Mieszkania. Województwo śląskie

y \2 0 0 2

ili

D STATYSTYCZNY

' KATOWICACH

hĄT‘ r

N A R O D Ö W

SPIS POWSZECHNY LUDNOŚCI I MIESZKAŃ

. ■ • ' ■ :

POWSZECHNY SPIS ROLNY

MIESZKANIA

WOJEWÓDZTWO ŚLĄSKIE

Katowice 2003

O B JA Ś N IE N IA Z N A K Ó W UM O W N YC H

Kreska (-) - zjawisko nie wystąpiło

zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5 Zero (0)

(0,0) Kropka (.) Znak X

„W tym"

#

zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05

zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych wypełnienie pozycji jest niemożliwa lub niecelowe

oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy

oznacza, że dane nie mogą być publikowane ze względu na konieczność zachowania tajemnicy statystycznej w rozumieniu ustawy o statystyce publicznej

W A ŻN IE JS Z E S K R Ó TY

tys. = ■ tysiąc PSR - Powszechny Spis Rolny

min = milion gm. = gmina

szt sztuka m. = miasto

m = metr w. ⁼ wieś

m2 = metr kwadratowy cd. = ciąg dalszy

kg = ■kilogram dok. dokończenie

co centralne ogrzewanie itp. = i tym podobne

m.in. — między innymi np. na przykład

NTS Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych

. tzn.

tj.

to znaczy to jest NSP = Narodowy Spis Powszechny

Przy publikowaniu danych US prosimy o podanie źródła

I ß

KATOWICE

URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH

NARODOWY SPIS POWSZECHNY LUDNOŚCI I MIESZKAŃ

POWSZECHNY SPIS ROLNY

2002

mR @

NARODOWY SPIS

„POW SZECHNY/

MIESZKANIA WOJEWÓDZTWO

ŚLĄSKIE

I S B N 8 3 - 8 8 1 0 2 - 4 2 - 7

Katowice, październik 2003

ZESPÓŁ REDAKCYJNY URZĘDU STATYSTYCZNEGO W KATOWICACH

PRZEWODNICZĄCY Wiesław Wiatrak

CZŁONKOWIE

Małgorzata Góralczyk, Alina Janczyk, Elżbieta Knoska, Anna Koziej, Wiesława Nowak, Maria Sokołowska, Jolanta Sota, Beata Walaszek, Helena Zatońska, Andrzej Marks (sekretarz)

O pracowanie publikacji:

pod kierunkiem:

URZĄD STATYSTYCZNY W KATOW ICACH

WIESŁAWA WIATRAKA - Dyrektora Urzędu

Redakcja merytoryczna: DOROTA DONIEC, MAŁGORZATA GÓRALCZYK, ZOFIA GUSTAK, WIESŁAWA NOWAK, BEATA WALASZEK

Autorzy opracowania: JAN FRYC, ZOFIA GUSTAK, HALINA MORGA

Opracowanie tablic: BARBARA BRODA, MARIA KŁOSUŃ, AGNIESZKA MATYS, KRYSTYNA MENDRELA, BARBARA MILLER, GRAŻYNA ŻYŁA

Skład komputerowy oraz graficzne wykonanie map

i wykresów: AGNIESZKA KAIM, ANDRZEJ MARKS, BOŻENA SKALSKA, DANIELA ZIĘTEK

Projekt okładki:

Druk i oprawa:

(pYsrt

£

SYLWESTER JABŁOŃSKI

URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH 40-158 KATOWICE, UL. OWOCOWA 3, WYDZIAŁ ADMINISTRACYJNY

Nakład: 200 egz. Papier offsetowy, 80 g. Format A4 Oddano do druku: październik 2003

Zam. 62 / 2003

Szanowni Państwo !

Publikacja prezentuje informacje dotyczące zamieszkanych i niezamieszkanych zasobów mieszkaniowych w województwie śląskim w oparciu o dane uzyskane w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2002 r.

W publikacji przedstawiono informacje o stanie liczbowym zasobów mieszkaniowych, z uwzględnieniem liczby izb i powierzchni użytkowej mieszkania, wyposażenia w instalacje techniczno- sanitarne w korelacji z informacjami o podmiotach będących właścicielami mieszkań, oraz o okresie budowy budynków, w których znajdują się mieszkania.

Dane o mieszkaniach zamieszkanych stale zostały rozszerzone o informacje dotyczące ich zaludnienia, mierzonego przeciętną liczbą osób przypadającą na 1 mieszkanie, na 1 izbę i na 1 pokój oraz przeciętną powierzchnią użytkową przypadającą na 1 osobę. Ponadto zamieszczono informacje dotyczące liczby i typu gospodarstw domowych zamieszkujących w mieszkaniach.

W publikacji zawarte są uwagi ogólne, metodyczne, techniczne i analityczne ilustrowane wykresami oraz część tabelaryczna. W uwagach metodycznych omówiono podstawowe zasady, definicje i pojęcia, które obowiązywały w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2002 r.

Tym, którzy współpracowali w przygotowaniu i przeprowadzeniu Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 na terenie województwa śląskiego serdecznie dziękuję.

Zastępca arza Spisowego

D ocznego

w Katowicach Wiesław Wiatrak

Katowice, październik 2003 r.

SPIS TREŚCI

Strona

Przedmowa ... 3

Spis ta b lic ... 4

Spis wykresów i m a p ... 8

Uwagi ogólne ... 9

Uwagi m etodyczne... 14

Uwagi techniczne ... 26

Uwagi analityczne ... 27

1. Stan i rozwój zasobów mieszkaniowych ... 27

2. Własność mieszkań ... 30

3. Wiek mieszkań ... 33

4. Wielkość mieszkań ... 34

5. Wyposażenie mieszkań w instalacje techniczno - sanitarne... 38

6. Zaludnienie mieszkań ... 40

7. Ludność zamieszkała w warunkach substandardowych ... 43

8. Mieszkania niezamieszkane ... 44

SPIS TABLIC

Tablica Strona

Ważniejsze dane o zasobach mieszkaniowych na podstawie spisów

(1988, 2 0 0 2 )...

48 Mieszkania według sposobu wykorzystania oraz podregionów i powiatów

w 2002 r... 2 49 Mieszkania zamieszkane i inne pomieszczenia oraz ludność faktycznie

zamieszkała według podregionów i powiatów w 2002 r... 3 53 Mieszkania zamieszkane stale oraz podstawowe wskaźniki warunków

mieszkaniowych według podregionów i powiatów w 2002 r... 4 57 Mieszkania według sposobu wykorzystania oraz rodzaju podmiotów

będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 5 63 Mieszkania zamieszkane oraz podstawowe wskaźniki warunków

mieszkaniowych według rodzaju podmiotów będących właścicielami

mieszkań w 2002 r... 6 64

4

SPIS TABLIC

Tablica Strona

Mieszkania zamieszkane według okresu budowy budynków oraz rodzaju

podmiotów będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 7 70 Mieszkania zamieszkane według liczby izb oraz okresu budowy budynków

w 2002 r... 8 88 Mieszkania zamieszkane według liczby izb oraz rodzaju podmiotów

będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 9 94 Mieszkania zamieszkane według liczby izb oraz sposobu wykorzystywania

pokoi w 2002 r... 10 100 Mieszkania zamieszkane według powierzchni użytkowej oraz okresu

budowy budynków w 2002 r... 11 102 Mieszkania zamieszkane według powierzchni użytkowej oraz rodzaju

podmiotów będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 12 108 Mieszkania zamieszkane według powierzchni użytkowej oraz sposobu

wykorzystywania w 2002 r... 13 114 Mieszkania zamieszkane według wyposażenia w wodociąg i ustęp

spłukiwany oraz okresu budowy budynków w 2002 r... 14 116 Mieszkania zamieszkane według wyposażenia w wodociąg i ustęp

spłukiwany oraz rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań

w 2002 r... 15 125 Mieszkania zamieszkane według wyposażenia w wodociąg i ustęp

spłukiwany oraz liczby izb w 2002 r... 16 134 Mieszkania zamieszkane bez wodociągu i ustępu spłukiwanego według

okresu budowy budynków w 2002 r... 17 137 Mieszkania zamieszkane bez wodociągu i ustępu spłukiwanego według

rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 18 146 Mieszkania zamieszkane według wyposażenia w łazienkę, ciepłą wodę

bieżącą i gaz oraz okresu budowy budynków w 2002 r... 19 155 Mieszkania zamieszkane według wyposażenia w łazienkę, ciepłą wodę

bieżącą i gaz oraz rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań

w 2002 r... 20 164 Mieszkania zamieszkane według wyposażenia w łazienkę, ciepłą wodę

bieżącą i gaz oraz liczby izb w 2002 r... 21 173 Mieszkania zamieszkane według sposobu ogrzewania oraz okresu budowy

budynków w 2002 r... 22 176 Mieszkania zamieszkane według sposobu ogrzewania oraz rodzaju

podmiotów będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 23 188 Mieszkania zamieszkane według sposobu ogrzewania oraz liczby izb

w 2002 r... 24 203

5

SPIS TABLIC

Tablica Strona

Mieszkania zamieszkane ogrzewane indywidualnie i powierzchnia użytkowa według rodzaju stosowanego paliwa lub energii oraz rodzaju

podmiotów będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 25 209 Mieszkania zamieszkane stale ogrzewane indywidualnie i powierzchnia

użytkowa według rodzaju stosowanego paliwa lub energii oraz rodzaju

podmiotów będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 26 218 Mieszkania zamieszkane według stopnia wyposażenia w instalacje oraz

okresu budowy budynków w 2002 r... 27 227 Mieszkania zamieszkane według stopnia wyposażenia w instalacje oraz

rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 28 239 Mieszkania zamieszkane według stopnia wyposażenia w instalacje oraz

liczby izb w 2002 r... 29 254 Mieszkania zamieszkane stale według liczby osób oraz liczby izb i pokoi

w 2002 r... 30 260 Mieszkania zamieszkane stale według liczby osób oraz powierzchni

użytkowej w 2002 r... 31 263 Mieszkania zamieszkane stale według liczby pokoi i rodzaju pomieszczeń

kuchennych oraz samodzielności zamieszkiwania gospodarstw domowych

w 2002 r... 32 265 Mieszkania zamieszkane stale według liczby osób na 1 izbę oraz okresu

budowy budynków w 2002 r... 33 271 Mieszkania zamieszkane stale według liczby osób na 1 izbę oraz rodzaju

podmiotów będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 34 277 Mieszkania zamieszkane stale według liczby osób na 1 izbę oraz liczby izb

w 2002 r... 35 283 Mieszkania zamieszkane stale według powierzchni użytkowej na 1 osobę

oraz okresu budowy budynków w 2002 r... 36 286 Mieszkania zamieszkane stale według powierzchni użytkowej na 1 osobę

oraz rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 37 292 Mieszkania zamieszkane stale według liczby osób na 1 pokój oraz rodzaju

podmiotów będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 38 298 Mieszkania zamieszkane stale według liczby osób na 1 pokój oraz liczby

pokoi w 2002 r... 39 304 Mieszkania zamieszkane stale według stopnia wyposażenia w instalacje

oraz liczby osób na 1 pokój w 2002 r... 40 307 Mieszkania zamieszkane stale według liczby izb oraz liczby i typu

gospodarstw domowych w 2002 r... 41 310 Mieszkania zamieszkane stale według liczby gospodarstw domowych

i powierzchni użytkowej w 2002 r... 42 313

6

SPIS TABLIC

Tablica Strona

Mieszkania zamieszkane stale o warunkach substandard owych według

rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 43 319 Obiekty zbiorowego zakwaterowania według rodzaju w 2002 r... 44 322 Mieszkania niezamieszkane według przeznaczenia i okresu budowy

budynków w 2002 r... 45 323 Mieszkania niezamieszkane według przeznaczenia i rodzaju podmiotów

będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 46 326 Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do stałego zamieszkania

według liczby izb oraz okresu budowy budynków w 2002 r... 47 329 Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do stałego zamieszkania

według liczby izb oraz rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań

w 2002 r... 48 332 Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do stałego zamieszkania

według powierzchni użytkowej oraz okresu budowy budynków w 2002 r. 49 334 Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do stałego zamieszkania

według powierzchni użytkowej oraz rodzaju podmiotów będących

właścicielami mieszkań w 2002 r... 50 337 Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do stałego zamieszkania

według wyposażenia w wodociąg i ustęp spłukiwany oraz rodzaju

podmiotów będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 51 339 Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do stałego zamieszkania

według wyposażenia w łazienkę, gaz z sieci i centralne ogrzewanie oraz

rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań w 2002 r... 52 341 Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do zamieszkania według

przyczyn niezamieszkania, rodzaju podmiotów będących właścicielami

mieszkań, liczby izb oraz powierzchni użytkowej w 2002 r... 53 343 Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do zamieszkania według

przyczyn niezamieszkania oraz wyposażenia w instalacje w 2002 r... 54 346 Budynki mieszkalne niezamieszkane z mieszkaniami przeznaczonymi do

stałego zamieszkania według okresu budowy budynków oraz wyposażenia

w instalacje w 2002 r... 55 349

7

SPIS WYKRESÓW I MAP

Strona

Struktura mieszkań w podregionach w 2002 r... 27

Mieszkania (zamieszkane i niezamieszkane) na 1000 ludności według powiatów w 2002 r... 28

Mieszkania zamieszkane stale w 2002 r... 29

Mieszkania zamieszkane według rodzaju podmiotów będących ich właścicielami w 2002 r... 30

Mieszkania zamieszkane według okresu budowy budynku w 2002 r... 33

Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania według powiatów w 2002 r... 35

Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania według podregionów w 2002 r... 36

Mieszkania zamieszkane wyposażone w instalacje w % ogółu mieszkań zamieszkanych według podregionów w 2002 r... 39

Struktura zaludnienia mieszkań w 2002 r... 41

Struktura mieszkań o warunkach substandardowych według rodzaju podmiotów będących ich właścicielami w 2002 r... 43

Struktura mieszkań niezamieszkanych według przeznaczenia w 2002 r... 45

Struktura mieszkań niezamieszkanych przeznaczonych do stałego zamieszkania według przyczyn niezamieszkania w 2002 r... 45

Struktura mieszkań niezamieszkanych przeznaczonych do stałego zamieszkania według rodzaju podmiotów będących ich właścicielami w 2002 r... 46

Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do stałego zamieszkania według okresu budowy budynku w 2002 r... 47

I

8

UWAGI OGÓLNE

Dane zawarte w niniejszej publikacji opracowano na podstawie wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań (NSP) 2002.

Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań (NSP) 2002 oraz Powszechny Spis Rolny (PSR) 2002 zostały przeprowadzone na terenie całego kraju w dniach od 21 maja do 8 czerwca 2002 r. (według stanu w dniu 20 maja 2002 r. godz. 24.00) zgodnie z n/w ustawami podjętymi przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej:

■ z dnia 2 grudnia 1999 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2001 r.

(Dz. U. z 2000 r. Nr 1, poz. 1) z późniejszą zmianą (Dz. U. z 2000 r. Nr 93, poz. 1026),

■ z dnia 9 września 2000 r. o powszechnym spisie rolnym w 2002 r. (Dz. U. z 2000 r. Nr 99, poz. 1072),

■ z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 1995 r. Nr 88, poz. 439) z późniejszymi zmianami.

W powyższych aktach prawnych określono termin i zakres tematyczny spisów, zasady organizacji i realizacji prac spisowych, zobowiązanie ludności do udzielania informacji oraz sposób ich zebrania.

Zgodnie z ustawą z dnia 2 grudnia 1999 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2002 r. (Dz. U. z 2000 r. Nr 1, poz. 1 i Nr 93, poz. 1026) i Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 22 maja 2002 r. w sprawie wylosowanych obwodów objętych spisem kontrolnym (Dz. U. Nr 66, poz. 597) po zakończeniu Powszechnego Spisu Rolnego i Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań przeprowadzono w dniach od 17 do 25 czerwca 2002 r. spis kontrolny w wylosowanych obwodach spisowych.

Podstawowe cele Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 r. były następujące:

■ zapewnienie podstawowej bazy informacyjnej o stanie i strukturze społeczno- demograficznej ludności, gospodarstw domowych i rodzin oraz informacji o mieszkaniach i warunkach mieszkaniowych, koniecznej do realizacji krajowej, regionalnej i lokalnej polityki społecznej i gospodarczej,

■ dostarczenie informacji niezbędnych do finalizowania procesów stowarzyszeniowych z Unią Europejską (UE), jak i zapewnienie podstaw informacyjnych w pierwszych latach członkostwa zgodnie z wymogami UE oraz wykonanie zobowiązań Polski w zakresie dostarczenia informacji dla potrzeb organizacji międzynarodowych takich jak np.

Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ), Organizacja Narodów Zjednoczonych do

9

Spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Biuro Statystyczne Wspólnoty Europejskiej (EUROSTAT),

■ budowa i aktualizacja statystycznych operatów losowania prób do różnotematycznych badań reprezentacyjnych (budynki, mieszkania).

Dane za 1988 r. zostały przeliczone (w podstawowym zakresie) według obowiązującego od 1 1 1999 r. podziału administracyjnego kraju.

Narodowym Spisem Ludności i Mieszkań 2002 r. objęto:

■ osoby stale zamieszkałe na obszarze Polski, bez względu na fakt czy osoby te przebywały w kraju w czasie spisu, czy też były za granicą oraz osoby przebywające czasowo, jak również osoby nie mające miejsca zamieszkania,

■ budynki i mieszkania, zamieszkane pomieszczenia nie będące mieszkaniami oraz zamieszkane obiekty zbiorowego zakwaterowania.

Narodowym Spisem Ludności i Mieszkań 2002 r. nie objęto mieszkań, budynków, obiektów i pomieszczeń będących własnością przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych.

W ramach Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 zostały przeprowadzone dodatkowe badania:

■ migracje długookresowe,

■ dzietność kobiet.

W ramach procesu integracji statystyki polskiej ze standardami obowiązującymi w krajach Unii Europejskiej została wdrożona Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS), wprowadzona Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2000 r. (Dz. U. Nr 58, poz. 685). Została ona opracowana na podstawie obowiązującej w państwach członkowskich Unii Europejskiej Nomenclature o f Territorial Units for Statistics (NUTS), która ma zastosowanie przy zbieraniu, przetwarzaniu i udostępnianiu regionalnych danych statystycznych w krajach UE oraz służy do przeprowadzania porównań rozwoju społeczno-gospodarczego regionów i podejmowania działań w celu opracowania programów rozwoju regionalnego.

Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) jest oparta na trójstopniowym podziale administracyjnym państwa, dzieli Polskę na terytorialne, hierarchicznie powiązane jednostki na pięciu poziomach, z czego trzy określono jako poziomy regionalne, a dwa jako poziomy lokalne:

10

P O Z IO M R E G IO N A L N Y P O Z IO M L O K A L N Y

Poziom 1 - obszar całego państwa Poziom 4 - powiaty (315 powiatów, 65 miast na prawach powiatu)

Poziom 2 - województwa (16) Poziom 5 - gminy (2489) Poziom 3 - podregiony (45)

Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) została zastosowana do prezentacji wyników spisu.

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 marca 2002 r. (Dz. U. Nr 34, poz. 311) zmieniającym rozporządzenie w sprawie wprowadzenia Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS), na poziomie NTS 3 dla województwa śląskiego ustalono następujące podregiony:

■ podregion częstochowski,

■ podregion bielsko-bialski,

■ podregion centralny śląski,

■ podregion rybnicko-jastrzębski.

Podregiony województwa śląskiego tworzą następujące powiaty i miasta na prawach powiatu.

CZĘSTOCHOW SKI

■ powiaty:

częstochowski, kłobucki, myszkowski

■ miasto na prawach powiatu:

Częstochowa

BIELSKO-BIALSKI

E powiaty:

bielski, cieszyński, żywiecki E miasto na prawach powiatu:

Bielsko-Biała

CENTRALNY ŚLĄSKI

E powiaty:

będziński, bieruńsko-lędziński, gliwicki, lubliniecki, mikołowski, pszczyński, tarnogórski, zawierciański

E miasta na prawach powiatu:

Bytom, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jaworzno, Katowice, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy, Zabrze

RYBNICKO-JASTRZĘBSKI E powiaty:

raciborski, rybnicki, wodzisławski

E miasta na prawach powiatu:

Jastrzębie-Zdrój, Rybnik, Żory IY8NICKI

STRZĘB!

11

Zakres tem atyczny N arod ow ego Spisu Ludności i M ieszkań 2002 r.

1. Geograficzne rozmieszczenie ludności: miejsce zamieszkania oraz charakter przebywania.

2. Migracje wewnętrzne i zagraniczne ludności.

3. Demograficzna charakterystyka osób: płeć, wiek, stan cywilny (formalnoprawny i faktyczny).

4. Charakterystyka demograficzna gospodarstw domowych i rodzin: pozycja osób w gospodarstwie domowym i rodzinie, wielkość i skład gospodarstwa domowego i rodziny.

5. Charakterystyka społeczna osób: poziom wykształcenia oraz uczęszczanie do szkoły, kraj urodzenia, obywatelstwo, deklarowana narodowość i język używany w rozmowach w domu.

6. Niepełnosprawność prawna i biologiczna.

7. Aktywność ekonomiczna ludności: pracujący, bezrobotni, bierni zawodowo, pracujący w indywidualnych gospodarstwach rolnych, zawód; rodzaj działalności zakładu pracy.

8. Główne i dodatkowe źródła utrzymania osób oraz pobieranie świadczeń społecznych.

9. Źródła utrzymania gospodarstwa domowego.

10. Samodzielność zamieszkiwania gospodarstw domowych i rodzin.

11. Gospodarstwa zbiorowe i rodziny w tych gospodarstwach.

12. Mieszkania zamieszkane i niezamieszkane (stan zasobów mieszkaniowych).

13. Wielkość mieszkań i ich wyposażenie.

14. Charakterystyka budynków.

W ykaz publikacji z w ynikam i NSP 2002 przew idzianych do w ydania

Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 r. zostaną przedstawione w kolejno opracowywanych publikacjach krajowych oraz wojewódzkich. GUS zaplanował wydanie następujących tytułów:

w 2003 roku

■ Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2002. Raport z wyników

■ Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna

■ Gospodarstwa domowe i rodziny

■ Zamieszkane budynki

■ Mieszkania

■ Mieszkania niezamieszkane

■ Ludność i gospodarstwa domowe. Stan i struktura społeczno-ekonomiczna

12

■ Ludność i gospodarstwa domowe związane z rolnictwem

■ Osoby niepełnosprawne oraz ich gospodarstwa domowe

■ Warunki mieszkaniowe gospodarstw domowych i rodzin

■ Aktywność ekonomiczna ludności B Migracje wewnętrzne ludności B Migracje zagraniczne ludności

w 2004 roku

b

Aktywność ekonomiczna ludności związanej z rolnictwem

b

Przynależność narodowościowa ludności Polski

b

Dzietność rodzin

b

Migracje długookresowe ludności

Urząd Statystyczny w Katowicach zaplanował wydanie następujących publikacji:

w 2003 roku

b

Raport z wyników spisów powszechnych w województwie śląskim

b

Ludność. Stan i struktura demograficzna i społeczno-ekonomiczna w województwie śląskim

b

Gospodarstwa domowe i rodziny w województwie śląskim

b

Ludność i gospodarstwa domowe związane z rolnictwem w województwie śląskim

b

Zamieszkane budynki w województwie śląskim

b

Mieszkania w województwie śląskim

b

Podstawowe informacje z Narodowego Spisu Ludności i Mieszkań oraz Powszechnego Spisu Rolnego 2002 w g m in ie województwa śląskiego (dla każdej gminy)

w 2004 roku

b Warunki mieszkaniowe gospodarstw domowych i rodzin w województwie śląskim a Aktywność ekonomiczna ludności w województwie śląskim

b

Migracje ludności w województwie śląskim

b

Osoby niepełnosprawne w województwie śląskim

13

UWAGI METODYCZNE

W A Ż N IE JS ZE DEFINICJE, P O JĘC IA S P IS O W E I ZA S A D Y S P IS Y W A N IA

Mieszkanie

Mieszkanie jest to lokal składający się z jednej lub kilku izb, łącznie z pomieszczeniami pomocniczymi, wybudowany lub przebudowany do celów mieszkalnych, konstrukcyjnie wydzielony (trwałymi ścianami) w obrębie budynku, do którego to lokalu prowadzi niezależne wejście z klatki schodowej, ogólnego korytarza, wspólnej sieni bądź z ulicy, podwórza lub ogrodu.

Przez pomieszczenie pomocnicze należy rozumieć: przedpokój, hol, łazienkę, ustęp, garderobę, spiżarnię, schowek i inne pomieszczenia znajdujące się w obrębie mieszkania, służące mieszkalnym i gospodarczym potrzebom mieszkańców.

W przypadku wieloizbowego lokalu lub domu indywidualnego (jednorodzinnego), w którym zamieszkiwało 2 lub więcej odrębnych gospodarstw domowych, zajmujących wyłącznie dla siebie odrębne izby i inne pomieszczenia, obowiązywała zasada, że jeśli w obrębie tego lokalu lub domu znajdowało się przynajmniej jedno pomieszczenie, takie jak:

kuchnia, łazienka lub ustęp, użytkowane wspólnie przez te gospodarstwa, to taki lokal lub dom stanowił jedno mieszkanie. Jeżeli nie zachodził przypadek wspólnego użytkowania wymienionych pomieszczeń, to zespoły pomieszczeń zajmowanych przez poszczególne gospodarstwa uznano za odrębne mieszkania.

Za mieszkanie zamieszkane stale uznano takie, w którym spisano jedną lub więcej osób i co najmniej jedną z tych osób uznano za faktycznie zamieszkałą.

Za mieszkanie zamieszkane czasowo uznano takie, w którym spisano jedną lub więcej osób, ale żadna z tych osób nie została uznana za mieszkańca faktycznie stale zamieszkałego na danym terenie.

Za mieszkanie niezamieszkane uznano takie, w którym nie spisano żadnej osoby ani jako mieszkającej stale, ani jako przebywającej czasowo.

Według przeznaczenia mieszkania niezamieszkane podzielono na:

■ przeznaczone do stałego zamieszkania,

■ przeznaczone do czasowego (sezonowego) przebywania (tzw. drugie mieszkania),

■ przeznaczone wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej,

■ przeznaczone do rozbiórki bądź opuszczone (z różnych przyczyn i nie ustalono, czy będą

rozebrane czy wykorzystywane do innych celów).

Dla kategorii mieszkań przeznaczonych do stałego zamieszkania ustalono przyczynę, z powodu której mieszkanie jest niezamieszkane. Pod względem tych przyczyn pogrupowano mieszkania na:

■ jeszcze nie zasiedlone w budynkach nowo zbudowanych lub rozbudowanych,

■ niezamieszkane z powodu zmiany lokatora (do wtórnego zasiedlenia) - przeznaczone do wynajęcia, na sprzedaż, mieszkania będące w trakcie postępowania spadkowego, stanowiące rezerwę mieszkaniową gminy oraz mieszkania funkcyjne i służbowe,

■ niezamieszkane z powodu przeprowadzania remontu lub oczekiwania na remont,

■ wynajęte placówce dyplomatycznej lub konsularnej innego państwa; ta grupa mieszkań z reguły była zamieszkana, ale przez osoby nie objęte spisem (korzystające z dyplomatycznego immunitetu ) i z tego względu uznane za niezamieszkane.

Izba

Za izbę uznano pomieszczenie w mieszkaniu oddzielone od innych pomieszczeń stałymi ścianami sięgającymi od podłogi do sufitu, z bezpośrednim oświetleniem dziennym i o powierzchni nie mniejszej niż 4 m2.

Izbami są pokoje oraz kuchnie spełniające powyższe kryteria. Inne pomieszczenia w mieszkaniu, takie jak: przedpokój, hol, łazienka, ubikacja, spiżarnia, schowek, garderoba, alkowa, obudowana weranda, ganek, są pomieszczeniami pomocniczymi i nie uznaje się ich za izby.

W spisie wykazano odrębnie pokoje i odrębnie kuchnie będące izbami. Spośród ogólnej liczby pokoi wyodrębniono pokoje wykorzystywane wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej tj. takie, które wykorzystywane były jako siedziby różnych firm, biur, kancelarii, gabinetów, pracowni, warsztatów, zakładów itd. Pokoje te były spisywane tylko wówczas, gdy znajdowały się w obrębie mieszkania i nie prowadziło do nich oddzielne wejście z ulicy, podwórza lub ogólnodostępnego korytarza. Zostały one uwzględnione w ogólnej liczbie izb w mieszkaniu i wykazane w tablicach charakteryzujących stan zasobów mieszkaniowych i strukturę mieszkań, ale pominięte w tablicach charakteryzujących warunki mieszkaniowe ludności (np. przy obliczaniu przeciętnych: liczby osób na 1 izbę i liczby osób na 1 pokój).

Powierzchnia użytkowa mieszkania

Powierzchnia użytkowa mieszkania jest to suma powierzchni wszystkich pomieszczeń znajdujących się w obrębie mieszkania, a w szczególności: pokoi, kuchni (z oknem i bez okna) alków, spiżarni, przedpokoi, holi, łazienek, ubikacji, obudowanej werandy lub ganku oraz innych pomieszczeń służących mieszkalnym lub gospodarczym potrzebom mieszkańców lokalu, bez względu na ich przeznaczenie i sposób użytkowania.

15

W powierzchni użytkowej mieszkania uwzględniono również powierzchnię pokoi wykorzystywanych wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej (które w spisie wykazane zostały w liczbie pokoi ogółem zgodnie z w/w zasadami), a także powierzchnię innych pomieszczeń wykorzystywanych do tej działalności, jeżeli nie prowadziło do nich oddzielne wejście z ulicy, podwórza lub ogólnodostępnego korytarza.

Do powierzchni użytkowej mieszkania nie zaliczono powierzchni: balkonów, tarasów i loggii, antresol, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni, strychów, piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opału oraz powierzchni garaży.

Powierzchnię sieni zaliczano do powierzchni mieszkania. Nie uznawano sieni za część składową mieszkania i nie wliczano jej powierzchni do powierzchni użytkowej mieszkania tylko wówczas, gdy:

■ sień łączyła część mieszkalną budynku z częścią inwentarską lub gospodarską,

■ w budynku znajdowało się więcej niż jedno mieszkanie, a sień użytkowana była wspólnie jako ogólnodostępny korytarz.

W budynkach indywidualnych (jednorodzinnych) będących w budowie, ale już częściowo zamieszkanych, w powierzchni użytkowej mieszkania uwzględniono tylko powierzchnię izb i pomieszczeń pomocniczych wykończonych.

Dane o powierzchni użytkowej mieszkań pochodzą z informacji podanych przez lokatorów, na podstawie posiadanych przez nich dokumentów, przeprowadzanych pomiarów bądź posiadanego już wcześniej rozeznania np. dla uzyskania dodatku mieszkaniowego lub innych potrzeb.

Rodzaj podm iotu będącego w łaścicielem m ieszkania

W spisie ustalono rodzaj podmiotu, który posiadał prawo własności do mieszkania.

Stan prawny do mieszkania ustalano na tzw. krytyczny moment spisu. Pod względem rodzaju podmiotów władających sklasyfikowano mieszkania będące własnością:

■ osób fizycznych - mieszkania stanowiące cały budynek będący własnością osoby fizycznej jak też mieszkania stanowiące wyodrębnione lokale na rzecz osób fizycznych znajdujące się w budynku wielomieszkaniowym będącym nieruchomością wspólną.

Do podgrupy wyodrębnionych lokali w budynkach wielomieszkaniowych zaliczono również mieszkania w budynkach spółdzielczych, dla których na mocy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych zostało ustanowione odrębne prawo własności na rzecz osoby fizycznej (osób fizycznych, np. małżeństwa), ujawnione w księdze wieczystej,

16

■ spółdzielni mieszkaniowych - z rozróżnieniem, czy mieszkanie jest na statusie mieszkania własnościowego czy lokatorskiego; do tych ostatnich zaliczone zostały mieszkania stanowiące własność spółdzielni, zajmowane na podstawie stosunku najmu,

■ gmin - mieszkania stanowiące własność gminy lub powiatu (lokalnej wspólnoty samorządowej), a także mieszkania przekazane gminie, ale pozostające w dyspozycji jednostek użyteczności publicznej takich jak: zakładów opieki zdrowotnej, ośrodków

pomocy społecznej, jednostek systemu oświaty, instytucji kultury,

■ Skarbu Państwa - mieszkania pozostające:

- w zasobie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, - w zasobie Wojskowej Agencji Mieszkaniowej,

- w zarządzie jednostek podległych ministerstwom: Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Administracji, Sprawiedliwości, szefowi Urzędu Ochrony Państwa, - w zarządzie organów władzy państwowej, administracji państwowej, kontroli

państwowej itp.,

■ zakładów pracy (sektora publicznego i prywatnego),

■ towarzystw budownictwa społecznego,

■ pozostałych podmiotów - mieszkania stanowiące własność instytucji budujących dla zysku - przeznaczone na sprzedaż, ale jeszcze nie sprzedane osobom fizycznym lub na wynajem, mieszkania stanowiące własność instytucji wyznaniowych, stowarzyszeń, partii, związków zawodowych itp.

Pomieszczenie kuchenne

Przez pomieszczenie kuchenne (kuchnię) rozumiano wydzielone ścianami pomieszczenie w mieszkaniu (z oknem lub bez), przeznaczone i odpowiednio wyposażone do przygotowywania posiłków i do tego celu głównie wykorzystywane, bez względu na to, czy używane jest również do spożywania posiłków, spania czy innych celów mieszkalnych.

Ze względu na różne przypadki rozwiązania kuchni w mieszkaniu, w spisie przyjęto następujące kategorie:

■ izby kuchenne - pomieszczenia z bezpośrednim oświetleniem dziennym i powierzchnią (podłogi) nie mniejszą niż 4 m2,

■ pomieszczenia kuchenne nie będące izbami - pomieszczenia bez okna (tzw. ciemne kuchnie) lub nie spełniające kryterium powierzchni, czyli o powierzchni (podłogi) mniejszej niż 4 m2,

17

■ kuchnie stanowiące część pokoju wielofunkcyjnego - sytuacja ta występowała wówczas, gdy kuchnia stanowiła część dużego pokoju, spełniającego wielorakie funkcje:

kuchni, jadalni, pokoju wypoczynkowego, niekiedy również sypialni.

Urządzenia (instalacje) techniczno-sanitarne w mieszkaniu

Wykazano w spisie urządzenia czynne jak i chwilowo nieczynne, a także te, które już zainstalowano w mieszkaniu, ale nie podłączono ich jeszcze do sieci. Nie spisano natomiast urządzeń, które na skutek znacznych uszkodzeń były nieczynne dłużej niż rok.

Wodociąg. Jako wyposażone w wodociąg uznano mieszkanie, w obrębie którego znajdował się kran z wodą bieżącą. Urządzenie wykazano w podziale na podłączone do sieci (wodociąg sieciowy) i stanowiące urządzenia lokalne.

Ustęp spłukiwany. W spisie wykazano tylko urządzenia znajdujące się w obrębie mieszkań, spłukiwane wodą ze spłuczki podłączonej do instalacji wodociągowej. Informacje wykazano w podziale według rodzaju instalacji odprowadzającej nieczystości z budynku:

do sieci kanalizacyjnej, do urządzenia lokalnego.

Łazienka. Za łazienkę uznano pomieszczenie w mieszkaniu, w którym zamontowana była wanna lub prysznic bądź oba te urządzenia oraz instalacja odprowadzająca zużytą wodę na zewnątrz budynku (do sieci, do szamba lub do innych odbiorników).

Ciepła woda bieżąca. Informację wykazano w podziale na:

s ciepłą wodę ogrzewaną poza mieszkaniem, tj. dostarczaną z elektrociepłowni, ciepłowni bądź z kotłowni osiedlowej, a także z kotłowni lokalnej w budynku wielomieszkaniowym,

■ ciepłą wodę ogrzewaną w mieszkaniu, gdy w obrębie mieszkania zainstalowany był piecyk gazowy do ogrzewania wody, terma elektryczna lub bojler.

W budynkach jednorodzinnych ogrzewanie wody piecem do centralnego ogrzewania usytuowanym poza mieszkaniem, np. w kotłowni, uznano za ogrzewanie wody w mieszkaniu.

Gaz. Rozróżniono instalacje gazu z sieci i gazu z butli. Nie brano pod uwagę butli turystycznych, a jedynie butle o pojemności 11 kg i większe, w tym również „kontenery”

z gazem płynnym, z których gaz dostarczany jest do więcej niż 1 mieszkania, np. do całego budynku wielomieszkaniowego lub kilku budynków jednorodzinnych.

18

Sposób ogrzewania mieszkania.

Rozróżniono w spisie 3 główne sposoby ogrzewania:

■ centralne ogrzewanie,

■ piece,

■ inny sposób.

Za centralne ogrzewanie uznano każdą instalację doprowadzającą ciepło (gorącą wodę, parę wodną lub powietrze) z centralnego źródła jego wytwarzania do poszczególnych pomieszczeń w mieszkaniu.

Mieszkania ogrzewane przy pomocy centralnego ogrzewania pogrupowano, w zależności od źródła wytwarzania ciepła, na wyposażone w:

■ centralne ogrzewanie zbiorowe z sieci - ciepło do mieszkania (mieszkań) doprowadzane było (siecią cieplną) z elektrociepłowni, ciepłowni, kotłowni osiedlowej lub lokalnej obsługującej więcej niż jeden budynek,

■ centralne ogrzewanie zbiorowe ze źródła zasilającego jeden budynek wielomieszkaniowy - ciepło do mieszkania (mieszkań) doprowadzane było z kotłowni obsługującej tylko ten jeden budynek. Do tej podgrupy zaliczono również mieszkania wyposażone w c o . znajdujące się w budynku niemieszkalnym lub zbiorowego zakwaterowania, w których ciepło do mieszkań, jak też do innych pomieszczeń w tym budynku doprowadzone było z lokalnej kotłowni obsługującej ten budynek,

■ centralne ogrzewanie indywidualne - źródło wytwarzania ciepła znajdowało się w budynku jednorodzinnym (piec do c o. zainstalowany we własnej kotłowni lub w innym pomieszczeniu, np. w piwnicy, bądź też zainstalowane było elektryczne ogrzewanie podłogowe), lub też źródło ciepła znajdowało się w obrębie mieszkania zlokalizowanego w budynku wielorodzinnym np. piec do c.o. zainstalowany w kuchni, w łazience (tzw. instalacja etażowa).

Piece - ogrzewanie poszczególnych pomieszczeń w mieszkaniu piecami kaflowymi bądź różnymi piecami przenośnymi na paliwa stałe, np. na węgiel, koks, drewno, trociny, a także piecami kaflowymi z wmontowanymi w nich grzałkami elektrycznymi.

Inny sposób ogrzewania - oszczędnościowe piecyki gazowe - na gaz z sieci lub z butli (są to piecyki nie związane z obiegiem wody), dmuchawy elektryczne, przenośne Piece olejowe (typu kaloryfer) podłączone do prądu.

Przy stosowaniu kilku sposobów ogrzewania wykazano sposób przeważający.

19

Rodzaj stosowanego paliwa - energii do ogrzewania

Rodzaj paliwa (energii) stosowanego do ogrzewania mieszkania ustalano tylko w tych mieszkaniach, które ogrzewane były za pomocą instalacji centralnego ogrzewania indywidualnego, pieca lub innego sposobu. Nie ustalano rodzaju paliwa, jeżeli mieszkanie było ogrzewane za pomocą instalacji centralnego ogrzewania zbiorowego (tj. z sieci lub z kotłowni lokalnej w budynku wielomieszkaniowym).

Rozróżniono następujące rodzaje paliw (energii):

■ paliwa stałe (koks, węgiel, brykiety, drewno),

■ paliwa gazowe,

■ paliwa ciekłe (np. olej opałowy, olej napędowy),

■ energia elektryczna,

■ system dwu paliwowy; dotyczyło to w zasadzie domów jednorodzinnych, w których poza piecami do c o. na paliwa stałe zainstalowany był także piec gazowy do c o. i te 2 sposoby były przemiennie stosowane.

■ inne - ogrzewanie mieszkania (domu jednorodzinnego) przez wykorzystanie energii słonecznej, siły wiatru, energii wychwyconej z biomasy bądź z gorącego źródła (geotermalnej).

Rok (okres) budowy budynku

Za rok budowy budynku przyjęto rok, w którym budowa została zakończona, tzn.

budynek został oddany do użytku. Jeżeli budynek był oddawany do użytku częściami (klatkami, skrzydłami) za rok budowy budynku przyjęto rok oddania do użytku ostatniej części. Dla budynków zrekonstruowanych po całkowitym zniszczeniu za rok budowy budynku przyjęto rok zakończenia rekonstrukcji.

Podmioty będące właścicielami lub współwłaścicielami budynków

Za właściciela budynku uważano osobę fizyczną bądź osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej posiadającą do budynku tytuł własności potwierdzony wpisem do księgi wieczystej, a w przypadku braku wpisu do księgi, potwierdzony innym dokumentem.

W spisie ustalono, czy budynek stanowi w całości własność jednego podmiotu (tzn. nie ma w nim żadnego lokalu stanowiącego wyodrębnioną własność innego podmiotu), czy też ma kilku prawnych właścicieli uwidocznionych w księdze wieczystej, czyli stanowi nieruchomość wspólną.

20

Budynki stanowiące własność jednego podmiotu zostały pogrupowane pod względem rodzaju tych podmiotów. Rozróżniono budynki stanowiące własność:

■ osób fizycznych - budynki będące własnością osób fizycznych posiadających wpis do księgi wieczystej, a w przypadku braku wpisu do księgi wieczystej, inny dokument potwierdzający własność, niezależnie czy właściciel budynku mieszkał w nim w czasie spisu, czy też wynajął go lub oddał w bezpłatne użytkowanie innej osobie (osobom),

■ spółdzielni mieszkaniowych - budynki, w których wszystkie mieszkania (zarówno mieszkania lokatorskie jak i własnościowe) stanowią własność spółdzielni mieszkaniowej,

■ gmin - budynki będące w całości własnością gminy lub powiatu, pozostające w zarządzie przedsiębiorstwa (zakładu) gospodarki mieszkaniowej lub komunalnej jednostki organizacyjnej specjalnie powstałej do zarządzania zasobami mieszkaniowymi gminy, a także budynki pozostające w bezpośrednim zarządzie urzędu gminy oraz budynki przekazane gminie, ale pozostające w dyspozycji jednostek użyteczności publicznej, takich jak: zakładów opieki zdrowotnej, ośrodków pomocy społecznej, jednostek systemu oświaty, instytucji kultury,

■ Skarbu Państwa - budynki pozostające w zasobach Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, w zarządzie jednostek podległych ministrom: Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Administracji, Sprawiedliwości oraz szefowi Urzędu Ochrony Państwa, w zarządzie organów: władzy państwowej, administracji państwowej i kontroli państwowej, a także budynki oddane przez jednostkę reprezentującą Skarb Państwa w użytkowanie, dzierżawę lub najem przedstawicielstwom dyplomatycznym i urzędom konsularnym państw obcych,

B zakładów pracy sektora publicznego - budynki przedsiębiorstw państwowych, w tym również „Lasów Państwowych" oraz państwowych jednostek organizacyjnych (posiadających bądź nie posiadających osobowości prawnej), np. instytutów naukowo- badawczych, wyższych uczelni, instytucji artystycznych, przedsiębiorstw komunalnych, z wyjątkiem przedsiębiorstw (zakładów) gospodarki mieszkaniowej, a także budynki przekazane wymienionym wyżej jednostkom przez Skarb Państwa lub gminę w trwały zarząd,

8 zakładów pracy sektora prywatnego - budynki stanowiące własność przedsiębiorstw prywatnych działających w formie spółek, a także budynki stanowiące własność spółdzielni pracy, spółdzielni produkcji rolnej, z wyjątkiem spółdzielni mieszkaniowych, 8 towarzystw budownictwa społecznego - budynki będące własnością podmiotu

prawnego, który w swojej nazwie ma wyrazy „towarzystwo budownictwa społecznego”, bez względu na fakt partycypowania w kosztach budowy budynku innego podmiotu

21

(gminy, spółdzielni mieszkaniowej, zakładu pracy) w zamian za uzyskanie mieszkań (na zasadzie najmu) dla wskazanych przez te podmioty osób trzecich,

■ pozostałych podmiotów - budynki pozostające w zasobach podmiotów wcześniej nie wymienionych, np. podmiotów prywatnych budujących lub kupujących mieszkania dla zysku (na sprzedaż lub na wynajem), związków zawodowych, stowarzyszeń, fundacji, partii politycznych, samorządów zawodowych i gospodarczych, Kościoła Katolickiego i innych kościołów czy związków wyznaniowych (w tym również uczelni katolickich i instytutów kościelnych).

Budynki stanowiące nieruchomości wspólne, w których wszystkie bądź tylko niektóre lokale mieszkalne stanowią wyodrębnione własności osób fizycznych, zostały pogrupowane na 4 subkategorie. Kierując się informacją o własności poszczególnych lokali mieszkalnych w budynku rozróżniono budynki, w których właścicielami są:

■ osoby fizyczne,

■ osoby fizyczne i gmina (do tej kategorii zaliczono również osoby fizyczne i powiat),

■ osoby fizyczne i zakład pracy (do tej kategorii zaliczono również osoby fizyczne i Skarb Państwa),

■ osoby fizyczne i spółdzielnia mieszkaniowa - dotyczy budynków spółdzielni mieszkaniowych, w których po wejściu w życie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.

o spółdzielniach mieszkaniowych zostały ustanowione odrębne własności niektórych lokali mieszkalnych na rzecz osób fizycznych,

■ pozostałe podmioty - dotyczy budynków, w których występują inne przypadki własności lokali mieszkalnych, np. gminy i zakładu pracy, gminy i osób fizycznych i zakładu pracy.

Budynki stanowiące współwłasność, w których nie dokonano wyodrębnienia własności lokali mieszkalnych (na cały budynek założona jest jedna księga wieczysta), zostały wykazane jako ostatnia odrębna kategoria klasyfikacyjna.

Instalacje techniczno-sanitarne w budynku

W NSP 2002 spisywano instalacje czynne i chwilowo nieczynne oraz takie, które faktycznie już zostały zamontowane w budynku, ale budynku nie podłączono jeszcze do sieci. Nie spisywano instalacji nieczynnych dłużej niż rok. Występujące w budynku instalacje zostały wykazane w podziale na sieciowe i lokalne.

Za budynek wyposażony w wodociąg uznano budynek, w którym instalacja wodociągowa została doprowadzona do wszystkich, bądź niektórych mieszkań w budynku, jak również i budynek, w którym w żadnym mieszkaniu nie było kranu z wodą, lecz występował on wewnątrz budynku, np. w korytarzu.

22

Sieć wodociągowa to system przewodów ulicznych doprowadzających wodę od źródła (ujęcia wody) do budynków o długości co najmniej 250 m, nie wliczając w to długości podłączeń od przewodu ulicznego do budynków.

Wodociąg lokalny to instalacja doprowadzająca wodę do jednego lub kilku sąsiednich budynków o łącznej długości przewodów od źródła wody do budynku nie przekraczającej 250 m.

Za budynek wyposażony w kanalizację uznano budynek, wewnątrz którego w mieszkaniach bądź w korytarzu znajdowała się instalacja (do której podłączone były takie urządzenia jak: zlew, ustęp, umywalka, wanna) umożliwiająca odprowadzenie nieczystości i zużytej wody (ścieków) do odbiorników: sieci, szamba, kanału, górnej warstwy ziemi.

Sieć kanalizacyjna to system krytych kanałów podziemnych (kanałów ulicznych i kolektorów) odprowadzających ścieki z budynków do odbiorników (do oczyszczalni ścieków, rzek, jezior, morza), jeżeli łączna długość tych kanałów (nie wliczając w to długości przykanalików prowadzących do budynków) wynosi co najmniej 250 m. Może to być sieć ogólnospławna odprowadzająca i ścieki gospodarcze i wody opadowe, bądź tylko sieć na ścieki gospodarcze.

Kanalizacja lokalna to instalacja odprowadzająca ścieki do szamba lub bezpośrednio do rzeki, jeziora, rowu, górnej warstwy ziemi o łącznej długości kanału między budynkiem (budynkami) a miejscem odprowadzenia ścieków nie przekraczającej 250 m.

Informacje o wyposażeniu budynku w centralne ogrzewanie zostały uzyskane w sposób pośredni, izn. na podstawie informacji uzyskanych w spisie mieszkań, będących odpowiedzią na pytanie o sposób ogrzewania mieszkania. Wykorzystując odpowiedzi na następujące pytania:

■ centralne ogrzewanie zbiorowe z sieci,

B centralne ogrzewanie zbiorowe ze źródła ciepła zasilającego jeden budynek wielomieszkaniowy,

• centralne ogrzewanie indywidualne,

ustalono czy budynek był wyposażony w centralne ogrzewanie sieciowe, lokalne bądź nie miał centralnego ogrzewania w budynku.

Za budynek wyposażony w centralne ogrzewanie sieciowe uznano budynek, w którym we wszystkich lub w większości mieszkań udzielono odpowiedzi „centralne ogrzewanie zbiorowe z sieci”.

Za budynek wyposażony w centralne ogrzewanie lokalne uznano budynek, w którym We wszystkich lub w większości mieszkań udzielono odpowiedzi „centralne ogrzewanie

23

zbiorowe ze źródła ciepła zasilającego jeden budynek wielomieszkaniowy” oraz budynek jednorodzinny, w którym udzielono odpowiedzi „centralne ogrzewanie indywidualne”.

Informacje o wyposażeniu budynków w gaz z sieci uzyskano - podobnie jak informacje o wyposażeniu budynku w centralne ogrzewanie - w sposób pośredni, wykorzystując odpowiedzi na pytanie o wyposażeniu mieszkania w gaz. Odpowiedzi na to pytanie rozróżniały instalację gazową: z sieci i z butli.

Za budynek wyposażony w gaz z sieci uznano budynek, w którym we wszystkich lub w większości mieszkań udzielono odpowiedzi „jest gaz z sieci”.

Pomieszczenie nie będące mieszkaniem

Spisem objęto tylko te pomieszczenia nie będące mieszkaniami, które w tzw.

krytycznym momencie spisu były zamieszkane.

Zamieszkane pomieszczenia nie będące mieszkaniami są to pomieszczenia, które w czasie spisu - z różnych przyczyn, np. losowych, przyjętego trybu życia - były jedynym miejscem zamieszkania osób (osoby) tworzących gospodarstwo domowe. Należą tu:

■ pomieszczenia znajdujące się w trwałym budynku (mieszkalnym lub innym) wybudowane do innych celów niż mieszkalne i które nie zostały do celów mieszkalnych przebudowane np. strych, pralnia, suszarnia, garaż, pomieszczenie magazynowe, inwentarskie lub gospodarcze (stajnia, obora, stodoła) lub inne (pokój w hotelu, sala szkolna),

B pom ieszczenia półtrwałe, wzniesione do zamieszkania w nim rodziny lub pojedynczej osoby, z założenia przez ograniczony czas - zwykle kilku lat np. tzw.

„kontenery” lub baraki wzniesione dla osób dotkniętych klęską żywiołową (dla powodzian, pogorzelców), budynki tymczasowe zamieszkane do czasu wybudowania nowego domu,

B pomieszczenia prowizoryczne, np. szopa, komórka, chata,

B obiekty ruchome, np. barakowóz, wagon kolejowy, przyczepa kempingowa, jacht, barka.

Obiekt zbiorowego zamieszkania

Obiekt zbiorowego zakwaterowania jest to zespół pomieszczeń (pokoi i innych pomieszczeń pomocniczych), zlokalizowanych w jednym lub kilku budynkach, zajętych przez jeden odrębny zakład, świadczący usługi: opiekuńczo-wychowawcze, opiekuńczo-lecznicze,

hotelarskie, bądź inne, w którym to obiekcie zamieszkuje zwykle większa liczba osób.

24

W niektórych obiektach (zakładach) osoby zamieszkują przez dłuższy czas (od kilku miesięcy do kilku lat) lub na stałe. Przykładowo takimi zakładami są: internaty, domy studenckie, hotele pracownicze, domy dziecka, domy (zakłady) opieki społecznej dla osób przewlekle chorych lub upośledzonych, klasztory, domy zakonne.

Obiektami (zakładami), w których pobyt osób z reguły ma charakter krótkookresowy są m. in.: hotele, motele, domy wczasowe, pensjonaty, a także szpitale, sanatoria, prewentoria.

Ludność w mieszkaniach

Zamieszczone w tablicach dane o ludności w mieszkaniach dotyczą ludności faktycznie zamieszkałej. Kategoria ta obejmuje następujące grupy osób:

1. Mieszkające stale (osoby z reguły zameldowane na pobyt stały w danym miejscu), które:

a) były obecne w momencie spisu,

b) były nieobecne w momencie spisu, ale ich nieobecność trwała mniej niż 2 miesiące, c) były nieobecne w momencie spisu przez okres dłuższy niż 2 miesiące, ale ich

nieobecność wynikała z następujących powodów:

- odbywanie zasadniczej służby wojskowej lub innej w systemie skoszarowanym, - przebywanie w zakładzie karnym lub śledczym,

- pobyt za granicą,

2. Przebywające czasowo przez okres dłuższy niż 2 miesiące - to osoby, które mieszkają stale w innym miejscu (są tam zameldowane na pobyt stały), natomiast w miejscu spisania przebywały czasowo z następujących powodów: nauka, praca, warunki rodzinne lub mieszkaniowe (w miejscu stałego zamieszkania), leczenie lub rehabilitacja, przebywanie w domu opieki.

Jako czas okresowej nieobecności lub przebywania został przyjęty czas faktyczny, a nie zamierzony. Kategoria ludności faktycznie zamieszkałej nie uwzględnia osób przybyłych z zagranicy na pobyt czasowy, tj. osób, które nie posiadają pozwolenia na osiedlenie się w Polsce.

Dane o liczbie mieszkań (oraz o powierzchni użytkowej mieszkań) obejmują wszystkie mieszkania w budynku, a więc zarówno zamieszkane, jak i niezamieszkane.

25

G o sp odarstw a dom ow e

W spisie przez gospodarstwo domowe rozumie się zespół osób spokrewnionych lub niespokrewnionych, mieszkających razem i wspólnie utrzymujących się. Jeżeli któraś z osób mieszkających razem utrzymywała się oddzielnie, osoba ta tworzyła oddzielne jednoosobowe gospodarstwo domowe.

Gospodarstwa domowe tworzyły też osoby zamieszkałe stale lub przebywające czasowo w mieszkaniach (w wyjątkowych przypadkach tworzyły gospodarstwa zbiorowe, np.

zakonnicy lub zakonnice).

Spośród osób wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego wyodrębniono rodziny.

Ze względu na liczbę oraz stosunek pokrewieństwa osób wyróżnia się w spisie następujące typy gospodarstw domowych:

■ rodzinne (jednorodzinne, dwurodzinne, trzy i więcej rodzinne),

■ nierodzinne (jednoosobowe i wieloosobowe)

W spisie badano samodzielność zamieszkiwania mieszkania przez gospodarstwo.

Podstawą podziału gospodarstw na zamieszkujące samodzielnie i mieszkające wspólnie była liczba gospodarstw domowych spisanych w danym mieszkaniu. Jeżeli w mieszkaniu zostało spisane tylko jedno gospodarstwo domowe uznawano je za zamieszkujące samodzielnie (niezależnie od składu rodzinnego gospodarstwa), gdy zaś w mieszkaniu spisano 2 lub więcej gospodarstw domowych uznawano takie gospodarstwa zamieszkujące wspólnie.

UWAGI TECHNICZNE

W tablicach w części analitycznej mogą wystąpić drobne rozbieżności w sumowaniu danych (wyrażonych w liczbach bezwzględnych i względnych) na ogółem wynikające z zaokrągleń automatycznych.

Liczby względne (wskaźniki, odsetki) obliczono na podstawie danych bezwzględnych wyrażonych z większą dokładnością.

26

UWAGI ANALITYCZNE

1. STAN I ROZW Ó J Z A S O B Ó W M IESZK A N IO W YC H

W spisie powszechnym ludności i mieszkań 2002 w województwie śląskim spisano 1654,2 tys. mieszkań o powierzchni użytkowej 107158,0 tys. m2, w których znajdowało się 5896,4 tys. izb. Mieszkania spisane w województwie śląskim w 95,1% były zamieszkane, a w 4,9% niezamieszkane (w kraju odpowiednio: 93,9% i 6,1%).

Mieszkania zamieszkane i niezamieszkane

Wyszczególnienie

Mieszkania Izby w mieszkaniach Powierzchnia użytkowa mieszkań w m2

ogółem zamiesz­

kane”

nieza­

miesz­

kane

ogółem zamiesz­

kanych”

nieza­

miesz­

kanych

ogółem zamiesz­

kanych”

nieza­

miesz­

kanych W TYSIĄCACH

OGÓ ŁEM ... 1654,2 1572,8 81,4 5896,4 5664,2 232,2 107158,0 102670,7 4487,3 M ia sta ... 1357,7 1299,7 58,0 4623,2 4465,7 157,5 81280,1 78281,4 2998,7 Wieś ... 296,5 273,1 23,4 1273,2 1198,5 74,7 25877,9 24389,4 1488,5

W ODSETKACH

OGÓ ŁEM ... 100,0 95,1 4,9 100,0 96,1 3,9 100,0 95,8 4,2

M ia sta ... 100,0 95,7 4,3 100,0 96,6 3,4 100,0 96,3 3,7

W ie ś ... 100,0 92,1 7,9 100,0 94,1 5,9 100,0 94,2 5,8

a Stale i czasowo.

Najwięcej mieszkań (zamieszkanych i niezamieszkanych) odnotowano w podregionie centralnym śląskim (1060,2 tys ), natomiast najmniej w podregionie częstochowskim (185,7 tys.).

Struktura mieszkań w pod regionach w 2002 r.

częstochowski /

/

śląski feg fg p v

J

rVtjnickP^ ^{z - x X} /

mieszkania:

BB zamieszkane niezamieszkane

bielsko-,

i

27

W edług w yn ikó w spisu 2002 r. liczba m ieszkań przypadająca na 1000 ludności faktycznie zam ieszkałej w yniosła 348,8 (w kraju 327,6). W skaźnik ten był najw yższy w m ieście C horzów (429,3), a najniższy w pow iecie pszczyńskim (276,0).

Mieszkania (zam ieszkane i niezam ieszkane) na 1000 ludności według powiatów w 2002 r.

KŁOBUCKI

CZĘSTOCHOWSKI fOCMOWA

LUBUNIECKI

y ~ ę

\ MYSZKOWSKI

TARN0GÓRSKI

GLIWICI

ŻABI

\J A W 0 R Z N 0

’B N IC K II TYCHY,

ŻOR)

PSZCZYŃSKI

JAS’

BIELSKI

3 9 3 - 4 3 0

BIELSKI

I B IA ŁA ! 3 5 4 - 3 9 3

3 1 5 - 3 5 4 2 7 6 - 3 1 5

ŻYWIECKI

Mieszkania zamieszkane województwa obejmowały 1572,8 tys. mieszkań o powierzchni użytkowej 102670,7 tys. m2 i o liczbie izb 5664,2 tys. Prawie 83% mieszkań zamieszkanych znajdowało się w miastach (w kraju prawie 68%). Udział mieszkań zamieszkanych województwa śląskiego w ogólnej liczbie mieszkań zamieszkanych w kraju w 2002 r. wyniósł 13,4% (w miastach - 16,3%, na wsi - 7,2%). Liczba mieszkań zamieszkanych wzrosła w stosunku do 1988 r. w miastach o 2,4%, a na wsi o 11,1% (w kraju

28

odpowiednio o 13,0% i 3,6%). Zarówno na wsi jak i w mieście, wzrost liczby izb i powierzchni użytkowej był większy niż liczby mieszkań zamieszkanych. Jest to efekt budowania mieszkań o większej liczbie izb i większej powierzchni.

Do mieszkań zamieszkanych zaliczono mieszkania zamieszkane stale i mieszkania zamieszkane czasowo.

Mieszkania zamieszkane i ludność w mieszkaniach w 2002 r.

Wyszczególnienie

Mieszkania zamieszkane stale Mieszkania zamieszkane czasowo

mieszkania izby

powierz­

chnia użytkowa

w m2

ludność w miesz­

kaniach

mieszkania izby

powierz­

chnia użytkowa

w m 2 w tysiącach

OGÓŁEM ... 1559,9 5623,8 101914,9 4703,4 12,9 40,4 755,9

M ia s ta ... 1290,1 4436,4 77751,7 3716,4 9,6 29,2 529,6

W ie ś .. 269,9 1187,4 24163,1 987,0 3,3 11,2 226,2

Mieszkania zamieszkane stale stanowiły 99,2% mieszkań zamieszkanych.

W 1559,9 tys. mieszkań o powierzchni użytkowej 101914,9 tys. m2 i z 5623,8 tys. izb mieszkało stale 4703,4 tys. osób. Mieszkania zamieszkane czasowo (12,9 tys.) stanowiły 0,8% mieszkań zamieszkanych.

W porównaniu do spisu z 1988 r. liczba mieszkań zamieszkanych stale wzrosła o 3,0%

(w kraju o 8,5%).

Mieszkania zam ieszkane stale w 2002 r.

(1998=100) w ojew ództw o

mieszkania powierzchnia

użytkowa mieszkań

140 120

100 80 60 40 20

0

ogółem miasta wieś

mieszkania powierzchnia

użytkowa mieszkań

29

2. W ŁA SN O ŚĆ M IESZKAŃ

Przemiany w sferze mieszkalnictwa, które wystąpiły po 1988 roku spowodowały istotną zmianę struktury zasobów mieszkaniowych pod względem własności, a w następstwie szerokie zapotrzebowanie na informacje z tego zakresu. Ustalono nie tylko to, kto jest właścicielem mieszkania (jaki rodzaj podmiotu), ale również jakie są relacje własnościowe w budynku; czy właściciel mieszkania jest również właścicielem całego budynku, czy też współwłaścicielem. Ponadto dla mieszkań stanowiących własność osób fizycznych ustalono, czy mieszkanie zajmuje właściciel czy też jest ono wynajmowane innej osobie.

Mieszkania zam ieszkane według rodzaju podm iotów będących ich właścicielam i w 2002 r.

Wyszczególnienie Ogółem w tys.

Mieszkania stanowiące własność

osób fizycz­

nych

spół­

dzielni mieszka­

niowych

gmin Skarbu Państwa

zakładów pracy

towa­

rzystw budow­

nictwa społecz­

nego

pozo­

stałych pod­

miotów

w % ogółu

O G Ó ŁE M ... 1572,8 43,7 33,8 14,8 1,3 5,6 0,2 0,6

M ia s ta ... 1299,7 33,3 40,5 17,5 1,4 6,5 0,2 0,6

Wieś ... 273,1 93,1 2,2 2,1 1,1 1,2 0,0 0,3

Według danych spisowych, osoby fizyczne dysponowały największą liczbą mieszkań - w momencie spisu było to 687,2 ty s., tj. 43,7% ogółu zamieszkanych zasobów o powierzchni użytkowej 58415,0 tys. m2. W miastach, zasoby mieszkaniowe osób fizycznych stanowiły ponad 33%, a na wsi ponad 93% mieszkań zamieszkanych.

Spółdzielnie mieszkaniowe dysponowały 532,0 tys. mieszkań zamieszkanych o powierzchni 26962,4 tys. m2, które znajdowały się głównie w miastach (525,9 tys.). Mieszkania własnościowe stanowiły ponad 54% ogółu mieszkań spółdzielczych.

Mieszkania zam ieszkane według rodzaju podm iotów będących ich właścicielam i w 2002 r.

województwo kraj

osoby fizyczne

?X~] spółdzielnie mieszkaniowe I . . | gminy

5 5 , 2 % r ] s k a r b P a ń s t w a

EsSSi zakłady pracy I pozostałe podmioty

3 3 , 8 %

30