Początek misji katolickich w północno-wschodnich Indiach (1889-1915)

Julian Bednarz

Początek misji katolickich w

północno-wschodnich Indiach

(1889-1915)

Studia Theologica Varsaviensia 27/2, 189-201

Studda Theol. Vars. 27 (1989) nr 2

JULIAN BEDNARZ

POCZĄTEK MISJI KATOLICKICH

W PÓŁNOCNO-WSCHODNICH INDIACH (1889— 1915) *

T r e ś ć : Wstęp; I. Ustamtowienie prefektury apostolskiej Asam (1889); II. Trudne początki m isji katolickiej (1890— 1905); III. Rozkwit ipod kierunkiem pierwszego prefekta (1906—1915); Zakończenie.

WSTĘP

W lutym 1986 r. Jain Paweł II przebywał w Indiach. Wybór da­

ty papieskiej wizyty, ani jej trasa nie były przypadkowe. Trudno

bowiem uznać za zbieg okoliczności fakt, że Indie gościły Naj­

wyższego Pasterza dokładnie sto lat po ustanowieniu stałej hie­

rarchii katolickiej (1886). W dziejach misji w tym kraju był to

moment przełomowy. Pod kierunkiem bdskuipów i prefektów apos­

tolskich, którzy stanęli na czele nowoutworzonych diecezji i pre­

fektur apostolskich praca misyjna nabrała nienotowanego dotąd

rozmachu.1

Według tradycji indyjskiej' pierwszym apostołem Indii był św.

Tomasz Apostoł, który miał tam przybyć w roku 52, lecz dłu­

go — niemal do czasów nowożytnych ■

— działalność misyjna ogra-

miczała się do niewielkich obszarów na południu Indii. Tak było

nawet po przybyciu Portugalczyków. Tacy wielcy misjonarze Indii

jak św. Franciszek Ksawery czy Robert de Nobili też ograniczyli

swoją działalność do obszarów położonych na południu kraju,

dziś: Kerala, Tamilnad, Goa. Dopiero nowy, wielki zryw misyjny

Kościoła katolickiego w XIX w. pozwolił dotrzeć do wszystkich za­

kątków ogromnego Wicekrólestwa Indii Brytyjskich. To wyjście

poza tradycyjne „bastiony” katolickie okazało się w kilku

rniej-* Wykład, który autor w ygłosił 9 w rześnia 1988 r. w Centrum Forma­ cji M isyjnej w W arszawie z okazji inauguracji nowego roku studium form acyjnego — 1988/89.

1 Por. H om ilia O jca św iętego w ygłoszon a w Szilong, ,,L’Osservatore Romano” (Wydanie polskie) 7(198€) nr 2, s. 6.

190

scach niezwykle owocne. Indie Północno-Wschodnie (Asam) rów­

nież stały się żyzną glebą dla posiewu Słowa Bożego.

Na obszarze Północno-Wschodnich Indii brytyjska administra­

cja

kolonialna utworzyła prowincję Asam (Assam) z siedzibą gu­

bernatora w Szilong (Sliidłong). Dziś dzieli się ten obszar na

następujące stany i terytoria w Republice Indii: Asam, Meghalaja,

Arunachal, Naga, Manipur, Tripura, Mizoram oraz Bhutan i

Wischodnia

ozęść terytorium Bangla Deszu. W 1881 r. na tym obsza­

rze o powierzchni 140 tys. km2 zamieszkiwało ok. 5 min osób

(w tym 351 katolików), którzy mówili około 70 językami, które

dzieliły się jeszcze na ok. 100 dialektów. 2 Przyroda tego zakątka

Indii jest równie interesująca jak jego mieszkańcy. Od północy

ku południowi rozciągają się kolejno: Himalaje, dolina Brahmapu-

try pokryta tropikalną dżunglą, Góry Khasi, dolina Surmy. Klimat

jesit wilgotny, tropikalny, z wyraźnie zaznaczonymi dwoma porami

monsun owymi: deszczową (monsun morski) i suchą (monsun lą­

dowy). W praktyce pada jednak niemal cały rotk. Niedaleko Szi-

long, w Czerapuńdżi, notuje się światowe rekordy opadów (ok. 12

m rocznie). Nawiedzają ten obsizar siejąc zniszczenie cyklony i

trzęsienia ziemi. Groźne 'dla człowieka są nie tylko wielkie dzikie

zwierzęta, ale także małe termity i taw .. białe mrówki, którym

nie oprze się żadna budowla wzniesiona z drewna.

Już te kilka informacji o różnorodności mieszkańców d przy­

rody Asam tłumaczą dlaczego Europejczycy — kolonizatorzy i mi­

sjonarze — tak późno dotarli na ten obszar Indii. I dziś jeszcze

praca misyjna

powodu przeciwności przyrody i zróżnicowania

ludności niie należy do łatwych, chociaż rozwój środków komuni­

kacji i postęp medycyny uczyniły ją lżejszą.

I. USTANOWIENIE PREFEKTURY APOSTOLSKIEJ ASAM (1889)

a. Pierwsze próby misji

Na początku XIX w. obsizar Północno-Wschodnich Indii należał

do Wiikariatu Apostolskiego Bengalu. Po jego podziale Asam zna­

lazł się w WA Wschodniego Bengalu. Jednakże aż do 1890 r.

nie-2 Takie dane podaje: C. B e c k e r SDS, H istory of the Catholic M is­ sions in N ortheast India (1890—1915), translated and Edited by G. Stad­ ler SD B -S. Karotemprel SDB, Vendrame M issiological Institut Shillong 1980, s. 1—2. (Oryginał niem iecki zatytułow any jest Im S tro m ta l des B rahm aputra i m iał dw a wydania: M ünchen 1823 i A achen *1927); Por. ta k ie J. B e d n a r z SDS, M ission stätigkeit d e r Sdlvatorianer in

«3] P O C Z Ą T E K M IS J I W A S A M 1 9 1

podejmowano ina tym obszarze systematycznej pracy misyjnej. Mo­

żna tylko odnotować w I połowie XIX w. przejściowe (w drodze-

do Tybeitu) próby misji podejmowane przez misjonarzy z Semi­

narium Misyjnego w Paryżu. Dopiero w 1870 r. zjawiają się regu­

larnie — w dolinie Brahmaputry — misjonarze z Seminarium Mi­

syjnego w Mediolanie. Byli jednak niezbyt liczni i pracowali bez

jasno określanej metody i planu. Toteż uzyskane rezultaty były

nieznaczne. Natomiast w dolinie Surmy pracowali w tym czasie

misjonarze św . Krzyża i benedyktyni. Także i tutaj szczupłość

personelu i rozległość terenu uniemożliwiły osiągnięcie iznaczących

rezultatów.

Utworzenie w 1886 r. diecezji Dhaka (D.acoa, dziś w Bangla

Deszu) i Kristmagar (Zachodni Bengal w Indiach) w niczym nie

zmieniło dotychczasowej sytuacji. Obejmowały one całość tery­

torium Północno-Wschodnich Indii, ale nadal obaj biskupi nie dy­

sponowali personelem do rzeczywistego podjęcia systematycznej

akcji misyjnej. Toteż gdy zebrał się I synod indyjski w Allaha-

bad w 1887 r. wystosowali wspólną prośbę do Kongregacji Roz-

torzewiainia Wiary o utworzenie w Asam samodzielnej misji i po­

wierzenie jej jakiemuś »gromadzeniu gotowemu włączyć się w dzie­

ło misyjne Kościoła na tym terenie. 3

b. Poszukiwania misjonarzy dla Asam

Kongregacja niezwłocznie podjęła starania o znalezienie nowych

sił misyjnych dla przyszłej Prefektury Apostolskiej Asam. Niestety

rozmowy z franciszkanami, barnabitamii i kilku innymi zgroma­

dzeniami nie dały rezultatu. W tej sytuacji zwrócono uwagę na

prośbę księdza Franciszka od Krzyża Jordana o przydzielenie za­

łożonemu przez niego w 1881 r. zgromadzeniu salwatorianów, ja­

kiegoś terytorium misyjnego. Eto prośby przesłanej na ręce ówcze­

snego prefekta Kongregacji Rozkrzewiania Wiary, ks. kardynała

J. Simeoni, ks. Franciszek załączył szczegółowe sprawozdanie o

stanie swego zgromadzenia. W ósmym roku swego istnienia liczyło

ano tylko 154 członków, w tym: 6 księży, 3 diakonów, 4 subdia-

konów i 17 braci. Prawdopodobnie do tak wczesnego podjęcia

pracy misyjnej zachęcał ks. Jordana ks. Otto Hopfenmuller, ka~

A ssam , w : A. K i e b e l e —A. K i e ł b a s a (ed.), Die Salvatorianer in G eschichte und G egenw art 1881—1891, ,1m Auftrag des 'Generalates der Salvatorianer, Rom 1981, s. 284.

3 C. B e c k e r , Im S trom tal des Brahm aputra, A achen *1927, s. 206— 209.

1 :9 2 J U L IA N B E D N A R Z [ 4 ]

płan diecezji Bamberg, który w 1887 r. wstąpił do salwatorianów

i pragnął poświęcić się działalności misyjnej.

Kongregacja Rozkrzewiania Wiary przychyliła się do prośby

ks. F. Jor dana, gdy otrzymała pozytywną odpowiedź, o jego zgro­

madzeniu od wikariusza diecezji rzymskiej. Informował on także,

że Katolickie Towarzystwo Nauczania (salwatorianie) istnieje w

Rzymie za aprobatą diecezjalną. 4

c. Dekret o utworzeniu Prefektury Apostolskiej Asam

Dekretem z dnia 13.12.1889 r. Kongregacja Roakrze wiania Wiary

utworzyła Prefekturę Apostolską Asam i powierzyła ją zgroma­

dzeniu salwatorianów. Do czasu uzyskania aprobaty papieskiej mi­

sjonarze mieli pracować pod kierunkiem superiora misji, któremu

po uzyskaniu aprobaty będzie przysługiwał tytuł prefekta apo­

stolskiego.

Prefektura Asam powstała z części dwóch diecezji: Dhaka i

Krishnagar, Obejmowała Asam, Bhutan i Manipur. Jej obszar

zamieszkiwało ok. 5 min ludzi. Byli to wyznawcy hinduizmu, bud­

dyzmu, islamu i religii tradycyjnych. Liczba chrześcijan wynosiła

wówczas około 6500 osób, w tym tylko 351 katolików. Trzeba jed­

nak zaznaczyć, że protestanci, głównie metodyści, rozpoczęli na

tym obszarze systematyczną pracę misyjną 50 lat wcześniej.

Dziś możemy podziwiać odwagę, ducha przedsiębiorczości, wia­

rę i zapał apostolski założyciela salwatorianów z jednej strony, a z

drugiej strony wielkie zaufanie okazane młodemu zgromadzeniu

przez Kongregację Rozkrzewiania Wiary, która odważyła się po­

wierzyć mu tak rozległą i „najtrudniejszą misję” w Indiach.

W zgromadzeniu zapanowała ogromna radość. Założyciel nie­

zwłocznie wyznaczył pierwszych misjonarzy. Zaszczyt ten przy­

padł w udziale księżom: Otto Hopfenmiil 1 erowi i Angelusowi

Munzloherowi oraz braciom: Józefowi Bachle i Marianowi Schum-

mowi. Dnia 17 stycznia 1890 r. założyciel wręczył im krzyże mi­

syjne. W dwa dni później wyruszyli w drogę do Szilong. Po 37

dniach przez Brindisi, Port Suez, Bombaj i Kalkutę dotarli szczę­

śliwie do celu. W iten sposób dnia 27 lutego 1890 r. prefektura apo­

stolska Asam stała się faktem nie tylko na papierze, ale i w rze­

czywistości. 5

4 Por. C. B e c k e r , H istory of the Catholic Missions in N ortheast India (1890— 1915), Shillong 1Э80, s. 2—5.

5 Zoto. J. B e d n a r z SDS—J. S z p i l k a SDS, Praca m isyjn a salw a­ to ria n ó w polskich, w: A. K i e ł b a s a SDS (red.), Salw atorianie w Pol­ sce 1900—1975, Rzym—Kraków 1975, s. 399.

{ 5 ] P O C Z Ą T E K M IS J I W А З А М

193

II. TRUDNE POCZĄTKI MISJI KATOLICKIEJ (1890—1905)

a. Stan w dniu przybycia misjonarzy sałwatoriańskich

Na obszarze Asam w lutym 1890 r. istniały tylko dwie stacje

misyjne: jedn-a w Gauhati, w dolinie Brahmaputry i druga w

Bondashill (zwanym też Silchar), w dolinie Surmy. Jednakże je­

dynie w Gauhaiti przebywał na stałe przynajmniej jeden misjo­

narz. W lutym 1890 r. był nim ks. J. Broy. Natomiast stacja w

Bondashill obsługiwana prizez misjonarzy Sw. Krzyża nie miała

wówczas stałej obsady.

Ks. J. Broy uważał, że nowi misjonarze osiedlą się w Gauhati.

Stacja bowiem była dostatecznie duża, składała się z domu mi­

syjnego dla 6 misjoinarzy a kaplicy mogącej z łatwością pomieścić

32 katolików żyjących w miasteczku i jego najbliższej okolicy.

Gauhati było też dobrym punktem wyjściowym do odwiedzin ka­

tolików żyjących w rozproszeniu po plantacjach herbaty w do­

linie Brahmaputry. Ks. J. Broy raz w roku przybywał także do

Szilong. Zbudował tam dwuizbowy domek. W Szilong było wów­

czas ok. 20 katolików, przeważnie Europejczyków lub Euroazja-

tów.

Pierwsi misjonarze salwatoriańscy spełniając życzenie Kongre­

gacji Rozkrzewiania Wiary wybrali Szilong, stolicę prowincji Asam,

na siedzibę przyszłej prefektury Asam. Taka decyzja pociągnęła

za sobą konieczność znoszenia przez jakiś czas wielu niewygód

wynikających z ciasnoty pomieszczeń i zmuszała do szybkiej re­

alizacji planów rozbudowy stacji. Misjonarze liczyli na wsparcie

dobrodziejów pozyskanych przed odjazdem z Europy.

Tymczasem zabrali się do jej uporządkowania i odnowienia nie

czekając aż wpłyną pierwsze ofiary na planowaną rozbudowę.

Prawie wszystkie prace wykonywali osobiście co wzbudziło duże

zdumienie i zainteresowanie wśród rodzimych mieszkańców, któ­

rzy po raz pierwszy widzieli białych przybyszów pracujących fi­

zycznie wokół własnego domu.

ib. Misyjne duszpasterstwo

Od pierwszych dni pobytu w Asam główny wysiłek i większość

czasu misjonarze poświęcali na właściwą pracę misyjną — głosze­

nie Ewangelii. Aby to było możliwe bez konieczności uciekania się

do pomocy tłumaczy, z zapałem zabrali się do nauki języków lo­

kalnych: khasi i bengali oraz pogłębiania znajomości angielskiego.

Ksiądz Otto Hopfenmuller uczył się z taką gorliwością, że już po

kilku tygodniach zdołał przetłumaczyć na język khasi „Ojcze nasz”.

1 9 4 J U L IA N B E D N A R Z { 6 ]

„Zdrowaś Maryjo” i zaczął opracowywać katechizm i krótką hi­

storię biblijną. Misjonarze dokładali wszelkich starań, aby co

niedzielę gromadzić na Mszę św. wszystkich katolików. Nie było

to początkowo łatwe ze względu na niesystematyczność posługi

duszpasterskiej w poprzednim okresie i zły przykład wielu Euro­

pejczyków.

Niestety ciężka praca fizyczna i umysłowa oraz morderczy kli­

mat spowodowały chorobę i śmierć dwóch misjonarzy już po 6

miesiącach pobytu w Asam. Dnia 20 sierpnia zmarł ks. Otto Hop-

fenm ulłer6 a 30 sierpnia brat Marian Schumm. Dla misji, mło­

dego zgromadzenia i jego założyciela był to ciężki i bolesny ciios.

Mimo dotkliwego braku personelu zdołano już we wrześniu

1890 roku wysłać do Asam drugą grupę misjonarzy: 3 księży i 1

brata. W latach następnych regularnie będą przybywać następni.

Dzięki ich ofiarnej pracy misja mogła się rozwinąć i wydać ocze­

kiwane owoce. Na miejsce przedwcześnie zmarłego ks. Otto, pier­

wszego przełożonego misji, ojciec założyciel wyznaczył ks. Ange-

lusa Munzlohera. Kierował on pracą misyjną do końca 1905 r.

będąc równocześnie administratorem apostolskim.

W pierwszym okresie, od 1890 do 1897, zdołano założyć sieć

stacji głównych: Szilong (1890), Raliang (1892), Shella (1893), Cze-

rapuńdżi (1897) i przejąć dwie już wcześniej istniejące: Gauhati

(1870) i Bondashilł (1800). Liczba stacji drugorzędnych wzros’a stop­

niowo do ok. 30. Zbudowano lub gruntownie zmodernizowano 6

kościołów i 1 kaplicę. Można ze zdziwieniem zapytać dlaczego

tylko 6 w porównaniu do liczby stacji misyjnych. Wynikało to nie

tylko z braku pieniędzy na zakup materiałów i opłacenie robot­

ników. Przyczyna podstawowa leżała w fakcie rozproszenia ka­

tolików i powierzenia każdemu misjonarzowi bardzo rozległych te­

renów. W praktyce misjonarze byli przez większą część roku

w drodze. Wędrowali w górach po wioskach, a w dolinach po

plantacjach herbaty w poszukiwaniu katolików, którzy też bardzo

■często zmieniali miejsce pobytu w zależności od tego gdzie znajdo­

wali pracę. Gdy w jakimś miejscu była większa grupa katolików,

tam zakładano punkty duszpasterskie, które potem regularnie od­

wiedzano. Niestety z powodu rozległości obszaru takie odwiedziny

nie mogły być częste. Dodatkowo utrudniały je, zwłaszcza w okre­

sie monsunu morskiego, tropikalne deszcze. Sam kontakt misjo­

narza z nowonawróconymi lub pragnącymi się nawrócić utrudnia­

8 Sylwetkę pierwszego misjonarza- salwatordańskSego przedstawił pier­

wszy ,prefekt apostolski Asam: C. Be c k e r ,

Aachen 1923.

1 7 ]

P O C Z Ą T E K M IS J I W A S A M _{1 9 5}

ły n ie ty lk o d u że o d leg ło ści, a le ta k że, a n a w e t p rzed e w sz y s tk im , -ogrom ne zr ó żn ic o w a n ie jęz y k ó w . Z te g o sa m eg o p o w o d u tak że i k a te c h iśc i m ie li o g ra n ic zo n e p o le d zia ła ln o śc i, a ic h w y k s z ta ł­ ce n ie n ie b y ło p rzecież ła tw e.

Od sa m eg o p oczątk u m isjo n a r ze sta ra li s ię p r z y b liż y ć m ie sz k a ń ­ com A sam S ło w o B o że za ró w n o p rzez b ezp o śr ed n ie p rze p o w ia d a ­ n ie ż y w y m sło w e m jak i p rzy p om ocy sło w a p isa n e g o . W zn a cz­ n y ch n a k ła d a ch d ru k ow an o k a te ch izm y , śp ie w n ik i, m o d lite w n ik i h isto r ię b ib lijn ą .

W 1891 r. d o p ra cy m isy jn e j w łą c z y ły się sio s tr y sa lw a to ria n k i. D zię k i ich w sp ó łp r a c y u d a ło się za ło ży ć sz e r e g szk ół, sie r o c iń ­ ców , d om ów dla sta rc ó w (zw łaszcza w d ó w ), sz p ita lik ó w i a p te k . W ielk a g o r liw o ść i zap ał a p o sto lsk i p r z y c z y n ia ły się do sta łe g o w zr o stu n a w ró ceń . N a p oczątk u 1897 r. liczb a k a to lik ó w w y n o siła już ok. 1300 o s ó b .7

N ie s te ty w iec zo r em 12 cz erw ca 1897 r. w c ią g u p aru m in u t tr z ę sie n ie ziem i zn isz cz y ło m a te r ia ln y d orob ek 7 p ie r w sz y c h lat. L e g ły w g ru zach w sz y s tk ie sta c je m isy jn e i k o ścio ły . Z n iszczen iu u le g ły łk a n e m o sty i w ie le o d c in k ó w dróg. N a sz cz ęśc ie w sz y s c y m isjo n a rze p rz e ż y li k a ta stro fę. Z pom ocą p ara fia n p r ó b o w a li r a ­ tow ać, co m ożn a b y ło jesz cz e u ra to w a ć. P o o sz a co w a n iu szkód za częli u k ład ać p la n y o d b u d o w y .

c. O d b u d ow a i d a lszy rozw ój (1897— 1905)

A d m in istra to r ap ostolsk i, ks. A n g e lu s M iinzloh er, u d a ł się w p odróż do E u rop y, ab y p ozysk ać n o w y c h d ob rod ziejów . N ie p o­ z o s ta w a ły b ez ech a p ro śb y o w sp a r cie d zia ła ln o śc i m isy jn e j r e g u ­ la r n ie za m ieszcza n e w czasop ism ach w y d a w a n y c h p rzez zgro m a ­ d zen ie. D zię k i w zm ożon ej o fia rn o ści m isja sz y b k o p o d ź w ig n ę ła s ię z ru in . N o w e b u d y n k i w zn oszon o z d rzew a a k ry to b lach ą, e te r ­ n ite m lu b słom ą. B y ły o d p o r n e n a trz ę sie n ia ziem i, a le p o ja w ił s ię n o w y w r ó g — ter m ity . Ż ad ne d rzew o n ie m o g ło się o p rzeć ic h zęboim. C zęsto też w io se n n e c y k lo n y z r y w a ły d ach y.

M im o w sz y s tk ic h ty c h p rze ciw n o śc i p o w s ta ły w e w sp o m n ia n y m o k r e s ie 2 sta cje g łó w n e: S m ith (1898) i J o w a i (1902). L iczb a k a to ­ lik ó w rosła jed n ak bard zo p o w o li. W 1905 w y n o siła ok. 1800 osób.

T y m cza sem m isjo n a r ze p ra co w a li p on ad siły . O prócz z w y c z a j­ n ej tro sk i d u sz p a ster sk iej za b ie g a li w o k ó ł w y k sz ta łc e n ia k a te c h e ­ tó w i ro zb u d o w y sie ci sz k ó ł p o d sta w o w y c h , w k tó r y ch o n i b y li 7 Por. J. B e d n a r z , M issio n sta tig k e it d e r S a lv a to ria n e r in A ssa m , w : dz. cyt., s. 283—236.

196

n a u c zy ciela m i. N ie s te ty liczb a k a te c h e tó w p rzez la ta n ie zw ię k sza ła s ię o sc y lu ją c m ięd zy 10 a 20 osób . B rak k w a lifik o w a n e g o p erso n e­ lu u n ie m o ż liw ia ł rozw ój i p r a w id ło w e fu n k c jo n o w a n ie już za ło żo ­ n y c h szk ó ł i o śr o d k ó w d u szp a stersk ich .

W 1892 r. d e le g a t a p o sto lsk i w In d iach ab p W ła d y sła w Z a lesk i p is a ł do p refe k ta K o n g re g a cji R ozk rzc w ia n ia W iary, k a rd y n a ła M. L ed ó c h o w sk ie g o : „M isja w A sa m jesit n a jtru d n ie jsz a w In d iach n ie ty lk o ze w z g lę d u na sam ą p racę m isy jn ą , le cz ta k ż e ze w zg lę d u /na w a r u n k i ży c ia , k tó re w y m a g a ją o d m isjo n a r zy o fia r y i sa m o za ­ p a rcia ” 8.

N a jb a rd ziej d a w a ł s ię m isjo n a rzo m w e zn a k i b rak śr o d k ó w m a ­ ter ia ln y ch . B r a k o w a ło p rzed e w sz y s tk im p ie n ię d z y na o p ła c e n ie k a te c h istó w . M isjcn a rze m u sie li w ie le ce n n eg o cza su tracić na p i­ sa n ie lis tó w z aipelami o p om oc do d ob rod ziejów w E u rop ie. T ro­ p ik a ln y k lim a t i ch orob y p o d k o p y w a ły ich siły . D o rok u 1905 zm arło d a lszy c h 3 m isjo n a rzy . W ie lu nde m o g ło d łu g o p racow ać n a sta cja ch p o ło żo n y ch w d olin a ch B ra h m a p u try c z y S u rm y . In n i m u s ie li dla ra to w a n ia ży c ia p o w r ó cić do E u rop y. W sz y stk o to sp ra w ia ło , że w ła ś c iw ie n ig d y w e w sp o m n ia n y m o k r e sie liczba m isjo n a r zy n ie b y ła w y sta rcz a ją ca i ty lk o z n a jw y ż s z y m tru d em u d a w a ło s ię z a p ew n ić cią g ło ść p ra cy d u sz p a ste r sk ie j.9

G d y w 1904 r. S to lica A p o sto lsk a u d z ie liła sw o je j ap rob aty m ło d e m u zg ro m a d zen iu w y d a ją c „D ecretu m la u d is” sp e łn io n y zo ­ s ta ł w a ru n e k p o sta w io n y p rzez K o n g re g a cję R o zk rz ew ia n ia W iary

w 1889 r. o d n o śn ie za m ia n o w a n ia p r e fe k ta a p o sto lsk ie g o dla A sam P ie r w sz y m p r e fe k te m zo sta ł w sty c z n iu 1906 r. k s. K r zy sz to f B e ck er S D S . W d ziejach m isji w A sa m zaczął się n o w y rozdział.

III. ROZKWIT POD KIERUNKIEM PIERWSZEGO PREFEKTA (1906—1915)

a. W a żn ie jsz e e le m e n ty m e to d y m isy jn e j sa lw a to r ia n ó w K s. K . B e ck er b ard zo e n e r g ic z n ie z a b ra ł się do p racy. Jeszcze p rze d o d ja zd em z E u rop y p o zy sk a ł dla m isji n o w y c h d o b ro d zie­ jó w . P r z y b y w sz y do Sziilomg (17 m arca 1906 r.) sta ra n n ie za p o ­ zn a ł s ię ze sta n e m m isji i w o p a rciu o to ro zp o zn a n ie w te r e n ie u ło ż y ł d a lek o się żn e p la n y jej rozw oju .

8 Cytat za: C. B e c k e r , H istory of the Catholic Missions..., dz. cyt., s. PC). „The Assam Mission is the most difficult one in India, not only regarding the m ission wiotrk itself, but also the conditions of life for the m issionaries w hich require from them no sm all spirit of saardfdce and self-d en ial”.

№

N a p ier w szy m m ie jsc u p o sta w ił trosk ą o s t a ły d o p ły w n o w y c h m isjo n a r zy i ic h o d p o w ie d n ie w y k sz ta łc e n ie . Z jeg o in ic ja ty w y n o w o p r z y b y w a ją c y m u sie li n a jp ie r w u czy ć s ię języ k a a n g ie ls k ie g o w A n g lii, a p o p rzy b y ciu n a m ie jsc e u c z y li się z k o le i jed n e g o z 6 ję z y k ó w lo k a ln y c h w y b r a n y c h do g ło sz en ia E w a n g elii. W ty m o sta tn im p rzy p a d k u w y b ó r z a leż a ł od ob szaru, a lb o raczej o d sta cji m isy jn e j, d o k tó r ej n o w o p r z y b y ły o tr z y m y w a ł p rzy d zia ł. W 1912 r. liczb a m isjo n a r zy w y n o siła 18 osób (15 k s ię ż y i 3 b ra ci). P o z w o liło to o tw o r z y ć 2 d a lsze sta cje g łó w n e : D ib ru g a rh (1908) i N o n g b a h (1911). Z aś liczb a sta c ji d ru g o rzęd n y ch w zr o sła z 32 w rok u 1906 do 68 w 1914. S y ste m a ty c z n ie b u d o w a n o n o w e i rem o n ­ to w a n o istn ie ją c e k a p lic e oraz in n e b u d y n k i m isy jn e . W sa m y m zaś Szulong zb u d o w a n o d u ż y k o śció ł i o b sz e r n y dom m isy jn y . Z god n ie z ży c z e n ie m K o n g re g a cji R o żk rz ew ia n ia W iary m o g li w n im zb ierać się w sz y s c y m isjo n a rze n a d oroczne sp o tk a n ia i r e k o ­ lekcje.

P rz ed m io te m g o r liw y c h z a b ie g ó w i sta łe j tro sk i p r e fe k ta a p o sto l­ sk ieg o b y li k a te ch iści. D la ic h le p sz eg o w y k sz ta łc e n ia z a ło ż y ł on w 1907 r. sz k o łę (katechetyczną. K u rs tr w a ł zasad n iczo 1 rok. W p rogram ie b y ła rozszerzon a n a u k a r e lig ii oraz n a u k a cz y ta n ia i p i­ san ia. K o szt k u rsu oraz p ó źn iejszej p racy k a te c h istó w sp a d a ł na bainki p o szc ze g ó ln y c h m isjo n a r zy p r z y s y ła ją c y c h k a n d y d a tó w . M i­ m o sk ro m n y c h śro d k ó w b ę d ą c y c h do ic h d y sp o z y c ji u d ało s ię lic z ­ b ę k a te c h istó w sy ste m a ty c z n ie zw ię k sza ć . Za rząd ów k s. K . B e c k e ­ ra u le g ła o n a p o d w o je n iu o sią g a ją c w 1914 r. 46 osób . B ez ich o fia rn ej p ra cy n ie u d a ło b y się o sią g n ą ć ta k s z y b k ie g o ro z w o ju za ró w n o co d o licziby n o w y c h n a w r ó c e ń jak i sie c i szk ół, w k tó ­ ry ch d ź w ig a li g łó w n y cięża r n auczan ia.

S z k o ły szczeb la poidstaw ow ego i śr ed n ie g o ró w n ież b y ły p rzed ­ m io te m u siln y c h z a b ie g ó w p ie r w s z e g o p r e fe k ta a p o sto lsk ie g o . T ro­ sk a o w ła śc iw e b u d y n k i, odpow ie-dnie k w a lifik a c je p erso n e lu n a ­ u czającego, b u d o w ę in te r n a tó w u m o ż liw iła p o zy sk a n ie d otacji k o ­ lo n ia ln e g o rządu i n a d a n ie 9 sz k o ło m p ra w p a ń stw o w y c h . M y­ śla n o n ie t y ik o o szk o ła ch dla d z ie c i za m o żn y ch rod ziców : o sa d n i­ k ó w eu ro p ejsk ich i m ie jsc o w y c h n o ta b li, a le p rzed e w sz y stk im o sz k o ła c h dla d zieci m ie jsc o w y c h k a to lik ó w . N ie za p o m n ia n o o sie ro ta ch wznosiząc d la n ic h p rzy w ię k sz o śc i sta c ji g łó w n y c h s ie ­ rociń ce. W y h o w a n k o w ie o tr z y m y w a li w y k sz ta łc e n ie za w o d o w e w zało żo n y ch w ty m celu szk ołach rz em ie śln icz y ch . B racia zak on n i u cz y li p on ad to n o w o c ze sn e j u p r a w y ro li i o g ro d n ictw a , a sio str y p r o w a d z iły d la d zie w c zą t sz k o ły go sp o d a rstw a d o m o w eg o i p ie ­ lę g n ia r stw a .

198

w sz y stk im , k tó r zy z g ła sz a li s ię z prośb ą o pom oc. W r. 1906 d u ­ ż e su m y p rzezn aczon o n a p om oc d la g ło d u ją c y c h z p o w od u k a ta ­ str o fa ln e j su szy , k tóra n a w ie d z iła tą ozęść In dii. R eg u la r n ie zd arza­ ły s ię g ro ź n e ep id e m ie . T oteż tro sk a o ch o ry ch i le k a r stw a dla n ich sta n o w iła w a ż n y p u n k t d zia ła ln o śc i m isy jn e j. P rz o d o w a ły w n ie j sio s tr y sa lw a to r ia n k i. J e d e n z b ra ci za k o n n y c h , P o la k R u ­ f in M agiera, p ro w a d z ił a m b u la to riu m d e n ty sty c z n e . W ie lk ą u w a g ę p r z y w ią z y w a li m isjo n a rze do zo rg a n izo w a n ia w śró d p o w ierz o n y c h so b ie p a ra fia n sto w a rzy sze ń c h a r y ta ty w n y c h , a b y w te n sposób u czy ć p r ze zw y c ięż a n ia w p r a k ty c e p r z y z w y c z a je ń zw ią z a n y c h z p a n u ją c y m sy ste m e m k a sto w y m . N iesitety n ig d y n ie p rzy ch o d ziło to ła tw o .

W ielk ą r o lę w g ło sz e n iu S ło w a B o żeg o w y z n a c z y ł ks. K . B eck er sło w u d ru k o w a n e m u . P ie r w sz ą d ru k arn ię z a ło ż y ł w p r a w d z ie ks. G eb h ard A b e le w L ein tk ym sew jeszcze p rze d p r zy b y ciem d o A sam k s. B eck era . T en jed n a k że p rze n ió sł ją w 1907 r. do S z ilo n g , u n o ­ w o c z e śn ił i m ia n o w a ł d o ty c h c za so w eg o su p erio ra m isji, ks. A n g e - lu sa M im zioh era, jej d y rek to rem . D ru k o w a n o k a te c h iz m y , P ism o św ., ś p ie w n ik i i m o d lite w n ik i oraz d w a cza so p ism a w język ach lo k a ln y ch : „P rzew o d n ik k a to lic k i” i „R odzina c h rz eścija ń sk a ”. Z a­ m iesz cz a n o w n ic h a r ty k u ły a p o lo g ety cz n e i p o lem ic zn e o d p ierając a ta k i z e stro n y p ogan i p ro te sta n tó w (zw łaszcza m eto d y stó w ). N ie trzeb a też ch y b a d od aw ać, ż e w p r a k ty c e za k sią że cz k i i cz a so p i­ sm a n ie p o b iera n o ża d n y ch o p ła t z e w izględu n a u b ó stw o ro d zi­ m y c h m iesz k a ń c ó w . Z a w sz e jed n a k b y ły to d obrze w y d a n e p ie ­ n ią d ze, k tó re o w o c o w a ły u m o c n ie n ie m w w ie r z e , a n a w e t lic zn y m i na w r ócendam i.

W c ią g u 10 la t (od 1906 do 1915) liczb a k a to lik ó w p o tro iła się o sią g a ją c na w io sn ę 1915 r. 5176 osób . P o n a d to liczb a k a te c h u - m e n tó w w y n o siła w ty m cza sie ok. 1700 osób .

N ie b y ła to z a słu g a je d y n ie pierw sizego p r e fe k ta k s. K .B eckera, n a jw y b itn ie jsz e g o m isjon arza s a lw a to r ia ń sk ie g o w A sa m i p ra­ c u ją c y c h pod jeg o k ie r u n k ie m m isjo n a r zy i k a te c h istó w . W d użej m ie r z e su k c e sy m isjo n a r z y z a le ż a ły o d w sp a r cia d u c h o w eg o i m a ­ ter ia ln eg o , k tó r e o tr z y m y w a li ze str o n y zgrom ad zen ia i d ob ro­ d z ie jó w m isji. P o z y sk iw a n ie m ty c h o sta tn ic h za jm o w a ła s ię n ie t y lk o p rok ura w W elk e n r a ed t w B e lg ii, a le ta k ż e p o szc z e g ó ln e d om y i re d a k cje cz a so p ism sa lw a to r ia ń sk ic h grom ad ząc n a w e t n a j- skrom niejsize o fia r y n a d sy ła n e p rzez c z y t e ln ik ó w .10

W trosce o d a lszy ro zw ó j m isji k s. K . B e ck er za c zą ł w 1914 r o ­ k u o p r a c o w y w a ć iplany d a lszeg o u sp r a w n ie n ia p ro w a d zo n ej d zia­

P O C Z Ą T E K M IS JI W A S A M _{1 9 9}

ła ln o ści. Z am ierzał m ię d z y in n y m i p rzed ło ży ć w ła d zo m k o śc ie ln y m i za k o n n y m p la n p o d z ia łu o b szaru m is ji i za p ro sić do w sp ó łp r a c y in n e zgrom ad zen ia. N ie s te ty sta ło s ię in aczej. W y b u ch I w o jn y ś w ia to w e j p o ło ż y ł k r e s d zia ła ln o śc i sa lw a to r ia n ó w w A sam .

W Iip cu 1915 r. w s z y s c y m isjo n a r ze zo sta li in te r n o w a n i i w y ­ w ie z ie n i do o b ozu A h m ed n a g a r k o ło B om b aju . K się ż y z w o ln io n o

i o d esła n o do Eiuropy w 1916 r., n a to m ia st b racia zak on u i s io ­ s tr y p o zo sta li w In d iach d o k oń ca w o jn y .

W o k resie w o jn y jezu ici b e lg ijs c y z K a lk u ty o b sad zili g łó w n e sta c je m isy jn e i sta r a li się k o n ty n u o w a ć o p ie k ę d u szp astersk ą p rze­ b y w a ją c y c h w ic h o b ręb ie (katolików . W 1921 r. K o n g re g a cja R oz- k r z e w ie n ia W ia ry p o w ie r z y ła A sa m sa le z ja n o m a n g ielsk im , a lb o ­ w ie m rząd k o lo n ia ln y n ie w y r a z ił zg o d y n a p o w ró t sa lw a to ria n ó w do S zilo n g . W ro k p óźn iej n iek tó r zy iz n ic h w y je c h a li n a n o w e -pole m is y jn e do S h a o w u w C hinach. 11

b. W k ła d P o lsk i w d zia ła ln o ść m isy jn ą w A sam

W śród m isjo n a r z y sa lw a to r ia ń sk ic h w A sa m b y li ta k ż e Ś lą z a ­ cy: 4 k się ż y i 1 brat. T ru d n o jest w y o d r ę b n ić ich w k ła d w d zieło m isy jn e w A sam , p r a c o w a li b o w iem n a r ó ż n y c h p la c ó w k a c h i w różn ym czasie. K s. Jan G ru ch ot z C h orzow a od 1890 do 1898 (zm arł w A sam ); k s. W a le n ty K a r tte od 1892 do 1894 (zm arł w A sam ); ks. M arek Dom brow skd o d 1895 do 1904 i ks. A n to n i K a - p ic k i od 1891 do 1892 (obaj w r ó c ili do E u rop y). B ra t R u fin M a­ g ie ra z m ie jsc o w o śc i P ry d e k k o ło P sz c z y n y p ra co w a ł w A sam od 1908 r. do 1915. Z w o ln io n y z ob ozu dla in te r n o w a n y c h m isjo ­ n a r z y w ró c ił do P o lsk i w 1920 roku. Z m arł w K r a k o w ie w 1945 r. W A sa m b y ł d en ty stą , o g ro d n ik iem i k ie r o w a ł dużą farm ą, p rzy k tó rej b y ła sz k o ła rolnicza. D o śm ierci p ragn ął p o w ró cić d o p ra cy m isy jn e j. J e g o z a p a ł m is y jn y i w sp o m n ie n ia b u d z iły ducha m i­ s y jn e g o w śró d m ło d y c h p o k o le ń u tw o rz o n e j w 1927 r. p ro w in cji p o lsk iej s a lw a t o r ia n ó w .12

ZAKOŃCZENIE

D ziś, p ra w ie 100 la t p o ro zp oczęciu d zia ła ln o śc i m isy jn e j w A sam , K o śc ió ł k a to lic k i m o że z d u m ą o ce n ia ć o sią g n ię c ia m in io

-11 Bardzio szczegółowo ten .ostatni „rozdział” sałwatomańskiej m isji w A sem opisuje ks. K. Becker w swojej pracy. Por. C. B e c k e r , H istory of the Catholic M issions in N orth east India (1890— 1915), dz. cyt., s. 342—399.

200 J U L IA N B E D N A R Z _[12]

n y c h la t. B e zp o śre d n i n a stę p c y sa lw a to r ia n ó w w ie lo k r o tn ie w y r a ­ ż a li u z n a n ie dla ich p io n ie r sk ie g o tru d u p o ło żen ia fu n d a m en tó w p o d p r z y s z ły rozw ój K o ścio ła w tej c z ę śc i I n d i i .13 M im o p rzejścio ­ w y c h za h a m o w a ń d aje się z a o b se rw o w a ć c ią g ły rozw ój, k tó reg o w a ż n y m eta p em b y ła p a p ie sk a p ielg r zy m k a w lu ty m 1986 rok u z e sta c ją w S zilo n g . W ok ół p a p ie ża n a p o la ch g o lfo w y c h zgro­ m a d z iło się ok. 50 ty s. w ie r n y c h ze sw o im i b isk u p am i, k a p ła n a m i i m isjo n a rza m i z 8 d iecezji, na k tó r e d ziś d z ie li sdę ob szar u tw o ­ rzon ej w 1889 r. p r e fe k tu r y w A sam . **

D alsza h isto ria ‘d zia ła ln o ści m isy jn e j w id zia n a p od k ą te m roz­ w o ju a d m in istra c ji k o śc ie ln e j p rze d sta w ia się, w sk ró cie, n a stę p u ­ jąco: 1934 — u tw o r z e n ie d ie c e z ji S z ilo n g -G a u h a t i15; 1951 — D i- b ru garh 16; 1952 — S ilch a r (H a flo n g )17; 1964 — T ezp u r ls; 1969 —

M a g iera R u fin 1876— 1945, w: K się g a zm a rły c h sa lw a to ria n ó w p o lsk ich 1900—1975, Rzym—iRraków 1975, s. 82—В5.

13 Por. H u b e r t D ’R o s a r i o SDB, In tro d u ctio n , w: C. B e c k e r SDS, H isto ry of th e C ath olic M issions..., dz. cyt., s. (X); J. T h e k k e - d a t h u SDB, M issio n a ry M eth o d of th e S a lv a to ria n s, „Indian Misstiio- logiical R eview ” vol. 6 (1984) nr 1, s. 50—58.

14 Brak jeszcze wyczerpującego opracowania historii m isji salezjanów w Asam. W iele inform acji m ożna jednak znaleźć w artykułach: S. К a- r o t e m p r e l SDB, S a lesia n C o n trib u tio n to E v a n g elisa tio n in N o rth ea st In dia: an e v a lu a tio n , „Indian Missiolotgical R eview ” vol. 6 (1984)

nr

nr

15 Obecnie powierzchnia jej wynosi: 17463 kim2; zam ieszkuje ją oik. 2.5 m in ludzi; liczy *73®&2 katolików w 28 parafiach; pracuje w n iej 25 kapłanów diecezjalnych, 90 kapłanów zakonnych, 283 zakonników i 365 sióstr; posiada 31 sem inarzystów; prowadzi 890 szkół, 191 zakła­ dów dobroczynnych; w 1986 udzielono 10707 rhnzitów. Por. A n n u ario P o n tific io p e r 1’anno 1987, Gittà d el Vaticano 1987, s. &7Ю,

19 Obecnie powierzchnia jej w ynosi 47347 km2; izamieszkuje ją iok. 5 m in ludzi; liczy 725:16 katolików w 26 parafia-ch; pracuje w niej 27 kapłanów diecezjalnych, 27 kapłanów zakonnych, 315 zakonników i 135 sióstr; posiada 3il sem inarzystów; prowadzi 47 szkół, 25 zakładów do­ broczynnych; w 1987 udaieloino 3265 chrztów. Por. A n n u ario P o n tificio 1987, s. 181.

17 Obecnie jej powierzchnia wymosii: 41746 km 2; zam ieszkuje ją юк. 4,3 m in ludzi; liczy 17693 katolików w 11 parafiach; pracuje w niej 11 kapłanów diecezjalnych, 13 kapłanów izakonmyeh, 27 zakonników i 102 siostry; posiada 16 sem inarzystów; prowadzi 312 szkoły, 30 zakładów do­ broczynnych; w 1987 r. udzielono 731 chrztów. Por. A n n u ario P o n tificio 1987, s. 574.

18 O b e c n ie je j p o w ie r z c h n ia w y n o s i: liffiiSSO k m 2; z a m ie s z k u je ją o k .

7.5 m in ludzi; liczy 124 tys. katolików w 38 parafiach; pracuje w niej 44 kapłanów diecezjalnych, 20 kapłanów zakonnych, 23 Eakonników i 127 sióstr; posiada 33 seminarzystów; prowadzi 72 szkoły, 3:1 zakładów do­

{13]

d iecezja S zilo n g -G a u h a ti zo sta ła p o d n iesio n a do ra n g i m etro p o lii z su fr a g a n ia m i: D ib ru garh , S ilch a r i Tezpur; 1972 — u tw o r z e n ie d ie c e z ji K oh im a -Im p h a l; 1973 — T u r a 10; 1980 — K o h im a 20 i I m p h a l21; 1983 — D lp h u 22.

Od 1987 r. w sz y s tk ie d iec ez je p osiad ają ro d zim y ch b isk u p ó w ord y n a riu szy , a iznaczna część d u c h o w ie ń stw a to rod zim i k a p ła n i, za k o n n ic y i sio str y za k o n n e. T rzeba jed n a k dodać, że w ię k sz o ść z n ich p och od zi ze sta n u Keirala w p o łu d n io w y c h India-ch. R ó w ­ n ież p ro ce n t m isjo n a r zy za g r a n icz n y c h w cią ż jeszcze je st zn a czą ­ c y 23.

J u lia n B e d n a r z

broczynnych; w 1984 udzielano olk. 5 ty.s. chrztów. Por. A n n u ario P o n - tific io 1987, s. 612.

19 Obecnie jej powierzchnia wynosi: 11463 km2; zam ieszkuje ją ®k. 1,2 min ludzi; liczy 96185 katolików w 17 parafiach; pracuje w niej 19 kapłanów diecezjalnych, 19 kapłanów zakonnych, 29 zakonników .i 89 sióstr; posiada 19 sem inarzystów; prowadzi 182 szkoły, 170 zakładów dobroczynnych; w 1,987 udzielono 6450 chrztów. Par. A n n u ario P o n tifi- cio 1987, s. 635.

20 Obecnie jej powierzchnia w ynosi: 16487 km 2; zam ieszkuje ją ok. 0,8 min ludzi; liczy 29126 katolików w 24 parafiach; -pracuje w niej 18 kapłanów diecezjalnych, 40 kapłanów zakonnych, 118 zakonników i 1,34 siostry; posiada 31 sem inarzystów; prowadzi 90 szkół, 17 zakładów dobroczynnych; w 1987 udzielono 1958 chrztów. Por. A n n u ario P o n tificio 1987, s. 301—302.

21 Obecnie jej powierzchnia wynosi: 22356 km 2; zam ieszkuje ją ok. 1,6 min ludizi; liczy 44300 katolików w 25 parafiach; pracuje w niej 26 kapłanów diecezjalnych, 27 kapłanów zakonnych, 34 zakonników i 109 sióstr; posiada 22 sem inarzystów; prowadzi 76 szkół, 43 zakłady dobro­ czynne; w 1987 udzielono 4300 chrztów. Por. A n n u ario P o n tificio 1987, s. 259.

23 Jej powierzchnia wynosi: 15222 km2; zam ieszkuje ją ok. 0,7 m in ludzi; .Mozy 18275 katolików w 11 parafiach; pracuje w niej 8 kapłanów diecezjiadnych, 9 zakonnych, 15 zakonników ii 31 sióstr; posiada 9 sem ina­ rzystów; prowadzi 62 szkoły i 24 zakłady dobroczynne; w 1987 udzielono 1221 chrztów. ,Por. A n n u a rio P o n tificio 1987, s. 183.

28 Łącznie metropolia Sz:’ong-G auhati z sufraganiami: Dibruearh. D i- phu, Imphal, Kohima, Silchar, Tezpur (obejmuje także terytorium Bhu­ tanu) i Tura posiada (powierzchnię 303774 km2; zam ieszkuje ją ak. 23 m in ludzii; liczy 57986 katolików w 180 parafiach; pracuje w nich 178 kapłanów diecezjalnych, 245 kapłanów zakonnych, 564 zakonników i 1092 siostry; posiada 192 seminarzystów; prowadzi się 1451 szkół, 531 zakładów dobroczynnych; udzielono w 1,987 r. ok. 33530 chrztów. (Na podstaw ie danych zaczerpniętych z A n n u ario P o n tificio 1987, Città del Vaticano 1I9®7. s. IM, 18®, 2?», 3.CI1 — fïTi, 5 « , 5714. 5C0. 60j.) Por. także David B. B a r r e t t (red.), W o rld C h ristia n E n cyclo p ed ia , Oxford U n i­ versity Press 1.982, s. 370—381 (India).