Jan Tomczak
"Wie wir Menschen leben : ein
Religionsbuch für die Grundschule
2", Günther Weber,
Freiburg-Basel-Wien 1972 : [recenzja]
Collectanea Theologica 44/4, 225-226
R E C E N Z J E
225
zamiaru dawać gotowych recept na w ychow anie, zresztą takie w ogóle nie istnieją. Chce pobudzić jednak do zastanow ienia się i pomóc w zrozumieniu trudnych spraw w ychowawczych.
Autor jest realistą. K onflikty m łodzieży z dorosłym i ocenia jako zja w isko norm alne, a naw et pozytywne. Istniały one zawsze. Świata, w którym żyją młodzi, nie można uznać za najlepszy. Stąd zrozum iałe są bunty nasto latków. M łodzież łatw ą lubią Wychowawcy. A le tego nie można uznawać za gwarancję, że w yrosną z niej lepsi ludzie. Mogą to być zw ykli konform iści, ludzie bez w iększych ideałów , a przecież n ie o takich powinni marzyć w y chowawcy.
W alter R u p p nie należy do naiw nych optym istów, którzy uważają, że m łodzież trzeba pozostawić jej w łasnem u losow i i nie staw iać jej wymagań. Takie stanowisko uważa za niesłuszne i zgubne dla
wychowania-W rozdziałach swej książki ukazuje, jaka jest obecna młodzież. Jak m yśli. Jak przeżyw a doznania: Jak reaguje na to, co ją otacza. Oto kilka przykładów, jak autor charakteryzuje (ocenia) młodzież. Nastolatki lubią roz w iązania radykalne i skrajne. Chcą w szystkiego doświadczyć. Cenią bardzo w olność i podejm ow anie decyzji. Przeżywają lęk przed przyszłością. N ie lu bią ironii na swój temat. Potrzebują zachęty i potwierdzenia siebie ze stro ny dorosłych.
Autor nie spełniłby założeń swej książki, gdyby nie charakteryzował w ychow aw ców i środowiska, w którym żyją młodzi. Przypom ina w ych ow aw com, że nie da się stw orzyć św iata bez konfliktów. Zresztą one są potrzebne do rozwoju człow ieka. W ychowawcy, a zw łaszcza rodzice za mało znają m ło dzież i jej problemy. Często nie są przygotowani do sw ych zadań. Nieraz brakuje im w izji, w edług której powinni kształtow ać młodych ludzi. Jedni chcą dać całkow itą swobodę młodym. Niczym ich nie krępować. Inni pragną prowadzić ich na pasku- Jedno i drugie stanow isko nie jest słuszne. W y branie zaś złotego środka w ym aga dużej znajomości problemu, szczerości i otwartości.
Autor porusza ponadto takie zagadnienia, jak zm iana m entalności ucz niów, czas w olny bez nudów, rozwój osobowości, kształtow anie własnego zdania. Omawia trudności popędu seksualnego, który stanow i poważny proba tem dla m łodzieży. Stwierdza, że wprowadzenie pornografii w niektórych krajach jeszcze zw iększyło te trudności. W Danii i w Szw ecji zw iększyły się przestępstw a obyczajowe, a w RFN od 1960 r. podwoiły się.
W końcowych rozdziałach W alter R u p p analizuje trudności religijne dzisiejszej młodzieży, która nie przyjm uje bezkrytycznie podawanych sobie treści, ale usiłuje je przem yśleć i zrozumieć.
Aby rozw iązyw ać trudności wychow awcze, religijne i moralne, konieczne jest w zajem ne porozum ienie m iędzy m łodym i i dorosłymi, wzajem na w y m iana zdań, słow em dialog.
K siążkę należy uznać za cenny wfkład do problem atyki wychowania młodzieży. Chociaż, autor m ówi o problemach w ychow aw czych m łodzieży w krajach języka niem ieckiego, jednak książka ta może zainteresować w y chow aw ców w innych państwach. Może się przyczynić do owocniejszej pracy nad młodzieżą. K s j an j , omczai^ W arszaw a
Günther WEBER, W ie w ir M enschen leben. Ein Religionshuch für die
G rundschule 2, Freiburg-B asel-W ien 1972, Verlag Herder, s. 96.
Jak w skazuje podtytuł, książka ta jest podręcznikiem dla młodszych dzieci, w w ieku m niej w ięcej klasy klasy II lub III. Zawiera trzy rozdziały: O nas i o w ielu ludziach (12 jednostek lekcyjnych), O Jezusie i Jego życiu (11 jednostek), O ludziach, k tó rzy w ierzą w Jezusa (22 jednostek).
226
R E C E N Z J Ejednostkach od zjaw isk najbliszych dzieciom i m ożliw ie najbardziej im zna nych. Zaznajam ia z problem ami ludzkim i i ukazuje ich związek z Bogiem- W pierw szym rozdziale om awia następujące tem aty: Jesteśm y ludźmi, któ rzy się różnią m iędzy sobą i są do siebie podobni. Do szczęścia potrzebu jem y pożyw ienia, ubrania, mieszkania, m iłości drugich. N ie zaw sze to jed nak ludzie znajdują, ponieważ jedni drugich krzywdzą. Na św iecie jest źle, ale m usi być inaczej i lepiej niż teraz. Dopiero w tem acie jedenastym przy chodzi po raz pierw szy w tym podręczniku słowo Bóg. W ystępuje ono w kontekście poszukiwania przez ludzi szczęścia. N astępnie autor przedsta wia, jak ludzie sobie wyobrażają Boga i jak poszukują. Wśród nich są i chrześcijanie, którzy utrzymują, że Bóg daje się poznać szczególnie przez Jezusa.
Tem aty o Jezusie Chrystusie zaczynają się uświadom ieniem , że jest On praw dziw ym człowiekiem . Potem zaraz poświęcona jest jednostka ludziom, wśród których żył Chrystus. N astępnie autor ukazuje Chrystusa, poszuku jącego ludzi grzesznych i pogardzanych, głoszącego w szystkim prawo m iłości. W ostatnich jednostkach tego rozdziału tłum aczy pojęcie Mesjasza oraz zn a czenie śm ierci na krzyżu.
Trzecia część podręcznika O ludziach, k tó r z y w ierzą w Jezusa, om awia w iarę Kościoła. Na pierwsze m iejsce w ysuw a głoszenie przez Apostołów zm artw ychw stania Jezusa Chrystusa. Dalej idą tem aty o nowym życiu ludzi, o w spólnocie m iłości, o pochodzeniu Jezusa od Boga, o narodzeniu w B e tle jem. W tym kontekście w yjaśnia pow stanie i znaczenie Pism a św. Przy om awianiu w kilku jednostkach w spólnoty chrześcijan, szczególnie parafial nej, dzieci dowiadują się o chrześcijanach innych wyznań. Eucharystia jest przedstawiona jako pokarm dla ludzi i jako oddanie się Chrystusa dla nas. Łączy z nią podręcznik m iłość do bliźnich, która wym aga wzajem nego prze baczenia. Podręcznik poucza również o nawróceniu, ale o sakram encie spo w iedzi znajduje się tylko w zm ianka w jednym zadaniu. Do tego sakram entu bowiem dzieci przystępują dopiero w klasie czwartej. Podręcznik zam ykają jednostki o m odlitw ie i nadziei chrześcijańskiej.
Autor przedstawia treści przekazyw ane dzieciom nie w form ie pouczeń abstrakcyjnych, lecz jako przeżycia i przekonania ludzi, przez co podręcz nik nabiera dużej obrazowości i plastyczności. Jednocześnie ukazuje je w sposób reflek syjny i mocno osadzony w egzystencji ludzkiej. Tymi w ła ś ciwościam i różni się w pew nym stopniu om awiany podręcznik od analogicz nych katechizm ów polskich wydanych w ostatnich latach.
Na końcu każdej jednostki znajduje się ponadto od trzech do pięciu zadań w form ie pytań lub problem u do rozwiązania. Podane jest także w jaki sposób dziecko ma powyższe zadanie rozwiązać, np. opow iedzcie,
n arysu jcie, rozw ażcie, napiszcie, w yjaśn ijcie...
Tekstu w jednostkach jest raczej mniej niż w e wspom nianych k atechiz mach polskich. Zdania są krótkie i proste. Podręcznik posiada dużo ilu stracji rozm ieszczonych na każdej stronie w sposób urozmaicony. Wśród nich znajduje się 90 fotografii i 25 reprodukcji obrazów.
Zapoznanie się z om awianym podręcznikiem może pomóc n ie tylko k a techetom w ychow ującym młodsze dzieci, ale przede w szystkim profesorom katechetyki i w szystkim piszącym katechizm y.
K s. Jan Tom czak SJ, W arszaw a
Josef QUADFLIEG (wraz ze współpracownikam i), G lau ben sun terw eisun g im
fü n ften S chuljahr, M ünchen 1971, K ösel-Verlag, s. 244.
Zatw ierdzony i ogłoszony w 1967 r. przez zachodnioniem iecki episkopat now y program katechetyczny pt. R ahm enplan fü r die G lau ben sun terw eisun g (kl- 1—9 szkoły podstawowej), stanow ił w m om encie w ejścia w życie duży
