Układ polsko-niemiecki
w przedmiocie
państwowej własności
*
- górniczej i hutniczej -
w polskiej części Górnego Śląska.
(Przedruk z »Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej« Nr. 17).
Dodatek Nr. 2 do „Gazety Urzędowej Województwa Śląskiego*, 1923
Tłoczono w Drukarni Wojewódzkiej w Katowicach.
(Dz. Ust. Rz. P . Nr. 17; poz. 110 z 24. lutego 1923 r.)
Układ polsko=niemiecki
w przedm iocie państw ow ej w łasności górniczej i hutniczej w po!4 skiej części G órnego Śląska, podpisany w Opolu dnia 15. czerw ca 1922 r., zatw ierdzony u staw ą z dnia 4. sierpnia 1922 roku (Dz. U.
R. P. Nr. 71; poz. 642).
" T g I C m--
W imieniu R zeczypospolitej Polskiej MY, JÓ ZEF PIŁSUDSKI, NACZELNIK PAŃSTW A POLSKIEGO
W szem w obec i każdem u z osobna, kom u o tem w iedzieć należy, wiadom em czynim y:
W dniu piętnastym czerw ca tysiąc dziew ięćset dw udziestego drugiego roku w Opolu podpisany został m iędzy Rządem R zeczy
pospolitej Polskiej z jednej stro n y a R ządem R zeszy Niemieckiej z drugiej U kład w przedm iocie państw ow ej w łasności górniczej i hutniczej w pdlskiej części Górnego Śląska o następującem brzmieniu dosłow nem :
UKŁAD POLSKO-NIEMIECKI
w przedm iocie państw ow ej w łasności górniczej i hutniczej w pol
skiej części Górnego Śląska.
R ządy P olski i Niemiecki, powodowane życzeniem zapew nie
nia przez! osobną umowę możliwie nieprzerw anej ciągłości ruchu w państw ow ych zakładach górniczych i hutniczych polskiej części G órnego Śląska, zam ianow ały sw ym i pełnom ocnikam i:
R ząd Polski:
W icem inistra Dr. Z y g m u n t a S e y d ę , R ząd Niemiecki:
1. P o sła Dr. P a u l E c k h a r d t ,
2. P rez y d en ta Policji Dr. G o t t f r i e d S c h w e n d y . Pełnom ocnicy, po w zajem nem przedłożeniu sobie pełno
m ocnictw i po uznaniu ich za w ystarczające i należyte co do formy, zaw arli w imieniu i z polecenia R ządów swoich, naw ią
zując do „postanow ień z 15. czerw ca 1922 r. w spraw ie oddania przez M iędzysojuszniczą Komisję R ządzącą i P lebiscytow ą dla Górnego Śląska przyznanych Niemcom i Polsce obszarów na pod
staw ie T ra k ta tu Pokojow ego, podpisanego w W ersalu w dniu 28.
czerw ca 1919 r.“ następujący układ:
. - j ' " : ' ■ V ■ - • / •*;
Art. 1.
Ogólne postanow ienia o oddaniu.
1) Oddanie P olsce górniczego i hutniczego m ienia oraz w łasności państw ow ej nastąpi w edług ogólnych postanow ień, u sta
lonych dla oddania w łasności państwowej.
2) Sprostow anie ksiąg w ieczystych jest rzeczą P ań stw a P ol
skiego.
3) W y tw o ry , m aterjały, narzędzia, m aszyny i inny inwen
tarz w inny być oddane w sposób form alny na podstaw ie spisów i ksiąg. Spisy m ają by ć sporządzone w dwóch egzem plarzach i m ają dać w ierny obraz z tego, co się oddaje i co się 'przejm uje.
Kolmisarze szczegółow i obu P ań stw podpisują i potw ierdzają spis w ra z z potrzebnem i załącznikami. Obaj kom isarze szczegółow i otrzym ują po jednym egzem plarzu.
Art. 2.
Postanow ienia co do kopalń okręgu inspekcji górniczej III w Bielszowicach.
1) Celem utrzym ania ciągłości ruchu w kopalniach okręgu III inspekcji górniczej aż do ostatecznego ustalenia granicy państw o-
_ 5 _
■ i 7
POLNISCH-D EUTSCHES ABKOMMEN
iiber das berg- und M ttenfiskalische Eigentum in dem polniscfa w erdenden Telle Oberschlesiens.
Die Polnische und die D eutsche Regierung, von dem W unsche geleitet, eine moglichst ungehinderte F ortiuhrung der berg- und huttenfiskalischen B etriebe in dem polnisch w erdenden Teile O ber
schlesiens durch ein besonderes U ebereinkom m en zu sichern, haben zu diesem Zwecke zu ihren B evolrnachtigten ernannt:
Die polnische R egierung:
den Vizem inister Dr. Z y g m u n t S e y d a , Die D eutsche R egierung:
1. den G esandten Dr. P a u l E c k a r d t
2. den PoliZveiprasidenten Dr. G o t t f r i e d S c h w e n d y . Die B evollm achtigten haben, nachdem sie einander ihre Voll- m achten m itgeteilt und diese in guter und gehoriger Form befunden haben, im Namen und A uftrage ihrer Regierungen im Anschluss an die „Bestim m ungen vom 15. Juni 1922 betreffend die U ebergabe der Deutschland und Polen zuerkannten G ebietsteile durch die Interal- liierte Regierungs- und Plebiszitkom m ission fiir O berschlesien auf G rund des in Versailles unterzeichneten V ertrags vom 28. Juni 1919“ die nachstehende V ereinbarung getroffen:
Art. 1.
Allgemeine Bestim m ungen ifber die U ebergabe.
1) Die U ebergabe (des berg- und huttenfiskalischen Gutes und Eigentums an Polen findet nach M assgabe der fiir die U eber
gabe des S taatseigentum s getroffenen allgemeinen Bestim m ungen statt.
2) Die Berichtigung der Grundbiicher ist Sache des Pol- nischen Staates.
3) Erzeugnisse, Materialien, G erate, Maschinen und sonstiges Inventar w erden auf G rund von Y erzeichnissen und auf Grund der Biieher formlich iibergeben. Die Verzeichnisse sollen in dop- pelter Ausfertigung angefertigt w erden und ein genaues Bild dessen darstellen, w as iibergeben und iibernom m en wird. Das Yerzeichnis w ird mit den ■ erforderlichen Anlagen von den Sonderkom m issaren beider S taaten unterzeichnet und anerkannt. Jed er Sonderkom - m issar erha.lt eine Ausfertigung.
Art. 2.
Bestimm ungen iiber B ergw erksanlagen im B ezirlt der B erg- inspekiion III Bielschowitz.
1) D am it der B etrieb der B ergw erksanlagen im B ezirke der Berginspektion III in der bisherigen W eise bis zur endgiiltigen F est-
wej, zaw rze „Spółka D zierżaw na Polskie Kopalnie Skarbo\ye“ z zarządem pruskiego fiskusa górniczego um ow y w spraw ie dalszej eksploatacji części pól, k tó ry ch eksploatację już rozpoczęto, w spraw ie wspólnego użytkow ania szybu „D orotka" i użytkow ania chodników dla przjeprowadzenia w ody i elektrycznych kabli oraz ru r dla płynnej podsadzki i dla przew ozu podziemnegoi.
2) Na w ypadek, gdyby granica państw ow a m iała ulec zmianie w stosunku do tym czasow o w yznaczonej linji dem arkacyjnej, z a strzeg a się m ożność zm iany umów tych po ostatecznem ustaleniu granic państw ow ych odpowiednio do zmienionych okoliczności i to w sposób uw zględniający praw idłow ą ciągłość ruchu w kopalniach pow stających przez w ytknięcie nowej granicy państw ow ej.
3) R ząd P olski nie wnosi sprzeciw u co do um ów zaw arty ch lub zaw rzeć się m ających w edług ustępów 1 i 2 m iędzy pruskim fiskusem górniczym a w yżej w ym ienioną spółką dzierżaw ną.
Art. 3. '
Unormdwanie różnych spraw finansowych przy oddaniu.
1) P ruskiem u fiskusowi przysługuje praw o ściągnięcia w szy st
kich pretensji z uskutecznionych aż do prziejścia p ra w a u żytko
w ania na Polskę dostaw w ęgla i dostaw urzędu hutniczego, z umów dzierżaw y i najmu, aż do tego sam ego dnia, z pożyczek, i zaliczek udzielonych robotnikom, urzędnikom kontraktow ym , i etatow ym .
2) W ęgiel, leżący na hałdach, m a przedstaw iać żelazną re zerw ę w ilości pięciu tysięcy ton. W Hucie F ry d e ry k a (Strze-
bnicy) winien się znajdować- norm alny zapas kw asu używ anego w przedsiębiorstw ie.
3) P ruski fiskus ośw iadcza gotow ość p o starania się o to, aby zapas m ateriałów potrzebnych dla przedsiębiorstw a dorów nyw ał w dniu oddania mniej w ięcej zapasow i w dniu 1. kw ietnia 1922 r.
P ru ski fiskus nie jest odpowiedzialny za zmniejszenie się zapasów , spowodowane praw idłow em prowadzieniem przedsiębiorstw a.
4) P ruski fiskus jest zobow iązany aż do dnia poprzedzającego dzień oddania:
a) w ypłacić pobory urzędników etatow ych i kontraktow ych, płace robotników oraz dodatki na ubezpieczenie społeczne;
t>! ile kw ot tych nie ustali się dokładnie do dnia m iarodaj
nego, nastąpi rozliczenie w ten sposób, że ogólną sum ę do
datków rozdzieli się na oba P ań stw a w edług ilości dni roboczych;
setzung d er Landesgrenze fartgefiihrt wird, w ird die Pachtgesell- schaft der fiskalischen Grutoen des Polnischen S taates m it der Ver- w altung des P reussischen B ergfiskus V ereinbarungen iiber den Ab- bau der schdn angegriffenen Feldesteile, die gem einsam e B enutzung des D orotkascliaehtes, Benutzung von S trecken zu r W asserfiihrung und zur Fiihrung von elektrischen Kabeln und R ohren zu Zwecken des Sandspiilversatzes und zur F orderung treffen.
2) Es bleibt vorbehalten, nach endgiiltiger F estsetzun g der Landesgrenze, sow eit die Landesgrenze A banderungen gegeniiber der vorlaufig festgesetzten Dem arkationslinie erfahren sollte, diese V ereinbarungen gem ass den veran d erten U m standen in der W ei- se zu andern, dass der nor mai en B etriebsfortfiihrung der durch die neue L andesgrenze entstehenden ’ B ergw erke Rechnung getragen wird.
3) Gegen die zw ischen dem P reussischen Bergfiskus und der oben bezeichneten Pachtgesellschaft gem ass Absatz 1 und 2 ab- geschlossenen oder zukiinftig abzuschliessenden V ertrage erhebt die Polnische R egierung keinen Einspruch.
Art. 3.
Regelung verschledener finanzieller Angelegenheiten bei der Uebergabe.
1) Dem Preussischen Fiskus bleibt die Einziehung aller F or- derunjgen atus den biis zum U ebergange des N utzungsrechts an Polen erfolgten Kohlenlieferungen und Lieferungen des Hiittenam ts, aus P acht- und M ietvertragen bis zu dem selben Tage, aus D arlehen und Vorschiissen an die A rbeiter, Angestellten und B eam ten tiberlassen.
2) Die auf Halde liegende Kohle soli den eisernen B estand von 5 000 t. umfassen. In d er Friedrichtshiitte soli d e r gewohnliche B estand an B etriebssaure vorhanden sein.
3) D er P reussische Fiskus erklart sich bereit, dafiir zu so!r- gen dass die B etriebsm aterialien am T age der U ebergabe etw a in gleicher Menge, wie am 1. April 1922 vorhanden sind. Fiir eine V erringerung der B estande, die einer norm alen Betriebsfortfiihrung entspricht, ist der P reussische Fiskus nicht verantw ortlich.
4) Dem P reussischen Fiskus liegt bis zu dem, dem T age der U ebergabe vorhergehenden Tage ob: *
a) die Bezahlung der G ehalter der B eam ten und Angestellten, d er Lohne der A rbeiter und der B eitrage fiir soziale Ver- sicherungen, wobei, sow eit die B etrage nicht genau bis auf den m assgebenden T ag festgestellt w erden, die Ver- rechnung in d er W eise geschieht, dass die Gesam tsum m e der B eitrage nach der Zahl der A rbeitstage auf die beiden S taaten y erteilt w ird;
b) zapłacić na rachunek fiskusa aż do dnia oddania zam ów io
ne i dostarczone m ateriały ©'raz w ykonane ro boty;
c) uiścić podatki, o ile co do podatków gruntow ych i proce
derow ych nie nastąpi inne ogólne unorm owanie.
Art. 4.
D aisze prow adzenie przedsiębiorstw a.
(1) Fiskus górniczy utrzym a w ruchu aż do dnia oddania zak ład y polskie i to z bieżących środków w sposób określony dotychćzasowemii przepisam i. Nie będą w y d aw ane zarządzenia, pozostające w sprzeczności z niniejszemi przepisam i i z zasadam i praw idłow ego prow adzenia przedsiębiorstw a.
(2) Ponadto ośw iadcza pruski fiskus górniczy gotow ość z a w arcia z\ P aństw em Polskiem um ów co do rozpoczęcia lub dalsze
go prow adzenia robót i budowli nie służących do praw idłow ego prow adzenia przedsiębiorstw a oraz co do nabycia dalszych m ate
riałów i zapasów .
Art. 5.
U m o w y .
(1) P aństw o Polskie ośw iadcza gotow ość dalszego d o star
czania w ęgla dotychczasow ym um ownym odbiorcom kopalń pol
skich, o ile sobie tego życzą, i to na podstaw ie nowo zaw rzeć się m ających umów, jeżeli dotychczasow e um owy ziawarto m iędzy pruskim fiskusem górniczym a odbiorcam i przed dniem 1. stycznia 1922 i um owy te w dniu oddania jeszcze b y ły w mocy, oraz jeżeli zużycie w ęgla odbyw a się w obrębie nowych granic politycznych P ań stw a Niemieckiego.
(2) P aństw o Polskie ośw iadcza ponadto gotowość, o ile pozw olą w arunki zbytu, do zaw arcia nowych umów o dostaw ę w ęgla zi tym i niemieckimi odbiorcami, któ rym w dalszym ciągu aż do oddania na podstaw ie porozum ienia dostarczano węgiel z ko
palń polskich na zasadach' umów, w ygasły ch z dniem 1. kw ietnia 1922. P aństw o Polskie przejm uje dalej um ow y najm u i dzierżaw y, jakoteż um owy co do dostaw y now ych urządzeń.
(3) P aństw o Polskie jest prócz tego zasadniczo gotowe p rze
jąć um dw y o dostaw ę m ateriałów dla przedsiębiorstw a i umowy o dzlieła (n. p. um ow y z przedsiębiorcam i), zastrzeg a sobie jed
nakże praw o zm iany tych umów, by zadość uczynić słusznym po
trzebom przedsiębiorstw a.
b) die Bezahlung d er bis zn m T age d er U ebergabe auf Kosten des Fiskus bestellten angelieferten M aterialien und ausge- fiihrten A rbeiten;
c) die Bezahlung der Steuern, sow eit nicht liinsichtlich der G rund- und G ew erbesteuern eine anderw eite allgemeine Regelung sta ttfin d e t
Art. 4.
Weiterfiihrung des Betriebs.
1) D er B ergfiskus w ird den B etrieb der polnisch w erdenden W erke mit den laufenden Mitteln in der den bisherigen Vorschriften entsprechenden W eise bis zu r U ebergabe fortfiihren. Verfiigungen, die m it diesen V orschriften und m it den Grundsatzlen einer norm alen B etriebsfortfiihrung in W iderspruch stehen, w erden nicht vorge- nommen w erden.
2) F ern e r e rk la rt sich der P reussische Bergfiskus bereit, mit dem Polnischen S ta ate V ereinbarungen zu treffen iiber den Be- ginn oder die Fortfulirung von A rbeiten und B auten, die nicht der norm alen Fortfuhrung des B etriebs dienen, und iiber die Be- schaffung von w eiteren M aterialien und V orraten.
A r t 5.
V e r t ra g e,
1) D er Polnische S ta a t erk la rt sich bereit, falls die bisherigen vertragsm assigen Kunden der polnisch w erdenden G ruben es wiin- schen, die Kohlenlieferungen an sie auf G rund neu abzuschliessen- der V ertrage w eiter auszufiili ren, sow eit die bisherigen V ertrage zw ischen dern P reussischen Bergfiskus und den Kunden v o r dem 1. Jan u ar 1922 geschlossen w aren und am Tage der U ebergabe noch in K raft sind und sow eit die K ohlenverbrauchsstellen sich in- nerhalb der neuen politischen G renzen des D eutschen Reiches befinden.
2) D er polnische S ta a t erk lart sich ferner bereit, sow eit es die A bsatzverhaltnisse gestatten, auch mit denienigen deutschen Abnehmern neue K ohlenlieferungsvertrage zu schliessen, die auf Grundlage d er am 1. April 1922 abgelaufenen V ertrage von den polnisch w erdenden Gruben vereinbarungsgem ass bis zur U eber
gabe w eiter beliefert w orden sind. D er Polnische S ta a t tritt ferner in die Miet- und P ach tv ertrag e, sowie in die sich auf die Lieferung neuer Einrichtungen beziehenden V ertrage ein.
3) D er Polnische S ta at ist ausserdem grundsatzlich bereit, in die B etriebsm ateriallieferungsvertrage und in W e rk sv ertrag e (z. B.
U nternehm ervertrage) einzutreten, behalt sich jedoch das Recht zu Aenderungen in diesen V ertrag en vor, um den B etriebserforder- nissen gerecht zu w erden.
— 10 — Art. 6.
Szkody górnicze.
(1) O ile upraw nieni wnieśli lub w noszą w drodze proceso
wej roszczenia o szkody górnicze, winien pruski fiskus górniczy załatw ić spraw y w n iesio n e. przed dniem 1. kw ietnia 1922 r., zaś P aństw o Polskie spraw y, k tóre wniesiono lub w nosi się po dniu 1. kw ietnia 1922. Odnośne P aństw o zobow iązane jest do przepro
w adzenia procesów , a w razie zasądzenia do w ynagrodzenia szkód (2) W razie usunięcia lub w ynagrodzenia szkód górniczych przez pruśkiego fiskusa górniczego do dnia oddania, ponosi tenże w yd atki na ten cel łożone.
(3) P o zatem przejm uje P aństw o Polskie odpiolwiedaialność za w szystkie szkody górnicze, w ynikłe z dotychczasow ej lub p rz y szłej eksploatacji kopalń polskich i załatw ia w dalszym ciągu t w szystkie roszczenia o szkody górnicze, nie załatw ione jeszcze dd dnia oddania.
Art. 7.
Postanow ienia co do; kopalń F ry d ery k a.
(1) P raw o eksploatacji rud ołow ianych w tej części pola ko
palni rud ołow ianych F ry d e ry k a (pole F ry d e ry k a ), k tó ra leży na polskiej części Górnego Śląska (wschodnie pole F ry d ery k a), p rze
chodzi na P aństw o Polskie, podczas gdy praw o eksploatacji w części pola położonej w niemieckiej części (zachodnie pole F ry d e ryka) pozostaje p rzy P aństw ie Pruskiem .
(2) R ów nocześnie przechodzi na Polskę roszczenie do posia
daczy kopalń rudy cynkow ej położonych w polu F ry d e ry k a o w y- danie rud ołowianych, w ydobyw anych razem z rudą cynkow ą, przez posiadaczy kopalń Cynkowych w częściach pól położonych we w schodniem polu F ry d e ry k a i to za zw rotem kosztów w myśli um ów zaw arty ch lub zaw rzeć się m ających z! ow ym i posiadaczam i.
O ile posiadacze kopalń rudy cynkow ej położonych w polu F ry d ery k a w ydobyw ają rudy ołowiane razem z rudą cynkow ą z pól lub z części pól kopalń rudy cynkowej, położonych w zachodniem polu F ry d ery k a, pozostaje roszczenie’ o w ydanie p rz y P aństw ie Pruskiem .
(3) O ile z szybu kopalni rudy cynkowej, położonego w e w scho
dniem polu F ry d ery k a, w yd obyw a się rudy ołowiane, k tóre pocho
dzą z części pola tejże kopalni rudy cynkowej, położonej w zacho
dniem polu F ry d ery k a, obowiązuje się P olska zezwolić n a odsta-
— 11 — Art. 6.
B e r g s c f i a d e n .
1) Soweit B ergschadenanspriiche von den B erechtigten im P rozessw ege anhangig gem acht w orden sind oder anhangig ge- macht w erden, sind die vor dem i. April 1922 anhangig gew ordenen vom Preussischen Bergfiskus, die nach dem 1. April 1922 anhangig gew ordenen oder anhangig w erdenden vom Polnischen S taate zu erledigen. Dem betreffenden S taate liegt die Durchfiihrung der P ro zesse und die Abgeltung der B ergschaden im V erurteilungs- falle ob.
2) Soweit der preussische Bergfiskus B ergschaden bis zurn Tage der U ebergabe beseitigt oder abgegolten hat, gehen die hier- fiir von ihm aufgew endeten Kosten zui seinen Lasten.
3) Im iibrigen .tritt der Polnische S ta at in die H aftung fiir alle B ergschaden ein, die auf deta bisherigen oder zukunftigen Abbau der polnisch w erdenden B ergw erke zuruckzufuhren sind; er iiber- nimtot die w eitere Erledigung sam tlicher bis zurn Tage der U eber
gabe noch nicht erledigten B ergschadenanspriiche.
Art. 7.
Abmachungen iiber das Fe!d der Friedrichsgrube.
1) Das R echt ziur Gewinnung der B leierze in demjenigen Fel- desteile des B leierzbergw erks Friedrich,, („Friedrichsfeld.*1) der in dem polnisch w erdenden Teile Oberschlesiens gelegen ist („Frie- drichsfeId-O st“), geht auf den polnischen S taat iiber, w ahrend das G ew innungsrecht in dem im deutschen Teilgebiete gelegenen Fel- desteile („Friedrichsfeld-’W est“) dem Preussischen S taate verbleibt.
2) Gleichzeitig geht auf Polen der R echtsanspruch gegen die B esitzer der im Friedrichsfekle gelegenen Zinkerzbergw erke auf H erausgabe derienigen B leierze iiber, die in den im Friedrichsfeld- Ost gelegenen Feldesteilen der Zinkerzbergw erke von dereń Be- sitzern gemeinschaftlich mit den Zinkerzen gewonnen w erden und zw ar gegen E rstattu n g der Kosten gem ass den mit diesen B esitzern getroffenen oder zu treffenden ' V ereinbarungen. So*weit von den B esitzern der im Friedrichsfelde gelegenen Zinkerzbergw erke die Bleierze aus den im Friedrichsfeld-W est Feldern oder Feldesteilen der Z inkerzbergw erke in G em einschaft mit den Zinkerzten gewonnen w erden, verbleibt der Anspruch auf H erausgabe dem Preussischen
Staate.
3) W erden aus einem im Friedrichsfeld-O st gelegenen For- derschaft einer Zinkerzgrube Bleierze gefordert. die aus einem im tried rich sfeld -W est gelegenen Feldesteile des betreffenden Zinkerz- bergw erks gewonnen sind, so^ verpflichtet sich P olen zu gestatten,
ig _
wianie pruskiem u fiskusowi w m yśli umów za w arty ch z posiada
czem kopalni rudy cynkow ej tychże rud ołow ianych w postaci rudy surow ej lub w stanie przesortow anym , bez pobierania opłat cłowych lub w yw ozow ych. To sam o zobow iązanie przejm ują Niemcy wobec Polski, jeżeli z szybu kopalni rudy cynkow ej, poło
żonego w zachodniem polu F ry d ery k a, w yd ob yw a się rudy oło
wiane, k tóre pochodzą z części pola tejże kopalni rudy cynkowej, położonej w e w schodniem polu F ry d ery k a.
(4) P olska i Niemcy zgadzają się, że dla w ykonania zobo
wiązań posiadaczy kopalń rudy cynkow ej, w ynikających z p o w y ż
szych postanow ień są konieczne następujące zarządzenia:
a) Mają być prow adzone osobne re je stry w ydobyw ania, w y kazujące w ydobyw anie z części pól położonych w drugiem Państw ie.
b) K ruszce uzyskane pod ziemią, zaw ierające mieszaninę cynku i ołowiu, w inne być w yd o b y te w specjalnie ozna
czonych w ózkach, zależnie od tego, czy zo stały uzyskane z jednej czy z drugiej czjęści obszaru.
c) O ilości zupełnie w ypłukanych rud ołowianych, p rzezna
c z o n y c h dla drugiego P aństw a, stanow i ustalony na pod
staw ie rejestrów w ydobyw ania (a) stosunek kruszców uzyskanych w jednej części, dla kruszców uzyskanych w drugiej części obszaru.
d) Celem dopilnowania beznagannego przeprow adzenia w y mienionych pod a—c zarządzeń m oże upraw nione P a ń stw o m ianować m ęża zaufania., k tó ry przeprow adzi na ko palni ru d y cynkow ej i na płuczce konieczną kontrolę i ko
nieczne dochodzenia, p rzy ew entualnym współudziale m iernika górniczego uprawnionego P aństw a. Oba P ań stw a udzielą delegatom tym ochronę konieczną dla niezakłóco
nego w ykonyw ania sw ych upraw nień, w esp rą ich p rzy spełnianiu sw ych zadań, przedew szystkiem zaś zezwolą, by przekraczali dla spełniania sw ych zadań granicę pań
stw ow ą na podstaw ie w ykazu w edle osobnej umowy.
(5) P aństw o Polskie zezw ala na to, że także w przy szłości odbyw ać się będzie w płuczce, położotnej w e wschodniem polu F ry d ery k a przy Szarleju, sortow anie rud cynkow ych od ołow ia
nych, k tó re się wydobywa, przez szyb kopalni Fiedlersgliick, po
łożony w zachodniem polu F ry d e ry k a z kopalń rudy cynkow ej Fiedlersgliick, Jenny-O tto i W ilhelmsgluck — wschodnie pole, złą
czonych w e wspólnotę ruchu i że rudy sortow ane w płuczce będą
— 13 —
dass diese Bleierze dem P reussischen Fiskus nach M assgabe der m it dem B esitzer des Zinkerzbergw erks getroffenen V ereinbarun- gen ais Roherz oder in aufbereitetem Zustande abgeliefert w erden, ohne dass Zoll oder A usfuhrabgaben erhoben w erden. Dieselbe Verpfliehtung iibernimmt D eutschland gegeniiber Polen, w enn aus einem im Friedrichsfeld-W est gelegenen F órderschacht einer Zink- erzgrube Bleierze gefordert w erden, die aus einem im Friedridhs- feld-Ost gelegenen Feldesteile des betreffenden Zinkerzbergw erks gewonnen sind.
4) Polen und Deutschland sind sich dariiber einig, dass zur Durchfuhrung der Yerpflichtnngen der B esitzer der Z inkerzberg
werke aus den vorbezeichneten Vereinbarungen fotlgende Mass- nahmen erforderlich sind:
a) iiber die F orderung aus den im anderen Lande gelegenen Feldesteilen sind besondere F o rderregister zu ftihren;
b) das unter Tage gewonnene, aus Zink- und B leierzen ge mischte H aufw erk muss in besonders gekennzeichneten Forderw agen zu Tage gebracht w erden, je nachdem es in dem einen oder dem anderen G ebietsteile gew onnen ist;
c) Die Menge der an den anderen S ta at abzuliefernden fertig gew aschenen Bleierze w ird bestim m t durch das auf G rund der F o rderregister (a) ernńttelte Verhaltnis des in - dem einen Gebietsteile gew onnenen H aufw erks zu dem im an
deren Gebietsteile gew onnenen H aufw erke;
d) zur U eberw achung der einwandfreien Durchfuhrung der unter a bis c bezeichneteń M assnahmen kann von dem be- rechtigten S ta ate ein V ertrauensm ann bestellt w erden, der auf dem Z inkerzbergw erk und dessen W asche die erfor- derliche Ueberwachung und die erforderlichen U ntersu- chungen gegebenenfalls unter Mitwirkurig eines Markschei- ders des berechtigten Landes, vornim m t. Beide Staaten w erden diesen B eauftragteę den zur ungestorten W ahr- nehmung ihrer Befugnisse erforderlichen Schutzl zu Teil w erden lassen, sie in der Erfullung ihrer Aufgaben unter- stiitzen und insbesondere gestatten, dass sie auf G rund eines besonders zu vereinbarenden Ausweises zur Erful
lung ihrer Aufgaben die L andesgrenze uberschreiten.
5) D er Polnische S ta at gestattet, dass auch jn Zukunft die Aufbereitung der Zink- und Bleierze, w elche aus den zu einer Be- triebsgemeinschaft vereinigten Zinkerzbergw erken Fiedlers-Gliick.
' Jenny-Otto und W ilhelm sgluck-Ostfeld durch den im F riedrichs
feld-West gelegenen Schacht d er Fiedlers-G liickgrube gefordert werden, auf d e r im Friedrichsfeld-O st bei Scharlei befindlichen W asche stattfindet, und dass die in der W asche aufbereiteten Erze mittels der D rahtseilbahn oder auf anderem W ege in das deutedae
— 14 —
p rą y pom ocy kolejki pow ietrznej łub na innej drodze odsyłane na terytoriu m niemieckie bez cła i opłat od w yw ozu.
Art. 8.
Przejęcie urzędników etatow ych, ko ntraktow ych i robotników.
(1) U rzędnicy pruscy ustępują ze sw ych stanow isk w dzień po przejęciu przez P aństw o Polskie, chyba, że dobrowolnie w y s tą pią z pruskiej służby państw ow ej i przejdą do służby P ań stw a Polskiego lub w m yśl arty kułu IX uzyskali zgodę Rzgdu P ruskiego na czasow e pozostanie w polskiej służbie państwowej.
(2) P ań stw o Polskie oświadcza, że co' do urzędników kon
traktow ych i robotników, zatrudnionych w przedsiębiorstw ach i z a kładach polskich przejm uje dd chwili oddania praw a i obowiązki pruskiego fiskusa, chyba, że ci urzędnicy k ontraktow i i robotnicy oświadczyli, iż w dniu oddania chcą bezzw łocznie opuścić swe posady.
Art. 9.
Urlopowanie urzędników i w pracow anie się w przedsiębiorstwa).
R ząd P ru sk i jest gotów udzielić na przeciąg dwóch lat, w m yśl załącznika, urzędnikom, k tó rzy w yraźnie oświadczyli, że chcą pozostać w pruskiej służbie państw ow ej, urlopu, celem pełnie
nia służby w zakładach polskich, ł ą c k i e z przedsiębiorstw em hut- niczem H uta F ry d ery k a, o ile odnolśni urzędnicy w y ra żą tego ro dzaju życzenie.
Art. 10.
Opróżnienie m ieszkań służbow ych i w ynajętych urzędnikom.
M ieszkania służbow e i w ynajęte urzędnikom , nie pozostają
cym w służbie polskiej, i to w domach fiskusa górniczego lub prze
zeń dzierżaw ionych należy oprpżnić w ciągu, m iesiąca poi oddaniu.
Czjasokres ten może P ań stw o Polskie w edług w łasnego uznania p rzedłużyć na w ypadek, gdyby zachodziły nadzw yczajne okolicz
ności.
Art. 11.
Postanow ienia co d'q dom ów urzędniczych w Makoszowie.
(1) Stosow nie do zasad przyjętych w protokule polsko-nie- mieckiej komisji dla ustalenia granicy z 18. grudnia 1921 r. p rz y znaje P olska pruskiemu, fiskusowi górnicztemu, na czas aż do ob
sadzenia granicy, ustalonej ostatecznie przez komisję dla ustalenia granicy, praw o użytkow ania dom ów urzędniczych w Makoszowie i należących do nich ogrodów. P ru sk i fiskus górniczy przyjm uje
_ 15 —
Gebiet zuriickgefiihrt w erden, ohne dass Zoile oder Ausfuhrabgaben erhoben w erden.
Art. 8.
U ebernahm e von B eam ten, A ngestellten und Arbeitern.
1) Die P reussischen B eam ten trete n am Tage nach der Be- sitzergreifung durch den polnischen S taat von ihren Stellungen zu- riick, sow eit sie nicht freiwillig unter Ausscheiden aus dem P re u s sischen Sta&tsdienst in den Dienst des Polnischen S taates iiber- treten oder seitens der P reussischen R egierung gem ass Artikel IX die Zustimmung zum zeitw eisen Yerbleib im D ienste des P o l
nischen S taates erhalten haben.
2) D er Polnische S taat erklart sich bereit gegeniiber den An
gestellten und A rbeitern, die bei polnisch w erdenden W erk en und Anlagen beschaftigt sind, yon der U ebergabe ab in die R echte und Pflichten des P reussischen Fiskus einzutreten, sow eit diese Ange
stellten und A rbeiter nicht e r k la r t. haben, ihre Stellung a m 'T a g e der U ebergabe unverziiglich v erlassen zu wollen.
Art. 9.
Beurlaubung von Beamten und Einarbeitung in die Betriebe.
Die P reussische Regierung erk lart sich bereit, B eam te, die nach ihrer ausdrucklichen E rklarung im preussischen Staatscuenste verbleiben wollen, fiir die D auer von 2 Jah ren nach M assgabe der Anlage zur Dienstleistung auf den polnisch w erdenden W erken einschliesslich des H iittenbetriebs Friedrichshiitte zu ibeurlauben, soiweit die betreffenden Beamten, einen entsprechenden W unsch aussern.
Art. 10.
Raumung der Dienst- und Mietswohnnngen d er Beamten.
Die D ienst- und Mietswohnnngen in bergfiskalischen oder vom Bergfiskus angepachteten H ausern der nicht im polnischen Dienste verbleibenden B eam ten sind innerhalb eines Monats nach der U ebergabe zii raumen. Nach E rm essen des Polnischen S taates kann dieser Zeitpunkt im Falle besonderer V erhaltnisse v erlang ert werden.
Art. 11.
Bestimmungen iiber die Makoscltauer Beamtenhauser.
1) Entsprechend den in dem Protokoile der polnisch-deut- schen G renzfestsetzungskom m ission vom 18. D ezem ber 1921 auf- gestellten G rundsatzen raum t Polen dem P reussischen Bergfiskus fiir die Zeit bis zur B esetzim g der von der G renzfestsetzungskom - mission endgliltig festgesetzten Grenźfe das N iessbrauchsrecht an den M akoschauer B eam tenhausern und dem dazu gehorigen G arten-
— 16 -
na pow yższy czasokres obow iązek utrzy m ania dom ów w dobrym stanie.
(2) U rzędnicy szybu Delbruck, m ieszkający w ty ch domach, w chwili oddania oraz członkow ie ich roldzin, posiadający w m yśl arty k u łu 31. polsko-niem ieckiej konwencji górnośląskiej z dnią 15.
m aja 1922 r. bez w szystkiego to sam o obyw atelstw o’, będą, o ile nabyw ają z sam ego p raw a obyw atelstw o polskie na m ocy a rty kułu 91 T ra k ta tu W ersalskiego z dnia 28. czerw ca 1919, przez P o l
skę trakto w ani w czasokresie, przew idzianym do złożenia deklara
cji opcyjnej, naw et już przed złożeniem tej deklaracji, w ten spo
sób, jak g d yby już w chwili przejścia suw erenności na P olskę byli optowali za Niemcami.
(3) U rzędnicy oraz ich dom ownicy, k tó rzy nie m ają p raw a do k a rty cyrkulacyjnej, otrzym ają takow ą na podstaw ie artyk ułu 270 polsko-niemieckiej konwencji górnośląskiej z dnia 15. m aja 1922.
U rzędnicy mogą o każdej porze dnia i nocy swobodnie cyrkulow ać m iędzy domami urzędniczem i w M akoszowie a szybem Delbruck.
U praw nienie to. należy w pisać do ich k a rt cyrkułacyjnych. Aż do uzyskania k a rt cyrkulacyjnych, najw yżej atoli aż do 1. w rześnia 1922 służy jako w ykaz dla pow yżej wymienionej wolnej cyrkulacji urzędników „k a rta legitym acyjna", na k tórej prusk a dyrekcja gó r
nicza *w Zabrzu, przy k ład ając pieczięć służbow ą, potw ierdzi, że jej posiadacz jest urzędnikiem szybu Delbruck i m ieszka w urzędni
czych dom ach w Makoszowie.
(4) Urzędnikom nowo um ieszczonym przez pruskiego fiskusa górniczego w dom ach urzędniczych w Makoszowie w czasokresie oznaczonym w ustępie 1, przysługuje praw o w w ozu sw ego do
by tk u domowego z uwolnieniem od cła i opłat.
(5) U rzędnicy, m ieszkający w dom ach w Makoszowie, mogą przyw ozić przez najbliżej dom ów położoną kom orę celną p rzed m ioty potrzebne do uzupełnienia sw ego dobytku domowego jako- też środki żyw ności konieczne dla siebie i sw ych rodzin z uwol
nieniem od cła i opłat.
(6) U rzędników szybu Delbriick, m ieszkających w domach w M akoszowie w czasokresie oznaczonym w ustępie 1, zw alnia się od płacenia w szystkich polskich nadzw yczajnych danin m ajątko
w ych. Co do podatków dochodow ych, kom unalnych i kościelnych, opłat szkolnych, podatków gruntow ych i procederow ych nie mogą być gorzej traktow ani od polskich urzędników.
(7) P olska zapew nia urzędnikom i ich członkom rodziny na czasokres trzech m iesięcy, licząc od pierw szego dnia m iesiąca na-
; ...
— 17 —
land ein. D er P reussische B ergfiskus ubernim m t fur diesen Zeit- raum die U nterhaltung der H auą^r in gutem Zustande.
2) Die in den H ausera zur Zeit der U ebergabe wobnenden B eam ten der D elbruckschachtanlage und ihre nach Artikel 31 des deutsch-polnischen Abkommens betreffend O berschlesien vom 15.
Mai 1922 ohne w eiteres ihre S taatsangehorigkeit teilenden Familien- angehorigen w erden, solweit sie nach Artikel 91 des V ertrags von Versailles vom 28. Juni 1919 von R echts w egen die polnische S taatsangehorigkeit erw erbem polnischerseits innerhalb d er fiir die Abgabe der O ptionserklarung vorgesehenen F rist auch schofl vor Abgabe dieser E rklarung so behandelt w erden, ais w enn sie beim U ebergange der S o uveranitat an P olen fiir Deutschland op- tiert hatten.
3) Die B eam ten sowie ihre H aushaltsangehorigen erhalten, sow eit sie nicht Anspruch auf eine V erkehrskarte haben, eine sol- che auf G rund des A rtikeis 270 des deutsch-polnischen Abkommens betreffend O berschlesien vom 15. Mai 1922. Die B eam ten haben das Recht, jederzeit bei T age und bei der N acht ungehindert zwi- schen den M akoschauer B eam tenhausern und der D elbruckschacht
anlage zu verkehren. Diese B erechtigung ist auf ih rer V erkehrs- k a rte einzutragen. Bis zur Erlangung der V erkehrskarten, lang- stens bis 1. S eptem ber 1922, gilt ais Ausweis fiir den vorbezeichne- ten freien V erkehr der B eam ten die „L egitim ationskarte“, auf der von der Preussischen B ergw erksdirektion in Hindenburg u nter Bei- driickung des Dienstsiegels zu bescheinigen ist, dass der Inhaber B eam ter d er D elbruckschachtanlage ist und in den M akoschauer B eam tenhausern wohnt.
2) B eam te, die w ahrend des in A bsatz 1 bezeichneten Zeit- raum s von dem P reussischen Bergfiskus neu in den M akoschauer B eam tenhausern untergebracht w erden, haben das R echt d er zoll- und abgabenfreien Einfuhr ihres H ausrats.
5) Die in den M akoschauer H ausera w ohnenden B eam ten diir- fen die ż u r E rganzung ihres H ausrats erforderlichen G egenstande, sowie die fiir sich und ihre Familien erforderlichen Lebensm ittel, iiber die den H ausera am nachsten liegende Zollabfertigungsstelle zoli- und abgabenfrei einfiihren.
6) Die w ahrend des in A bsatz 1 bezeichneten Zeitraum s in den M akoschauer H au sera w ohnentien B eam ten d er D elbruck
schachtanlage sind von allen polnischen ausserordentlichen Ver- m ógensabgaben befreit. Hinsichtlich der Einkommen-, Kommunal- und K irchensteuern, Schulabgaben, G rund- und G ew erbesteuern diirfen sie nicht schlechter ais die polnischen B eam ten gestellt w erden.
7) Polen sichert den B eam ten und ihren Angehorigen das R echt zu, innerhalb von drei Monaten, von dem auf die Beendigung
F i T W ’ 1 ~
stępującego po ukończeniu sfużby w szjybie Delbruck praw o w y w ozu całego dobytku domowego do terytorium P ań stw a Niemiec
kiego bez ograniczenia jakiemiśkolwiek zakazam i w yw ozu i z uwol
nieniem! od wszelkich należytości, podatków i innych ojpłat. Na równi z dobytkiem dom owym uw aża się środki żyw ności, p o trze
bne na dw a tygodnie, jakoteż inw entarz ży w y i zap asy paszy dla inw entarzy żyw ego, w ilości odpow iadającej stosunkom gospo
darczym odnośnego urzędnika. Przeszukiw anie rzeczy, przeznaczo
nych na w yw óz jest jedynie dozwolone w m ieszkaniu urzędnika i tylko podczas przeprow adzki. Podczas przew ozu lub n a granicy przeglądanie nie jest dozwolone. R zeczy oddane n a w yw óz nie mogą by ć zatrzym ane p rz y przeprow adzce dla jakichkolwiek p re tensji P ań stw a, gminy lub innych korporacji publicznych lub osób pryw atnych, chyba na podstaw ie w yroku lub uchw al zwycz(ajnych sądów cyw ilnych lub w łaściw ych w ładz podatkow ych.
(8) C zasokres do w yprow adzenia się urzędników upływ a ogólnie z ostatnim dniem m iesiąca, następującego po miesiącu, w k tórym kończy się czasokres, w yznaczony w ustępie 1.
(9) W razie, gdyby ostateczna granica polsko-niem iecka po
nownie odłączyła dom y urzędnicze w Makoszowie od szybu Del- briick, przedłuża się czasokres oznaczony w ustępie 1 o pięć lat.
Art. 12.
Zlikwidowanie, ustalenie wartości i dane dla komisji odszkodowań.
(1) O ile P aństw o Polskie lub P ruskie zobow iązane jest w myśl arty k u łu VI do przeprow adzenia spraw o szkody górnicze, zapew nia się osobota: opracow ującym te spraw y m ożność p rz e prow adzenia sw ych prac w dotychczasow y sposób; w szczegól
ności gw arantuje się m ożność używ ania wszelkich koniecznych środków pomocniczych, jak ksiąg, aktów i planów, m ożność k o rz y stania z pom ocy urzędników technicznych i budowniczych, m oż
ność udzielania celow ych wiadom ości i przeprow adzenie koniecz
nych badań, jakplteż praw o obchodzenia odnośnych zakładów i gruntów .
(2) Obie um aw iające się stro ny przyznają na swoim! obsza
rze delegatom strony drugiej, w szczególności także geologicznym, praw o przeprow adzenia badań dla stw ierdzenia w artości w łasno
ści górniczej i hutnicziej oddanej Polsce i prawo'} zbierania koniecz
nych danych. O bydw a rz ąd y udzielą zarządow i stro ny drugiej ułatw ień, koniecznych dla przeprow adzenia tych prac. Co do szczegółów porozumieją się zarząd polski i fiskus górniczy.
— 18 —
— 19 —
ihrer Anstellung bei der D elbruckschachtanlage folgenden Monats- ersten an gerechnet, ihren gesam ten H au srat ohne Beschrankung durch etw aige A usfuhrverbote und frei von allen Gebiihren, Ab- gaben und sonstigen Zahiungen in das deutsche Reichsgebiet ab- zubefórdern. Dem H ausrate stehen Lebensm ittel in Hohe des Be- darfs fiir zwei W ochen, sowie Vieh- und F u tte rv o rra te fiir dieses Vieh in einem den W irtschaftsverhaltnissen d er B eam ten ange- m essenen Umfange gleich. Eine U ntersuchung der abzubefórdern- den Sachen darf nur in der W ohnung des B eam ten und nur zur Zeit des Um zuges erfojgen. Auf dem B efórderungsw ege oder an der G renze darf keine Nachschau stattfinden. Die abbeforderten G egenstande dtirfen beim Umzugp nicht w egen etw aiger Forderun- gen des S taats, der Gemeinde oder sonstiger offentlicher Korper- schaften oder von P rivatpersonen zuriickgehalten werden, soweit nicht Urteile oder Beschliisse der oraentlichen Zivilgerichte oder der zulstandigen S teuerbehorden vorliegen.
8) Die F rist fiir den Abząig der B eam ten endet allgemein mit dem Ietzten Tage des Monats, der auf den Monat folgt, in dem der in Absatz 1 bezeichnete Zeitraum ablauft.
9) F ur den Fali, dass die endgiiltige połnisch-deutsche Grenze wiederum die M akoschauer B eam tenhauser von der Deibriick- schachtanlage trennen sollte, v erlan g ert sich d e r im Absatz 1 be
zeichnete Zeitraum um fiinf Jahre.
Art. 12.
Abwickelung, WertermitteSung und Materiał fiir die Wiedergut- machungskoraniission.
1) Soweit nach Artikel 6 der Polnische oder der P reussische S ta at B ergschadenangelegenheiten durchzufiihren haben, w ird den B earbeitern dieser B ergschadenangelegenheiten zugesagt, dass sie ihre Arbeiten in der bisherigen W eise durchfiihren konnen, insbe- sondere w ird die Benutzung aller erforderlichen Hilfsmittel ge- w ahrleistet wie G ebrauch der Biicher, Akten und Risse, Inanspruch- nahme der technischen und B aubeam ten, E rteilung zw eckdienlicher Auskiinfte und Anstellung der notwendigen Erm ittełungen, sowie das Recht zur Begehung d er betr. Anlagen und Grundstiicke.
2) Jed e r d er beiden vertragschliessenden Teile raumt auf seinem Gebiete den B eauftragten des anderen Teiles, insbesondere auch den geoldgischen, das Recht ein, Erm ittełungen zwecks Fest- stellung des W e rte s des an Polen iibergebenen berg- und hutten
fiskalischen Eigentums anzustellen und das notw endige Materiał ąu sammeln. Die beiden Regierungen w erden der Verwaltung des anderen Teiles fiir diese Arbeiten die nótigen Erleichterungen ge- wahren. U eber die Einzelheiten w ird sich die polnische Verwaltung mit dem Bergfiskus verstandigen.
— 20 — A rt. 13.
Przelanie praw i obowiązków na spółki dzierżawne.
P ań stw o Pojskie m o że p raw a i obowiązki, przejęte tym ukła
dem przelać na spółki dzierżaw ne, przez co się atoli nie narusza dalszej jego w łasnej odpowiedzialności za przejęte zobowiązania.
Art. 14.
Postanow ienia końcowe.
(1) Układ niniejszy będzjie ratyfikow any, a w ym iana doku
m entów ratyfikacyjnych nastąpi w Opolu w ciągu sześciu tygodni po podpisaniu układu.
(2) U kład wchodzi w życie już w chwili podpisania.
(3) Obie um aw iające się stro n y m ają praw o ośw iadczenia w ciągu ośmiu tygodni po podpisaniu, iż odstępują od niniejszego układu, w razie gdyby stro n a druga w ezw aniu do w ym iany doku
m entów ratyfikacyjnych nie uczyniła zadość w w yżej oznaczonym czasokresie sześciu tygodni.
(4) W razie odstąpienia od układu traci oh moc praw ną.
W dowód pow yższego pełnom ocnicy niniejszy układ pod
pisali i zaopatrzyli sw em i pieczęciami.
W ygotow ano w Opolu, dnia 15. czerw ca 1922 r., w języku polskim i niemieckim w podw ójnych egzem plarzach.
(—) Dr. Zygmunt Seyda. (—) Dr. Eckardt.
(—) Dr. Gomried Schwendy.
Załącznik.
POSTANOW IENIA
co do urlopowania urzędników pruskiego fiskusa górniczego i hut
niczego celem pełnienia służby w polskich skarbowych zakładach górniczych i hutniczych Górnego' Śląska.
. ' ■ § 1.
U rzędnicy, k tó rzy w y rażą życzenie uzyskania urlopu celem pełnienia służby w polskich zakładach, będą w ybierani na p od sta
wie porozum ienia m iędzy polskim i pruskim zarządem . O ba za rz ą dy zastrzeg ają sobie przytem praw o w ykluczenia z ogólnej liczby tych urzędników co najw yżej 15%. t
— 21 —
Art. 13.
Hlntrltt von Paditgesellscfiafteii.
Sow eit der Polnische Sta’at nach diesem Abkommen Reehte und Verpflichtungen ubernom raen hat, ist er unbeschadet des W ei- terbestehens seiner eigenen H aftung fiir die iibernom m enen Ver-„
pflichtungen berechtigt, die R eehte und Verpflichtiingen auf P achł- gesellschaften m iibertragen.
Art. 14.
Schltsssbestftiumingen,
1) Dieses Abkommen soli ratifiziert und die Ratifikationsur- kunden sollen binuen sechs Woichen nach U nterzeichnung des Ab
kommens in Oppeln ausgetauscht werden.
2) Das Abkommen tritt bereits mit , der U nterzeichnung in Kraft.
3) Jed er der vertragschliessenden Teile h at das Recht, binnen acht W ochen nach der U nterzeichnung seinen R iicktritt von diesem Abkommen zu erklaren, falls d er andere Teil nicht innerhalb dler obenbezeichneten F rist von sechs W ochen d er Aufforderung zum Austausche der R a tif i k a t i o n s u rku n d cn gefolgt ist.
4) Im Falle des R ucktritts tritt das Abkommen au sser K ra ft Zu U rkund dessen haben die Bevollmachtigten' dieses Ah- kotaiftfen unterzeichnet und mit ihren Siegeln versehen.
Ausgefertigt in Oppeln am 15. Juni 1922 in polnischer nnd ' deutscher Sprache in je doppelter Urschrift.
(U ) Dr. Zygm unt S eyda (...) Dr. Eekfiardt (—) Dr. Gottfrfed Schw endy
■ ! Atiliang.
BESTIMMUNGEN
iiber die B eiulaubung jgpn B eam ten des Preussichen Berg- und HiSttenfiskus zur Dienstleistung in deti berg- und hiltfenfiskalisehen
B etrieben im polnisch w erdenden Telle Oberschlesiens.
§ L
Die Beam ten, die den W unscli aussern, zur Dienstleistung auf den polnisch w erdenden W erken beurlaubt zu w erden, w erden im Einvernehxnen d er polnischen und, d er preussischen V erw altung ausgewahlt. Jed e Y erw altung behalt sich dabei das Recht vor, aus der g fsam ten Zahl dieser B eam ten bis zu 15% atsszuschliessen.
— 22 —
C zas urlopow ania w ynosić będzie 24 m iesiące licząc od pier
w szego dnia miesiąca, k tó ry nastąpi po dniu oddania zakładów .
§ 3.
U rzędnicy pełnić będą sw ą służbę w yłącznie w polskich za
kładach, w których dotychczas byli zatrudnieni. U rzędnicy będą mogli być przenoszeni do innych polskich zakładów za sw ą zgodą.
§ 4.
T ak polski zarząd, jak odnośny urzędnik są upraw nieni do w ypow iedzenia stosunku służbowego w polskim zarządzie z zacho
waniem czasokresu trzech m iesięcy. Państwoi Polskie jest zobo
w iązane zaw iadom ić bezzw łocznie o tem w ypow iedzeniu pruskiego fiskusa górniczego i hutniczego.
§ 5.
R ząd Polski zapew nia urzędnikom w szystkie praw a obyw a
telskie, z w yjątkiem tych, k tóre przysługują w yłącznie polskim obywatelom.
§6.
U rzędników oraz żyjących z nimi wspólnie zlstępnych i in
nych członków rodziny zw alnia się od pełnienia polskiej służby w ojskow ej i nie molżna ich bez zgody R ządu Niemieckiego znie
w alać do pełnienia służby w policji, w strażach obyw atelskich i w podobnych formacjach, chyba, że są polskiemi obyw atelam i.
0 ileby istniały w tym przedm iocie przepisy w yjątkow e na nie
korzyść cudzoziemców, to nie będą one stosow ane do urzędników.
§ 7.
Urzędników, jakoteż żyjących z nimi wspólnie członków ro dziny zw alnia się zasadniczoi od płacenia w szystkich polskich nad
zw yczajnych danin m ajątkow ych. Co do podatków dochodolwych, kom unalnych i kościelnych, op łat szkolnych, podatków gruntow ych 1 procederow ych nie mogą być gorzej traktow ani od polskich u rzę
dników.
Nie będą pobierane opłaty z tytułu zwolnienia od służby w formacjach w ym ienionych w § 6.
§ 8.
R ząd Polski zapew nia pełne odszkodow anie za wszelkie szko
dy, w yrządzone urzędnikom na ciele i życiu, zdrowiu, w łasności i praw ach m ajątkow ych, przezi czyny bezpraw ne organów w ładzy publicznej. To sam o stosuje się do szkód tego sam ego rodzaju w yrządzonych urzędnikom przez osoby pryw atne, jeśli m otyw em
§ 2.
i! r
— 23 —
§ 2.
Die Beurlaubung erstreck t sich auf vierundzw anzig Monate, von dem auf die U ebergabe der W erk e folgenden M onatsersten ab gerechnet.
nisch w erdenden W erke, bei denen sie bisher beschaftigt w aren.
Y ersetzungen z;u anderen polnisch w erdenden W erken konnen mit Zustimm ung der B eam ten vorgenom m en w erden.
Sowohl die polnische Verwaitung, wie der betreffende Be- amte, ist berećhtigt, das D ienstverhaltnis bei d er polnischen Ver- w altung mit dreim onatiger F rist zu kiindigen. D er Polnische S taat ist verpflichtet, unverziiglich von dieser Kiindigung dem P reu ssi
schen B erg- und Hiittenfiskus Mitt^ilung zu machen.
Die Polnische Regierung gew ahrleistet den B eam ten alle staatsbiirgerlichen Reehte, mit Ausnahme derjenigen, welche aus- schliesslich den polnischen S taatsangehorigen zustehen.
Die B eam ten und die in ihreni H aushalte lebenden Abkomm- linge und sonstigen Fam ilienangehorigen sind vom polnischen Mi- litardienste befreit und konnen -ohne Genehmigung der Deutschen Regierung nicht zurn E m tritt in Polizeitruppen, B iirgerw ehren und almliche Form ationen gezw ungen w erden, sow eit sie nicht polni
sche, S taatsangehorige sin d .' Soweit in dieser Hinsicht Ausnahm;e- bestim m ungen zu U ngunsten von Auslandern bestehen sollten, fin- den dieselben auf die B eam ten keine Anwendung.
Die B eam ten sowie die in ihrem H aushalte lebenden Fam ilien
angehorigen sind grundsatzlich \ron allen polnischen ausserordent- lichen V erm ogensabgaben befreit. Mit B ezug auf Einkommen-, Kqmmunal- und Kirchensteuern, Scliulabgaben, Grund- und Ge- w erbesteuern diirfen sie nicht schlechter ais die polnischen B eam ten gestellt w erden.
Abgaben fiir Nichtheranziehung zu F orm ationen der in § 6 er- w ahnten A rt w erden nicht erhoben w erden.
Die Polnische R egierung sichert vollen E rsatz fiir allen Scha- den an Leib und Leben, Gesundheit, Eigentum s- und Verm ógens- rechten zu, der den B eam ten aus gesetzw idrigen Eingriffen óffeht- licher O rgane erw achst. Das Gleiche gilt von Schaden derselben Art, die den B eam ten von P rivatp ersonen zugefiigt w erden, wenn
§ 5.
§ 6.
§ 7.
§ 8.
czynu powodującego szkodę byfa narodow ość urzędnika. Odpo
w iedzialność upada, jeśli się udowojdni urzędnikowi, że sam z a winił.
§ 9.
Z arząd polski uszanuje w e w łaściw y sposób narodow e uczu
cia urzędników.
Urlopowani urzędnicy winni sumiennie w y konyw ać sw e obo
w iązki służbow e, stosow ać się do! urzędow ych zleceń polskiego za
rządu i zachow yw ać się lojalnie w stosunku do Polski. Na żądanie złożą oni odpowiednie pisemne ośw iadczenie; jednakże nie będzie się od nich żądałol złożenia przysięgi służbowej. Jeżeli urzędnik bez powodu i przedw cześnie opuści samowolnie służbę, nie za tru dni go zarząd niemiecki p rzed upływ em czasokresu, przew idzia
nego w § 4 dla w ypow iedzenia.
Nieznajom ość języka pollkiegd nie pociągnie za sobą dla urzędników skutków ujem nych co do służby, poborów lub pod in
nym w zględem ; nie w olna rów nież zm uszać do nauki język a pol
skiego.
§ 10.
Unorm owanie w ysokości poborów , k tó re płacić będzie za
rząd polski, zastrzeg a się bezpośredniem u porozum ieniu się pol
skiego zarządu z urzędnikam i. Rząd Polski zobow iązuje się jednak do płacenia poborów , k tó re odpow iadają conajmniej poborom p ła
conym w pruskiej służbie państw ow ej i poborom urzędników kon
traktow ych w zakładach, należących do Związku pracodaw ców górnośląskiego przem ysłu górniczego i hutniczego. Jeśli rodzina urzędnika z powodu braku odpowiedniego m ieszkania m ieszka w innej m iejscowości niż w miejscu służbowem , tak że poza polską częścią Górnego Śląska, należy jemu poza pow yżej wym ienionem i poboram i w y p łacaćw edług każdorazow ych niemieckich przepisów odszkodowanie dla urzędników nieprzesiedlonych za oddzielnie prow adzone gospodarstw o’. W szy stk ie w y p łaty uskutecznia się w w alucie niemieckiej (m arka niem iecka w edług wartolści nomi
nalnej).
§ 11.
Rządow i Polskiem u nie przysługuje w ład za d yscyplinarna w stosunku do urlopow anych urzędników. W razie zajścia uchybień przysługuje polskiemu zarządow i jedynie praw o w ypow iedzenia urzędnikowi w myśl postanow ień kodeksu handlowego. Z arząd polski m oże w tym w ypadku odnośnego urzędnika oddać do d y spozycji pruskiego' fiskusa górniczego i hutniczego. Z arząd polski zobow iązuje się podać w ów czas do wiadom ości pruskiego fiskusa
- 24 -
— 25 —
die N ationalitat der B eam ten B ew eggrund oder M itbeweggrund fiir die schadigende Handiung gew esen ist. Die Haftung fallt fort, sow eit den B eam ten ein Yerschulden nachgew iesen wird.
Die polnische V erw altung w ird auf das nationale Empfinden der B eam ten jede angem essene Riicksicht nehmen.
Die B eurlaubten sind gehalten, ihre Amtspflichten gew issen- haft zu erfiiilen, den amtlichen Aniordnuugen der polnischen Ver- w altung nachzukom m en und Polen, gegeniiber ein loyales Ver- halten an den Tag zu legen. Aui Y erlangen ist eine entsprechende schriftliche Erklarung abzugeben, zur Ableistung eines D iensteides konnen die B eam ten jedoch nicht v eranlasst wprden. V erlasst ein B eam ter eigenmachtig grundlos und vorzeitig seinen Dienst, so w ird die deutsche Y ęrw altung ilm nicht v o r Ablauf der in § 4 vor- gesehenen Kiindigungsfrist in ihre Dienste einstellen.
Aus der Unkenntnis der polnischen Sprache darf den B eam ten kein dienstlicher, geldlicher oder sonstiger Nachteil erw achsen, ein Zwang ziur Ę rlernung der polnischen S prache darf nicht ausgeiibt w erden.
§ 10.
Die Y ereinbarung iiber die Hohe des von der polnischen Ver- w altung zu zahlenden Gehalts bleibt der unm ittelbaren Regelung zwischen der polnischen V erw altung und den B eam ten vorbehal- ten. Die polnische Regierung verpflichtet sich jedoch, G ehalter zu bezahlen, die m indestens 'den G ehaltern im preussischen S taats- dienst und den G ehaltern der Angestellten in den B etrieben der zum A * beitgeben/erbande der oberschlesischen B ergw erks- und M uttenindustrie gehorigen W erk e entsprechen. Ist die Familie eines Beam ten an einem anderen O rte ais dem. D ienstorte, auch ausser- halb des polnischen Teiles O berschlesiens untergebracht, weil dem B eam ten fiir seine Familie eine angem essene W ohnuilg nicht zur Verfiigung gestellt w erden kann, so ist ihm die Entschadigung fiir getrennte Haushaltsfuhrung fiir nicht v ersetzte B eam te nach den je- weiligen deutschen Bestim m ungen ausser den vorbezeichneten Be- ziigen zu zahlen. Alle Zahlungen sind in deutscher W ahrung (Reichsmark zjurn N ennw erte) zu leisten.
§ 1 1 .
Die polnische R egierung h at keine Disziplinargew alt iiber die beurlaubten Beam ten. Bei Verfehlungen der B eam ten steh t der Polnischen V erw altung lediglich ein K iindigungsrecht gem ass den Bestimm ungen des H andelsgesetzbuches zu. Die polnische Yerwal- tung kann in diesem Falle den betreffenden B eam ten dem Preus
sischen B erg- und Huttenfiskus zur Yerfiigung stellen. Sie verpflich-
- 26
górniczego i hutniczego ustalony stan rzeczy uchybienia urzęd
nika.
A kta personalne urlopow anych urzędników pruskich oraz akta o ogólnych spraw ach personalnych, które m ają znaczenie dla za
rządu polskiego odnośnie do! ty ch urzędników , m ają b y ć do d y spozycji polskiego zarządu celem wglądu.
§ 12.
U rzędnicy otrzym ają urlop na każdorazow ych zasadach urlo
pow ania pruskich urzędników państw ow ych. Urlofr m ożna zaw sze spędzać w ra z z członkam i rodziny, dom ownikami oraz służbą po
za G órnym Śląskiem. U rzędnicy o trzym ują dla podróży urlopow a
nych bezpłatnie niezbędny paszport i wizę, o ile nie posiadają in
nego w ykazu upraw niającego do przekroczenia granicy; nadto przyznaje się im tak jak członkom rodziny żyjącym z nimi w spól
nie orazi służbie zwolnienie od opłat celnych dla bagażu.
§ 13.
O ile urzędnicy zajm ują m ieszkanie służbow e lub m ieszkanie w ynajęte oddane im jako służbow e, zatrzym ują je nadal, chyba że m iędzy urzędnikiem i polskim zarządem zo stała z a w a rta innego rodzaju umowa.
Urzędnikom, opuszczającym polską służbę i osobom po! nich pozostałym przysługuje, aż do w yszukania nowego m ieszkania w nowem miejscu służbowem, praw o dalszego; używ ania dotychcza
sowego m ieszkania służbow ego lub w ynajętego m ieszkania odda
nego im jako służbow e na przeciąg sześciu tygodni, licząc od pier
wszego; dnia m iesiąca następującego po ukończeniu służby. Z arząd polski m oże w edług swego uznania przedłuży ć ten czasokres w ra zie zajścia nadzw yczajnych w arunków .
Jeżeli urzędnik posiada pole służbow e, przeprow adza się roz
liczenie z n astępcą zlgodnie z obowiązującemu niemieckiemi p rz e
pisami.
§ 14.
Jeżeli urzędnik w czasie służby w zarządzie polskim doznał w ypadku, przejm uje P ań stw o Polskie opiekę nad nim i nad oso
bam i po nim pozostałem i zgodnie z obowiązującem i pruskiem i przepisam i. Jeżeli odnośny urzędnik lub osoby po nim pozostałe podnoszą z tego powodu roszczenia doi P ań stw a Pruskiego, w y rów na P olska szkodę w całej pełni fiskusowi pruskiem u,
§ 15.
R ząd P olski zw róci P ań stw u P ruskiem u część em ery tu r i po
borów w yznaczonych osobom, pozostałym , odpolwiadającą stosun-
— 27 —
tet sich dem P reussischen B erg- und Hiittenfiskus dabei den fest- gestellten T atbestand iiber die Verfehlung des B eam ten mitzuteilen.
Die P ersonalakten der beurlaubten preussischen B eam ten und die Akten iiber allgemeine Persiomalangelegenheiten, w elche fiir die polnische V erw altung beziiglich dieser B eam ten von Interesse sind, sollen der polnischen Y erw altung zur Einsicht zur Verfiigung stehen.
Die B eam ten erhalten Urlaub nach den jeweiligen Grund- satzen fiir die B eurlaubung der preussischen S taatsbearnten. D er U rlaub kann jederzeit ausserhalb O berschlesiens mit. Familien und H ausangehorigen und D ienstpersonal ,verbracht w erden. Die B e
am ten erhalten fiir diese U rlaubsreisen, falls sie keinen sonstigen zum Grenziibertriitt berechtiigten Ausweis ibesitzen, unentgeltlich den erforderlichen P ass nebst Sic'htverm erk sowie Zollfreiheit fiir das R eisegepack und zw ar sowojhl fiir sich wie fiir die in ihrem H aushalt lebenden Fam ilienangehorigen und das D ienstpersonal.
Die Beam ten, sow eit sie eine Dienst- oder Dienstmietswioh- nung innehaben, behalten sie w eiter, es sei denn, dass ^Iwischen dem B eam ten und der polnischen V erw altung eine anderw eitige V ereinbarung zustandekom m t.
Beim Auśscheiden aus dem polnischen Dienste steh t den B e
am ten und ihren H interbliebenen bis zum Finden einer neuen W ohnung am neuen D ienstorte das R echt der W eiterbenutzung der bisherigen Dienst- oder D ienstm ietsw ohnung bis zur D auer von sechs W ochen, von dem auf die D ienstbeendigung folgenden Mo- natsersten an gerechnet, zu. Nach E rm essen der polnischen Ver- w altung kann dieser Zeitraum im Falle besonderer V erhaltnisse ver- langert w erden.
H at ein B eam ter Dienstland, so vollzieht sich die Auseinander- setzung mit dem Nachfolger nach den geltenden deutschen B estim
mungen. \
Erleidef ein B eam ter w ahrend der D ienstzeit bei der polni
schen V erw altung einen Unfall, so ubernim m t der polnische S ta at die Fiirsorge fiir ihn und seine H interbliebenen gem ass den be- stehenden preussischen Bestimm ungen. Machen der betreffende Bearnte oder seine H interbliebenen aus diesem Anlasse gegen den Preussischen S taat Anspriiche geltend, so w ird Polen den P reu ssi
schen Fiskus im vollen Umfange schadlois halten.
Die Polnische Regierung e rsta tte t dem P reussischen S taate einen der D auer der Dienstleistung bei der polnischen Y erw altung
§ 1 2.
§ 13.
§ 14.
§ 15.
— 28 —
kowi czasokresu służby pełnionej p rzy zlarządzie polskim do ca
łego czasokresu odbytej służby. Zam iast kw ot tych m ożna w y płacić na podstaw ie bliższego porozum ienia ryczałtow e odszkodo
wanie.
§ 16.
P aństw o Polskie płaci urzędnikom pow racającym p rzysługu
jące im w razie przeniesienia do Z abrza kofezta przeniesienia i p rze
prow adzki łącznie ze zw rotem pow stałych w ydatkó w zgodnie z każdorazow o obowiązującemi pruskiem i przepisami.
P olsk a zapew nia urzędnikom i ich członkom rodziny na cza
sokres sześciu m iesięcy licząc od pierw szego dnia m iesiąca na
stępującego po ukończeniu czynności służbow ej praw o w yw ozu do) terytorju m P ań stw a Niemieckiego całego dobytku domowego bez ograniczenia jakiemiśkolwiek zakazam i w yw ozu i z uwolnieniem od w szelkich należytości, podatków i innych opłat. Na równi z do
bytkiem dom owym uw aża się środki żyw nościow e i opał p otrze
bne na dw a tygodnie, jakoteż inw entarz ży w y i paszę dla inwen|- ta rz a żywego) w ilości odpowiadającej stosunkom gospodarczym urzędnika.
P rzeszukiw anie rzeczy przeznaczonych na wywozy jest jedynie dozwolone p rz y w yprow adzeniu się w domu urzędnika. Podczas przew ozu lub na granicy nie przeprow adza się przeszukiw ania.
R zeczy oddane na w yw óz nie mogą być zatrzym y w an e p rz y w y prow adzeniu się dla jakichkolwiek pretensji P ań stw a, gm iny lub korporacji publicznych, lub osób pryw atnych, chyba na podstaw ie w yroków lub uchw ał zw yczajnych sądów cyw ilnych lub w łaści
w ych w ład z podatkow ych.
Ewentualnie konieczne paszporty i w izy należy w ystaw ić bezpłatnie.
§ 17.
U rzędnicy, k tó rzy przechodzą na stałe do służby polskiej, tem sam em przestają być w służbie państwolwej pruskiej i trac ą w szy stk ie p raw a do fiskusa pruskiego.
§ 18.
P aństw o P olskie może praw a i obowiązki przejęte tem i po
stanowieniam i przielać w całości lub częściowo na spółki dzierża
wne, przez co się atoli nie n aru sza jego w łasnej odpowiedzialności za przejęte zobow iązania.
— 29 —
im Verhaltnis zur G esam tdienstleistung entsprechenden Anteil an den Pensions- und H interbliebenenbezugen. Anstelle dieser Be- trage kann nach n aherer V ereinbarung eine P auschvergiitung ge- zahlt w erden.
§ 16.
Bei der Ruckgabe der Beam ten zahlt der Polnische S ta a t den B eam ten die ihnen fiir eine V ersetzung nach H indenburg zustehen- den Versetz(ungs- und Um zugsgebiihren zuziiglich der Entschadi- gung fiir entstandene Auslagen nach den jeweils geltenden preussi
schen Bestimmungen.
Polen sichert den B eam ten und ihren Angehorigen das R echt zu, innerhalb sechs Mona ten, vo« dem auf die Beendigung der dienstlichen T atigkeit folgenden M onatsersten an gerechnet, ihren gesam ten H ausrat ohne B eschrankung durch etw aige A usfuhrver- bote und frei von allen Gebiihren, Abgaben und sonstigen Zahlun- gen in das Deutsche R eichsgebiet ab z u b e fo rd e n t Dem H ausrate stehen Lebensm ittel und H eizm aterial in Hohe des B edarfs fiir zw ei W ochen sowie Vieh- und F u tte rv o rra te fur dieses Yieh in*
einem den W irtschaftsverhaltnissen der B eam ten an g em essen en' Umfange gleich.
Eine U ntersuchung der abzubefórdernden Sachen darf nur beim Abzug im H ause des B eam ten erfolgen. Auf dem Beforde- rungsw ege oder an der G renze findet keine N achschau statt. Die abbeforderten G egenstande diirfen beim Abzuge nicht w egen et- w aiger Forderungen des S taates, d er Gemeinde oder sonstigen offentlichen K orperschaften oder von P rivatpersonen zuruckgehal- ten w erden, sow eit nicht U rteile oder Beschliisse der ordentlichen Zivilgerichte oder der zustandigen S teuerbehorden vorliegen.
E tw a erforderliche P asse und S ichtverm erke sind unentgelt- Iich auszustellen.
§ 17.
Beam te, die endgiiltig in polnische Dienste ubertreten, schei- den aus dem preussischen S taatsdienst aus und verlieren dam it alle R eehte gegen den P reussischen Fiskus.
§ 18.
Sow eit der Polnische S ta a t nach diesen Bestim m ungen Reehte und Verpflichtungen ubernom m en hat, ist er, unbeschadet des W ei- terbestehens seiner eigenen Haftung fiir die ubernom m enen Ver- pflichtungen, berechtigt, sie im ganzen oder teilweise auf P acht- gesellschaften zu iłbertragen.
