Mieszkania 2002. Województwo dolnośląskie

URZĄD STATYSTYCZNY WE WROCŁAWIU

w\i i

MIESZKANIA

WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE

J

Wroclaw 2003

OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH

Kreska (-) - zjawisko nie wystąpiło.

Zero: (0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5;

1 (0,0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05.

Kropka (.) - zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych.

Znak x - wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe.

Znak # - oznacza, że dane nie mogą być opublikowane ze względu na ko­

nieczność zachowania tajemnicy statystycznej w rozumieniu ustawy o statystyce publicznej.

„W tym” - oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy.

Przy publikowaniu danych US prosimy o podanie źródła.

URZĄD STATYSTYCZNY WE WROCŁAWIU

ASB ^m

1

POWSZECHNY/

MIESZKANIA 2002

WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE

WROCŁAW, wrzesień 2003

ZESPÓŁ REDAKCYJNY URZĘDU STATYSTYCZNEGO WE WROCŁAWIU

PRZEWODNICZĄCY Bożena Kodeniec

CZŁONKOWIE

Sławomir Banaszak, Krystyna Kalichowicz, Wiesława Mazur, Alina Mieszczakowska, Marek Obrębalski, Helena Polak, Małgorzata Wysoczańska, Andrzej Żurakowski

SEKRETARZ Halina Urbanek

REDAKTOR TECHNICZNY Irena Makiei

Opracowanie publikacji

Alicja Maciaczyk, Gabriela Okoń

Przetwarzanie danych

Wydział Informatyki pod kierunkiem Marii Pachołek - Kierownika Wydziału

Skład komputerowy i grafika

Anna Litewka, Leszek Łukaszewicz, Wojciech Szpakowski

Druk i oprawa: Urząd Statystyczny we Wrocławiu - Wydział Poligrafii 59-220 Legnica, ul. Jaworzyńska 65.

Szanowni Państwo

Przekazuję do rąk Państwa kolejne opracowanie dotyczące wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 przeprowadzonego w dniach 21 maja - 8 czerwca 2002 roku łącznie z Powszechnym Spisem Rolnym.

Publikacja zawiera informacje o zamieszkanych zasobach mieszkaniowych z wyodrębnieniem mieszkań zamieszkanych stale (stanowiących w czasie spisu miejsce faktycznego zamieszkania co najmniej jednej osoby), o zasobach niezamieszkanych oraz o podstawowych wskaźnikach dotyczących warunków mieszkaniowych ludności. Przedstawiony w publikacji stan zasobów mieszkaniowych uwzględnia m.in.: liczbę izb, powierzchnię użytkową, wyposażenie w instalacje według rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań oraz według okresu budowy budynku. Ponadto dane o mieszkaniach rozszerzono o podstawowe informacje dotyczące liczby i typu gospodarstw domowych, których pełen zakres ukaże się w odrębnej publikacji spisowej.

Część tabelaryczną opracowania poprzedzają uwagi ogólne dotyczące m.in. podstaw prawnych, celu i zakresu tematycznego Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 oraz uwagi metodyczne i analityczne. Niektóre tablice przeglądowe, prezentują porównanie ważniejszych danych o ludności i warunkach mieszkaniowych w 2002 r. z poprzednimi spisami. Ta część publikacji zawiera również ogólne dane o mieszkaniach według podregionów, powiatów i rodzaju gmin, a także wybrane dane o mieszkaniach zamieszkanych w województwie dolnośląskim na tle województw i kraju.

W tablicach szczegółowych większość informacji przedstawiono w podziale na miasta i wieś.

W aneksie publikacji zawarto podstawowe informacje o zasobach mieszkaniowych w poszczególnych gminach.

Oddając do rąk Państwa tę publikację mam nadzieję, że zestaw informacji o aktualnym stanie zasobów mieszkaniowych województwa dolnośląskiego okaże się dla Państwa przydatny.

Jednocześnie dziękuję Wszystkim, którzy przyczynili się do przygotowania i przeprowadzenia Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 oraz opracowania jego wyników.

Dyrektor Urzędu Statystycznego we Wrocławiu

Wrocław, wrzesień 2003 r.

SPIS TREŚCI

Strona

PRZEDMOWA... 3

- UWAGI OGÓLNE... 7

UWAGI METODYCZNE... 12

UWAGI ANALITYCZNE... 21

TABLICE PRZEGLĄDOWE

Ważniejsze dane o ludności i warunkach mieszkaniowych na podstawie spisów...

Mieszkania zamieszkane i ludność w mieszkaniach według spisów w układzie powiatów

Mieszkania według zamieszkania, przeznaczenia oraz podregionów i powiatów...

Zamieszkane mieszkania i inne pomieszczenia oraz zamieszkująca w nich ludność według

podregionów i powiatów...

Ogólne dane o mieszkaniach zamieszkanych stale i warunkach mieszkaniowych według

podregionów i powiatów...

Ogólne dane o mieszkaniach zamieszkanych stale i warunkach mieszkaniowych według

podregionów, powiatów i rodzaju gmin...

Wybrane dane o mieszkaniach zamieszkanych w województwie dolnośląskim na tle województw i kraju...

TABLICE SZCZEGÓŁOWE

Mieszkania zamieszkane

Mieszkania według zamieszkania, przeznaczenia i rodzaju podmiotów będących ich właścicielami....

Ogólne dane o zamieszkanych mieszkaniach i warunkach mieszkaniowych według rodzaju

podmiotów będących właścicielami mieszkań...

Mieszkania zamieszkane według okresu budowy budynku oraz rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań ...

Mieszkania zamieszkane według liczby izb oraz okresu budowy budynku...

Mieszkania zamieszkane według liczby izb oraz rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań...

Mieszkania zamieszkane według liczby izb oraz sposobu wykorzystywania pokoi...

Mieszkania zamieszkane według powierzchni użytkowej oraz okresu budowy budynku...

Mieszkania zamieszkane według powierzchni użytkowej oraz podmiotów będących ich

właścicielami...

Mieszkania zamieszkane według powierzchni użytkowej i sposobu jej wykorzystywania

Mieszkania zamieszkane według wyposażenia w wodociąg i ustęp oraz liczby izb...

Mieszkania zamieszkane według wyposażenia w wodociąg i ustęp oraz okresu budowy budynku...

Mieszkania zamieszkane według wyposażenia w wodociąg i ustęp oraz rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań ...

Mieszkania zamieszkane bez wodociągu i bez ustępu według okresu budowy budynku...

Mieszkania zamieszkane bez wodociągu i bez ustępu według rodzaju podmiotów będących

właścicielami mieszkań...

Mieszkania zamieszkane według wyposażenia w łazienkę, ciepłą wodę i gaz oraz liczby izb...

Mieszkania zamieszkane według wyposażenia w łazienkę, ciepłą wodę i gaz oraz okresu budynku...

Mieszkania zamieszkane według wyposażenia w łazienkę, ciepłą wodę i gaz oraz rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań...

Mieszkania zamieszkane według sposobu ich ogrzewania oraz liczby izb...

Mieszkania zamieszkane według sposobu ich ogrzewania oraz okresu budowy budynku...

Mieszkania zamieszkane według sposobu ich ogrzewania oraz rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań...

Tabl. Str.

. I 35

II 36

III 39

IV 42

V 46

. VI 50

. VII 56

1 59

. 2 60

. 3 64

4 77

. 5 80

. 6 86

7 88

. 8 92

9 98

10 100

11 103

12 108

. 13 117

. 14 119

. 15 127

16 130

17 136

. 18 145

19 150

. 20 158

-4-

TABLICE (dok.)

Mieszkania zamieszkane ogrzewane indywidualnie i powierzchnia tych mieszkań według zastosowanego paliwa - energii do ogrzewania oraz rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań ... :...

A - Mieszkania zamieszkane ogółem B - Mieszkania zamieszkane stale

Mieszkania zamieszkane według stopnia wyposażenia w instalacje oraz liczby izb...

Mieszkania zamieszkane według stopnia wyposażenia w instalacje oraz okresu budowy budynku...

Mieszkania zamieszkane według stopnia wyposażenia w instalacje oraz rodzaju podmiotów

będących właścicielami mieszkań...

Mieszkania zamieszkane stale według liczby osób, liczby izb i liczby pokoi...

Mieszkania zamieszkane stale-liczby'osób oraz powierzchni użytkowej...

Mieszkania zamieszkane stale według liczby pokoi i rodzaju pomieszczenia kuchennego...

Mieszkania zamieszkane stale według liczby osób na 1 izbę oraz liczby izb...

Mieszkania zamieszkane stale według liczby osób na 1 izbę oraz okresu budowy budynku.

Mieszkania zamieszkane stale według liczby osób na 1 izbę oraz rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań...

Mieszkania zamieszkane stale według powierzchni użytkowej na 1 osobę oraz okresu budowy budynku ...:...

Mieszkania zamieszkane stale według powierzchni użytkowej na I osobę oraz rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań...

Mieszkania zamieszkane stale według liczby osób na 1 pokój oraz liczby pokoi...

Mieszkania zamieszkane stale według liczby osób na 1 pokój oraz rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań...

Mieszkania zamieszkane stale według stopnia wyposażenia w instalacje i liczby osób na 1 pokój...

Mieszkania zamieszkane stale według liczby i typu gospodarstw domowych...

Mieszkania zamieszkane stale według liczby gospodarstw domowych i powierzchni użytkowej mieszkania...

Mieszkania o warunkach substandardowych zamieszkane stale według rodzaju podmiotów będących ich właścicielami...

Obiekty zbiorowego zakwaterowania według rodzaju...

Mieszkania niezamieszkane

Mieszkania niezamieszkane według przeznaczenia i rodzaju podmiotów będących ich właścicielami...

Mieszkania niezamieszkane według przeznaczenia i okresu wybudowania budynku...

Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do stałego zamieszkania według liczby izb oraz rodzaju podmiotów będących ich właścicielami...,...

Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do stałego zamieszkania według liczby izb oraz okresu wybudowania budynku...

Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do stałego zamieszkania według powierzchni użytkowej oraz rodzaju podmiotów będących ich właścicielami...

Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do stałego zamieszkania według powierzchni użytkowej oraz okresu wybudowania budynku...

Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do stałego zamieszkania według wyposażenia w wodociąg i ustęp spłukiwany oraz rodzaju podmiotów będących ich właścicielami...

Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do stałego zamieszkania według wyposażenia w łazienkę , gaz z sieci i centralne ogrzewanie oraz rodzaju podmiotów będących ich właścicielami...

Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do zamieszkania według przyczyn niezamieszkania, rodzaju podmiotów będących ich właścicielami, liczby izb oraz powierzchni użytkowej ...

Mieszkania niezamieszkane przeznaczone do zamieszkania według przyczyn niezamieszkania oraz wyposażenia w instalacje...

Budynki mieszkalne niezamieszkane, w których znajdują się mieszkania przeznaczone do stałego zamieszkania według okresu budowy budynku oraz wyposażenia w instalacje...

Tabl. Str.

21 172

22 182

23 188

24 198

25 215

26 218

27 220

28 225

29 227

30 230

31 234

32 237

33 243

34 245

35 249

36 252 V

37 255

38 260

39 263

40 264

41 266

42 268

43 270

44 272

45 273

46 275

47 276

48 277

49 280

50 282

-5-

ANEKS

V

V

Zasoby mieszkaniowe zamieszkane i podstawowe wskaźniki warunków mieszkaniowych według podregionów, powiatów i gmin (imiennie)...

Mieszkania zamieszkane według form własności mieszkań oraz podregionów, powiatów i gmin (imiennie)... ...

Tabl. Str.

SPIS WYKRESÓW

Mieszkania zamieszkane i ludność w mieszkaniach według spisów... I Struktura mieszkań zamieszkanych według liczby izb... II Struktura mieszkań zamieszkanych według powierzchni użytkowej mieszkania... III Struktura mieszkań zamieszkanych według rodzaju podmiotów będących ich właścicielami w 2002 r. IV Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania... V

Przeciętna liczba izb w mieszkaniu VI

Udział mieszkań zamieszkanych wyposażonych w instalacje techniczno-sanitame

w ogólnej liczbie mieszkań zamieszkanych... VII Mieszkania zamieszkane ogrzewane indywidualnie i powierzchnia tych mieszkań

w 2002 r... VIII Mieszkania o warunkach substandardowych zamieszkane stale w 2002 r... IX Mieszkania niezamieszkane w 2002 r... X Zamieszkane mieszkania i ludność w mieszkaniach według powiatów w 2002 r... x Województwo dolnośląskie na tle województw i kraju w 2002 r... x

21

22

29

29 33 34 38 57

-

6

B B

UWAGI OGÓLNE

Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2002 został wprowadzony ustawą i był przeprowadzony na terenie całego kraju w dniach od 21 maja do 8 czerwca 2002 roku razem z Powszechnym Spisem Rolnym - - według stanu w dniu 20 maja 2002 r. o godz. 2400.

Doświadczenia polskie

W ostatnim stuleciu Polska przeprowadziła siedem spisów powszechnych ludności i mieszkań (1921,1931, 1950, 1960, 1970, 1978 i 1988), jeden spis sumaryczny w 1946 r. oraz trzy spisy reprezentacyjne - (mikrospisy) - w latach: 1974, 1984 i 1995.

Znaczenie spisów ludności i mieszkań jest różne w poszczególnych krajach, w zależności od sprawności funkcjonowania systemów ewidencyjnych i rejestrów oraz od stopnia powiązania systemu badań statystycznych z administracyjnymi źródłami danych. W naszym kraju znaczenie spisu ludności jest nadal bardzo duże.

Podstawy prawne, termin i zakres podmiotowy spisu ludności i mieszkań 2002

Termin i zakres tematyczny spisów, zasady organizacji i realizacji prac spisowych, zobowiązanie ludności do udzielenia informacji i sposób zebrania informacji zostały określone w następujących aktach prawnych:

1) w ustawie z dnia 2 grudnia 1999 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2001 r.

(Dz. U. z 2000 r., Nr 1, poz. 1) z późniejszą zmianą (Dz. U. z 2000 r., Nr 93, poz. 1026),

2) w ustawie z dnia 9 września 2000 r. o powszechnym spisie rolnym w 2002 r. (Dz. U. z 2000 r., Nr 99, poz.

1072) oraz

3) w ustawie z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 1995 r., Nr 88, poz. 439) z późniejszymi zmianami.

Narodowemu spisowi powszechnemu ludności i mieszkań 2002 podlegały:

1) osoby stale zamieszkałe i czasowo przebywające w mieszkaniach, budynkach, obiektach i pomieszczeniach,

2) mieszkania i budynki, w których znajdują się mieszkania zamieszkane lub niezamieszkane oraz zamieszkane obiekty zbiorowego zakwaterowania i inne zamieszkane pomieszczenia nie będące mieszkaniami,

3) osoby nie mające miejsca zamieszkania.

Spis ludności i mieszkań przeprowadzony w 2002 roku nie obejmował:

1) szefów i cudzoziemskiego personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych, członków rodzin tych osób oraz innych osób korzystających z przywilejów i immunitetów na mocy umów, ustaw lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych (pozostali cudzoziemcy przebywający w Polsce będą spisywani na ogólnych zasadach),

2) osób ubiegających się o azyl,

3) mieszkań, budynków, obiektów i pomieszczeń będących własnością przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych.

-7-

W ramach spisu ludności zostały przeprowadzone dodatkowe badania:

1) migracji długookresowych, 2) dzietności kobiet.

W czasie spisu wypełniane były następujące formularze:

- formularz A - przeznaczony do opisu mieszkania i budynku oraz do spisania osób w mieszkaniu, osób mieszkających w pomieszczeniu nie będącym mieszkaniem, osób w obiekcie zbiorowego zakwaterowania, a także osób bezdomnych,

- formularz M - przeznaczony do zebrania informacji o migracjach osób, które w latach 1989-2002 przebywały poza obecnym miejscem zamieszkania (w innej miejscowości w kraju lub za granicą) przez okres co najmniej 12 miesięcy,

- formularz D - przeznaczony do badania dzietności kobiet będących w wieku 16 lat i więcej, zamieszkałych w wylosowanych mieszkaniach.

Wzory formularzy zostały opublikowane jako załączniki do ustaw o spisach. Zgodnie z przepisami tych ustaw, udzielenie odpowiedzi na pytania zawarte w formularzach A i M było obowiązkowe, zaś w formularzu D - dobrowolne.

Osoby objęte spisem obowiązane były do udzielenia rachmistrzom spisowym ścisłych, wyczerpujących i zgodnych z prawdą odpowiedzi na pytania zawarte w wymienionych formularzach.

Szczegółowe zasady wypełniania formularzy A, M oraz D podane są w instrukcjach metodologicznych do spisu ludności i mieszkań. Formularze oraz instrukcje spisowe dostępne są na stronie internetowej GUS.

Podstawowe cele powszechnego spisu ludności i mieszkań 2002

1. Dostarczenie informacji o stanie i strukturze ludności, gospodarstw domowych i rodzin oraz informacji o mieszkaniach i warunkach mieszkaniowych - na najniższym poziomie podziału terytorialnego kraju;

2. Możliwie szeroka charakterystyka zmian, jakie zaszły w czasie, w podstawowych strukturach demograficzno- społecznych ludności, gospodarstw domowych i rodzin oraz zmian w wielkości i standardzie zasobów mieszkaniowych;

3. Dostarczenie informacji niezbędnych do międzynarodowych porównań - poprzez uwzględnienie w opracowaniach standardów i zaleceń organizacji międzynarodowych (ONZ oraz Unii Europejskiej).

Zakres tematyczny powszechnego spisu ludności i mieszkań 2002

Lata dziewięćdziesiąte to okres przemian społeczno-ekonomicznych nie tylko w Polsce, ale także w wielu krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Lata te charakteryzowały się daleko idącą integracją międzynarodową, która znalazła swoje odbicie m.in. w procesie dostosowywania krajowych systemów statystycznych, w tym wyników spisów, do wymogów międzynarodowych. Biuro Statystyczne ONZ, Europejska Komisja Gospodarcza oraz Unia Europejska wspólnie przygotowały propozycje tematów rekomendowanych do uwzględnienia w spisach powszechnych ok. 2000 r.1 Propozycje te biorą pod uwagę znaczenie konkretnych aspektów sytuacji ludnościowej oraz potrzeby informacyjne poszczególnych krajów, a także potrzeby organizacji międzynarodowych związane z monitorowaniem i rozwijaniem polityki społecznej i regionalnej.

1 Międzynarodowe rekomendacje do spisów ludności i mieszkań ok. 2000 r., zostały przyjęte na plenarnym posiedzeniu Konferencji Statystyków Europejskich w czerwcu 1997 r. w Genewie. Rekomendacje te zostały przedstawione w formie publikacyjnej, jako wspólne opracowanie EKG ONZ oraz Unii Europejskiej. Aktualnie dostępne są w wersji angielskiej, jako finalny dokument pt. „Zalecenia dla spisów ludności i mieszkań ok. 2000 r. w regionie EKG [Recommendations for the 2000 Censuses of Population and Housing in the ECE Region]’’, EKG/Eurostat, New York and Geneva 1998 r.

-8-

Zalecenia międzynarodowe nie są bezwzględnie obowiązujące dla poszczególnych krajów, aczkolwiek należy się liczyć z tym, iż Polska - podobnie jak każde inne państwo - ma obowiązek dostarczania porównywalnych informacji statystycznych do międzynarodowych baz danych. Należy jednak mieć na uwadze, że każdy kraj ma pewne tematy ściśle powiązane ze swoją specyfiką, które muszą być bezwzględnie badane w kolejnych spisach i z tego względu powinny stanowić stały element tematyki spisowej.

Wyniki spisu pozwalają na ocenę ilościowych i jakościowych zmian, jakie zaszły w społeczeństwie w okresie od poprzedniego spisu, charakteryzując kolejny etap jego rozwoju. Spis powszechny ludności jest swoistą fotografią społeczeństwa, przedstawiającą w danym momencie stan, rozmieszczenie i różnorodne struktury ludności, zamieszkałej na terenie całego kraju.

Poprzez porównanie wyników obu spisów 2002 oraz 1988 - istnieje możliwość rozpoznania kierunków i natężenia zmian rozwoju demograficzno-społecznego oraz zmian w infrastrukturze mieszkaniowej i potrzebach mieszkaniowych - w miarę możliwości - na każdym szczeblu podziału terytorialnego kraju, tj. na poziomie regionalnym: województw, podregionów (NTS-3) oraz lokalnym (powiatów i gmin). Należy przypomnieć, że reforma administracyjna wprowadziła powiaty, jako wydzielone jednostki administracyjne, które nie istniały w spisie z 1988r., jak również zmieniły się znacznie granice administracyjne województw. Dla potrzeb analizy zmian w czasie przeliczone zostały (w podstawowym zakresie) wyniki spisu 1988 według podziału administracyjnego obowiązującego aktualnie. Przeliczone dane po raz pierwszy zostały upowszechnione w raporcie z ogólnopolskimi wynikami spisu 2002, który został wydany w czerwcu 2003 roku.

Spis ludności i mieszkań 2002 obejmował następujące tematy:

1. geograficzne rozmieszczenie ludności według miejsca zamieszkania oraz przebywania;

2. migracje wewnętrzne i zagraniczne ludności;

3. demograficzną charakterystykę osób: płeć, wiek, stan cywilny (formalno-prawny i faktyczny);

4. charakterystykę demograficzną gospodarstw domowych i rodzin: pozycję osób w gospodarstwie domowym i rodzinie, wielkość i skład gospodarstwa domowego i rodziny;

5. charakterystykę społeczną osób: poziom wykształcenia oraz uczęszczanie do szkoły, kraj urodzenia, obywatelstwo, deklarowaną narodowość i język używany w rozmowach w domu;

6. niepełnosprawność prawną i biologiczną;

7. aktywność ekonomiczną ludności: pracujący, bezrobotni, bierni zawodowo, pracujący w indywidualnych gospodarstwach rolnych, zawód; rodzaj działalności zakładu pracy;

8. główne i dodatkowe źródła utrzymania osób oraz pobieranie świadczeń społecznych;

9. źródła utrzymania gospodarstwa domowego; samodzielność gospodarowania oraz 10. gospodarstwa zbiorowe i rodziny w tych gospodarstwach;

11. mieszkania zamieszkane i niezamieszkane: stan zasobów mieszkaniowych;

12. wielkość mieszkań i ich wyposażenie;

13. samodzielność zamieszkiwania;

14. charakterystykę budynków.

Tematyka ludnościowa została wzbogacona dzięki przeprowadzeniu dwóch badań towarzyszących spisowi, a mianowicie: badania dzietności oraz badania długookresowych migracji ludności, jakie miały miejsce w latach 1989-2002.

Badanie dzietności kobiet

Badania dzietności kobiet (reprezentacyjne) sąjuż tradycją w polskich spisach ludności. Po raz pierwszy takie badanie przeprowadzono przy spisie ludności w 1970 roku. Badanie przeprowadzone w 2002 roku było badaniem szczególnie ważnym z następujących powodów:

-9-

w latach dziewięćdziesiątych wystąpiła w naszym kraju głęboka depresja demograficzna, niemająca precedensu w historii powojennej Polski,

począwszy od 1989 r. reprodukcja ludności w naszym kraju nie gwarantuje prostej zastępowalności pokoleń; aktualne prognozy ludności nie wskazują na zmianę procesu zmniejszającej się dzietności w perspektywie najbliższych 20 lat,

począwszy od 1999 roku ludność Polski zmniejsza się.

Badanie ankietowe zostało przeprowadzone na próbie prawie 350 tys. kobiet, będących w wieku powyżej 16 lat (bez względu na ich stan cywilny). Ankietowe badania dzietności są z założenia badaniami, w których uczestnictwo jest dobrowolne.

Badanie długookresowych migracji ludności w latach 1989 - 2002

W Polsce badaniem zostało objętych prawie 4 min osób, które zmieniały w latach 1989 - 2002 miejsce zamieszkania na pobyt stały lub na okres co najmniej 12 miesięcy. Badanie to obejmuje migracje wewnętrzne oraz migracje zagraniczne ludności.

Uzyskane w spisie informacje o migracjach pozwolą określić faktyczne rozmiary przemieszczeń, ich zasięg przestrzenny i główne kierunki mobilności ludności w latach 90-tych. Ustalenie rozmiarów takiej kategorii migracji i liczby osób migrujących w bieżących badaniach jest niezwykle trudne z uwagi na stosunkowo skromny zakres dostępnych informacji.

Formy upowszechniania wyników spisu

Wyniki Powszechnego Spisu Ludności i Mieszkań 2002 dostarczają podstawowych informacji o liczbie i strukturach demograficznych i społeczno-ekonomicznych ludności, gospodarstw domowych i rodzin, zamieszkujących lub przebywających w Polsce oraz o rozmiarach zasobów mieszkaniowych, o ich jakości i wykorzystaniu.

Można wyróżnić cztery podstawowe formy upowszechniania danych spisowych:

1) publikowanie danych;

2) udostępnianie danych na nośnikach informatycznych oraz poprzez bezpośredni dostęp do baz informacyjnych z wynikami spisu;

3) dostępność podstawowych danych poprzez Internet;

4) udostępnianie danych poprzez Bank Danych Regionalnych.

Publikowanie wyników spisów jest już tradycją, zatem ta forma upowszechniania danych będzie kontynuowana. Jednak wobec gwałtownego rozwoju informatyki oraz nowoczesnych technologii komunikacji szczególna uwaga będzie zwrócona na ułatwienie odbiorcom danych spisowych korzystania z elektronicznych form dostępu do danych.

Przewiduje się, że w 2003 roku zostaną wydane następujące publikacje zawierające wyniki spisu na poziomie ogólnokrajowym z jednoczesną prezentacją przekrojów regionalnych:

Raport z wyników spisów

Ludność. Stan i struktura demograficzna i społeczno demograficzna Gospodarstwa domowe i rodziny

Ludność i gospodarstwa domowe. Stan i struktura społeczno-ekonomiczna Migracje wewnętrzne ludności

Migracje zagraniczne ludności

Ludność i gospodarstwa domowe związane z rolnictwem Osoby niepełnosprawne oraz ich gospodarstwa domowe Aktywność ekonomiczna ludności Polski

-

10

Metodologia

Organizacja Narodowych Spisów Powszechnych 2002 Warunki mieszkaniowe gospodarstw domowych i rodzin Mieszkania

Mieszkania niezamieszkane Zamieszkane budynki

Jednocześnie z wydawaniem publikacji ogólnokrajowych będą wydawane opracowania wojewódzkie, a także po jednej publikacji dla każdej gminy zawierającej wyniki obu spisów.

W 2003 r. wydane zostaną następujące publikacje na poziomie wojewódzkim:

Raport z wyników spisów

Ludność. Stan i struktura demograficzna i społeczno-ekonomiczna Gospodarstwa domowe i rodziny

Ludność i gospodarstwa domowe związane z rolnictwem Mieszkania

Zamieszkane budynki

Przygotowywany w postaci tablic wynikowych zakres opracowania wyników spisu, nie wyczerpuje wszystkich możliwości wykorzystania danych spisowych. Wdrożony system informatyczny, w tym szeroki program symbolizacji automatycznej oraz automatycznego „wyprowadzania” wielu informacji (zmiennych), pozwoli na opracowywanie wyników spisu również w innych niż proponowane układach korelacyjnych i przestrzennych.

Potencjalni odbiorcy takich danych spisowych, które wykraczają poza dane ujęte we wspomnianych tablicach wynikowych, muszą jednak liczyć się z tym, że zamówienia będą realizowane w późniejszym czasie.

Uwagi techniczne

Wszystkie tablice zostały opracowane w formacie Excel.

W tablicach zamieszczonych w publikacji wprowadzono automatyczne zaokrąglenia, co niekiedy może powodować drobne rozbieżności w sumowaniu danych na wyższych poziomach agregacji.

-

11

UWAGI METODYCZNE

Podstawowe definicje pojęć i klasyfikacje - niezbędne do właściwej interpretacji wyników spisu - będą zamieszczane w każdej z publikacji z wynikami spisu.

Z uwagi na fakt, że dla części mieszkańców niemożliwe było przeprowadzenie spisu z udziałem rachmistrza spisowego (z różnych powodów), podstawowe informacje dla takich osób, takie jak: imię i nazwisko, data urodzenia oraz płeć - zostały spisane z ewidencji. Wszystkie pozostałe pytania na formularzu spisowym - w przypadku spisywanych z ewidencji - pozostały bez odpowiedzi. Szacuje się, że z ewidencji spisano w województwie dolnośląskim ponad 50 tys. osób, tj. 1,9% ogółu ludności - stałych mieszkańców województwa (w kraju ponad 730 tys. osób, tj. ponad 2% ogółu ludności, będącej stałymi mieszkańcami kraju) Bezpośrednią konsekwencją spisywania z ewidencji są braki odpowiedzi (nieustalone), podawane w poszczególnych tablicach.

W czerwcu 2002 roku został przeprowadzony spis kontrolny do powszechnego spisu ludności i mieszkań.

Badaniem objęto w kraju ponad 900 wylosowanych obwodów spisowych. W spisie kontrolnym zbadano 64 tys.

mieszkań zamieszkanych i niezamieszkanych oraz 192 tys. osób, zamieszkałych lub przebywających w mieszkaniach. Wyniki spisu kontrolnego posłużą do analizy i oceny jakości danych spisowych. Efekty takiej analizy będą prezentowane w kolejnych ogólnopolskich publikacjach tematycznych, a także zostaną udostępnione na stronie internetowej GUS www.stat.aov.rj/ Szczegółowe zasady metodologiczne spisu kontrolnego zostaną przedstawione w publikacji poświęconej metodologii spisu ludności i mieszkań 2002.

POJĘCIA I DEFINICJE SPISOWE

Mieszkanie

Mieszkanie jest to lokal składający się z jednej lub kilku izb, łącznie z pomieszczeniami pomocniczymi, wybudowany lub przebudowany do celów mieszkalnych, konstrukcyjnie wydzielony (trwały mi ścianami) w obrębie budynku, do którego to lokalu prowadzi niezależne wejście z klatki schodowej, ogólnego korytarza, wspólnej sieni bądź z ulicy, podwórza lub ogrodu.

Przez pomieszczenie pomocnicze należało rozumieć: przedpokój, hol, łazienkę, ustęp, garderobę, spiżarnię, schowek i inne pomieszczenia znajdujące się w obrębie mieszkania, służące mieszkalnym i gospodarczym potrzebom mieszkańców.

W przypadku wieloizbowego lokalu lub domu indywidualnego (jednorodzinnego), w którym zamieszkiwało 2 lub więcej odrębnych gospodarstw domowych, zajmujących wyłącznie dla siebie odrębne izby i inne pomieszczenia, obowiązywała zasada, że jeśli w obrębie tego lokalu lub domu znajdowało się przynajmniej jedno pomieszczenie, takie jak: kuchnia, łazienka lub ustęp, użytkowane wspólnie przez te gospodarstwa, to taki lokal (dom) stanowił jedno mieszkanie. Jeżeli nie zachodził przypadek wspólnego użytkowania wymienionych pomieszczeń, to zespoły pomieszczeń zajmowanych przez poszczególne gospodarstwa uznano za odrębne mieszkania.

Mieszkanie zamieszkane stale bądź czasowo

Za mieszkanie zamieszkane stale uznano takie, w którym spisano jedną lub więcej osób i co najmniej jedną z tych osób uznano za faktycznie stale zamieszkałą.

-

12

Za mieszkanie zamieszkane czasowo uznano takie, w którym spisano jedną lub więcej osób, ale żadna z tych osób nie została uznana za mieszkańca faktycznie stale zamieszkałego.

Mieszkania niezamieszkane

Za mieszkanie niezamieszkane uznano takie, w którym nie spisano żadnej osoby, ani jako mieszkającej stale ani jako przebywającej czasowo.

Dla tej kategorii mieszkań ustalono przyczynę, z powodu której mieszkanie jest niezamieszkane. Pod względem przyczyn niezamieszkania sklasyfikowano mieszkania na:

jeszcze nie zasiedlone w budynkach nowo zbudowanych lub rozbudowanych,

niezamieszkane z powodu zmiany lokatora - do wtórnego zasiedlenia (przeznaczone do wynajmu lub na sprzedaż),

niezamieszkane z powodu przeprowadzania remontu lub oczekiwania na remont,

przeznaczone do rozbiórki bądź opuszczone z różnych przyczyn i nie ustalono, czy będą rozebrane czy wykorzystywane do celów niemieszkalnych,

przeznaczone do czasowego lub sezonowego przebywania (drugie mieszkania),

wynajęte placówce dyplomatycznej lub konsularnej innego państwa; ta grupa mieszkań z reguły była zamieszkana, ale przez osoby nie objęte spisem (korzystające z dyplomatycznego immunitetu) i z tego względu uznane za niezamieszkane,

wykorzystywane wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej.

Izba

Za izbę uznano pomieszczenie w mieszkaniu oddzielone od innych pomieszczeń stałymi ścianami sięgającymi od podłogi do sufitu, z bezpośrednim oświetleniem dziennym i o powierzchni nie mniejszej niż 4 m2.

Izbami są pokoje oraz kuchnie spełniające powyższe kryteria. Inne pomieszczenia w mieszkaniu, takie jak:

przedpokój, hol, łazienka, ubikacja, spiżarnia, schowek, garderoba, alkowa, obudowana weranda, ganek, są pomieszczeniami pomocniczymi i nie uznaje się ich za izby.

W spisie wykazano odrębnie pokoje i odrębnie kuchnie będące izbami. Spośród ogólnej liczby pokoi wyodrębniono pokoje wykorzystywane wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej tj. takie, które wykorzystywane były jako siedziby różnych firm, biur, kancelarii, gabinetów, pracowni, warsztatów, zakładów itd.

Pokoje te były spisywane tylko wówczas, gdy znajdowały się w obrębie mieszkania i nie prowadziło do nich oddzielne wejście z ulicy, podwórza lub ogólnodostępnego korytarza. Zostały one uwzględnione w ogólnej liczbie izb w mieszkaniu i wykazane w tablicach charakteryzujących stan zasobów mieszkaniowych i strukturę mieszkań, ale pominięte w tablicach charakteryzujących warunki mieszkaniowe ludności (np. przy obliczaniu przeciętnych:

liczby osób na 1 izbę i liczby osób na 1 pokój).

Powierzchnia użytkowa mieszkania

Powierzchnia użytkowa mieszkania jest to suma powierzchni wszystkich pomieszczeń znajdujących się w obrębie mieszkania, a w szczególności: pokoi, kuchni (z oknem i bez okna), alków, spiżami, przedpokoi, holi, łazienek, ubikacji, obudowanej werandy lub ganku oraz innych pomieszczeń służących mieszkalnym lub gospodarczym potrzebom mieszkańców lokalu, bez względu na ich przeznaczenie i sposób użytkowania.

- 13-

W powierzchni użytkowej mieszkania wyodrębniono również powierzchnię pokoi wykorzystywanych wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej tj. tych, które wykazane zostały w liczbie pokoi, a także powierzchnię innych pomieszczeń wykorzystywanych do tej działalności, jeżeli nie prowadziło do nich oddzielne wejście z ulicy, podwórza lub ogólnodostępnego korytarza.

Nie zaliczono do powierzchni użytkowej mieszkania powierzchni: balkonów, tarasów i loggii, antresol, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszami, strychów, piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opału oraz powierzchni garaży.

Powierzchnię sieni z reguły zaliczono do powierzchni mieszkania. Nie uznawano sieni za część składową mieszkania i nie wliczano jej powierzchni do powierzchni użytkowej mieszkania tylko wówczas, gdy:

sień łączyła część mieszkalną budynku z częścią inwentarską lub gospodarską,

w budynku znajdowało się więcej niż jedno mieszkanie, a sień użytkowana była wspólnie jako ogólnodostępny korytarz.

W budynkach indywidualnych (jednorodzinnych) będących w budowie, ale już częściowo zamieszkanych, w powierzchni użytkowej mieszkania uwzględniono tylko powierzchnię izb i pomieszczeń pomocniczych wykończonych.

Dane o powierzchni użytkowej mieszkań pochodzą z informacji podanych przez lokatorów, na podstawie posiadanych przez nich dokumentów, przeprowadzanych pomiarów bądź posiadanego już wcześniej rozeznania np.

dla uzyskania dodatku mieszkaniowego bądź innych potrzeb.

Rodzaj podmiotu będącego właścicielem mieszkania

W spisie ustalono rodzaj podmiotu, który posiadał prawo własności do mieszkania. Stan prawny do mieszkania ustalano na tzw. krytyczny moment spisu. Pod względem rodzaju podmiotów władających sklasyfikowano mieszkania na stanowiące własność:

osób fizycznych; zaliczono tu zarówno mieszkania stanowiące cały budynek będący własnością osoby fizycznej jak też mieszkania stanowiące wyodrębnione lokale na rzecz osób fizycznych znajdujące się w budynku wielomieszkaniowym będącym nieruchomością wspólną. Do podgrupy wyodrębnionych lokali w budynkach wielomieszkaniowych zaliczono również mieszkania w budynkach spółdzielczych, dla których na mocy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych zostało ustanowione odrębne prawo własności na rzecz osoby fizycznej (osób fizycznych, np. małżeństwa), ujawnione w księdze wieczystej, spółdzielni mieszkaniowych, z rozróżnieniem, czy mieszkanie jest na statusie mieszkania własnościowego czy lokatorskiego; do tych ostatnich zaliczone zostały mieszkania stanowiące własność spółdzielni, zajmowane na podstawie stosunku najmu,

gmin; wykazano tu mieszkania stanowiące własność gminy lub powiatu (lokalnej wspólnoty samorządowej), a także mieszkania przekazane gminie, ale pozostające w dyspozycji jednostek użyteczności publicznej takich jak: zakładów opieki zdrowotnej, ośrodków pomocy społecznej, jednostek systemu oświaty, instytucji kultrny,

Skarbu Państwa; zaliczono tu mieszkania pozostające:

w zasobie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, w zasobie Wojskowej Agencji Mieszkaniowej,

w zarządzie jednostek podległych ministerstwom: Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Administracji, Sprawiedliwości, szefowi Urzędu Ochrony Państwa,

w zarządzie organów władzy państwowej, administracji państwowej, kontroli państwowej itp., zakładów pracy (sektora publicznego i prywatnego),

towarzystw budownictwa społecznego,

- 14-

innych podmiotów; do tej kategorii zaliczono mieszkania stanowiące własność instytucji budujących dla zysku - przeznaczone na sprzedaż, ale jeszcze nie sprzedane osobom fizycznym lub na wynajem, mieszkania stanowiące własność instytucji wyznaniowych, stowarzyszeń, partii, związków zawodowych itp.

Pomieszczenie kuchenne

Przez pomieszczenie kuchenne (kuchnię) rozumiano wydzielone ścianami pomieszczenie w mieszkaniu (z oknem lub bez), przeznaczone i odpowiednio wyposażone do przygotowywania posiłków i do tego celu głównie wykorzystywane, bez względu na to, czy używane jest również do spożywania posiłków, spania czy innych celów mieszkalnych.

Ze względu na różne przypadki rozwiązania kuchni w mieszkaniu, w spisie przyjęto następujące kategorie:

izby kuchenne, tj. pomieszczenia z bezpośrednim oświetleniem dziennym i powierzchnią (podłogi) nie mniejszą niż 4 m2,

pomieszczenia kuchenne nie będące izbami, tj. pomieszczenia bez okna (tzw. ciemne kuchnie) lub nie spełniające kryterium powierzchni, czyli o powierzchni (podłogi) mniejszej niż 4 m2,

kuchnie stanowiące część pokoju wielofunkcyjnego; sytuacja ta występowała wówczas, gdy kuchnia stanowiła część dużego pokoju, spełniającego wielorakie funkcje: kuchni, jadalni, pokoju wypoczynkowego, niekiedy również sypialni.

Urządzenia (instalacje) techniczno-sanitarne w mieszkaniu

Wykazano w spisie urządzenia czynne jak i chwilowo nieczynne, a także te, które już zainstalowano w mieszkaniu, ale nie podłączono ich jeszcze do sieci. Nie spisano natomiast urządzeń, które na skutek znacznych uszkodzeń były nieczynne dłużej niż rok.

Wodociąg. Jako wyposażone w wodociąg uznano mieszkanie, w obrębie którego znajdował się kran z wodą bieżącą. Urządzenie wykazano w podziale na podłączone do sieci (wodociąg sieciowy) i stanowiące urządzenia lokalne.

Przez sieć wodociągową rozumiano system przewodów ulicznych doprowadzających wodę od źródła (ujęcia wody) do budynków, o długości co najmniej 250 m, nie wliczając w to długości podłączeń od przewodu ulicznego do budynków.

Przez wodociąg lokalny rozumiano instalacje, która doprowadzała wodę do jednego lub kilku budynków sąsiednich, a łączna długość przewodów od źródła wody do budynku nie osiągała 250 m.

Ustęp spłukiwany. W spisie wykazano tylko urządzenia znajdujące się w obrębie mieszkań, spłukiwane wodą ze spłuczki podłączonej do instalacji wodociągowej. Informacje wykazano w podziale według rodzaju instalacji odprowadzającej nieczystości z budynku: do sieci kanalizacyjnej, do urządzenia lokalnego.

Przez sieć kanalizacyjną rozumiano system krytych kanałów podziemnych (kanałów ulicznych i kolektorów) odprowadzających ścieki z budynków do odbiorników (do oczyszczalni ścieków, rzek, jezior, morza), jeżeli łączna długość tych kanałów (nie wliczając w to długości przykanalików prowadzących do budynków) wynosiła co najmniej 250 m. Mogła to być sieć ogólnospławna odprowadzająca i ścieki gospodarcze i wody opadowe, bądź tylko sieć na ścieki gospodarcze.

Przez kanalizację lokalną rozumiano instalację odprowadzającą ścieki do szamba lub bezpośrednio do rzeki, jeziora, rowu, górnej warstwy ziemi, gdy łączna długość kanału między budynkiem (budynkami) a miejscem odprowadzenia nie osiągała 250 m.

-15-

Łazienka. Za łazienkę uznano pomieszczenie w mieszkaniu, w którym zamontowana była wanna lub prysznic bądź oba te urządzenia oraz instalacja odprowadzająca zużytą wodę na zewnątrz budynku (do sieci, do szamba lub do innych odbiorników).

Ciepła woda bieżąca. Informację wykazano w podziale na:

- ciepłą wodę ogrzewaną poza mieszkaniem, tj. dostarczaną z elektrociepłowni, ciepłowni bądź z kotłowni osiedlowej, a także z kotłowni lokalnej w budynku wielomieszkaniowym,

- ciepłą wodę ogrzewaną w mieszkaniu, gdy w obrębie mieszkania zainstalowany był piecyk gazowy do ogrzewania wody, terma elektryczna lub bojler.

W budynkach jednorodzinnych ogrzewanie wody piecem do centralnego ogrzewania usytuowanym poza mieszkaniem, np. w kotłowni, uznano za ogrzewanie wody w mieszkaniu.

Gaz. Rozróżniono instalacje gazu z sieci i gazu z butli. Nie brano pod uwagę butli turystycznych, a jedynie butle o pojemności 11 kg i większe, w tym również „kontenery” z gazem płynnym, z których gaz dostarczany jest do więcej niż 1 mieszkania, np. do całego budynku wielomieszkaniowego lub kilku budynków jednorodzinnych.

Sposób ogrzewania mieszkania.

W spisie rozróżniono 3 główne sposoby ogrzewania:

- centralne ogrzewanie, - piece,

- inny sposób.

Za centralne ogrzewanie uznano każdą instalację doprowadzającą ciepło (gorącą wodę, parę wodną lub powietrze) z centralnego źródła jego wytwarzania do poszczególnych pomieszczeń w mieszkaniu.

Na drugim stopniu podziału, mieszkania ogrzewane przy pomocy c.o. pogrupowano, w zależności od źródła wytwarzania ciepła, na wyposażone w:

centralne ogrzewanie zbiorowe z sieci; wykazywano wówczas, gdy ciepło do mieszkania (mieszkań) doprowadzane było (siecią cieplną) z elektrociepłowni, ciepłowni, kotłowni osiedlowej lub lokalnej obsługującej więcej niż jeden budynek,

centralne ogrzewanie zbiorowe ze źródła zasilającego jeden budynek wielomieszkaniowy - wykazywano wówczas, gdy ciepło do mieszkania (mieszkań) doprowadzane było z kotłowni obsługującej tylko ten jeden budynek. Do tej podgrupy zaliczono również mieszkania wyposażone w c.o. znajdujące się w budynku niemieszkalnym lub zbiorowego zakwaterowania, w których ciepło do mieszkań, jak też do innych pomieszczeń w tym budynku doprowadzone było z lokalnej kotłowni obsługującej ten budynek,

centralne ogrzewanie indywidualne wykazywano wtedy, gdy źródło wytwarzania ciepła znajdowało się w budynku jednorodzinnym (piec do c.o. zainstalowany we własnej kotłowni lub w innym pomieszczeniu, np.

w piwnicy, bądź też zainstalowane było elektryczne ogrzewanie podłogowe), lub też źródło ciepła znajdowało się w obrębie mieszkania zlokalizowanego w budynku wielorodzinnym np. piec do c.o. zainstalowany w kuchni, w łazience (tzw. instalacja etażowa).

Piece - zaliczono tu ogrzewanie poszczególnych pomieszczeń w mieszkaniu piecami kaflowymi bądź różnymi piecami przenośnymi na paliwa stałe, np. na węgiel, koks, drewno, trociny, a także piecami kaflowymi z wmontowanymi w nich grzałkami elektrycznymi.

Inny sposób ogrzewania - do tego sposobu zaliczono tzw. oszczędnościowe piecyki gazowe - na gaz z sieci lub z butli (są to piecyki nie związane z obiegiem wody, dmuchawy elektryczne, przenośne piece olejowe (typu kaloryfer) podłączone do prądu.

Przy stosowaniu kilku sposobów ogrzewania wykazano sposób przeważający.

-16-

Rodzaj stosowanego paliwa - energii do ogrzewania

Rodzaj paliwa (energii) stosowanego do ogrzewania mieszkania ustalano tylko w tych mieszkaniach, które ogrzewane były za pomocą instalacji centralnego ogrzewania indywidualnego, pieca lub innego sposobu. Nie ustalano rodzaju paliwa, jeżeli mieszkanie było ogrzewane za pomocą instalacji centralnego ogrzewania zbiorowego (tj. z sieci lub z kotłowni lokalnej w budynku wielomieszkaniowym).

Rozróżniono następujące rodzaje paliw (energii):

- paliwa stałe (koks, węgiel, brykiety, drewno), - paliwa gazowe,

- paliwa ciekłe (np. olej opałowy, olej napędowy), - energia elektryczna,

- system dwupaliwowy; dotyczyło to w zasadzie domów jednorodzinnych, w których poza piecami do c.o. na paliwa stałe zainstalowany był także piec gazowy do c.o. i te 2 sposoby były przemiennie stosowane.

- inne; ta odpowiedź dotyczyła ogrzewania mieszkania (domu jednorodzinnego) przez wykorzystanie energii słonecznej, siły wiatru, energii wychwyconej z biomasy bądź z gorącego źródła (geotermalnej).

Cechy budynku, w którym znajduje się mieszkanie.

W niniejszej publikacji występują informacje tylko o dwóch cechach budynków, w których znajdują się mieszkania, tj. o roku (okresie) wybudowania budynku i o rodzaju podmiotu będącego właścicielem budynku.

W związku z tym w tej części „Uwag metodycznych” zamieszczono wyjaśnienia dotyczące tylko tych dwóch zmiennych. Szersze informacje o budynkach i szersze objaśnienia metodologiczne dotyczące pojęcia budynku i badanych w spisie cechach budynków, zamieszczono w odrębnej publikacji z cyklu NSP 2002 r., pt. „Zamieszkane budynki”.

Rok (okres) budowy budynku

Za rok wzniesienia budynku przyjęto rok, w którym budowa została zakończona, tzn. budynek został oddany do użytku, jeżeli budynek oddawany był do użytku częściami (klatkami, skrzydłami) przyjęto rok oddania do użytku ostatniej części budynku. Dla budynków zrekonstruowanych po całkowitym zniszczeniu przyjęto rok zakończenia rekonstrukcji.

Rodzaj podmiotu będącego właścicielem budynku

Za właściciela budynku uważano osobę fizyczną bądź osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej posiadającą do tego budynku tytuł własności, potwierdzony wpisem do księgi wieczystej, a w razie braku księgi w innym dokumencie potwierdzającym własność.

W spisie ustalano, czy budynek stanowi w całości własność jednego podmiotu (tzn. nie ma w nim żadnego lokalu stanowiącego wyodrębnioną własność innego podmiotu), czy też ma kilku prawnych właścicieli uwidocznionych w księdze wieczystej, czyli stanowi nieruchomość wspólną.

Budynki stanowiące własność jednego podmiotu zostały na drugim stopniu klasyfikacji pogrupowane pod względem rodzaju tych podmiotów. Rozróżniono budynki stanowiące własność:

osób fizycznych; zaliczono tu budynki będące własnością osób fizycznych ujawnioną w księdze wieczystej, a w razie braku księgi, w innym dokumencie potwierdzającym własność, niezależnie czy właściciel budynku mieszkał w nim w czasie spisu, czy też wynajął go lub oddał w bezpłatne użytkowanie innej osobie (osobom), spółdzielni mieszkaniowych; zaliczono tu budynki, w których wszystkie mieszkania (zarówno mieszkania lokatorskie jak i własnościowe) stanowią własność spółdzielni mieszkaniowej,

gmin; zakwalifikowano tu budynki będące w całości własnością gminy lub powiatu pozostające w zarządzie przedsiębiorstwa (zakładu) gospodarki mieszkaniowej lub komunalnej jednostki organizacyjnej specjalnie

-17-

powstałej do zarządzania zasobami mieszkaniowymi gminy, a także budynki pozostające w bezpośrednim zarządzie urzędu gminy oraz budynki przekazane gminie, ale pozostające w dyspozycji jednostek użyteczności publicznej, takich jak: zakładów opieki zdrowotnej, ośrodków pomocy społecznej, jednostek systemu oświaty, instytucji kultury,

Skarbu Państwa; zaliczono tu budynki pozostające: w zasobie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, w zarządzie jednostek podległych ministrom: Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Administracji, Sprawiedliwości oraz Szefowi Ochrony Państwa, w zarządzie organów władzy państwowej (np. Kancelarii Prezydenta RP, Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego), organów administracji państwowej (np. Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, ministerstw, urzędów centralnych, urzędów wojewódzkich) oraz organów kontroli państwowej (np. Najwyższej Izby Kontroli, Państwowej Inspekcji Pracy) oraz budynki oddane przez jednostkę reprezentującą Skarb Państwa w użytkowanie, dzierżawę lub najem przedstawicielstwom dyplomatycznym i urzędom konsularnym państw obcych.

zakładów pracy (sektora publicznego i prywatnego); zaliczono tu budynki; przedsiębiorstw państwowych, w tym również “Lasów Państwowych”, oraz państwowych jednostek organizacyjnych (posiadających bądź nie posiadających osobowości prawnej), np. instytutów naukowo-badawczych, wyższych uczelni, instytucji artystycznych, przedsiębiorstw komunalnych, z wyjątkiem przedsiębiorstw (zakładów) gospodarki mieszkaniowej, a także budynki przekazane wymienionym wyżej jednostkom przez Skarb Państwa lub gminę w trwały zarząd, a także zaliczono budynki stanowiące własność przedsiębiorstw prywatnych działające w formie spółek, oraz stanowiące własność spółdzielni pracy, spółdzielni produkcji rolnej, z wyjątkiem spółdzielni mieszkaniowych,

towarzystw budownictwa społecznego; zaliczono tu budynki będące własnością podmiotu prawnego, który w swojej nazwie ma wyrazy “towarzystwo budownictwa społecznego”, bez względu na fakt partycypowania w kosztach budowy budynku innego podmiotu (gminy, spółdzielni mieszkaniowej, zakładu pracy) w zamian za uzyskanie mieszkań (na zasadzie najmu) dla wskazanych przez te podmioty osób trzecich.

Budynki stanowiące nieruchomości wspólne, w których wszystkie bądź tylko niektóre lokale mieszkalne stanowią wyodrębnione własności osób fizycznych, zostały pogrupowane na 4 subkategorie. Kierując się informacją o własności poszczególnych lokali mieszkalnych w budynku rozróżniono budynki, w których właścicielami lokali są:

tylko osoby fizyczne,

osoby fizyczne i gmina - w tej kategorii występują również osoby fizyczne i powiat,

osoby fizyczne i zakład pracy - w tej kategorii występują również osoby fizyczne i Skarb Państwa, inne - dotyczy budynków, w których występują inne przypadki własności lokali mieszkalnych, np. gminy i zakładu pracy, gminy i osób fizycznych i zakładu pracy oraz budynków spółdzielni mieszkaniowych, w których po wejściu w życie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych zostały ustanowione odrębne własności niektórych lokali mieszkalnych na rzecz osób fizycznych.

Budynki stanowiące współwłasność, w których nie dokonano wyodrębnienia własności lokali mieszkalnych (na cały budynek założona jest jedna księga wieczysta) zostały wykazane jako ostatnia odrębna kategoria klasyfikacyjna.

Pomieszczenie nie będące mieszkaniem

Spisem objęto tylko te pomieszczenia nie będące mieszkaniami, które w tzw. krytycznym momencie spisu były zamieszkane.

Zamieszkane pomieszczenia nie będące mieszkaniami są to pomieszczenia, które w czasie spisu - z różnych przyczyn, np. losowych, przyjętego trybu życia - były jedynym miejscem zamieszkania osób (osoby) tworzących gospodarstwo domowe. Należą tu:

- 18-

- pomieszczenia znajdujące się w trwałym budynku (mieszkalnym lub innym) wybudowane do innych celów niż mieszkalne i które nie zostały do celów mieszkalnych przebudowane np. strych, pralnia, suszarnia, garaż, pomieszczenie magazynowe, inwentarskie lub gospodarcze (stajnia, obora, stodoła) lub inne (pokój w hotelu, sala szkolna),

- pomieszczenia pól-trwałe, wzniesione do zamieszkania w nim rodziny lub pojedynczej osoby, z założenia przez ograniczony czas - zwykle kilku lat np. tzw. „kontenery” lub baraki wzniesione dla osób dotkniętych klęską żywiołową (dla powodzian, pogorzelców), budynki tymczasowe zamieszkane do czasu wybudowania nowego domu,

- pomieszczenia prowizoryczne, np. szopa, komórka, chata,

- obiekty ruchome, np. barakowóz, wagon kolejowy, przyczepa kempingowa, jacht, barka.

Obiekt zbiorowego zamieszkania

Obiekt zbiorowego zakwaterowania jest to zespół pomieszczeń (pokoi i innych pomieszczeń pomocniczych), zlokalizowanych w jednym lub kilku budynkach, zajętych przez jeden odrębny zakład, świadczący usługi: opiekuńczo-wychowawcze, opiekuńczo-lecznicze, hotelarskie, bądź inne, w którym to obiekcie zamieszkuje zwykłe większa liczba osób.

W niektórych obiektach (zakładach) osoby zamieszkują przez dłuższy czas (od kilku miesięcy do kilku lat) lub na stałe. Przykładowo takimi zakładami są: internaty, domy studenckie, hotele pracownicze, domy dziecka, domy (zakłady) opieki społecznej dla osób przewlekle chorych lub upośledzonych, klasztory, domy zakonne.

Obiektami (zakładami), w których pobyt osób z reguły ma charakter krótkookresowy są m. in.: hotele, motele, domy wczasowe, pensjonaty, a także szpitale, sanatoria, prewentoria.

Ludność w mieszkaniach

Wszystkie dane zamieszczone w tablicach dotyczą ludności faktycznie zamieszkałej.

Kategoria ta obejmuje następujące grupy osób:

1. Mieszkające stale (osoby z reguły zameldowane na pobyt stały w danym miejscu), które:

a) były obecne w momencie spisu;

b) były nieobecne w momencie spisu, ale ich nieobecność trwała mniej niż 2 miesiące;

c) były nieobecne w momencie spisu przez okres dłuższy niż 2 miesiące, ale ich nieobecność wynikała z następujących powodów:

- odbywanie zasadniczej służby wojskowej lub innej w systemie skoszarowanym, - przebywanie w zakładzie karnym lub śledczym,

- pobyt za granicą,

2. Przebywające czasowo przez okres powyżej 2 miesięcy. Dotyczy to osób, które mieszkają na stałe w innym miejscu (są tam zameldowane na pobyt stały), natomiast w miejscu spisania przebywają czasowo z następujących powodów: nauka, praca, warunki rodzinne lub mieszkaniowe (w miejscu stałego zamieszkania), leczenie lub rehabilitacja, przebywanie w domu opieki.

Jako czas okresowej nieobecności lub przebywania został przyjęty czas faktyczny, a nie zamierzony.

Kategoria ludności faktycznie zamieszkałej nie uwzględnia osób przybyłych z zagranicy na pobyt czasowy, tj. tych, które nie posiadają stałego pobytu w Polsce (pozwolenia na osiedlenie się).

- 19-

Gospodarstwa domowe

W spisie przez gospodarstwo domowe rozumie się zespół osób spokrewnionych lub niespokrewnionych, mieszkających razem i wspólnie utrzymujących się. Jeżeli któraś z osób mieszkających razem utrzymywała się oddzielnie, osoba ta tworzyła oddzielne jednoosobowe gospodarstwo domowe.

Gospodarstwa domowe tworzyły też osoby zamieszkałe stale lub przebywające czasowo w mieszkaniach (w wyjątkowych przypadkach tworzyły gospodarstwa zbiorowe, np. zakonnicy lub zakonnice).

Spośród osób wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego wyodrębniono rodziny.

Ze względu na liczbę oraz stosunek pokrewieństwa osób wyróżnia się w spisie następujące typy gospodarstw domowych:

- rodzinne (jednorodzinne, dwurodzinne, trzy i więcej rodzinne), - nierodzinne (jednoosobowe i wieloosobowe)

W spisie badano samodzielność zamieszkiwania mieszkania przez gospodarstwo. Podstawą podziału gospodarstw na zamieszkujące samodzielnie i mieszkające wspólnie była liczba gospodarstw domowych spisanych w danym mieszkaniu. Jeżeli w mieszkaniu zostało spisane tylko jedno gospodarstwo domowe uznawano je za zamieszkujące samodzielnie (niezależnie od składu rodzinnego gospodarstwa), gdy zaś w mieszkaniu spisano 2 lub więcej gospodarstw domowych uznawano takie gospodarstwa zamieszkujące wspólnie.

-

20

UWAGI ANALITYCZNE

Stan i rozwój zasobów mieszkaniowych

W czasie Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 w województwie dolnośląskim spisano ogółem 989,6 tys. mieszkań o 64,4 min m2 powierzchni użytkowej. Z ogólnej liczby spisanych mieszkań 948,6 tys. to mieszkania zamieszkane, które stanowiły 95,9% ogółu mieszkań, a 41 tys., tj. 4,1% to mieszkania niezamieszkane.

Wykres I. Mieszkania zamieszkane i ludność w mieszkaniach według spisów

mieszkania ludność w mieszkaniach

1970

1978

1988

2002

LJ

■

rj

2200 2400 2600 2800 3000

Tab], I. Podstawowe informacje o mieszkaniach w 2002 r.

Wyszczególnienie

Ogółem Miasta Wieś Ogółem Miasta Wieś

w tysiącach w odsetkach

MIESZKANIA... 989,6 742,2 247,4 100,0 75,0 25,0 Zamieszkane... 948,6 716,2 232,4 100,0 75,5 24,5 stale... 936,2 707,7 228,5 100,0 75,6 24,4 czasowo... 12,4 8,5 3,9 100,0 68,3 31,7 Niezamieszkane... 41,0 26,0 15,0 100,0 63,5 36,5 IZBY W MIESZKANIACH

ZAMIESZKANYCH... 3423,2 2454,7 968,5 100,0 71,7 28,3 stale... 3385,2 2430,0 955,2 100,0 71,8 28,2 czasowo... 38,0 24,7 13,3 100,0 65,1 34,9 POWIERZCHNIA UŻYTKOWA MIESZKAŃ

ZAMIESZKANYCH wtn2... 62085,9 43003,2 19082,7 100,0 69,3 30,7 stale... 61388,3 42567,4 18820,9 100,0 69,3 30,7 czasowo... 697,7 435,9 261,8 100,0 62,5 37,5

W grupie mieszkań niezamieszkanych wystąpiły m.in. mieszkania, które w przyszłości mogą zasilić zasoby mieszkań zamieszkanych, tj.:

- 33,1 tys. (80,8% mieszkań niezamieszkanych) mieszkań przeznaczonych do stałego zamieszkania, a wśród nich 9,5 tys. mieszkań jeszcze niezamieszkanych znajdujących się w budynkach nowo wybudowanych lub rozbudowanych,

3,4 tys. (8,2%) mieszkań przeznaczonych do czasowego przebywania, tzw. drugie mieszkania, 0,9 tys. (2,1 %) mieszkań przeznaczonych wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej.

-21

Spisem objęto również mieszkania opuszczone i przeznaczone do rozbiórki, które stanowiły 8,8%

mieszkań niezamieszkanych (mieszkania te nie stanowią części składowej zasobów mieszkaniowych).

Wykres II. Struktura mieszkań zamieszkanych według liczby izb 0,1%

19,1%

14,6%

; 948,6 tys.

27,7% III! = llll = III

34,9%

2 3 4 5 i więcej nieustalona

Zasoby mieszkaniowe województwa dolnośląskiego wyniosły 985,1 tys. Zaliczono do nich wszystkie mieszkania zamieszkane, a spośród niezamieszkanych - mieszkania przeznaczone do stałego zamieszkania oraz mieszkania przeznaczone do czasowego lub sezonowego przebywania.

Mieszkania zamieszkane wykazane przez spis obejmowały 948,6 tys. mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej 62,1 min m2 i 3423,2 tys. izb. Ponad 75% mieszkań zamieszkanych, tj. 716,2 tys. znajdowało się w miastach. W 1988 r. mieszkania zamieszkane w miastach stanowiły 73,9% mieszkań zamieszkanych ogółem.

Wykres III. Struktura mieszkań zamieszkanych według powierzchni użytkowej mieszkania

18,3% 7,9%

15,8%

17,3%

22,3%

5,7%

13,6%

17,6%

19,6%

21,1% 21,4%

19,4%

1988 2002

poniżej 30 m2

I i

[2] 30 - 39 ^ 60-79

[jj-rj 40 - 49 [IUI 80 i więcej

Spośród 948,6 tys. mieszkań zamieszkanych - 936,2 tys. (3385,2 tys. izb o powierzchni użytkowej 61,4 min m2) to mieszkania zamieszkane stale.

-

22

Mieszkanie zamieszkane stale to takie, w którym spisano co najmniej 1 osobę uznaną za faktycznego mieszkańca. Mieszkania te stanowiły 98,7% liczby mieszkań zamieszkanych; w miastach 98,8%, a na wsi 98,3%.

W mieszkaniach tych zamieszkiwało stale 2873,2 tys. osób; w miastach 2048,2 tys., a na wsi 825,0 tys. osób.

Tabl. II. Przyrost mieszkań zamieszkanych

Wyszczególnienie

Przyrost w latach 1989 - 2002 1988= 100

ogółem miasta wieś

ogółem miasta wieś

w tysiącach

Mieszkania... 95,1 85,2 9,9 111,1 113,5 104,5 Izby... 508,1 396,5 111,6 117,4 119,3 113,0

Powierzchnia użytkowa w m2... 11254,1 8538,4 2715,7 122,1 124,8 116,6

Przyrost mieszkań zamieszkanych w stosunku do stanu ze spisu 1988 r. wyniósł 95,1 tys., tj. 11,1%

(w kraju 915,8 tys., tj. przyrost o 8,5%) i był mniejszy od przyrostu w latach 1979-1988 o 5,7 pkt. (przyrost w latach 1979-1988 wyniósł 16,8%).

Różne wskaźniki dynamiki przyrostu mieszkań, izb i powierzchni użytkowej wskazują na budowanie mieszkań o większej liczbie izb oraz większej powierzchni użytkowej. Dynamika przyrostu powierzchni użytkowej przewyższała ponad 2-krotnie dynamikę przyrostu liczby mieszkań.

W trakcie spisu oprócz mieszkań spisano również inne pomieszczenia nie będące mieszkaniami, które w okresie spisu były zamieszkane. Spisem objęto 823 obiekty zbiorowego zakwaterowania, w których jako stałych mieszkańców spisano 32,4 tys. osób; w miastach spisano 667 obiektów (26,8 tys. osób), a na wsi 156 obiektów (5,7 tys. osób).

Spisem objęto również 360 (w tym w miastach 221) zamieszkanych pomieszczeń nie będących mieszkaniami, w których zamieszkiwało 636 osób (412 w miastach).

Własność mieszkań

Od ostatniego spisu w 1988 r. w strukturze zasobów mieszkaniowych pod względem własności wystąpiły znaczne zmiany. Powstały nowe rodzaje podmiotów, które dysponują zasobami mieszkaniowymi, tj.: Skarb Państwa, towarzystwa budownictwa społecznego oraz „inne”, a wśród nich jednostki budujące dla zysku, tzw.

deweloperzy.

Tabl. III. Mieszkania zamieszkane według rodzajów podmiotów będących ich właścicielami w 2002 r.

Wyszczególnienie Ogółem w tys.

Mieszkania stanowiące własność - w % ogółu mieszkań

osób fizycz­

nych

spółdzielni mieszkaniowych

gmin Skarbu

Państwa

zakła-dów pracy

towa­

rzystw budow­

nictwa społe­

cznego

pozosta­

łych podmio­

tów miesz­

kania włas­

nościowe

miesz­

kania lokator­

skie

Ogółem... 948,6 46,0 18,0 9,4 22,2 1,5 2,3 0,3 0,2

Miasta... 716,2 33,5 23,7 12,3 26,9 1,2 2,0 0,4 0,2

Wieś... 232,4 84,6 0,5 0,6 7,8 2,6 3,5 0,1 0,3

W spisie 2002 roku oprócz ustalenia kto jest właścicielem budynku zbadano również jakie są relacje własnościowe w budynku, tzn. czy właściciel mieszkania jest również właścicielem całego budynku, czy też współwłaścicielem i jakiego rodzaju podmioty są współwłaścicielami.

-23-

Wykres IV. Struktura mieszkań zamieszkanych według rodzaju podmiotów będących ich właścicielami w 2002 r.

MIASTA

26,9% 33,5%

716,2 tys.

12,3%

23,7%

osoby fizyczne

H Skarb Państwa

OGÓŁEM

spółdzielnia mieszkaniowa:

[__ | mieszkania lokatorskie I I gmina [r|-rj mieszkania własnościowe

zakład pracy U pozostałe podmioty

Wyniki spisu wykazały, że według stanu z maja 2002 r. na pierwszym miejscu pod względem rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań były osoby fizyczne - 436,4 tys. mieszkań zamieszkanych, tj. 46,0%

ogółu (w kraju 55,2%), w tym na wsi mieszkania należące do osób fizycznych stanowiły zdecydowaną większość - - 84,6% (w kraju 92,4%).

Drugą pod względem liczebności grupą w strukturze własności mieszkań stanowiły mieszkania spółdzielcze 27,4%

(w kraju 28,6%), w tym udział mieszkań własnościowych wyniósł 65,7% ogółu mieszkań spółdzielczych, tj. 18,0%

ogółu mieszkań zamieszkanych. Ta forma własności mieszkań występowała głównie w miastach - 257,6 tys.

mieszkań tj. 99,0% ogółu mieszkań spółdzielni mieszkaniowych. W latach 1989 - 2002 zasoby spółdzielcze zwiększyły się o 55,7 tys. mieszkań (o 21,4%).

Następną pozycję pod względem liczebności zasobów mieszkaniowych zajmowały mieszkania stanowiące własność gmin. Według spisu 2002 zasoby gmin wyniosły ogółem 210,7 tys. mieszkań, tj. 22,2% ogółu mieszkań zamieszkanych (w kraju 11,5%), w tym w miastach 192,5 tys., tj. 91,4% ogółu mieszkań stanowiących własność gmin. W porównaniu do wyników spisu w 1988 roku zasoby gmin (302,1 tys.) znacznie zmalały. Główne przyczyny spadku liczby mieszkań w tej formie własności to :

zmiana zaszeregowania części zasobów występujących w 1988 r. w zarządzie terenowych organów admini­

stracji państwowej do własności osób fizycznych,

powstanie nowego podmiotu władającego zasobami mieszkaniowymi - zasoby Skarbu Państwa, zwrot prywatnych budynków dawnym właścicielom bądź ich spadkobiercom,

prywatyzacja lokali mieszkaniowych, tj. wyodrębnienie własności lokali na rzecz dotychczasowych najemców.

Zmniejszeniu uległy również, w porównaniu do danych spisu w 1988 r., zasoby zakładów pracy. Wyniosły one tylko 22,2 tys. mieszkań (wobec prawie 126 tys. w 1988 r.) - w miastach 14,1 tys. mieszkań (2,0% ogółu miejskich zasobów), a na wsi 8,1 tys. mieszkań (3,5% ogółu mieszkań na wsi), w kraju odpowiednio - 195,3 tys. (2,5%) i 61,6 tys.

(1,6 %). Na zmianę liczebności tych zasobów wpłynęło likwidowanie bardzo wielu zakładów pracy, zwłaszcza PGR-ów, których zasoby zostały w dużej mierze przejęte przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa będącej w zarządzie Skarbu Państwa, sprywatyzowane lub przejęte przez inne podmioty.

-24-

Zasoby Skarbu Państwa nie występowały w wynikach spisu 1988 r., ponieważ nie istniała wówczas wyodrębniona instytucja „Skarbu Państwa”. W 2002 r. zasoby mieszkaniowe Skarbu Państwa to 14,6 tys. mieszkań;

w miastach 8,4 tys. mieszkań (1,2% zasobów miejskich), a na wsi 6,1 tys. (2,6% zasobów wiejskich).

Po wejściu w życie ustawy z 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego pojawił się nowy podmiot posiadający zasoby mieszkaniowe, którymi są towarzystwa budownictwa społecznego.

W zasobach towarzystw w momencie spisu 2002 znajdowało się 2,7 tys. mieszkań zamieszkanych, prawie wszystkie w miastach - 2,6 tys.

W 2002 r. spisano 1,9 tys. mieszkań zamieszkanych stanowiących własność pozostałych podmiotów, na które składały się głównie zasoby jednostek budujących dla zysku, instytucji wyznaniowych i innych organizacji.

Z ogólnej liczby tych mieszkań 1,2 tys. (63,8%) spisano w miastach, a 0,7 tys. (36,2%) na wsi.

Wiek mieszkań

Województwo dolnośląskie (wraz z województwami lubuskim i opolskim) należy do województw, gdzie występuje największy udział zasobów starych, tj. wybudowanych przed 1945 r.; stanowią one 46,9% ogółu mieszkań zamieszkanych.

Tabl. IV. Struktura mieszkań zamieszkanych według roku budowy i właściciela w 2002 r.

Wyszczególnienie

Ogółem Przed 1945

1945 - - 1970

1971 - - 1978

1979- -1988

1989- -2002°

Będące w budowie i nieusta­

lone w odsetkach

MIASTA... 100,0 38,1 15,9 17,1 17,4 10,2 1,3 mieszkania stanowiące własność:

Osób fizycznych ... 100,0 47,9 17,4 11,2 11,2 10,1 2,2 Spółdzielni mieszkaniowych... 100,0 1,7 15,3 31,9 34,2 16,4 0,5 Gmin... 100,0 73,4 15,5 5,3 2,9 1,9 1,0 Skarbu Państwa... 100,0 26,8 19,2 19,5 22,1 9,0 3,4 Zakładów pracy... 100,0 60,2 10,5 8,3 16,0 3,8 1,2 Pozostałych podmiotów... 100,0 31,5 4,2 4,6 5,1 54,0 0,6

WIEŚ... 100,0 74,1 5,3 5,4 7,6 5,6 2,0 mieszkania stanowiące własność:

Osób fizycznych... 100,0 73,7 5,3 5,4 7,7 5,7 2,2

Spółdzielni mieszkaniowych... 100,0 8,4 5,0 20,4 33,6 32,6 -

Gmin... 100,0 88,2 4,1 2,8 2,0 1,7 1,2 Skarbu Państwa... 100,0 76,8 6,2 6.3 8,1 1,7 0,9 Zakładów pracy... 100,0 73,2 5,7 6,2 9,0 4,7 1,2 Pozostałych podmiotów... 100,0 67,6 2,6 2,8 7,3 18,9 0,8

“ Łącznie z nieustalonym rokiem zakończenia budowy.

Mieszkania w budynkach wzniesionych przed 1918 rokiem to 21,8% ogółu mieszkań zamieszkanych w miastach i 34,8% na wsi.

Właścicielami najstarszych, tj. 85 letnich mieszkań są głównie osoby fizyczne - 47,3% i gminy - 47,2% ogółu mieszkań.

Z ogólnej liczby 948,6 tys. mieszkań zamieszkanych mieszkania znajdujące się w budynkach wybudowanych po 1944 r. stanowiły 51,6% (w kraju 76,2%); w porównaniu do spisu 1988 r. ich udział wzrósł o 3,7 pkt. procentowego (w kraju o 6,7 pkt.). W miastach zasoby powojenne stanowiły 60,6% ogółu mieszkań zamieszkanych, a na wsi 23,9%.

-25 -

W budynkach wybudowanych po 1988 r. znajdowało się 86,1 tys. (9,1%) mieszkań zamieszkanych, w tym 73,2 tys. w miastach (7,7%) i 12,9 tys. (1,4%) na wsi. Z ogólnej liczby mieszkań wybudowanych po 1988 r.

najwięcej mieszkań należało do spółdzielni mieszkaniowych - 49,9% (w miastach 57,5%) i osób fizycznych - 41,0%

(w miastach 33,0%). Niski udział w tej grupie wiekowej stanowiły zasoby gmin - tylko 4,9% w miastach i 2,3% na wsi oraz zasoby zakładów pracy odpowiednio 0,7% i 3,0%.

Wielkość mieszkań

W 2002 r. przeciętna powierzchnia użytkowa jednego mieszkania wyniosła 65,6 m2 i była większa od przeciętnej powierzchni mieszkań w 1988 r. o 5,8 m2 (w kraju o 9,5 m2), przy czym na wsi wzrosła o 8,5 m2 a w miastach o 5,4 m2. Większą powierzchnię mieszkań niż przeciętna w województwie odnotowano m.in.

w powiatach: wrocławskim (87,9 m2), trzebnickim (81,2 m2), milickim (78,9 m2), średzkim (77,8 m2), legnickim (76,6 m2), a najmniejszą w miastach na prawach powiatu, tj. Wałbrzychu (53,1 m2) i Wrocławiu (60,3 m2) oraz w powiatach dzierżoniowskim i lubińskim (po 60,8 m2).

Zwiększyła się różnica w wielkości mieszkań w mieście i na wsi. Mieszkania w miastach były mniejsze średnio 0 22 m2 od mieszkań na wsi.

Województwo dolnośląskie należy do tych województw, w których przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania jest niska. Mniejsze mieszkania wystąpiły tylko w województwach: warmińsko-mazurskim (63,9 m2), łódzkim (64,2 m2) i zachodniopomorskim (65,1 m2). Największe mieszkania pod względem średniej powierzchni wystąpiły w województwie opolskim (76,8 m2), podkarpackim (76,3 m2) i wielkopolskim (75,9 m2).

Wykres V. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania

W 2002 w porównaniu z 1988 r. w strukturze wielkości mieszkań zaobserwowano korzystne zmiany.

Zmniejszył się udział mieszkań najmniejszych, tj. o powierzchni poniżej 30 m2 z 7,9% do 5,7% oraz o powierzchni 30-39 m2 z 15,8% do 13,6%. Mieszkania o powierzchni 80 m2 i większej stanowiły w momencie ostatniego spisu 22,2% ogółu mieszkań zamieszkanych (w 1988 r. 18,2%), przy czym tych ostatnich na wsi było 45,0% a w miastach 15,4%.

- 26 -