Dziecko jako konsument
Skoro „wszyscy jesteśmy konsumentami” (J.K. Kennedy) to są nimi także dzieci (choć jednak nie w każdym przypadku).
Specyfika tego zagadnienia dotyka przede wszystkim dwóch obszarów:
1 ) reklamy (to zostanie omówione dziś w innej grupie), 2 ) bezpieczeństwa produktów i usług (zwłaszcza żywności).
Aktualne rozwiązania prawne wynikają z kompromisu pomiędzy lobby konsumenckimi, prodziecięcymi i producenckimi.
Źródła:
1. Autorzy różni, [w:] Dziecko jako konsument – zagrożenia i ochrona, A. Chodyra (red.), Biuletyn Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, Warszawa 1998.
2. Rozporządzenie Min Gospodarki z dnia 5.04.2011 ws. zasadniczych wymagań dla zabawek (Dz.U.2011.83.454).
3. M. Kryszkiewicz, Czego samodzielnie nie może kupić małoletni, Prawo Gazeta Prawna, 2009r.
4. http://www.federacja-konsumentow.org.pl/n,47,57,14,1,samodzielne-zakupy-dzieci.html 5. http://www.polskieradio.pl/42/259/Artykul/1051756,Dziecko-bezbronny-konsument-w-sieci
Popularne problemy definicyjne
KODEKS CYWILNY
Małoletni = osoba niepełnoletnia – osoba, która nie ukończyła 18 roku życia (art. 10 k.c.)
KODEKS PRACY
Młodociany - osoba, która ukończyła 16 lat, a nie ukończyła 18 lat. Ma to znaczenie ze względu na szczególną ochronę pracy młodocianych (art.
190-206 k.p.).
KODEKS KARNY
Nieletni - osoba która w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17 lat (art. 10 §1 k.k.) – czyli również osoba niepełnoletnia, która jednak wchodzi w konflikt z prawem (przejawia zachowania dewiacyjne).
Młodociany – w prawie karnym osoba, która w chwili popełnienia czynu zabronionego nie osiągnęła 21 roku życia i w chwili orzekania przed sądem pierwszej instancji nie osiągnęła 24 roku życia (Art. 115 § 10 k.k.).
Popularne problemy definicyjne
KODEKS CYWILNY
Małoletni = osoba niepełnoletnia – osoba, która nie ukończyła 18 roku życia (art. 10 k.c.)
CIACH!
Popularne problemy definicyjne
KODEKS CYWILNY
Małoletni = osoba niepełnoletnia – osoba, która nie ukończyła 18 roku życia (art. 10 k.c.)
Nastolatek. W żadnej ustawie nie znajdziemy definicji „nastolatka”. W języku potocznym to dziecko w wieku od 11 do 19 lat. Dla
uproszczenia można więc przyjąć (i tak przyjmuje również m.in. rzecznik UOKiK), iż nastolatkiem jest także osoba w wieku od 13 do 18 lat, a więc osoba z ograniczoną
zdolnością do czynności prawnych.
Ustawa o RPDz
Art. 2.
1. W rozumieniu ustawy dzieckiem jest każda istota ludzka od poczęcia do osiągnięcia pełnoletności.
2. Uzyskanie pełnoletności określają odrębne przepisy.
Konw. o Prawach Dziecka
Art. 1. W rozumieniu niniejszej konwencji „dziecko”
oznacza każdą istotę ludzką w wieku poniżej osiemnastu lat, chyba że zgodnie z prawem odnoszącym się do dziecka uzyska ono wcześniej pełnoletność.
Popularne problemy definicyjne WNIOSKI:
POJĘCIE NAJSZERSZE:
Dziecko (sensu largo) = Małoletni = Osoba niepełnoletnia (od poczęcia do pełnoletności)
POJĘCIA WĘŻSZE:
Dziecko do 13 roku życia (czyli dziecko sensu stricte) nie posiada zdolności do czynności prawnych.
Nastolatek to dziecko od 13 do 18 roku życia posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnych.
Status dziecka-konsumenta w prawie cywilnym
Art. 14 k.c. [Skutki braku zdolności]
§ 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.
§ 2. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.
Art. 20 k.c. [Umowy w drobnych sprawach] Osoba ograniczona w zdolności do czynności
prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba
że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowił.
Status dziecka-konsumenta w prawie cywilnym
Nastolatki dostają coraz wyższe kieszonkowe – wynika z badań przeprowadzonych przez Ipsos.
Własnymi pieniędzmi dysponują nawet najmłodsze dzieci w wieku od 4 do 6 lat. Najczęściej za otrzymane kieszonkowe małoletni robią drobne zakupy. Zdarza się jednak, że dokonują
poważniejszych transakcji, np. samodzielnie kupują odtwarzacze mp3. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przypomina jednak, że przepisy prawa zawierają ograniczenia, które nie pozwalają małoletnim na zawieranie umów kupna-sprzedaży bez udziału dorosłych.
Oznacza to, że nastolatkom można sprzedać m.in. żywność, napoje czy artykuły papiernicze.
Natomiast w sytuacji, gdy dwunastolatek będzie chciał bez obecności rodzica kupić odtwarzacz mp3, sprzedawca powinien odmówić. Jeżeli mimo wszystko doszło do transakcji i małoletni dokonał
zakupu, niezadowoleni rodzice mają prawo żądać jej unieważnienia i zwrotu pieniędzy. W myśl
przepisów taka umowa jest bowiem nieważna.
Rozpoznanie. Czym więc jest
to dziecko/jak toto wygląda?
Ilustracja: DZIECKO JESZCZE NIE KONSUMENT
Ilustracja: DZIECKO JESZCZE NIE KONSUMENT, lecz..
Jakość mleka matki nie podlega
regulacjom prawnym,
ale sprzedaż mreka w
ploszku już tak…
Ilustracja: DZIECKO JESZCZE NIE KONSUMENT, lecz..
Jakość mleka matki nie podlega
regulacjom prawnym,
ale sprzedaż mreka w
ploszku już tak…
Ilustracja: DZIECKO JESZCZE NIE KONSUMENT, lecz..
Sam niczego nie
nabędzie, ale pije tego Bobofruta, a prawo reguluje, aby artykuły spożywcze, czy
zabawki były dla niego i jemu podobnych
bezpieczne.
Ha ha!
I tak prawo stoi za mną!
Ilustracja: DZIECKO JESZCZE NIE KONSUMENT, lecz..
Sam niczego nie
nabędzie, ale pije tego Bobofruta, a prawo reguluje, aby artykuły spożywcze, czy
zabawki były dla niego i jemu podobnych
bezpieczne.
Ha ha!
I tak prawo stoi za mną!
Zasadnicze wymagania dla zabawek określa Rozporządzenie Ministra
Gospodarki z dnia 5 kwietnia 2011 r.
Ilustracja: DZIECKO (12 l.) warunkowym konsumentem
W praktyce ma możliwość wejścia do sklepu i dokonania zakupu chipsów, choć nie ukończył nawet 13 lat a – wg rzecznik UOKiK - sprzedawca powinien mu ten zakup uniemożliwić.
Jednak ciężko jest rozpoznać, czy osoba ma 12 czy 13 lat. Wątpliwa jest również możliwość wylegitymowania go przez sprzedawcę. Skoro taka umowa
sprzedaży jest nieważna i w praktyce doszłoby do nieważnej czynności prawnej ex tunc (czyli takiej, która nie miała miejsca), to czy jest
konsumentem? Tak, ponieważ zakup paczki chipsów można uznać za umowę zawartą w drobnych, bieżących
sprawach życia codziennego.
Art. 14 k.c. § 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.
§ 2. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba, że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.
Art. 22
1k.c.
Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą
czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej
działalnością gospodarczą lub zawodową.
Ilustracja: Dawid Kwiatkowski, bożyszcze nastolatek
JESZCZE DZIECKO sensu largo (NASTOLATEK)
Ilustracja: DZIECKO (różne przypadki)
Ilustracja: Justin Drew Bieber, bożyszcze nastolatek
(podobno) OSOBA PEŁNOLETNIA
Ustawowe zakazy sprzedaży
Art. 15.
1. Zabrania się sprzedaży i podawania napojów alkoholowych:
(…)
2) osobom do lat 18;
(…)
2. W przypadku wątpliwości co do pełnoletności nabywcy sprzedający lub podający napoje alkoholowe
uprawniony jest do żądania okazania dokumentu stwierdzającego wiek nabywcy.
Art. 6.
1. Zabrania się sprzedaży wyrobów tytoniowych osobom do lat 18. W miejscu sprzedaży wyrobów tytoniowych umieszcza się widoczną i czytelną informację o treści: „Zakaz sprzedaży wyrobów tytoniowych osobom do lat 18 (art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych)”.
1a. W przypadku wątpliwości co do pełnoletności kupującego wyroby tytoniowe sprzedawca może zażądać okazania dokumentu potwierdzającego wiek kupującego.
2. Zabrania się sprzedaży wyrobów tytoniowych na terenie podmiotów wykonujących działalność leczniczą w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, szkół i placówek oświatowo- wychowawczych oraz obiektów sportowo-rekreacyjnych.
3. Zabrania się sprzedaży wyrobów tytoniowych w automatach.
4. Zabrania się sprzedaży papierosów w opakowaniach zawierających mniej niż dwadzieścia sztuk oraz luzem bez opakowania.
5. Zabrania się sprzedaży detalicznej wyrobów tytoniowych w systemie samoobsługowym, z wyjątkiem sklepów wolnocłowych.
USTAWA z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
USTAWA z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.
Działania UOKiK w zakresie ochrony dziecka jako konsumenta
Wśród wszystkich pro-konsumenckich działań Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumenta bardzo ważną pozycję zajmują działania służące ochronie konsumenta –
dziecka. Wyrazem tego są wystąpienia Urzędu do organów administracji rządowej w
sprawie jakości mebli szkolnych, wyrobów włókienniczych, wezwania do zaniechania
nieuczciwej reklamy kierowanej do dzieci, edukacja konsumencka prowadzona w
szkołach oraz prace nad nowymi pro-konsumenckimi aktami prawnymi.
Działania Rzecznika Praw Dziecka oraz Rzecznika Praw Obywatelskich
RZECZNIK PRAW DZIECKA
Art. 3. 1. Rzecznik, w sposób określony w niniejszej ustawie, podejmuje działania mające na celu zapewnienie dziecku pełnego i harmonijnego rozwoju, z poszanowaniem jego godności i podmiotowości.
2. Rzecznik działa na rzecz ochrony praw dziecka, w szczególności:
1) prawa do życia i ochrony zdrowia, 2) prawa do wychowania w rodzinie,
3) prawa do godziwych warunków socjalnych, 4) prawa do nauki.
3. Rzecznik podejmuje działania zmierzające do ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz innym złym traktowaniem.
4. Rzecznik szczególną troską i pomocą otacza dzieci niepełnosprawne.
5. Rzecznik upowszechnia prawa dziecka oraz metody ich ochrony.
Koniec zabawy w miażdżenie nóg i wyrywanie zębów - prof. Irena Lipowicz, rzecznik praw obywatelskich, chce, by państwo kontrolowało dostęp dzieci do gier zawierających przemoc i okrucieństwo.
Więcej na: http://wyborcza.pl/1,76842,14924878.html#ixzz30btIUIFt
Dziecko w sieci to konsument DOSKONAŁY
Na co nabierają się dzieci (jak również dorośli)?
• slogan reklamowy, że coś jest za darmo,
• bannery reklamowe z „gwiazdką”,
• ukryte w regulaminach opłaty abonamentowe za rejestrację na serwisie www,
• konkursy typu losowanie nagród, w których wystarczy podać numer telefonu, co tak naprawdę oznacza zgodę na regularne obciążanie konta w zamian za usługę.
Dziecko do 18-go roku życia nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych. Jeśli zatem zaloguje się i zawrze umowę, to dla jej ważności, musi być ona zaakceptowana i potwierdzona przez rodziców. Jeśli dziecko między 13 a 18 rokiem życia dokonało takiej czynności i przyzna się do tego, to rodzic może wysłać informację, że dziecko zalogowało się bez jego wiedzy i akceptacji, i w związku z tym taka umowa będzie nieważna. Jeśli umowę zawrze dziecko, które ma mniej niż 13 lat, to będzie ona z założenia nieważna.
Zakupy w sklepach internetowych
Zdarza się, że dziecko zrobi zakupy w sklepie internetowym, a pamiętajmy, że Internet to nie tylko komputer, ale to też tablet i telefon komórkowy. A szczególnie w tych ostatnich rodzice mają często ustawione pewne strony, albo gotowe przelewy, które dziecko bawiące się telefonem może zrealizować, nawet bez konieczności podania hasła. I wtedy już będzie problem, ponieważ trudno będzie udowodnić, że dziecko zrobiło to samo, bez wiedzy rodziców.
Źródło: http://www.polskieradio.pl/42/259/Artykul/1051756,Dziecko-bezbronny-konsument-w-sieci
