Skonsolidowany system zarządzania płynnością sektora publicznego

Skonsolidowany system zarządzania płynnością sektora publicznego

Dr Kamilla Marchewka-Bartkowiak

Abstract

An increasing number of countries consolidate their public sector liquidity management systems. One of the major advan- tages of this instrument is a decreased dependence on financial markets, specifically unpredictable changes in prices and inves- tors’ preferences. This article analyses the scope of usage and management of the government liquid assets within international framework and proposed changes in Polish legislation.

Wprowadzenie

Płynność sektora publicznego, w tym szczególnie budżetu państwa jest głównym warunkiem stabilności fiskalnej kraju rozumianej przede wszystkim jako zagwarantowanie jego wypłacalności. Obecny kryzys finansowy unaocznił ważną rolę utrzymywania płynnych aktywów finansowych, które nie tylko umożliwiają zabezpieczenie terminowej spłaty zobowią- zań publicznych, ale także ich obniżenie, co jest szczególnie istotne w warunkach funkcjonowania prawnych ograniczeń w zaciąganiu długu publicznego.

Skonsolidowany system zarządzania płynnością sektora publicznego jest rozwiązaniem, które coraz częściej znajduje zastosowanie w wielu krajach. Jedną z głównych jego zalet jest bowiem ograniczenie uzależnienia sektora publicznego od zaciągania długu na rynku finansowym, czyli od trudnych do przewidzenia zmian cenowych i preferencji inwestorów rynkowych. System ten umożliwia bowiem wykorzystanie wewnątrzbilansowego mechanizmu koordynacji przepływów pieniężnych pomiędzy jednostkami sektora publicznego, co przyczynia się także do obniżenia kosztów finansowych oraz stałego monitoringu wykorzystania środków publicznych w średnim i długim okresie.

W niniejszym opracowaniu przeprowadzona zostanie ana- liza zakresu wykorzystania płynnych aktywów finansowych sektora publicznego oraz zasad zarządzania nimi w ramach rozwiązań międzynarodowych oraz proponowanych zmian w systemie polskim.

Płynne aktywa finansowe sektora publicznego

Zgodnie z opracowanymi przez MFW standardami w za- kresie statystyki sektora publicznego

, przez płynne aktywa finansowe należy rozumieć gotówkę oraz depozyty utrzymy- wane przez podmioty publiczne w bankach komercyjnych lub innych instytucjach finansowych. W europejskiej statystyce sektora instytucji rządowych i samorządowych

płynne akty- wa finansowe podobnie klasyfikowane są w ramach kategorii gotówka i depozyty (F2), obejmującej depozyty na żądanie oraz terminowe w walucie krajowej i obcej.

1

Government Financial Statistics, IMF 2001, paragraf 4.47

2

Statystyka sektora instytucji rządowych i samorządowych, GUS,

Warszawa 2010, s. 28–29

Dodatkowo wprowadza się także pojęcie „ekwiwalentów płynności”, czyli instrumentów finansowych o krótkim termi- nie wykupu, które mogą być szybko wymienione na gotówkę.

Do takich instrumentów zalicza się często tzw. cash bills o kil- kudniowej lub kilkutygodniowej zapadalności oraz krótkoter- minowe papiery wartościowe rynku pieniężnego, czyli bony z terminem wykupu do 1 roku. Instrumenty te jednak mimo możliwości ich wykorzystania w zarządzaniu płynnością sta- nowią pozycję krótkoterminowych pasywów (długu) bilansu finansowego sektora publicznego.

Skupiając uwagę na płynnych aktywach finansowych nale- ży zauważyć, iż w Polsce w ramach kategorii gotówki i depo-

Wykres 1. Wartość płynnych aktywów finansowych sektora instytucji rządowych i samorządowych w Polsce (w mln zł)

0 200 400 600 800 1000 200 1400 1600

2003.Q4 2004.Q2 2004.Q4 2005.Q2 2005.Q4 2006.Q2 2006.Q4 2007.Q2 2007.Q4 2008.Q2 2008.Q4 2009.Q2 2009.Q4 2010.Q2

0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000 60 000 70 000 80 000 90 000 100 000

gotówka (oś lewa) depozyty (oś prawa)

Źródło: na podstawie Kwartalne rachunki finansowe, NBP, www.nbp.pl

zytów sektora instytucji rządowych i samorządowych (według klasyfikacji Eurostatu) występował relatywnie wysoki ich po- ziom, szczególnie w okresie po wejściu do Unii Europejskiej (wykres 1). Widoczny jest zwłaszcza systematyczny wzrost depozytów, który odznaczał się dużą zmiennością jedynie w ostatnim okresie trwającego kryzysu finansowego. W zapre- zentowanym okresie, tj. od końca 2003 roku do początku 2010 roku, średni poziom gotówki sektora wynosił nieco ponad 800 mln zł, z kolei depozytów – około 61 mld zł. Dane z dwóch pierwszych kwartałów 2010 roku wskazują na wysokość płyn- nych aktywów finansowych zgromadzonych w sektorze pu- blicznym na poziomie przekraczającym już 85 mld zł.

Wykres 2. Aktywa finansowe i pasywa ogółem sektora instytucji rządowych i samorządowych w Polsce (w mln zł)

0 100000 200000 300000 400000 500000 600000 700000 800000

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Aktywa finansowe ogółem Pasywa

Żródło: na podstawie Government Finance Statistics 2009, Eurostat Tendencja wzrostowa dotycząca pozycji gotówki i depozy-

tów sektora instytucji rządowych i samorządowych stanowiła jeden z głównych składników zmian całości aktywów finanso- wych. Na wykresie 2 widoczna jest także bezpośrednia zależ-

ność pomiędzy wzrostem aktywów finansowych i pasywów

(czyli zadłużenia), przy czym od 1997 roku zadłużenie rosło

zdecydowanie szybciej aniżeli strona aktywna bilansu finan-

sowego badanego sektora.

Wykres 3. Udział gotówki i depozytów w aktywach finansowych ogółem sektora instytucji rządowych i samorządowych w Polsce

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

20%

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 -10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

udział w AF (oś lewa) dynamika (rok do roku, oś prawa)

Żródło: na podstawie Government Finance Statistics 2009, Eurostat Udział płynnych aktywów w całości pozycji aktywów finan-

sowych bilansu corocznie ulegał powiększeniu, szczególnie od 2004 roku, osiągając najwyższy tj. 18%-owy poziom w 2007 roku. Wyjątek stanowił jedynie 2006 rok oraz dwa ostanie ana-

lizowane lata okresu kryzysu finansowego, kiedy to zanoto- wano znaczące spadki w pozycji gotówki i depozytów sektora w stosunku do 2007 roku (wykres 3).

Uwzględniając z kolei wartość krótkoterminowych (płyn- nych) aktywów finansowych w relacji do krótkoterminowych pasywów (głównie emitowanych bonów) należy wyciągnąć wniosek, iż od wejścia Polski do UE gotówka i depozyty sta- nowiły główny element zabezpieczenia płynności sektora in- stytucji rządowych i samorządowych. Dopiero od 2008 roku

nastąpił dodatkowy wzrost udziału instrumentów dłużnych w gwarantowaniu bieżącej regulacji płynności i wypłacalno- ści sektora. Nadal jednak łączna wartość płynnych aktywów finansowych była wyższa od wartości pasywów krótkotermi- nowych (wykres 4).

Wykres 4. Aktywa finansowe i pasywa krótkoterminowe sektora instytucji rządowych i samorządowych w Polsce (w mln zł)

0 20000 40000 60000 80000 100000 120000

2003.Q4 2004.Q2 2004.Q4 2005.Q2 2005.Q4 2006.Q2 2006.Q4 2007.Q2 2007.Q4 2008.Q2 2008.Q4 2009.Q2 2009.Q4 2010.Q2

aktywa krótkoterminowe pasywa krótkoterminowe

Źródło: na podstawie Kwartalne rachunki finansowe, NBP, www.nbp.pl

W okresie kryzysu finansowego, czyli od 2007 roku, wiele krajów Unii Europejskiej (w tym strefy euro) zabezpieczało swoje pozycje płynnościowe w sektora publicznym. Tenden- cję tą można porównać wykorzystując dane dotyczące relacji płynnych aktywów finansowych do PKB w poszczególnych krajach.

Na wykresie 5 zaprezentowano kraje z najwyższym pozio- mem omawianego wskaźnika dla lat 2007–2009, sięgającym minimum 6% PKB. Wśród państw strefy euro relatywnie najle- piej zabezpieczonym pod względem płynności krajem była Ir- landia, szczególnie w ostatnich dwóch badanych latach, kiedy to poziom gotówki i depozytów w stosunku do PKB wynosił średnio 16%. Płynne aktywa finansowe zwiększyła także Hisz- pania. Z kolei w ramach państw starej „15”, ale nie należących do UGW, wysokim poziomem badanej relacji odznaczała się Dania. W wybranych krajach z Europy Środkowowschodniej

(Polska, Węgry i Czechy) w okresie trzech ostatnich lat płynne aktywa finansowe na poziomie około 11% PKB utrzymywały Czechy. Z kolei na Węgrzech widoczny jest znaczący wzrost płynnych aktywów zwłaszcza w 2008 roku. W Polsce poziom gotówki i depozytów sektora instytucji rządowych i samo- rządowych w relacji do PKB był stabilny, ale relatywnie niski, głównie w porównaniu z Czechami, ale także z pozostałymi zaprezentowanymi krajami UE.

Reasumując zatem należy zauważyć, iż znaczenie groma- dzonej gotówki i depozytów w zabezpieczeniu płynności sek- tora instytucji rządowych i samorządowych w Polsce z roku na rok wzrasta, stanowiąc tym samym podstawę zastosowania aktywnego i skonsolidowanego systemu zarządczego. Po- dobną tendencję zauważyć można w wielu krajach Unii Eu- ropejskiej.

Skonsolidowany system zarządzania płynnością sektora publicznego – przykłady rozwiązań

stosowanych w wybranych krajach

Zarządzanie płynnością w sektorze publicznym (ang. go- vernment cash management) stanowi zadanie realizowane za- równo w ramach operacji budżetowych (dochodowo-wydat- kowych), jak i zarządzania długiem publicznym. W literaturze określa się, iż celem efektywnego zarządzania płynnością jest zapewnienie równowagi kasowej (przepływów pieniężnych) w sektorze publicznym, tak aby nie dopuszczać do wystąpienia czasowych nadwyżek finansowych jednych jednostek sektora w sytuacji gdy inne jednostki muszą zaciągać dług na rynku, generując niepotrzebne koszty i ryzyko. Zwraca się także uwa- gę, iż zarządzanie płynnością powinno dodatkowo ograniczać

Wykres 5. Płynne aktywa finansowe w relacji do PKB w wybranych krajach Unii Europejskiej (w%)

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

UK Dania Niemcy Hiszpania Irlandia Finlandia Czechy Polska Węgry

2007 2008 2009

Żródło: na podstawie Government Finance Statistics 2009, Eurostat

wpływ operacji finansowych sektora publicznego na płynność sektora bankowego

. W ten sposób podkreśla się dodatkowo wysoką rolę koordynacji zarządzania płynnością sektora pu- blicznego oraz polityki pieniężnej banku centralnego

.

Pierwsze innowacyjne rozwiązania w zakresie zarządzania płynnością sektora publicznego wprowadzone zostały w Au- stralii, Nowej Zelandii, oraz Stanach Zjednoczonych

. W ich ślady poszły kraje europejskie w tym m.in. Wielka Brytania, Francja, Irlandia i Finlandia.

3

G. Wheeler, Sound practice in government debt management, The World Bank 2003, s. 39

4

M. Williams, Government cash management. Its interaction with other financial policies, IMF Fiscal Affairs Department, July 2010

5

Government cash and treasury management reform, Asian Devel-

opment Bank, The governance Brief Issue 7-2003, s. 3–4

Na podstawie doświadczeń krajów OECD wyróżnia się kilka czynników warunkujących efektywne i nowoczesne zarządza- nie płynnością sektora publicznego

:

• centralizacja przepływów pieniężnych i utworzenie jednolitego rachunku budżetowego (ang. treasury sin- gle account – TSA),

• jasne określenie zasad krótkoterminowego progno- zowania przepływów pieniężnych (wpływów i wy- datków) oraz terminowego przekazywania informacji przez wyznaczone jednostki sektora,

• odpowiednia organizacja oraz podział odpowiedzial- ności pomiędzy instytucjami biorącymi udział w syste- mie zarządzania płynnością,

• wykorzystanie krótkoterminowych instrumentów fi- nansowych do zarządzania płynnością oraz integracja z zarządzaniem długiem publicznym.

Poniżej zostanie zaprezentowana charakterystyka dwóch systemów zarządzania płynnością sektora publicznego na przykładzie rozwiązań brytyjskich i fińskich.

W Wielkiej Brytanii cele zarządzania płynnością sektora publicznego formalnie podzielone zostały w ramach dwóch instytucji, tj. Skarbu Państwa oraz agencji zarządzania długiem Skarbu Państwa (ang. UK debt management office). Podział ten obowiązuje od 2000 roku

. W przypadku pierwszej insty- tucji jest to zapewnienie dostępności środków pieniężnych w celu pokrycia dziennych niedoborów płynności netto (net cash shortfall) oraz najlepszego zagospodarowania dziennych nadwyżek płynności w ujęciu netto (net cash surplus). W ra- mach swoich zadań Skarb Państwa definiuje całość polityki zarządzania płynnością (w tym zasad prognozowania) oraz wyznacza odpowiednie limity ryzyka (w ryzyka kredytowe- go) związanego z operacjami kredytowo-lokacyjnymi. Z kolei agencja zarządzania długiem przejmuje ogół działań opera- cyjnych związanych z zarządzaniem płynnością, kierując się jednocześnie celem minimalizacji kosztów odsetkowych oraz ograniczaniem ryzyka, a także unikaniem konfliktów z realizo- waną polityką pieniężną przez Bank Anglii. Poza tym agencja spełnia funkcje doradcze na rzecz Skarbu Państwa oraz opra-

6

I. Lienert, Modernizing cash management, IMF Fiscal Affairs De- partment, October 2009, s. 2–4

7

W 2000 roku agencja zarządzania długiem Skarbu Państwa prze- jęła zadanie zarządzania płynnością od Banku Anglii.

cowuje okresowe sprawozdania z przeprowadzonych operacji płynnościowych

.

System zarządzania płynnością obejmuje przede wszyst- kim administrację centralną, w tym bardzo rozbudowaną strukturę agencji wykonawczych. Jednakże w ramach obec- nego kryzysu zadłużenia i konieczności ograniczenia potrzeb pożyczkowych władz publicznych brytyjski Urząd Audytu rekomendował w 2009 roku m.in. objęcie systemem wszyst- kich jednostek publicznych. Z przeprowadzonych bowiem przez Skarb Państwa na początku 2008 roku analiz wynikało, że jednostki publiczne utrzymywały na kontach w bankach komercyjnych około 4 mld funtów brytyjskich w tym środki, z których nie korzystały do bieżących rozliczeń

.

W Finlandii zarządzanie płynnością oraz długiem połą- czone jest w jednej instytucji jakim jest Ministerstwo Skar- bu Państwa, działające jako agent Ministerstwa Finansów.

Z uzyskanych danych ze Skarbu Państwa Finlandii wynika, iż w 2010 roku roczne potrzeby pożyczkowe wyniosą 28 mld euro

. Z kolei płynne aktywa sektora publicznego szacuje się na 9 mld euro. Scentralizowany system zarządzania płynnością obejmuje około 200 jednostek publicznych, które przekazują okresowo swoje prognozy przepływów pieniężnych. Są to zatem zarówno ministerstwa, agencje wykonawcze, jak i pu- bliczne szkoły wyższe oraz samorządy.

Głównym celem systemu jest zapewnienie płynności sek- tora publicznego, minimalizacja kosztów pozyskiwania fundu- szy oraz efektywne lokowanie krótkoterminowych nadwyżek.

System planowania przepływów pieniężnych w sektorze publicznym zwany jest Rahakas. Wprowadzony został w 1984 roku. Na bazie przekazywanych prognoz z poszczególnych jednostek system umożliwia scentralizowane zarządzanie płynnością oraz bilansowanie rachunków bankowych tych jed- nostek (około 800 rachunków). Prognozy te konsolidowane są w ramach okresowych raportów, umożliwiając także planowa- nie przepływów budżetowych (w tym potrzeb pożyczkowych) przez Skarb Państwa i Ministerstwo Finansów (schemat 1).

8

Informacje uzyskane z brytyjskiej agencji zarządzania długiem Skarbu Państwa.

9

Government cash management, Report by the Comptroller and Auditor General, UK National Audit Office, October 2009, s. 19

10

Informacje uzyskane bezpośrednio z Ministerstwa Skarbu Pań- stwa Finlandii.

Schemat 1. Mechanizm funkcjonowania systemu Rahakas w Finlandii

Rahakas

Prognozy wpływów i wydatków

Lokaty i zadłużenie Jednostka 1

Jednostka 2 Jednostka 3

Informacje nt. dokonanych płatności i uzyskanych wpływów

Bank 1 Bank 2 Bank 3

Decyzje dotyczące zarządzania płynnością – Skarb Państwa

Źródło: na podstawie Cash management. Principles and functions of the cash forecasting system Rahakas, State Treasury of Finland, 2010

Skonsolidowany system zarządzania płynnością sektora publicznego – rozwiązanie proponowane w Polsce

Prace nad rozwojem systemu zarządzania płynnością bu- dżetu państwa w Polsce stanowią już od kilku lat jedno z za- dań realizowanych w ramach strategii zarządzania długiem Skarbu Państwa. Zadanie to rozumiane jest jako działania zmierzające do zabezpieczenia płynności budżetu państwa, przy jednoczesnym efektywnym wykorzystaniu płynnych aktywów

. Jednym z uwarunkowań realizacji tego zadania są wyznaczone prawnie rozwiązania w tym zakresie zawarte w ustawie o finansach publicznych.

W 2010 roku podjęte zostały prace nad wprowadzeniem skonsolidowanego systemu zarządzania płynnością sekto- ra publicznego, którego głównym celem jest wykorzystanie wolnych środków wybranych jednostek sektora finansów pu- blicznych do zarządzania płynnością Skarbu Państwa i przej- ściowego finansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa, a przez to obniżenie poziomu państwowego długu publicznego w krótkim okresie oraz kosztów obsługi długu w długim okresie. Jak szacuje bowiem Ministerstwo Finansów, na koniec 2009 roku jednostki sektora finansów publicznych dysponowały kwotą ponad 40 mld zł, których to środków nie wykorzystywały na bieżącą działalność i lokowały w sektorze bankowym

.

Ze względu na niejednolity charakter, konsolidacja zarzą- dzania płynnością obejmie trzy grupy jednostek

:

1. Obowiązek przekazywania wolnych środków w zarzą- dzanie Ministra Finansów dotyczy państwowych fun- duszy celowych bez osobowości prawnej z wyjątkiem funduszy ZUS i KRUS.

2. Obowiązek lokowania wolnych środków w formie depozytu u Ministra Finansów dotyczy agencji wy- konawczych, NFZ oraz pozostałych jednostek orga- nizacyjnych z osobowością prawną utworzonych na podstawie odrębnych ustaw (w tym NFOŚiGW, FGŚP, PFRON).

3. Dobrowolność lokowania środków w formie depozy- tu terminowego u Ministra Finansów na warunkach określonych w umowie dotyczy przede wszystkim jednostek samorządu terytorialnego, uczelni publicz- nych, samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, ZUS, KRUS oraz ich funduszy.

Instytucją odpowiedzialną za operacyjną obsługę systemu zarządzania płynnością sektora publicznego został Bank Go- spodarstwa Krajowego. W związku z powyższym podmioty z dwóch pierwszych grup zobligowane zostały do posiadania rachunku w tym właśnie banku. W przypadku grupy trzeciej obowiązek taki dotyczy tylko ulokowania środków na okres krótszy niż 3 dni.

11

Strategia zarządzania długiem sektora finansów publicznych w la- tach 2007–2009, Ministerstwo Finansów, Warszawa 2006, s. 25–26

12

Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych ustaw (Druk Sejmowy nr 3576,) s. 2

13

Na podstawie: Ibidem oraz materiałów uzyskanych z Minister- stwa Finansów

BGK oferować będzie zatem dwa instrumenty lokacyjne:

• lokaty overnight (O/N) dla niewykorzystanych środ- ków jednostek na koniec dnia, których zwrot ma miej- sce dnia następnego,

• depozyt terminowy dla wolnych środków lokowanych u Ministra Finansów lub środków przekazywanych w zarządzanie na podstawie złożonej przez jednostkę dyspozycji.

Powyższe lokaty będą oprocentowane. Zasady oprocento- wania uzależnione są od terminu przyjęcia środków (tabela 1).

W przypadku rozwiązania depozytu lub zwrotu środków prze- kazanych w zarządzanie przez daną jednostkę przed upływem wyznaczonego terminu odsetki nie będą naliczane.

Tabela 1. Zasady oprocentowania depozytów środków przekazanych w zarządzanie MF

Termin depozytu/

zarządzania Stopa oprocentowania do 3 dni

oprocentowanie w wysokości nie niższej niż

stopa depozytowa NBP

do 6 dni

oprocentowanie według stawki wynikającej z równania prostej wyznaczonej przez stopę depozytową NBP dla depozytu na okres 3 dni oraz przez stopę równą iloczynowi mnożnika** i publikowanej stawki WIBID dla 1 tygodnia

powyżej 7 dni

oprocentowanie w wysokości iloczynu stawki WIBID właściwej dla danego okresu lokowania i mnożnika

* stopa depozytowa NBP w dniu 17 grudnia 2010 roku wynosiła 2%

** mnożnik nie może być niższy niż 0,9 – jego wysokość ustala MF i ogłasza ją w formie komunikatu

Źródło: Ministerstwo Finansów

Cały proces konsolidacji płynności sektora publicznego rozpocznie się po czterech miesiącach od ogłoszenia zmian w ustawie o finansach publicznych. Od tego momentu wy- znaczone jednostki będą miały 60 dni na otwarcie rachunków w BGK i przekazanie swoich środków w zarządzanie Ministro- wi Finansów.

Ogólny mechanizm skonsolidowanego systemu zarzą- dzania płynnością sektora publicznego w Polsce przedstawia schemat 2.

W projekcie ustawy budżetowej na 2011 rok Ministerstwo Finansów zakłada, iż poziom potrzeb pożyczkowych brutto budżetu państwa w tym roku, dzięki zastosowaniu systemu zarządzania płynnością sektora publicznego ulegnie obniże- niu o około 19 mld zł.

Podsumowanie

Jak wynika z przeprowadzonej analizy skonsolidowany sys-

tem zarządzania płynnością sektora publicznego wprowadzo-

ny w Polsce nie jest rozwiązaniem nowym. Stosuje go wiele

krajów, zarówno europejskich, jak i pozaeuropjskiech. Kon-

Zespół redakcyjny:

Grzegorz Gołębiowski (redaktor naczelny), Adrian Grycuk (sekretarz redakcji; tel. +48 22 694 18 66, e-mail: adrian.grycuk@sejm.gov.pl), Dobromir Dziewulak, Piotr Russel, Piotr Chybalski

Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, ul. Zagórna 3, 00-441 Warszawa strukcja tych systemów wprawdzie może różnić się między

sobą, jednak wszystkim tym rozwiązaniom przyświeca głów- ny cel jakim jest zabezpieczenie płynności budżetu państwa oraz obniżenie poziomu zadłużenia publicznego i kosztów jego obsługi.

W obecnym okresie kryzysu finansowego szczególnie istotnym stał się nie tylko problem wysokiego długu sektora publicznego, ale konieczności jego refinansowania na ciągle jeszcze niestabilnym rynku finansowym. Zmniejszenie zatem uzależnienia sektora publicznego od zdobywania środków na rynku dzięki wykorzystaniu aktywów finansowych jednostek publicznych stało się jednym z głównych sposobów obniżania kosztów i ryzyka budżetowego.

Bibliografia

Cash management. Principles and functions of the cash fore- casting system Rahakas, State Treasury of Finland, 2010

Government cash and treasury management reform, Asian Development Bank, The governance Brief Issue 7-2003

Government cash management, Report by the Comptroller and Auditor General, UK National Audit Office, October 2009

Government Financial Statistics, IMF 2001 Government Finance Statistics 2009, Eurostat

Informacje uzyskane z brytyjskiej agencji zarządzania dłu- giem Skarbu Państwa.

Informacje uzyskane bezpośrednio z Ministerstwa Skarbu Państwa Finlandii

Kwartalne rachunki finansowe, NBP, www.nbp.pl

Lienert I., Modernizing cash management, IMF Fiscal Affairs Department, October 2009

Projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych ustaw (druk sejmowy nr 3576,)

Statystyka sektora instytucji rządowych i samorządowych, GUS, Warszawa 2010

Strategia zarządzania długiem sektora finansów publicznych w latach 2007–2009, Ministerstwo Finansów, Warszawa 2006

Wheeler G., Sound practice in government debt manage- ment, The World Bank 2003

Williams M., Government cash management. Its interaction with other financial policies, IMF Fiscal Affairs Department, July 2010 Schemat 2. Mechanizm skonsolidowanego systemu zarządzania płynnością sektora publicznego w Polsce

Rachunek konsolidacyjny

Jednostka 1 + 500 mln

Jednostka 2 - 400 mln

Jednostka 3 + 50 mln Rachunek

jednostki 1 w BGK

Rachunek jednostki 2 w BGK

Rachunek jednostki 3 w BGK

PRZYCHÓD BUDŻETU PAŃSTWA

550 MLN

ROZCHÓD BUDŻETU PAŃSTWA

400 MLN

Rachunek budżetu państwa

w NBP Wpływ

do budżetu państwa 150 mln Dyspozycja

otwarcia lokaty 500 mln

Dyspozycja otwarcia lokaty

50 mln Dyspozycja rozwiązania lokaty

400 mln

Źródło: opracowanie na podstawie materiałów Ministerstwa Finansów