Jacek Wójcicki
Laudacje nowych Członków
Honorowych Towarzystwa
Literackiego im. Adama Mickiewicza
: Roman Loth
Wiek XIX : Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza 5
(47), 642-644
• Kr o n i k a •
Z
b i g n i e wL
i s o w s k iP r o f e s o r d r h a b .
Zbigniew Lisowski (urodzony w 1931 roku w Wilnie) jest ab
solwentem filologii polskiej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, historykiem
literatury, pisarzem, tłumaczem, autorem wielu monografii i opracowań głównie
z zakresu historii i metodologii literatury. Swój zapał naukowy koncentruje wokół
wielkich twórców literatury romantyzmu, pozytywizmu, a zwłaszcza Młodej Pol
ski. Przedmiotem wnikliwych studiów analityczno-interpretacyjnych i osobistych
fascynacji czyni między innymi dzieła Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego,
Cypriana Kamila Norwida, Elizy Orzeszkowej, Bolesława Leśmiana, Władysława
Reymonta, Stanisława Wyspiańskiego, Henryka Sienkiewicza, a przede wszystkim
Stefana Żeromskiego (m.in. Nowelistyka Stefana Żeromskiego, 1999).
Jako wieloletni pracownik naukowy Instytutu Filologii Polskiej na siedleckiej
uczelni (obecnie: Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny) wychował kilkana
ście pokoleń polonistów, którzy od lat kształtują życie naukowe, szkolnictwo oraz
rozwój kultury w Siedlcach i regionie. Ci, którzy mieli szczęście spotkać Profesora Li
sowskiego w Instytucie Filologii Polskiej, ciepło wspominają Jego ujmującą skrom
ność, rzetelność naukową, życzliwość i niestrudzone budowanie mostów „między
człowiekiem i człowiekiem”.
Profesor Lisowski jest subtelnym poetą i przyjacielem poetów między innymi
jako recenzent tomików i członek jury wielu konkursów literackich.
To dzięki pasji, determinacji i zaangażowaniu Profesora Lisowskiego, w 2000
roku reaktywowano Oddział Siedlecki Towarzystwa Literackiego im. Adama Mic
kiewicza. Profesor był duszą i pierwszym prezesem OS TLiAM w latach 2000-2005.
Nadal z iście młodzieńczym entuzjazmem wspiera wiele inicjatyw naukowych
Oddziału Siedleckiego. Jest niestrudzonym prelegentem i promotorem „idei towa
rzyskich”.
1Małgorzata ‘Burta
R
o m a nL
o t hJ e d n e j z e s w o i c h
imponujących kolekcji wspomnień biograficznych, wydobywa
nych z najrozmaitszych archiwalnych i bibliotecznych źródeł rękopiśmiennych
i drukowanych, do których dotarcie nieraz wydaje się wręcz niemożliwe, a komen
towanych zawsze z wzorową dociekliwością filologiczną i historyczną, Roman Loth
nadał tytuł: Na rogu świata i nieskończoności, symbolicznie zarysowując w ten spo
sób postać słynnego Franca Fiszera, mistrza sztuki życia i zarazem inspiratora fer
m entu m y ślo w e g o , so k ra te jsk ie g o filozo fa, o so b iście sto jąceg o (czy ściślej: sie d z ą ceg o ) z d a la o d fo rm ja k ie g o k o lw ie k in s ty tu c jo n a ln e g o z a p isu flu k tu acji ro zu m u . Z k siąż k i tej m o ż n a b y za cz e rp n ą ć w p ro st p o m y sł fo rm u ły sy m b o liz u ją c e j d o ro b e k jej autora, natom iast sylw etkę jego sam ego opisać tylko poprzez zw ierciadlane, a w ięc
z a m ien iają ce k ie ru n k i, o d b ic ie fig u r y b o h atera w sp o m n ie ń .
F o rm u łą ty tu ło w ą m o g ło b y w ię c b yć w y ra ż e n ie lite r a c k o -s y m b o lic z n o -to p o - graficzne: „H a re n d a n ad Skam an d rem ”. D w ie zw łaszcza p ostaci zam ieszku ją to k u l ty w o w a n e p rzez R o m a n a L o th a w zgó rze p o e tó w w p o lsk im E liz ju m : p o tę ż n y Jan K a s p ro w ic z i n e u r o ty c z n y L e s z e k S e r a fin o w ic z . L u s tr z a n y m o d b ic ie m F ra n c a F iszera, n ie c z u ją c eg o ch ęci ani p o trz e b y w ię ż e n ia ulo tn ych słó w n a p ap ierze, jest za to R o m a n L o th ja k o n ie stru d z o n y cz ło w ie k p ió ra: p ra k ty k i te o re ty k b ib lio g ra fii (w sp ó łau to r w ra z z Jad w igą C z ach o w sk ą
Przewodnika polonisty,
w yd . i: 1974, i k o m p en d iu mBibliografia i biblioteka w pracy polonisty,
w yd . 1 :1 9 7 7 ; k o o rd y n a to r tzw. „M a łe g o K o rb u ta ” - p ięcio to m o w e j b ib lio g ra fiiDawni pisarze polscy. Od początków
piśmiennictwa do Młodej Polski,
2 0 0 0 - 2 0 0 4 ; au to r p o d rę c z n ik aPodstawowe poję
cia i problemy tekstologii i edytorstwa naukowego,
2 0 0 6 ) oraz e d y to r i k o m en ta to r d zieł literack ich - przed e w szystk im K asp row icza, a także Jana L e ch o n ia i A n to n iego S ło n im sk ieg o (Poezje wybrane,
1989; w stęp d oKronik tygodniowych 1927-1931,
2 0 0 1). K o ro n ą d la „ K a s p r a ” (i je g o b a d a c z a o c z y w iś c ie ) je s t m o n u m e n ta ln a k ry ty c z n a e d y c jaPism zebranych
(k o n ty n u o w a n a o d u k a z a n ia się p ie rw s z e g o to m u w 1973 ro k u ); d o tego w ie ń c a d ro b n ie jsz e gałązk i w p lata edytor, p rz y g o to w u ją c ró żn e w y b o r y u tw o ró w tegoż a u to ra, a o w ija i k rzep i c a ło ść - b y tak rzec, w z g o d z ie ze s ty lem ta m te j e p o k i - w s tę g a m i b io g r a fii i b ib lio g r a fii (Młodość Jana Kasprowicza,
1962; m a te ria ły literac k ie i k ry ty c z n e w to m ie
Jan Kasprowicz,
19 6 4 ;Wspomnienia
0 Janie Kasprowiczu,
19 67; d ru g a część 18. to m u„Nowego Korbuta
”, 19 94;Spotkania
z Kasprowiczem,
2 0 0 6 ). Jan L e ch o ń d zięki sw o je m u b a d a cz o w i p rz e m a w ia zaś do c z y te ln ik ó w m o w ą w ią z a n ą p o p rz e zPoezje
(to m „B ib lio te k i N a r o d o w e j” z 19 9 0 roku) iPoezje zebrane
(1995), a prozą - z kart k oresp o n d en cji (Listy do Anny Jackow
skiej,
19 77) i p rz ejm u ją ce g o trz y to m o w eg oDziennika
(w yd . 19 9 2 -19 9 3 ).N a z a k o ń c ze n ie tego rz e czo w ego w y w o d u b ib lio g ra ficz n e g o - ja k p rz y sta ło na la u d ac ję d la ed y to ra , w słu żb ie p ra w d y ro z g a rn ia ją c e g o sp lątan y n ie ra z b e z n a d z ie j nie gą sz cz p rz ek a zó w , c z y li tro p ią c e g o s p rz e c z n o śc i i n ie ś c is ło ś c i w z ez n a n iach „ś w ia d k ó w ” tek sto w ych - n a leż a ło b y je d n a k w n ie ść jesz cz e d o ść istotn ą k orek tę do p rz y w o ła n e g o n a w stę p ie u ję c ia p o sta c i R o m a n a L o th a ja k o lu strz a n e g o o d b ic ia Fran ciszk a Fiszera. N ie m oże tu stać lustro gład k ie i absolu tnie sym etryczn e, z a m ie n ia ją c e m ie js c a m i k o n tu ry sy lw etk i. Jest b o w ie m R o m a n L o th , p o d o b n ie ja k b o hater jego książki z 1985 roku, człow iekiem w ielkiego poczucia h u m o ru , rad o ści życia 1 u c z u ć w s p ó ln o to w y c h w o b e c k o le g ó w (g łó w n ie z m a c ie rz y ste g o In stytutu B ad ań L ite ra c k ic h P o lsk ie j A k a d e m ii N a u k ), tak że ty ch d u ż o m ło d s z y c h o d e ń i o w iele m n ie j d o św ia d c z o n y c h , k tó ry ch w sp iera, n ie p rz y g n ia tają c , i uczy, n ie o m a l b a w ią c - a w k a ż d y m ra z ie n ie o b cią ża jąc n ig d y n a tu ra ln ej relacji m istrz a i u cz n ia o ło w ie m
n ieu p raw n io n ej w yższości. Jego autorytet w y n ik a w p ro st z d zieła, a je g o życzliw ość
• La u d a c j e n o w y c h Cz ł o n k ó w Ho n o r o w y c h •
• Kr o n i k a•
w o b e c ad ep tó w edytorskiego rzem iosła - z nienadużyw ającej „w ieku i u rzęd u ” u c z y n n o ści i k oleżeń sko ści.
D la tak iej relacji ję z y k p o lsk i w iek u X V III - e p o k i, o której Jan L e ch o ń , jed en z g łó w n y c h b o h a te ró w p ra c R o m a n a L o th a , p is y w a ł z c z u ło ś c ią i sen ty m en te m - m ia ł w sło w n ik u w y ra z „to w a rz y sk o ść ”. T aką w ię c także „to w a rz y sk o ść ” R o m a n a L o th a, u b iegło ro czn ego Ju bilata (u ro d zo n ego w roku 19 31), T o w arzystw o L iterack ie im ie n ia A d a m a M ic k ie w ic z a (w k tó rego o b ie ra ln ych o rg a n a ch k ie ro w n ic z y ch od 1986 ro k u P ro fe so r zasiad a, w k tó rego „p ism a c h c z aso w y ch ”, ja k m ó w io n o d a w n ie j, o d d a w n a p u b lik u je , i które u cz y n n ie w sp iera w z ak resie d ziałań o rg a n iz a c y jn y c h i p ra w n y ch ) p ra g n ie uczcić, d o c e n ić i n a sw o ją m iarę u w iecz n ić - n a ile o c z y w iśc ie je st w stan ie u c z y n ić to ja k o je d n a z lu d zk ich in sty tu cji u lo k o w an ych za led w ie „n a ro gu św ia ta i n ie sk o ń c z o n o śc i”.
J a c e k ‘W ójcicki
Św i e t l a n a M u s i j e n k o
Pr o f e s o r d r h a b. S w ie tła n a M u sije n k o - to bez w ą tp ie n ia n a jw y b itn ie jsz a w s p ó ł czesna p olon istk a biało ru ska. U czen n ica w yb itn ego ro syjskieg o p o lo n isty prof. W ik to ra A . C h o rie w a . Z p o c h o d z e n ia U k ra in k a , stw o rz yła w G ro d n ie na P a ń stw o w ym U n iw e rsy te c ie im . Ja n k i K u p a ły sa m o d z ie ln ą , z a tru d n ia ją c ą d z ie się c iu p ra c o w n i k ó w K ated rę P o lo n isty k i. W y b itn y p ed a g o g , w y c h o w a w c z y n i zastęp u b ia ło ru sk ic h p o lo n istó w literatu ro - i ję z y k o zn aw có w . W ła sn y m w y siłk ie m p o w o ła ła w G ro d n ie M u z e u m Z o fii N a łk o w s k ie j, u p a m ię tn iła g r o d z ie ń s k ie ś la d y E liz y O rz esz k o w e j. Z o rg a n izo w a ła w iele znaczących m ię d zyn aro d o w ych k on feren cji n au k o w ych o N a ł k o w sk iej i O rz esz k o w e j, a także w ielk ą ro c z n ic o w ą M ię d z y n a ro d o w ą K o n feren cję „ A d a m M ic k ie w ic z i K u ltu ra Ś w ia to w a ” ( G ro d n o - N o w o g r ó d e k 1 2 - 1 7 m aja 1997
ro k u ), której m a te ria ły o p u b lik o w an o w P o lsce i na B ia ło ru si w p ięc iu to m ach . T ru d n o o g a rn ą ć o g ro m n y d o ro b e k B ad a cz k i, au to rk i k ilk u se t p ra c o literaturze polskiej, w tym m o n o gra fii P ow ieść realistyczna w literaturze dw udziestolecia m iędzy
w ojen n ego (lata 2 0 .-3 0 . XX w iek u ), w y d a n e j w G r o d n ie w 2 0 0 3 ro k u . U ru c h o m iła
w G ro d n ie M ię d z y n a ro d o w y In stytut A d am a M ick iew icz a, k o o rd y n u ją c y naukow ą w sp ó łp ra c ę o ś ro d k a gro d z ie ń sk ie g o ze śro d o w isk ie m n a u k o w y m K ra k o w a i G d a ń ska, B ia łe g o s to k u i W a rsz a w y . W z g o d n e j o p in ii b a d a c z y p o ls k ic h - M a łg o r z a ty C z e rm iń sk ie j, Jó z e fa B ac h o rz a i T ad eu sza B u d re w ic z a - P an i P ro fe so r M u sije n k o to „w y b itn a o rg a n iz a to rk a życia n au k o w ego , zn a k o m ita b a d a cz k a i p e d a g o g ”. Jak z a św ia d c z a ją p r a c u ją c y o d k ilk u n a stu lat p rz y o rg a n iz a c ji O lim p ia d y L ite ra tu ry i Ję zyk a P o lsk ie go na B ia ło ru si n a u k o w c y p olscy, prof. A n n a K ież u ń , d r A n n a Ja n ic k a i d r B a r b a ra O lec h , to „w sp a rc ie i o so b ista ż y c z liw o ść P ro fe s o r M u sije n k o z d e c y d o w a ły o ty m , że O lim p ia d a o d b y w a się o d ty lu lat n ie p r z e r w a n ie z ich u d ziałem ”.
