanie wodororlenku zelaza(lll} i badanie jego własciwosci oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
– charakteryzuje pierwiastki chemiczne bloku d
– rozwiqzuje chemografy dotyczqce pierwiastków chemicznych bloków s, p oraz d
oraz omawia ich własciwosci
– wymienia typowe własciwosci pierwiastków chemicznych bloku d
– omawia podobienstwa we własciwosciach pierwiastków chemicznych w grupach układu okresowego i zmiennoss tych własciwosci
w okresach
kwasów tlenowych i beztlenowych fluorowców oraz omawia zmiennoss mocy tych kwasów
– omawia typowe własciwosci pierwiastków chemicznych bloku p
– zapisuje struktur9 elektronowq zewn9trznej powłoki wybranych pierwiastków chemicznych bloku d
–
Wymagania programowe 45
