Koncepcja nowej systematyki gleb Europy

THE CO N C EPTIO N OF A NEW SY STEM ATICS OF EU RO PEA N SOILS*)

D epartm ent of Pedology, College of Agriculture, Wrocław, Poland

I. INTRODUCTION

Soil is a fo rm a tio n show ing continuous changeableness in tim e and

space. In th e d evelop m en t of soil th e re can be distinguish ed sev eral

evolutional stages conditioned by a p ro p e r a rra n g e m e n t of such facto rs

as clim ate, v eg etable com plexes, hydrogeology, topographical featu re,

and on p ro d u ctiv e areas also th e a c tiv ity of m an. A ll these factors form

a sy stem of com plex d ire c t an d in d ire ct in te rp la y w hich leaves its m ark

on th e m orphology and p ro p ertie s of soil profiles. T hus it is not su rp risin g

th a t divisions of soils based on genetic p rinciples involve th e influence of

m o re im p o rta n t soil-form ing factors upon th e fo rm atio n an d evolution

of soil (2, 3, 5,

, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 19, 20, 21, 22, 23, 24,

26, 27).

H ow ever, in th e ex isting g enetic divisions of soils a p a rtic u la r a tte n tio n

is paid to th e n a tu ra l soil-form ing factors, w hile too little em phasized is

th e in fluen ce of m an as a soil-form ing facto r on one hand, and as a basic

e lem en t conditioning good g riw th , develo pm ent and crop of cu ltiv ab le

p lan ts on th e o th er. For th is reaso n th e m a jo rity of previous genetic

divisions of soils are of h isto rical c h a ra c te r an d o fte n show bygone

evolu tio nal phases of soil.

II. CRITERIA OF THE NEW SYSTEMATICS OF SOTI.S

A ltho ug h th e n a tu ra l c rite ria of soil division re fle c t th e m ore im p o rta n t

soil-form ing and soil processes, h ow ever th e y o n ly little em phasize th e

in flu ence of anth ro p ogen ic facto rs upon soil and its actu al ev olu tion al

tendencies, conditioned by agro techn ical op eratio n s of m an.

*) Some presuppositions of this system atics have been presented by the Polish delegation constituted of Prof. Dr M ieczysław Birecki, Prof. Dr Bogdan Dobrzański, Prof. Dr S tanisław K ow aliński and Prof. Dr Michał Strzem ski at the International C onference dealing w ith cultivable soils held in Moscou on 19—27 May. 1964.

T a b l e 1 General d iv is io n scheme o f european s o i l s

Groups Categories Types Subtypes Spec ie s V a r ie tie s

A .s o ile o f plain, l o i land and highland areas AA.Forest s o i l s I II I I I IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV I i / i , i / n r.. I / I , I I / H r ~ 1 . 2 . 3 , - . . 1 . 2 . 3 , • •• 1 / U ncultivated / v i r g i n / 2 / C u ltivated: a / weakly b / moderat, с / stron gly 3 / A r t i f i c i a l a.transform ed AB.Turf s o i l s _{1 / U ncultivated / v i r g i n /} 2 / C u ltivated: a / weakly b / moderat, с / stro n g ly 3 / A r t i f i c i a l a.transform ed AC.Arable s o i l s _{1 / U ncultivated} 2 / C ultivated: a / weakly b / moderat. , , о / stron gly 3 / A r t i f i c i a l a.transform ed B .s o ils of mount- aineous areas * BA.Forest s o i l s I II I II IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV i:I / I , I / I I . . I / I . I I / I I . . 1 , 2 , 3 , . . . ■*■» . • • 1 / U n cultivated / v i r g i n / 2 / C u ltivated: a / weekly b / moderat, с / stro n g ly 3 / A r t i f i c i a l a.transform ed BB.Turf s o i l s _{1 / U ncultivated / v i r g i n /} 2 / C ultivated: a / weakly b / moderat, с / stro n g ly 3 / A r t i f i c i a l a.transform ed BC.Arable s o i l s _{1 / U ncultivated} 2 / C u ltivated: a / weakly b / moderat, с / stron gly 3 / A r t i f i c i a l a.transformed T a b l e 2 Exemplary d iv is io n scheme of chernozem s o i l s

Category Type Subtypes Species V a r ie tie s

Turf s o i l s

Chernozem s o i l s

Proper

chernozems 1. Formed out o f lo e s s

1 / U ncultivated 2 / C u ltivated: a / weakly

b / moderately с / stron gly 3 / A r t i f i c i a l and translormed 2 . Formed out o f other

form ations 1 / U ncultivated 2 / C ultivated: a / weakly b / moderately с / stro n g ly 3*/ A r t i f i c i a l and transformed Degraded

chernozems 1 . Formed out of lo e s s 1 / U ncultivated 2 / C ultivated: a / weakly b / moderately 3 / A r t i f i c i a l ana transformed 2 / Formed out o f other

formations 1 / U ncultivated ,2 / C ultivated: a / weakly b / moderately с / stro n g ly 3 / A r t i f i c i a l ana transformed The d iv is io n o f fu rth er subtypes i s a n a lo g ic a l to the g iv tn above

On p ro d u ctiv e are a s th e a c tiv ity of m an is of firs t im p o rtan ce in th e

w hole com plex of soil-form ing factors. A long w ith th e develo pm ent of

c u ltu re , technics and civilization th e in fluen ce of m an upon soil en v iro n ­

m e n t w ill be g re a te r an d g rea ter. For m an not only th ro u g h w a te r

reclam atio n s, tillage, fe rtiliz a tio n an d crop ro tatio n , b u t also th ro u g h

a g ra ria n politics, changes of th e social-econom ical system s, in d u stria l

d ev elo p m en t and control of accrueing com m unication problem s w ill m ore

an d m ore asp ire to secu ring his life space, a rra n g in g th e cooperation of

soil, clim ate, v eg e ta tio n an d o th e r n a tu ra l factors.

No v irg in sols can be found in th e M iddle and W est E urope. A lm ost

•all those areas have been m ore o r less m ad e productive. On some in d u stria l

are a s o r in th ic k ly p o p u lated p a rts of W est E urope m an has since th e v e ry

beginning influ en ced th e fo rm atio n an d m etam orphosis of soils th ro u g h

his cu ltiv atio n an d tech n ical operation s. H e has form ed a new soil from

th e m o th e r m a te ria l of fro m soil m a te ria l of a v e ry low degree of n a tu ra l

fe rtility . T h erefo re in some sy stem atics th e “an thro po gen ic soils” have

been d ealt o u t as a special genetic ty p e (

, 16,

).

A lth ou gh th e re is still p le n ty of v irg in soils on exten siv e areas of

E ast E urope and Asia, how ever even th e re th e in te rfe re n c e of m an into

th e n a tu ra l a rra n g e m e n t of th in g s gets m ore and m ore m ark ed . A ll th e

tim e n ew areas of v irg in soils are being su b je c ted to plan n ed m an agem ent.

C onsidering th e above assum ptions, w e propose a new system atics of

E u ro p e an soils based on ad d itio nal taxonom ic u nits, w hich w ill re fle c t

no t o n ly th e n a tu ra l factors b u t also th e changes of soil occu rrin g along

w ith th e progress of an th ro p o g en izatio n of th e geographical en viron m ent.

B esid e typology, th e ad d itio n al taxonom ic u n its com prise dealings o u t

on th e base of physiographicecological and geom orphological c riteria

( g r o u p s

of soils), p e rm a n e n t u tiliz a tio n

( c a t e g o r i e s

of soils)

an d degree of m an a g e m e n t ( v a r i e t i e s of soils).

T he g en eral idea of th e new division of E u ro p ean soils is p rese n ted in

T able 1, and th e e x e m p lary schem e of division of soil ty p e is show n

in T able 2.

As it re su lts fro m Table 1, th e physiographic-ecological and geom orpho­

logical elem ents connected w ith th e v e rtic a l fe a tu re an d to po graph ical

sh a p e of th e surface h ave allow ed of dealing o u t tw o p rin cip al soil

g r o u p s , nam ely:

A. Soils of plain, low land an d h ig h la n d areas,

B. Soils of m o u n tain eo us areas.

W ith in th ese groups, on th e base of p e rm a n e n t u tiliz a tio n of soil, th e

soil

c a t e g o r i e s

are d ealt out, w hich are assum ed as sy stem atic

u n its of th e firs t o rd e r (

, 25). L eaving o u t sm all areas of d e sert soils,

we m eet in E urope 3 prin cip al soil categories:

— F o r e s t s o i l s

— T u r f s o i l s

— A r a b l e s o i l s

The necessity of dividing soils into

c a t e g o r i e s

as th e basic

taxonom ic u n its re su lts from th e fact th a t soils, d e p e n a e n tly on th e ir

p e rm a n e n t utilization, d iffe r by th e ir p ro p erties, dynam ism and ev o lu tio ­

nal tendencies (25).

F o r e s t s o i l s are in m ost cases c h a ra c te riz e d by a w ell developed

profile w ith deep ro o t sy stem of th e com plex of fo re st trees. T he basic

com ponent factor of fo rest soil is wood w ith its litte r a p p earin g on th e

su rface and constitu in g th e c h a ra c te ristic horizon A 0. Wood litte r is th e

m ain m edium of biological processes, th e source of soils hum us, th e

re g u la to r of te m p e ra tu re and h u m idity , and it plays an im p o rta n t ro le

in tra n sfo rm a tio n of phytosocial relatio n s.

T u r f s o i l s com prise m ead o w -p astu re soils p e rm a n e n tly o v erg ro w n

w ith grassy, or grassy-h erb aceou s, o r g rassy -carex -h erb aceo u s veg etatio n .

T hey have a c h a ra c te ristic tu rf horizon, m ore or less developed, w h ich

gives to those soils a resp ectiv e face, specific clim ate and evolutional

dynam ics. The tu rf horizon is a ch a ra c te ristic and v e ry im p o rta n t com ­

p o n en t of m ead o w -p astu re soils: It is p redisposed to fu lfillin g im p o rta n t

v ita l fu n ctio ns of soils a r th e re g u la to r of soil m icroclim ate and th e fac to r

of m u ta b ility of phytosocial relatio n s. The p rin cip al ten d e n c y of tu rf soil

consists in g rad u a l increase of th e h u m u s horizon and e n ric h m e n t in

h um us.

A r a b l e s o i l s are those, w hich because of th e ir m orphological,

h y d ro g rap h ical and topograp hical p ro p ertie s p e rm a n e n tly rem a in u n d e r

plough cultivation, or have been ta k e n for such. M echanical cu ltiv atio n ,

fe rtiliz a tio n and o th e r agro tech n ical tre a tm e n ts applied by m an en han ce

th e decom position processes, giving considerable dynam ism to th ese

soils. The progress of a g ric u ltu re is accom panied by respectiv e g ro w th

of th e dynam ism of ara b le soil. The a c tiv ity of m an is a v e ry im p o rta n t

facto r in th e develo pm en t of arab le soil an d its basic v ita l functions. T h e

evo lutio n and tra n sfo rm a tio n of a ra b le soil depends on th e w ill of m an .

If th e fo re st or tu rf soil is ta k e n u n d e r p e rm a n e n t plough cu ltiv a tio n ,

th e n in re la tiv e ly sh o rt tim e th e re w ill occur fu n d am e n ta l changes of its

physical, chem ical and biological p ro p erties. Also th e w a te r rela tio n s as

w ell as soil m icro clim ate undergo th o ro u g h changes (25;).

Each of th ese soil categories is divided into

t y p e s .

The idea o f

t y p e is u n d ersto od as concrete soils, involved in sim ilar p rin cip al

soil-fo rm ing and soil process, c h aracterized by sim ilar conditions of bioche­

m ical circu lation of organic and m in e ra l soil substances and by d eterm in ed

biophÿsicochem ical p ro p ertie s in sev eral horizons of the soil profile.

W e do n o t deal o u t an y ad d ition al new soil types. W e accept th e p rese n t

acknow -ledged genetic soil ty p es to be sufficien t for a p ro p er ran k in g

o f sev eral soil individuals.

The ty p es are divided into s u b t y p e s . A soil su b ty p e in soil types

is d ealt o u t if th e a rra n g e m e n t of so il-form ing facto rs and soil processes

b rin g s about fu n d am e n ta l changes of th e p ro p ertie s of soils an d th e ir

m orphological fe a tu re s in com parison w ith ty p ical soil, th e c h a ra c te r of

th e basic typological process being unchanged.

W ith in soil ty p es and su b ty p es s p e c i e s are d ealt o u t on th e base

o f m echanical com position of soil an d m o th e r rock of w hich th e given

soil h a d been form ed.

Soil species are divided into v a r i e t i e s acm ording to th e c u lti­

v a tio n degree being m ark e d in d e te rm in e d differences of th e s tru c tu re

of soil profile, its m orphological fe a tu re s and p ro p erties. W ith in each

.species th e re a re th e follow ing soil v arieties:

1) U n c u l t i v a t e d s o i l s

2

) S o i l s

c u l t i v a t e d :

a)

w e a k l y

b)

m o d e r a t e l y

c) s t r o n g l y

3) A r t i f i c i a l a n d t r a n s f o r m e d s o i l s

U n c u ltiv a te d soils w ith in th e fra m es of categories of fo rest and tu r f

soils w ill be v i r g i n soils.

The soil v a rie tie s d e a lt o u t on th e base of cu ltiv a tio n degree are

re g a rd e d as sy stem atic u n its of f u rth e r order, as u n til now th e re a re no

s tric t c rite ria for d ete rm in in g th e sev eral degrees of cultiv atio n . F u r th e r

scien tifical inv estigation s connected w ith pro d u ctio n effects of several

sy ste m a tic u n its of soils, ap p ly in g th e o p tim u m agrotechn ical tre a tm e n ts

correspo nd ing to co n te m p o ra ry know ledge, w ill allow of establish ing

p ro p er indices for d e te rm in in g th e degrees of c u ltiv a tio n and tra n s fo r­

m atio n of soils u n d e r th e in flu en ce of conscious a c tiv ity of m an.

III. FINA L CONCLUSIONS

The p re se n te d conception of th e new sy stem atics of E u ro p ean soils

has b een based on th e p ro d u ctio n of pedology in th e ran g e of soil

divisions. T he ad ditio nal taxonom ic u n its itro d u ced in th is w o rk m ake

th e soil division to com prise su fficie n tly th e th eo re tic al elem ents, not

givin g up th e u tilita ria n p o stu lates, as:

1) It considers d ete rm in e d bioecological m edia of soils and conditions

of th e ir form ation,

2) It reflec ts th e genesis of soils, th e ir evolution an d tra n sfo rm a tio n s

o ccu rrin g u n d e r th e in fluen ce of n a tu ra l factors,

3) It ex presses changes and a c tu a l evolu tion al tendencies of soils

ru n n in g u n d e r th e in flu en ce of conscious a c tiv ity of m an.

4) It connects th e n a tu ra l elem en ts w ith those p ro p ertie s of soils

w hich decide a b o u t grow t, dev elop m en t and crop of cu ltiv ab le

p lan ts.

The above conception of soil sy stem atic conciliates d iffe re n t ideas in

th e ran g e of soil division an d m ay c o n trib u te to elab o ratio n of a un ifo rm

sy stem atics of w orld soils.

LITERATURE

[1] D o b r z a ń s k i В.: Regradacja bielicow ych gleb lessow ych, A nnales U niver- sitatis Mariae C urie-Skłodowska, V. 2, Lublin 1947.

[2] D o k u c z a j e w W. W.: G ław nyje m om ienty w istorii ocenok ziem iel Ewropejskoj Rosji z kłassifikaciej russkich poczw. Wyd. I, 14, 1886.

[3] E h w a i d E.: Bem erkungen zur A bgrenzung und Gliederung der w ich tigsten Bodentypen M itteleuropas unter dem G esichtspunkt einer internationalen Annäherung in der Bodensystem atik, Z. Pflanzenern. Düng. Bodenkunde 80 (125), 18—42, W einheim 1958.

[4] G a r k u s z a I. F.: O kultirowanije poczw как sowrem iennyj etap poczw o-obrazowanija.

[5] G r i g o r j e w G. I., F r i e d l a n d В. М.: O kłassifikacji poczw po stie- p ieni okulturennosti, Poczw ow iedien., 5, 1964.

[6] I w a n o w a E. N.: Sistem atika poczw siew iernoj czasti Ewropejskoj tie-rritorii SSSR. Poczw owiedien. I, 1956.

[7] J e n n y H.: Factors of Soil Formation, N ew York 1941.

[8] K o w a l i ń s k i S.: Gleby m urszowe i ich przeobrażenia pod w pływ em upraw y płużnej, W rocław 1964.

[9] K o w a l k o w s k i A., K o w a l i ń s k i S., K r ó l i k o w s k i L., K u ź n i - c k i F., K w i n i c h i d z e M., M u s i e r o w i c z A., P r u s i n k i e w i c z Z., D o b r z a ń s k i B., S t r z e m s k i M., U z i a k S.: Genetyczna klasyfikacja gleb Polski, Roczniki Gleboznawcze 7, Warszawa 1959.

[10] K u b i e n a W. L.: E ntw icklungslehre des Bodens, Wien 1948.

[11] K u b i e n a W. L.: Bestim m ungsbuch und System atik der Böden Europas,. Stuttgart 1953.

[12]. L a a t s c h W.: D ie Dynam ik der m itteleuropäischen M ineralböden, D resden u.Leipzig 1957.

[13] L e e p e r G. W.: The Classification of Soils, J. Soil Sei 7, 59—64, Oxford 1956. [14] L i e b e r o t h I.: Problem e der Bodengenezis und- K lassifikation W iss.

Z. K arl.-M arx-U niv. Leipzig, m ath-nat. R.7, 83—88, 1957/58.

[15] M a r b u t C. F.: A Schem e for Soil Classification, Proc. and Papers of the First Int. Congress of Soil Sei., IV, Washington D.C. 1928.

[16] M ü c k e n h a u s e n E.: Entstehung, Eigenschaften und System atik der Böden der Bundesrepublik Deutschland, Frankfurt (Main) 1962.

[17] M u s i e r o w i c z A.: B odenklassifikation für die pedologische Karte P olen s 1 : 300.000. Rapp. 6 Congr. Int. Sei Sol, Vol. E, 513—519, Paris 1956.

[18] M u s i e r o w i c z A.: Gleboznawstw o szczegółowe, W arszawa 1958.

[19] P a l l m a n n H.: Gründzüge der Bodenbildung, Schweiz. Landw. M onatshefte 1942.

[20] R a m a n n E.: Bodenbildung und Bodeneinteilung, Berlin 1918.

[21] S c h e f f e r F., S c h a c h t s c h a b e l P.: Lehrbuch der A grikulturchem ie und Bodenkunde, I Teil Bodenkunde, Stuttgart 1960.

[22] Skrinnikowa I. N.: K łassifikacija sielinnych bołotnych i m eliorirowannych torfianych poczw SSSR. Poczw owiedien. 5, 1964.

[23] S t e f a n o v i t s P., S z u c s L., D ie Prinzipien der K lassifikation, angewandt bei der Erstellung der genetischen karte ungarischer Böden, Rapp. 6 Congr. Int. Sei Sol., Vol., 317—323. Paris 1956.

[24] S t r z e m s k i M.: Das Problem der K lassifikation, K artierung und B on itie­ rung von Böden in Gebietęn, w elche durch die m enschliche W irtschaft eine U m gestaltung erfahren haben, Rapp. 6 Congr. Int. Sei. Sol., Vol. E. 611—618, Paris 1956.

[25] T o m a s z e w s k i J.: The bio-ecological trend in soil science, W rocław 1961. [26] T o m a s z e w s k i J.: The problem of systém atisation of the w orld’s soils,

W rocław 1963.

[27] U g g l a H.: G leboznaw stw o leśne, W arszawa 1955.

s. K O W A L I N S K I

D IE K O N Z E PT IO N DER N EUEN BO D EN SY STEM A TIK EU ROPAS

L e h r s t u h l s f ü r B o d e n k u n d e d e r L a n d w i r t s c h a f t l i c h e n H o c h s c h u l e i n W r o c ł a w

Z u s a m m e n f a s s u n g

In der bisher bestehenden genetischen E inteilung der Böden w ird den natür­ lichen Bodenbildungfaktotren grosse A ufm erksam keit geschenkt. D agegen aber zu schwach wird der Einfluss den M enschen als Bodenbildungsfaktor einerseits, anderseits als Hauptfaktor, w elcher das Wachstum, die Entwicklung und die Fruchtbarkeit der Pflanzen bedingt, unterstrichen. Manche B odensystem atik hat einen historischen Charakter und zeigt auf das schon vergangene E ntw icklungssta­ dium des Bodens. Deshalb schlagen w ir eine neue Bodensystem atik vor, die sich nicht nur auf Typologie, sondern auch auf schon innehabende zusätzliche K lassifi­ kationseinheiten stützt, w elche eine A usscheidung auf Grund der physiographisch- ökologischen und geom orphologischen K riterien ( B o d e n g r u p p e ) , dauerhafte Nutzungsform ( B o d e n k a t e g o r i e ) , und Grad der B ew irtschaftung ( B o d e n ­ v a r i e t ä t e n ) um fasst.

D ie physiographisch-ökologischen und geom orphologischen Faktoren, die m it dem R elief der O berfläche verbunden sind, erm öglichen eine Ausscheidung von zw ei B o d e n g r u p p e n :

A. Böden der flach en und hügeligen Gebiete B. Böden der Gebirgsgebiete.

Im Rahmen dieser Gruppen, auf Grund einer dauerhaften Nutzungsform des Bodens, scheidet man die B o d e n k a t e g o r i e n aus, w elche als K lassifikation ­ seinheiten ersten Grades angenom m en w erden. A usserhalb der kleinen Flächen m it W üstenböden, haben w ir in Europa 3 Bodenkategorien:

— Waldböden, — Rasenböden, — Ackerböden.

Jede dieser K ategorien teilt man in B o d e n t y p e n . Man nim m t an, dass die bisher ausgeschiedenen genetischen Bodentypen genügen, damit zu ihnen alle Bodenprofile entsprechend eingeordnet werden können. D ie Bodentypen werden in S u b t y p e n eingeteilt.

Aus den Typen und Subtypen scheidet man die B o d e n a r t e n auf Grund der m echanischen Zusam m ensetzung des Bodens und M uttergesteins aus.

D ie Bodenarten teilen sich w ieder in B o d e n v a r i e t ä t e n auf Grund des Bewirtschatungsgrades, w elche sich durch bestim m te U nterschiede im Bodenprofil, durch ihre m orphologischen M erkm ale und Eigenschaften äussert. Im bereich jeder Bodenart unterscheiden w ir folgende Varietäten:

1) U nbew irtschaftete Böden

2) B ew irtschaftete Böden: a) schw achkultivierte b) m ittelku ltivierte c) starkkul­ tivierte

3) K ünstliche und um gestatelte Böden (anthropogenische). U nbew irtschaftete Böden, die zu der Kategorie W aldböden (Urwald) und Rasenböden (Urrasen) gehören, nennen w ir U r b ö d e n. D ie hier vorliegende neue Bodensystem atik Europas beruht auf w issenschaftlichen Errungenschaften der W eltbodenkunde im Bereich der Bodenklassifikation. D ie zusätzlich eingeführten K lassifikationseinbeiten erw eisen, dass die vorliegende System atik in einem genügenden Masse die theoreti­ schen Elem ente um fasst und gleichfalls auf die praktischen Forderungen nicht verzichtet, w eil sie:

— das bestim m te bio-ökologische B odenm ilieu und die Bedigungen ihrer Bildung beachtet;

— w iederspiegelt die Genetik des Bodens, ihre Evolution und Umwandlung, w elche unter dem Einfluss der N aturfaktoren hervorgehen;

— äussert die Veränderungen und aktuellen Tendenzen der Bödenentwicklugn, d ie unter entsprechenden m enschlichen Tätigkeiten verlaufen;

— verbindet N aturfaktoren m it den Eigenschaften der Böden, w elche das W achstum und die Entwicklung der K ulturpflanzen bedingt.

s. K O W A L I N S K I

CONCEPTION D ’UNE NOUVELLE SYSTÉMATIQUE DES SOLS DE L’EUROPE

C h a i r e d e S c i e n c e d u S o l à l ’E c o l e S u p é r i e u r e d ’A g r i c u l t u r e à W r o c ł a w

R é s u m é

Dans la classification génétique des sols qui existe actuellem ent on attache une im portance toute particulière à des facteurs pédogènes naturels. Par contre, on souligne trop faiblem ent l’influence de l’homme comme d’un facteur pédogène d’une part, et comme d’un élém ent fondam ental de l’autre qui entraîne la croissance, le développem ent et la récolte des plantes cultivables.

Beaucoup de systém atiques de sols possèdent alors un caractère historique, en dém ontrant souvent des phases génésiques des sols déjà écoulées. Pour cette raison nous proposons une nouvelle systém atique de sols appuyée non seulem ent sur la

typologie, m ais aussi sur les unités taxonom iques supplém entaires qui comprennent des isolem ents d’après les critérium s physiographiques-écologiques et géomorpholo­ giques (groupes de sols), d’après l ’utilisation durable (catégories de sols (et le degré d’exploitation) variétés de sols).

Les élém ents physiographiques-écologiques et géomorphologiques liés avec le plan vertical de la surface (relief) et avec sa form ation ont perm is de distinguer deux groupes fondam entaux:

A. Sols des terrains égaux en plaine basse et en plateau; B. Sols des terrains m ontagneux.

D ans la sphère de ces groupes et en tenant compte de l’utilisation curable du sol on isole les catégories qui sont adoptées en su ite comme unités taxonom iques de prem ier ordre.

Abstraction fa ite d’insignifiantes régions des sols désertiques qui existent sur le territoire de l ’Europe nous avons trois catégories fondam entales de sols:

— S o l s f o r e s t i e r s — S o l s g a z o n n e u x — S o l s a r a b l e s .

Chacune de ces catégories se divise en types, avec cela on accepte que les types génétiques de sols isolés jusqu’à présent sont suffisants pour pouvoir classifier, comme il convient, les profils particuliers du sol.

Les types des sols se divisent en sous-types. Dans la sphère de types et de sous-types on isole les espèces en s’appuyant sur la composition m écanique du sol et de la roche-m ère.

On divise les espèces de sols en variétés selon le degré d’exploitation qui se m anifeste par les différences déterm inées paraissant dans la construction du profil du sol, dans ses traits morphologiques et ses propriétés.

Dans la sphère de chaque espèce nous avons les variétés des sols suivantes: 1) S o l s i n c u l t i v é s

2) S o l s c u l t i v é s : a) faiblem ent b) m édiocrem ent c) fortem ent 3) S o l s a r t i f i c i e l s e t t r a n s f o r m é s .

Dans la catégorie des sols forestiers et de prairies les sols incultivés seront sols- vierge.

La conception d’une nouvelle systém atique des sols de l ’Europe, présentée ci-dessus, est appuyée sur les acquis de la science du sol dans le monde en ce qui concerne la classification des sols. Les unités taxonom iques supplém entaires qui y ont été introduites ont pour conséquence que la systém atique proposée embrasse au degré suffisant les élém ents théoriques et ne renonce pas à des exigences prati­ ques, car:

— elle prend en considération le m ilieu déterm inébioécologique des sols et les conditions de leur form ation;

— elle reflète la genèse des sols, leur évolution et les transform ations survenant sous l’influence des facteurs naturels;

— elle exprim e les changem ents et les tendances évolutives actuelles ćes sols survenant sous l ’influence de l’activité consciente de l’homme à m esure du progrès de la m odification anthropogène dans le m ilieu géographique;

— elle joint les élém ents naturels aux propriétés des sols qui décident de la croissance, du dévoloppem ent et la fécondité des plantes cultivables.

s. K O W A L I Ń S K I

K O N C E PC JA N O W EJ SY STEM A TY K I GLEB EU ROPY

K a t e d r a G l e b o z n a w s t w a . W S R W r o c ł a w

S t r e s z c z e n i e

W istniejących genetycznych podziałach gleb szczególną uw agę przyw iązuje się do naturalnych czynników glebotwórczych. Natom iast zbyt mało podkreśla się w pływ człow ieka jako czynnika glebotwórczego z jednej strony, z drugiej zaś jako podstaw owego elem entu w arunkującego wzrost, rozwój i plon roślin uprawnych. W iele system atyk gleb posiada w ięc charakter historyczny i w ykazuje m inione fazy rozwojow e gleby. Dlatego też proponujemy nową system atykę gleb Europy opartą nie tylko na typologii, ale także na dodatkowych jednostkach taksonomicznych, które obejmują w ydzielenia w edług kryteriów fizjograficzno-ekologicznych i geo­ m orfologicznych ( g r u p y g l e b ) , trw ałego użytkow ania ( k a t e g o r i e g l e b ) oraz stopnia zagospodarowania ( o d m i a n y g l e b ) .

Elem enty fizjograficzno-ekologiczne i geomorfologiczne związane z układem pionowym pow ierzchni i jej ukształtow aniem pozwoliły na w ydzielenie dwóch g r u p :

A. Gleby terenów równinnych nizinnych i wyżynnych, B. Gleby terenów górzystych.

W obrębie tych grup na podstaw ie trw ałego użytkowania gleby w ydziela się k a t e g o r i e , które przyjm uje się jako jednostki taksonomiczne pierwszego rzędu. Pom ijając n iew ielkie obszary gleb p u s t y n n y c h , na terenie Europy mamy 3 za­ sadnicze kategorie gleb:

— g l e b y l e ś n e — g l e b y d a r n i o w e — g l e b y o r n e

Każda z tych kategorii dzieli się na t y p y . Przy czym przyjm uje się, że w y ­ dzielone dotychczas typy genetyczne gleb są w ystarczające do odpowiedniego za­ szeregow ania poszczególnych profilów glebowych. Typy gleb dzielą się na p o d - t y py.

W obrębie typów i podtypów w ydziela się g a t u n k i na podstaw ie składu m echanicznego gleby i skały m acierzystej.

Gatunki gleb dzieli się na o d m i a n y na podstawie stopnia zagospodarowa­ nia przejawiającego się w określonych różnicach budowy profilu glebowego, jego cechach m orfologicznych i w łaściw ościach. W obrębie każdego gatunku m amy n a­ stępujące odm iany gleb:

1) g l e b y n i e z a g o s p o d a r o w a n e

2) g l e b y z a g o s p o d a r o w a n e : a) słabo, b) średnio, c) silnie

3) g l e b y s z t u c z n e i p r z e o b r a ż o n e . Gleby niezagospodarowane w ramach kategorii gleb leśnych i darniowych będą glebam i d z i e w i c z y m i .

Przedstaw iona koncepcja nowej system atyki gleb Europy oparta jest na dorobku nauki gleboznaw stw a św iatow ego w zakresie podziałów gleb. W prowadzone dodat­ kowe jednostki taksonom iczne sprawiają, że proponowana system atyka obejm uje w dostatecznym stopniu elem enty teoretyczne i nie rezygnuje z postulatów prak­ tycznych, ponieważ:

— U w zględnia określone środowiska bio-ekologiczne gleb i w arunki ich tw o ­ rzenia;

— Odzwierciedla genezę gleb, ich ew olucję i przeobrażenia zachodzące pod w pływem naturalnych czynników przyrodniczych;

— Wyraża zmiany i aktualne tendencje rozwojowe gleb przebiegające pod w pływ em świadom ej działalności człowieka w m iarę postępu antropogenizacji śro­ dowiska geograficznego;

— Wiąże elem en ty przyrodnicze z tym i w łaściw ościam i gleb, które decydują o wzroście, rozwoju i plonie roślin uprawnych.

с. К О В А Л И Н Ь С К И КОНЦЕПЦИЯ НОВОЙ СИСТЕМАТИКИ ПОЧВ ЕВРОПЫ К а ф е д р а П о ч в о в е д е н и я В ы с ш е й С е л ь с к о х о з я й с т в е н н о й Ш к о л ы в В р о ц л а в е Р е з ю м е В сущ ествующ их генетических классификациях почв особенное внимание обращается обыкновенно на естественные почвеннообразовательные факторы. Зато слишком мало подчеркивается влияние человека как почвеннообразова­ тельного фактора с одной стороны, а с другой стороны как основного элемента, обуславливающего рост, развитие и урож ай культурных растений. Многие систе­ матики почв обладают поэтому историческим характером и обозначают преды­ дущ ие эволюционные стадии. По этому поводу мы предлагаем новую систематику почв Европы, основанную не только на типологии, но такж е на добавочных таксономических единицах, которые заключают в себе выделения по физиогра- фически-экологическим и геоморфологическим критериям (группы почв), по способам угодий (категории почв), а такж е по степени окультуренности (видоиз­ менения почв). Физиографически-экологические и геоморфологические элементы связан­ ные с вертикальной упаковкой поверхности и ее оформлением разрешили вы­ делить две группы: А. Почвы равнинных районов; Б. Почвы горных районов. В пределах этих групп на основании способов угодий почвы можно выделить категории, которые являются таксономическими единицами первого разряда. Кроме небольших пространств пустынных почв на территории Европы сущ е­ ствуют 3 основные категории почв: — лесные почвы, — дерновые почвы, — пахотные почвы. К аж дая из этих категорий делится на типы. Можно предполагать, что при помощи выделенных до сих пор генетических типов почв можно соответственно подразделить отдельные почвенные разрезы. Типы почв делятся на подтипы. В пределах типов и подтипов выделяются виды на основании механического состава почвы и материнской породы. Виды почв делятся на видоизменения на основании степени обработки, про­ являющейся в определенных разницах строения почвенного разреза, в его мор­ фологических свойствах и особенностях. В пределах каждого вида существуют следующ ие видоизменения почв: 2 1*

1) Неосвоенные почвы, 2) Освоенные почвы: а) ухудш енны е и слабокультуренные, б) среднокуль- туренные, в) сильнокультуренные; 3) Искусственные и преображенные почвы. Неосвоенные почвы в пределе категории лесных и дерновых почв будут целинными почвами. Представленная концепция новой систематики почв Европы основана на до­ стиж ениях мировой почвоведческой науки в пределах классификации почв. Благодаря введению добавочных таксономических единиц предлагаемая систе­ матика заключает в себе в достаточной степени теоретические элементы и не отрекается от практических требований, так как: — принимает во внимание определенную био-экологическую среду почв и условия их образования; — отражает генезис почв, их эволюцию и преображения, происходящие под влиянием естественных природных факторов: — изображает изменения и актуальные тенденции развития почв, происходя­ щ ие под влиянием сознательной деятельности человека по мере прогресса антро- погенизации географической среды; — соединяет природные элементы с теми свойствами почв, которые реш и­ тельным образом влияют на рост, развитие и урож аи культурных растений.