Oeconomia 9 (2) 2010, 49–59
OCENA WSPARCIA FINANSOWEGO Z UNII
EUROPEJSKIEJ W OPINII ROLNIKÓW Z POWIATU
GRUDZIDZKIEGO
Magdalena Chmura
Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy
Streszczenie. W artykule przedstawiono wyniki bada, przeprowadzonych we wrzeniu 2008 roku, dotyczcych oceny wsparcia nansowego z UE w województwie kujawsko--pomorskim w opinii badanych rolników wspópracujcych z biurem powiato-wym ARiMR w Grudzidzu. Rolnicy z powiatu grudzidzkiego byli pozytywnie nastawieni do wsparcia nansowego z UE. Jednake zdecydowana wikszo ba-danych rolników uytkujcych gospodarstwa o powierzchni powyej 100 ha, czy-li gównie osoby modsze i lepiej wyksztacone, dostrzegaa wicej korzyci z przystpienia Polski do UE dla swoich gospodarstw, anieli osoby starsze, z wyksztace-niem podstawowym i bdce wacicielami gospodarstw najmniejszych obszarowo, o po-wierzchni do 5 ha. Duy odsetek badanych rolników deklarowa, e niezbdne informacje o programach unijnych czerpali przede wszystkim ze szkole zawodowych rolników, orga-nizowanych przez WODR, z oddziaów terenowych ARiMR oraz samorzdów gminnych. Najwikszym zainteresowaniem wród wacicieli gospodarstw najwikszych obszarowo cieszyy si takie programy, jak PROW i SPO, a dopaty bezporednie i renty strukturalne w gronie rolników uytkujcych gospodarstwa o mniejszej powierzchni. Ponadto badani rolnicy ocenili wsparcie rodków nansowych z UE do dobrze dla zrealizowania plano-wanych inwestycji oraz dla rozwoju gmin.
Sowa kluczowe: Unia Europejska, wsparcie nansowe, rolnik, fundusze unijne
WSTP
Wanym czynnikiem zachodzcych przemian jest dzi ju powszechnie uwiadomio-na i w wikszoci akceptowauwiadomio-na konieczno rozwoju obszarów wiejskich oraz restruk-turyzacja i modernizacja rolnictwa [Bórawski 2006]. Powszechnie wiadomo, e
rolnic-Adres do korespondencji – Corresponding author: Magdalena Chmura, Uniwersytet Technologicz-no-Przyrodniczy im. Jana i Jdrzeja niadeckich w Bydgoszczy, Wydzia Rolnictwa i Biotechno-logii, Katedra Ekonomiki i Doradztwa w Agrobiznesie, Zakad Ekonomiki Produkcji Rolniczej, Al. Prof. S. Kaliskiego 7, bud. 3.1, 85-789 Bydgoszcz, e-mail: chmura@utp.edu.pl
50 M. Chmura
Acta Sci. Pol. two ma ogromne problemy z dostosowaniem si do warunków gospodarki rynkowej. W oparciu jedynie o wasne rodki, bez wsparcia z zewntrz, nie miaoby szans na sku-teczn przemian [Kocik, Skwarzyo-Bednarz 2005].
Integracja Polski z Uni Europejsk (UE) miaa przede wszystkim duy wpyw na sytuacj ekonomiczn rolnictwa i mieszkaców wsi. W celu poprawy ycia i rozwoju rolnictwa sektor ten zosta objty m.in. dopatami bezporednimi, Planem Rozwoju Ob-szarów Wiejskich (PROW), Sektorowym Programem Operacyjnym (SPO) oraz innymi instrumentami. Jednak due znaczenie w zakresie pozyskiwania tych instrumentów ma aktywno samych rolników[Wawrzyniak, Zajdel 2007]. Tym samym nowa rzeczywi-sto gospodarcza wymaga od rolników wikszej wiedzy i umiejtnoci w poszukiwa-niu i pozyskiwaposzukiwa-niu rodków nansowych pochodzcych z UE [Fedyszak-Radziejowska 2004].
Poziom aktywnoci rolników w kwestii ubiegania si o rodki nansowe UE uwa-runkowany jest wieloma czynnikami wewntrznymi, zalenymi od samych rolników, do których zalicza si: niski poziom wyksztacenia rolników, niekorzystn struktur gospo-darstw, sabe powizanie gospodarstw z rynkiem, brak umiejtnoci wykorzystania in-formacji o programach pomocowych oraz sabe zainteresowanie uzyskaniem pomocy ze strony lokalnych instytucji [Czudec i in. 2008].
Gównym celem bada byo okrelenie stopnia wykorzystania wsparcia nansowe-go z UE przez badanych rolników. Interesujce byo take poznanie, czy istnieje zale-no pomidzy wielkoci gospodarstw a wykorzystaniem funduszy unijnych. Ponadto, w artykule zostay zaprezentowane ocena przydatnoci rodków nansowych z UE dla rozwoju zarówno samych gospodarstw, jak i gmin oraz sposób ich wydatkowania i pre-ferowane róda wiedzy o UE.
MATERIA I METODA
Badania zostay wykonane na terenie powiatu grudzidzkiego, w województwie kujawsko-pomorskim, we wrzeniu 2008 roku. Z populacji generalnej skadajcej si z 4,783 tys. gospodarstw badaniem objtych zostao 180 rolników. Taka wielko próby badawczej pozwolia na uzyskanie danej wiarygodnoci i dokadnoci szacunku na po-ziomie wspóczynnika ufnoci 0,90 przy maksymalnym bdzie pomiaru 6%. Próba bya dobrana w sposób celowy, respondentami byli rolnicy wspópracujcy z biurem powia-towym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Grudzidzu. Z kolei osoby badane znalazy si w populacji na zasadzie doboru przypadkowego. Dane gromadzono metod kwestionariusza ankiety, a zebrane materiay zliczono za pomoc systemu zero--jedynkowego oraz zestawiono w formie tabel i wykresów.
Najwikszy odsetek badanych rolników posiada gospodarstwa o powierzchni od 50,1 do 100 ha (21,7%), a nieco mniej o powierzchni od 20,1 do 30 ha (18,9%). W dal-szej kolejnoci pod wzgldem liczebnoci uplasoway si gospodarstwa o powierzchni od 30,1 do 50 ha (15,0%) oraz od 5,1 do 10 ha (11,7%). Rolnicy bdcy wacicielami gospodarstw o powierzchni do 5 ha (9,4%) oraz powyej 100 ha (6,7%) stanowili naj-mniejszy odsetek badanych. W grupie gospodarstw o powierzchni do 5 ha przewaay osoby w wieku 60 lat i wicej (35,3%) oraz legitymujce si wyksztaceniem
podsta-Ocena wsparcia nansowego z Unii Europejskiej... 51
Oeconomia 9 (2) 2010
wowym (41,2%). W grupie gospodarstw obszarowo rednich, od 10 do 50 ha, najwicej rolników byo midzy 40. a 49. rokiem ycia oraz z wyksztaceniem zawodowym. Wród uytkowników gospodarstw najwikszych obszarowo, powyej 100 ha, najwicej byo osób w przedziale wiekowym od 30 do 39 lat (66,7%) oraz z przygotowaniem wyszym (66,7%). Szczegóowe dane znajduj si w tabelach 1 i 2.
WYNIKI BADA
Przeprowadzone badania pokazuj, e rolnicy z powiatu grudzidzkiego pozytywnie oceniali pomoc UE i obecno Polski w jej strukturach. Dla 67,3% badanych rolników czonkostwo w Unii Europejskiej okazao si korzystne, a tylko 19,5% respondentów byo przeciwnego zdania. Z kolei 13,2% respondentów nie miaa zdania w tej kwestii.
Gbsza analiza odpowiedzi wykazaa, e najwicej pozytywnych opinii na temat przystpienia Polski do UE wyrazili rolnicy bdcy wacicielami gospodarstw najwik-szych obszarowo, o powierzchni powyej 100 ha (100,0%) oraz od 50 do 100 ha (87,2%). Szczegóowe dane znajduj si w tabeli 3.
Niewtpliwie tak pozytywne nastroje maj zwizek z wielkoci pomocy, która tra a na polsk wie w ostatnich latach. Gównym elementem w obsudze funduszy unijnych powinien by dostp rolników do informacji o rodkach unijnych oraz wymogach i za-sadach zwizanych ze staraniem si o te fundusze. Czytelnych wskazówek w tej kwestii dostarczyli sami badani. Zapytani o to, skd czerpali informacje na temat unijnej pomocy dla rolników, wymieniali przede wszystkim szkolenia zawodowe rolników organizowane przez WODR (93,3%), oddziay terenowe ARiMR (65,6%) oraz urzd gminy (61,6%). Na kolejnych miejscach znalazy si nastpujce róda wiedzy: specjalne informatory i broszury (60,0%), Internet (40,0%), prasa ogólnopolska (26,7%), TV (13,3%).
Otrzymane wyniki bada dowodz, i organizacje, które kojarz si z udzielaniem pomocy rolnikom (WODR, oddziay terenowe ARiMR oraz urzd gminy), byy postrze-gane przez rolników jako wiodce instytucje, z których pozyskiwali wiedz na temat pomocy unijnej. Wynika to moe z faktu, i informacja przekazywana przez media, w tym pras, nigdy nie bdzie tak wyczerpujca i pena, jak przekazywana przez broszu-ry, lokalne instytucje czy spotkania z doradcami.
Badani rolnicy zostali ponadto poproszeni o wymienienie tych informacji, z których korzystali najczciej. Na pierwszym miejscu znalazy si informacje dotyczce wype-niania wniosków (53,3%), nastpnie dotyczce takich programów unijnych, jak: PROW (48,9%), SPO – Rolnictwo (28,9%), a potem pomoc krajowa (21,7%), inne (9,4%) oraz SPO – Ryboówstwo (6,7%). Zaledwie 2,2% badanych nie udzielio odpowiedzi na te pytanie.
Z bada wynika, e rolnicy bdcy uytkownikami gospodarstw z powiatu grudzidz-kiego byli do aktywni w ubieganiu si o wsparcie unijne – 103 osoby (co stanowi 57,2% ogóu badanych) deklaroway, e korzystay ze rodków nansowych, dostpnych w ramach patnoci bezporednich. 35,5% badanych rolników ubiegao si o do nan-sowanie gospodarstw z dziaa dostpnych w PROW, w tym najwicej osób (16,7%) o renty strukturalne. Ponadto 26,1% badanych starao si o rodki nansowe dostpne w ramach SPO, a 20,1% respondentów ubiegao si o wsparcie w ramach programu
T
abela 1.
Charakterystyka gospodarstw badanych rolników ze wzgldu na ich wiek
T
able 1.
Characteristics of the farms according to the farmers’
age
W
iek [lata]
Age [years]
Powierzchnia gospodarstwa [ha]
Farm’ s area [ha] Ogóem T otal < 5,1 5,1–10 10,1–20 20,1–30 30,1–50 50,1–100 100 < liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % < 30 5 29,4 2 9,5 1 3,3 1 2,9 1 3,7 0 0,0 0 0,0 10 5,6 30–39 2 1 1,8 2 9,5 8 26,7 8 23,5 7 26,0 15 38,4 8 66,7 50 27,8 40–49 1 5,9 5 23,8 1 1 36,7 13 38,3 14 51,9 20 51,3 4 33,3 68 37,8 50–59 3 17,6 7 33,3 7 23,3 9 26,5 5 18,4 4 10,3 0 0,0 35 19,4 59 < 6 35,3 5 23,9 3 10,0 3 8,8 0 0,0 0 0,0 0 0,0 17 9,4 Razem Total 17 100,0 21 100,0 30 100,0 34 100,0 27 100,0 39 100,0 12 100,0 180 100,0
ródo: Badania wasne. Source: Author
’s
research.
T
abela 2.
Charakterystyka badanych gospodarstw ze wzgldu na poziom wyksztacenia rolników
T
able 2.
Characteristics of the farms according to the farmers’
education level
W
yksztacenie
Education
Powierzchnia gospodarstwa [ha]
Farm’ s area [ha] Ogóem T otal < 5,1 5,1–10 10,1–20 20,1–30 30,1–50 50,1–100 100 < liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % Podstawowe Primary 7 41,2 4 19,0 1 3,3 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 12 6,7 Zawodowe Vocational 6 35,3 1 1 52,4 17 56,7 17 50,0 9 33,3 2 5,1 0 0,0 62 34,4 rednie Secondary 4 23,5 6 28,6 12 40,0 16 47,1 14 51,9 17 43,6 4 33,3 73 40,6 W y sze Higher 0 0,0 0 0,0 0 0,0 1 2,9 4 14,8 20 51,3 8 66,7 33 18,3 Razem Total 17 100,0 21 100,0 30 100,0 34 100,0 27 100,0 39 100,0 12 100,0 180 100,0
ródo: badania wasne. Source: Author
’s
T
abela 3.
Ocena korzyci przystpienia Polski do UE z uwzgldnieniem powierzchni gospodarstw badanych rolników powiatu grudzi
dzkiego
T
able 3.
Advantages of Poland’
s accession to the EU in the farmers’
opinion, according to farms’
area (Grudzidz poviat)
W
yszczególnienie
Details
Powierzchnia gospodarstwa [ha]
Farm’ s area [ha] Ogólnie T otal < 5,1 5,1–10 10,1–20 20,1–30 30,1–50 50,1–100 100 < liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % liczba %
Zdecydowanie tak De
nitely yes 1 5,9 4 19,0 2 6,7 3 8,8 3 1 1,1 4 10,3 2 16,7 19 10,6
Raczej tak Rather yes
8 47,1 9 42,9 16 53,3 21 61,8 22 81,5 18 46,2 8 66,7 102 56,7
Nie mam zdania I don’
t know 2 1 1,8 1 4,8 3 10,0 6 17,6 1 3,7 1 1 28,2 0 0,0 24 13,3
Raczej nie Rather not
3 17,6 5 23,8 8 26,7 4 1 1,8 1 3,7 5 12,8 2 16,7 28 15,6
Zdecydowanie nie De
nitely not 3 17,6 2 9,5 1 3,3 0 0,0 0 0,0 1 2,6 0 0,0 7 3,9 Razem Total 17 100,0 21 100,0 30 100,0 34 100,0 27 100,0 39 100,0 12 100,0 180 100,0
ródo: Badania wasne. Source: Author
’s
54 M. Chmura
Acta Sci. Pol. przedakcesyjnego SAPARD. Z pomocy innych programów UE skorzystao 13,9% bada-nych rolników.
Z bada Rosnera [2007] wynika, e rolnicy posiadajcy wiksze obszarowo gospo-darstwa uzyskuj wicej dopat unijnych ni rolnicy bdcy wacicielami drobnych go-spodarstw. Potwierdzeniem tego s wyniki bada uzyskane na podstawie opinii rolników z powiatu grudzidzkiego (tab. 4). Z bada wasnych wynika, e najbardziej aktywn grup w ubieganiu si o fundusze unijne byli rolnicy gospodarstw rednich i najwik-szych, a mianowicie od 20 do ponad 100 ha. Rolnicy posiadajcy najwiksze gospodar-stwa (powyej 100 ha) podejmowali take w wikszym zakresie przedsiwzicia suce realizacji innych programów (41,7%). Rolnicy uytkujcy gospodarstwa obszarowo mae (do 5 ha) skorzystali w najwikszym stopniu z takich programów, jak dopaty bezpored-nie (76,5%) oraz renty strukturalne (41,2%). Wynika to moe z faktu, e patnoci s adresowane do wszystkich rolników dysponujcych gospodarstwami rolnymi powyej 1 ha.
Zdaniem Zegara [2007], pozyskane rodki nansowe uytkownicy gospodarstw duych obszarowo, o wikszej sile ekonomicznej przeznaczaj gównie na inwestycje. Potwierdzeniem tego, s wyniki bada wasnych. Z danych na rysunku 1 wynika, e inwestycje w gospodarstwach duych obszarowo (powyej 100 ha), byy realizowane przede wszystkim ze rodków unijnych (83,3%). Z kolei waciciele nieduych gospo-darstw rodzinnych zmuszeni byli nansowa aktywa kapitaem wasnym (82,4%), któ-rego ródem byy dochody uzyskiwane z prowadzonej dziaalnoci, co ograniczao ich dziaalno inwestycyjn.
W celu zbadania oceny przydatnoci rodków nansowych z UE zapytano badanych rolników, na co wydatkowali rodki nansowe uzyskane w ramach funduszy unijnych, a take o gówne zalety i wady korzystania ze wsparcia unijnego oraz o korzyci pynce-go z takiej formy pomocy zarówno dla samych pynce-gospodarstw, jak i dla rozwoju gmin.
Blisko poowa badanych rolników rodki pienine uzyskane z UE przeznaczya na biece potrzeby gospodarstwa, typu zakup materiau siewnego (47,8%) oraz zakup sa-mochodu osobowego (2,8%). Zdecydowana wikszo respondentów rodki nansowe przeznaczya na dalsze inwestycje. Jak wynika z opinii rolników, inwestycje te obejmo-way gównie zakup nowych maszyn i sprztu (61,1%), modernizacj i naprawy budyn-ków gospodarczych (39,4%), zakup ziemi (32,2%) i zwierzt (15,0%). Z kolei 16,7% respondentów wydatkowao otrzymane rodki pienine na inne cele, a 4,4% badanych nie wyrazio opinii w tej kwestii.
Wród najwaniejszych powodów skorzystania ze wsparcia nansowego UE w opi-nii badanych rolników naley wymieni moliwo modernizacji gospodarstw (62,2%) oraz zwrot czci kosztów inwestycji (57,8%). Cz badanych skorzystaa równie z funduszy unijnych ze wzgldu na stosunkowo krótki czas oczekiwania na zwrot kosz-tów inwestycji (15,7%).
W jednym z kolejnych pyta zapytano respondentów, czy uwaaj, e bez pomocy rodków z UE dana inwestycja zostaaby zrealizowana. Przeszo 55,0% badanych rolni-ków stwierdzio, e bez wsparcia rodrolni-ków nansowych z UE planowana inwestycja nie zostaaby zrealizowana. Z kolei niespena 35,0% respondentów byo przeciwnego zdania, a tylko niewielki odsetek badanych nie mia zdania na to pytanie (10,0%).
T
abela 4.
Korzystanie przez rolników z powiatu grudzidzkiego z programów unijnych w zalenoci od powierzchni gospodarstw rol
nych*
T
able 4.
Use of EU funds by the farmers from the poviat of Grudziadz according to the farms’
area*
Rodzaj pomocy UE Type of EU support
Powierzchnia gospodarstwa [ha]
Farm’ s area [ha] Ogóem T otal < 5,1 5,1–10 10,1–20 20,1–30 30,1–50 50,1–100 100 < liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % SAP ARD 0 0,0 4 19,0 1 3,3 9 26,5 10 37,0 10 25,6 3 25,0 37 20,1 SPO SOP 0 0,0 1 4,8 5 16,7 9 26,5 8 29,6 17 43,6 7 58,3 47 26,1
Renta strukturalna Structural pension
7 41,2 5 23,8 6 20,0 9 26,5 3 1 1,1 0 0,0 0 0,0 30 16,7
Dopaty bezpo- rednie Direct payments
13 76,5 10 47,6 20 66,6 15 44,1 16 59,3 20 51,3 9 75,0 103 57,2 PROW RDP 3 17,6 2 9,5 5 16,7 12 35,3 8 29,6 26 66,7 8 66,7 64 35,6 Inne Other 0 0,0 3 14,3 0 0,0 1 2,9 0 0,0 13 33,3 5 41,7 22 12,2
Brak odpowiedzi No answer
0 0,0 1 4,8 0 0,0 2 5,9 0 0,0 0 0,0 0 0,0 3 1,7 Razem Total 23 135,3 26 123,8 37 123,3 57 167,7 45 166,6 86 220,5 32 266,7 306 170,0
* suma odpowiedzi przekracza 100%, gdy respondenci mogli zaznaczy wicej ni 1 odpowied * sum of the answer exceeds 100%, as the respondents could mark more than 1 answer ródo: Badania wasne. Source: Author
’s
56 M. Chmura
Acta Sci. Pol. Ponadto, prawie 80,0% respondentów byo zdania, e korzystanie ze wsparcia nan-sowego z UE moe by korzystne dla rozwoju ich gmin. Zaledwie 9,4% badanych rolni-ków udzielio negatywnej odpowiedzi, a 13,4% respondentów nie udzielio odpowiedzi na to pytanie.
W pytaniu otwartym poproszono badanych rolników o wypisanie gównych pro-blemów, z jakimi mieli do czynienia podczas ubiegania si o fundusze unijne. Gówne obawy rolników dotyczyy niespenienia warunków koniecznych do otrzymania pomo-cy (93,3%), braku umiejtnoci w zaplanowaniu i zaprojektowaniu inwestycji (80,0%), braku rodków wasnych na inwestycje (73,3%) oraz zbyt skomplikowanych procedur urzdowych (73,3%). Szczegóowe dane na ten temat umieszczone s na rysunku 2.
PODSUMOWANIE I WNIOSKI
Przeprowadzone badania dotyczce oceny wsparcia nansowego z Unii Europejskiej w opinii rolników z powiatu grudzidzkiego w województwie kujawsko-pomorskim po-zwalaj na sformuowanie nastpujcych wniosków:
Badania ankietowe wykazay, e rolnicy bdcy uytkownikami gospodarstw naj-wikszych obszarowo miecili si w grupie osób midzy 30. a 39. rokiem ycia oraz mieli wyksztacenie wysze. Wród wacicieli gospodarstw najmniejszych przewaay osoby w wieku 60 lat i wicej oraz majce wyksztacenie podstawowe.
41,7% 74,4% 18,5% 20,6% 23,3% 52,4% 82,4% 91,7% 53,8% 48,1% 64,7% 23,3% 9,5% 17,6% 75,0% 53,8% 44,4% 35,3% 20,0% 23,8% 83,3% 71,8% 55,6% 52,9% 73,3% 47,6% 41,2% 0% 20% 40% 60% 80% 100% do 5 ha 5,1–10 ha 10,1–20 ha 20,1–30 ha 30,1–50 ha 50,1–100 ha > 100 ha
rodki wasne (private means) Kredyty inwestycyjne (investment credits) Kredyty preferencyjne (loans on preferential terms) Fundusze unijne (structural funds)
Rys. 1. Gówne róda nansowania inwestycji w gospodarstwach przez badanych rolników z powiatu grudzidzkiego*
Fig. 1. Main sources of nancing investments in the farms by farmers from the poviat of Gru-dzidz*
* suma odpowiedzi przekracza 100%, gdy respondenci mogli zaznaczy wicej ni 1 odpowied * sum of the answer exceeds 100%, as the respondents could mark more than 1 answer
ródo: Badania wasne. Source: Author’s research.
Ocena wsparcia nansowego z Unii Europejskiej... 57
Oeconomia 9 (2) 2010
Z bada wynika, e respondenci byli do optymistycznie nastawieni do UE. Jed-nake zdecydowana wikszo badanych rolników uytkujcych gospodarstwa o po-wierzchni powyej 100 ha, czyli gównie osoby modsze i lepiej wyksztacone, dostrze-gaa wicej korzyci z przystpienia Polski do UE dla swoich gospodarstw, anieli osoby starsze, z wyksztaceniem podstawowym i bdce wacicielami gospodarstw najmniej-szych obszarowo, o powierzchni do 5 ha.
Znaczc rol w przygotowywaniu rolników do korzystania z instrumentów pomo-cowych UE odgrywaj lokalne instytucje. Duy odsetek badanych rolników deklarowa, e niezbdne informacje o programach unijnych czerpali przede wszystkim ze szkole zawodowych rolników, organizowanych przez WODR, z oddziaów terenowych ARiMR oraz samorzdów gminnych.
Badania ankietowe wykazay, e rolnicy bdcy uytkownikami gospodarstw z wo-jewództwa kujawsko-pomorskiego byli do aktywni w ubieganiu si o wsparcie unijne. W najwikszym zakresie ubiegali si o do nansowanie dziaalnoci rolniczej w ramach
0 20 40 60 80 100
niespenienie warunków koniecznych do otrzymania pomocy (not meeting support
requirements)
niewystarczajce rodki wasne na inwestycj (insufficient private means)
uciliwoci zwizane z zaatwianiem spraw urzdowych (onerousness of
meeting official requirements) brak wiedzy na temat pomocy z funduszy
unijnych (insufficient knowledge on the EU funds)
obawa przed wypenianiem wszystkich potrzebnych dokumentów (fear of
bureaucracy) obawy wynikajce z nieumiejtnoci zaplanowania i zaprojektowania inwestycji
(fear of inability to plan investment) obawa przed licznymi kontrolami (fear of
numerous audits)
Rys. 2. Trudnoci napotykane podczas ubiegania si fundusze unijne w opinii badanych rolni-ków z powiatu grudzidzkiego*
Fig. 2. Dif culties concerning applying for the EU funds in the opinion of farmers from the poviat of Grudzidz*
* suma odpowiedzi przekracza 100%, gdy respondenci mogli zaznaczy wicej ni 1 odpowied * sum of the answer exceeds 100%, as the respondents could mark more than 1 answer
ródo: Badania wasne. Source: Author’s research.
58 M. Chmura
Acta Sci. Pol. programu PROW oraz SPO waciciele gospodarstw o powierzchni od 100 ha. Z ko-lei rolnicy uytkujcy mniejsze obszarowo gospodarstwa (do 5 ha) ubiegali si gównie o dopaty bezporednie oraz renty strukturalne.
Wyniki bada wykazay, e rolnicy dostrzegali nowe moliwoci nansowania go-spodarstw z funduszy unijnych. Ponadto, badani rolnicy uwaali, e bez wsparcia rod-ków nansowych z UE planowane inwestycje nie zostaby zrealizowane. Wikszo ba-danych bya równie zdania, e korzystanie z funduszy unijnych moe mie korzystny wpyw dla rozwoju gmin.
PIMIENNICTWO
Bórawski P., 2006. Aktywno wacicieli gospodarstw rolnych, w zakresie pozyskiwania i wydat-kowania rodków nansowych pochodzcych z dopat bezporednich Unii Europejskiej. Zeszyty Problemowe Postpów Nauk Rolniczych, z. 514, 23–32.
Czudec A., Kata R., Mi T., Zajc D., 2008. Rola lokalnych instytucji w przeksztaceniach rolnic-twa o rozdrobnionej strukturze gospodarstw. UR, Rzeszów.
Fedyszak-Radziejowska B., 2006. Przyszo doradztwa rolniczego w Polsce – zmiana czy do-skonalenie dotychczasowych rozwiza. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, nr 1(45), 75–85.
Kocik B., Skwarzyo-Bednarz B., 2005. Formy wspierania restrukturyzacji modernizacji rolnictwa przed i po akcesji Polski z Uni Europejsk w powiecie tomaszowskim. Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, Roczniki Naukowe tom VII, zeszyt 7, 166–172. Rosner A., 2007. Gówne wyniki bada prowadzonych w Instytucie Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN
w 2006 roku. Wie i Rolnictwo, nr 1 (134), 10–12.
Wawrzyniak B., Zajdel M., 2007. Analiza patnoci obszarowych w rolnictwie polskim w latach 2004–2006. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, nr 1/2007, 44–52.
Zegar J.S., 2007. Przesanki nowej ekonomiki rolnictwa. Wyd. IERiG , Warszawa, 5–25.
EVALUATION OF THE EUROPEAN UNION FINANCIAL SUPPORT IN OPINIONS OF FARMERS FROM THE POVIAT OF GRUDZIADZ
Abstract. The article presents the results of studies conducted in September 2008, con-cerning the evaluation of the nancial support from the EU in the kujawsko-pomorskie province’s according to responding farmers cooperating with county of ce of ARiMR in the Grudziadz. The study methods were based on a questionnaire specially prepared for the responding farmers. With reliable and accurate estimation of con dence coef cient 0.90 and the maximum measurement error of 6%. The farmers from the poviat of Grudziadz showed a positive attitude towards the nancial support from the EU. However the vast majority of the surveyed farmers who use farm with an area over 100 hectares, which are mainly younger and better educated, more perceived bene ts of the Polish accession to the EU for their farms than older people, with basic education owners of the smallest farms, with a surface up to 5 ha. A large percentage of surveyed farmers declared that the necessary information’s on EU programs they drew primarily from the professional training of far-mers, organized by WODR, the regional branches of ARMA and local municipalities. The greatest interest among the largest farms owners enjoyed such programs as PROW, SPO, also direct payments and retirement among the farmers operating smaller farms. In
addi-Ocena wsparcia nansowego z Unii Europejskiej... 59
Oeconomia 9 (2) 2010
tion, respondents assessed farmers’ nancial support from the EU well enough to realize the planned investment and development communities.
Key words: European Union, nancial support, farmer, EU funds
