Zenon Guldon
"Ikonografia zabytków Kielecczyzny
w malarstwie do 1944 r. : katalog
wystawy", oprac. Marian Rumin,
Kielce 1975 : [recenzja]
Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach 11, 382-383
382 Recenzje i omówienia
zowanej koncepcji wychowawczej. Wszystko to w pew nym stopniu pozwala zrozumieć trudności lew icy w walce 0 szkołę świecką. Z w yw odów Autora wynika, że duże zasługi w upowszechnia niu komunistycznego i socjalistycznego wychow ania położyły działające na te renie szkoły organizacje dziecięce i mło dzieżowe KPP i PPS (Pionier, KZMP, Czerwone Harcerstwo). Z drugiej jednak strony obóz kościelny trafiał do społe czeństwa z hasłam i szkoły wyznaniowej poprzez liczne tytuły prasowe, w iele św ie ckich organizacji katolickich (Akcja Ka tolicka, organizacje dewocyjne, katolic kie stowarzyszenia m łodzieży męskiej 1 żeńskiej) i w ykorzystywaną dla tych ce lów ambonę. Ogólnie rzecz biorąc idea szkoły świeckiej nie przyjęła się w spo łeczeństw ie (poza oczywiście działaczami KPP, PPS, W yzwolenia, TUR, KZMP i częścią nauczycielstw a związkowego). Tym niemniej ogół społeczeństwa prze ciw ny był szkole w yznaniowej, lansowa nej przez Kościół katolicki i prawicę społeczną.
Stw ierdzić można, że wskazane wyżej w alory poznawcze i w ychow aw cze pracy upoważniają do wysokiej oceny om awia nej tu m onografii J. Grzywny.
Zenon Guidon
IKONOGRAFIA ZABYTKÓW KIELEC CZYZNY W MALARSTWIE DO 1944 R. KATALOG WYSTAWY, oprać. Marian Rumin, Kielce 1975, Muzeum Świętokrzy skie i Biuro Dokumentacji Zabytków w Kielcach, ss. 184.
Publikacja niniejsza, stanowiąca ka talog w ystaw y zorganizowanej przez Mu zeum Świętokrzyskie w Kielcach w ra mach obchodów Międzynarodowego Ro ku Ochrony Zabytków, obejmuje 373 opi sy malarskich przedstawień ikonografi cznych zabytków K ielecczyzny oraz 175 ilustracji. Przedstawiony materiał ikono graficzny obejmuje przede w szystkim ma larstwo sztalugowe i szkice malarskie oraz „częściowo rysunek, o ile uzupełnia prezentowane m alarstwo” (s. 10) *. Po nadto jednak przykładowo uwzględniono także rysunki topograficzne i architek toniczne. Nie w ydaje się, aby praktyka taka była słuszna. W yrywkowa inform a cja nie ma większej wartości dokum enta cyjnej. W ostatnich latach ukazało się sporo pełnych katalogów rysunków ar chitektonicznych, przechowywanych w zbiorach najważniejszych polskich m u zeów, bibliotek i archiwów — poza w y korzystanymi przez Autora katalogami zbiorów Czartoryskich w Krakowie oraz Muzeum Narodowego i Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersysteckiej w Warsza w ie, w 1974 r. ukazał się katalog rysun ków z zasobów Archiwum Głównego Akt Dawnych w W arszaw ie2. W niedłu gim w ięc już czasie przystąpić będzie można do opracowania pełnego katalogu rysunków architektonicznych zabytków z terenu Kielecczyzny.
1 Prawie równocześnie z omawianą tu
publikacją ukazał się K a ta lo g r y s u n k ó w a r c h ite k to n ic zn y c h ze zb io r ó w M u zeu m N a ro d o w e g o w K r a k o w ie , 1. R y su n k i N a p o leo n a O rd y , oprać. Z. K udelska i Z. Tobiaszowa, Warszawa 1975. * K a ta lo g r y su n k ó w a rc h ite k to n ic z n y c h z a k t K o m is ji R z ą d o w e j S p r a w W e w n ę tr z n y c h w A rc h iw u m G łó w n y m A k t D a w n y c h w W a rsza w ie . R y s u n k i a rc h ite k to n ic zn e , p la n y •urbanistyczne, v a r ia z la t 1800—186Í, oprae. M. Lodyńska-Kosińska, Warszawa 1974.
Recenzje i omówienia 383
Zupełnie nieuzasadnione w ydaje się zam ieszczenie niektórych źródeł kartogra ficznych, przede w szystkim planów urba nistycznych (np. poz. 21, 46, 47). Opubli kowane dotąd katalogi planów m ia st8 i szczegółowe opracowania z zakresu ur banistyki 4 dostatecznie informują o za chowanych planach miast. W yrywkowe informacje om awianego tu katalogu m o gą wprowadzić jedynie w błąd mniej przygotowanego czytelnika.
W katalogu słusznie pominięto ryci ny graficzne, m alarstwo ścienne oraz w i doki w tle obrazów sakralnych i history cznych. W inny one stać się przedmiotem odrębnego opracowania. Dla ilustracji za m ieszczonych w czasopismach w ystar czającym informatorem są bibliografie D. Grajewskiego 5.
W końcowej konkluzji można chyba wyrazić nadzieję, że om awiane w ydaw nictwo winno zapoczątkować serię po dobnych prac, które w sumie w in ny dać pełną informację o dokumentacji ikono graficznej, kartograficznej i technicznej zabytków Kielecczyzny.
Zenon Guidon
* K a ta lo g p la n ó w m ia st w A rc h iw u m G łó w n y m A k t D a w n y c h w W a rsza w ie , cz. 1, oprać. J. Kazimierski i D. Warecka, Warsza wa 1953; K a ta lo g p la n ó w m ia s t p o lsk ic h w zb io ra c h Z a k ła d u A r c h ite k tu r y P o ls k ie j P o lite c h n ik i W a r sz a w s k ie j, oprać. A. Liczbiń- ski i B. Ufnalewski, Warszawa 1962; K a ta lo g p la n ó w m ia st w zb io ra c h A r c h iw u m P a ń s tw o w e g o w R adom iu , oprać. S. Trawkowski, Warszawa 1957.
* Np. W. Kalinowski N a jsta r sz e p la n y R a d o m ia (do ro k u 1818), „Biuletyn Kwartal ny RTN”, t. VI, 1969, z. 3; tenże P la n y re g u la c ji R a d o m ia w la ta c h 1818—1826, „Biuletyn IU iA” 1952, nr 2; S. Marcinkowski P la n y r e g u la c y jn e m ia s t K ie le c c z y z n y z o k re su d z ia ła ln o śc i S ta szica , „Studia K ieleckie” 1976,’ nr 1 ; B. Paprocki Z a g a d n ien ia u r b a n is ty k i K ie lc w p ie r w s z e j p o ło w ie X IX w ie k u , „Rocznik Muzeum Św iętokrzyskiego”, t. Ш, 1966.
s L. Grajewski B ib lio g ra fia ilu s tr a c ji do sz tu k i, z a b y tk ó w i p a m ią te k a r ty s ty c z n y c h p o lsk ic h z ilu str o w a n y c h p o ls k ic h c za so p ism ,
t. I: do r. 1924, Lwów 1933; tenże B ib lio g ra fia ilu str a c ji w c za so p ism a c h p o lsk ic h X IX i p o c z . X X w . (d o 1918 r.), Warszawa 1972.
STANISŁAW ZIELIŃSKI: BIBLIOGRA FIA ROZPRAW HABILITACYJNYCH I DOKTORSKICH O WOJEWÓDZTWIE KIELECKIM ZA LATA 1959—1972, Ra dom 1975, Radomskie Towarzystwo Nau kowe, ss. 40.
Bibliografia obejm uje opisy 173 roz praw doktorskich i habilitacyjnych z lat 1959—1972, dotyczących w ojewództw a kieleckiego w granicach sprzed 1 czerw ca 1975 r. Trudno wypowiadać się na te m at kompletności pracy. Zwrócić jednak można uwagę na brak rozprawy doktor skiej F. T. Rzemieniuk: Dzieje Bodzen
ty na (około 1355— 1869), obronionej na
U niwersytecie Warszawskim w 1969 r. N ie zmienia to jednak faktu, że K ielec czyźnie poświęcono stosunkowo bardzo n iew iele prac i w związku z tym potrze by w zakresie badań regionalnych są og romne. Tak na przykład w zakresie h i storii bardzo niew iele rozpraw p o ś w ię c o
no dziejom K ielecczyzny w dobie przed rozbiorowej (z wyjątkiem archeologii) i w okresie Polski Ludowej.
Szkoda, że Autor nie zam ieścił infor m acji o publikacji całości czy fragm en tów prac. I bez tego stwierdzić jednak można, że bardzo niew iele prac doktor skich doczekało się wydania. W ydaje się, że w inno to być sygnałem dla działają cych w Kielcach i Radomiu instytucji i towarzystw naukowych, które w inny um ożliw ić publikację przynajmniej frag m entów cenniejszych rozpraw.
Potrzeba publikacji omawianego tu informatora nie wymaga uzasadnienia. Czy nie warto by obecnie przystąpić do sporządzenia bibliografii prac m agister skich, z których sporo przecież ma walory przyczynków naukowych?
