REFERENDUM
Referendum jest:
„formą ustrojową zapewniającą bezpośrednie decydowanie wyborców w drodze głosowania o różnych sprawach życia państwowego, będących przedmiotem głosowania”, a także
„sposobem bezpośredniego decydowania przez osoby
uprawnione w drodze głosowania o ważnych sprawach życia państwowego lub określonego terytorium, będących
przedmiotem głosowania”
Umocowanie instytucji referendum ogólnokrajowego w polskim systemie prawnym:
1. Konstytucja RP:
a) art. 4 ust. 2 „Naród sprawuje władzę przez swych przedstawicieli lub bezpośrednio”;
b) art. 125
„ 1. W sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa może być przeprowadzone referendum ogólnokrajowe.
2. Referendum ogólnokrajowe ma prawo zarządzić Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów lub Prezydent Rzeczypospolitej za zgodą Senatu wyrażoną
bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.
3. Jeżeli w referendum ogólnokrajowym wzięło udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania, wynik referendum jest wiążący.
4. Ważność referendum ogólnokrajowego oraz referendum, o którym mowa w art. 235 ust. 6, stwierdza Sąd Najwyższy.
5. Zasady i tryb przeprowadzania referendum określa ustawa.”;
c) art. 90 ust. 3 „ Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być uchwalone w referendum ogólnokrajowym zgodnie z przepisem art. 125.”:
d) art. 235 ust. 6 „Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII, podmioty określone w ust. 1 mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat,
przeprowadzenia referendum zatwierdzającego. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracają się do Marszałka Sejmu, który zarządza niezwłocznie przeprowadzenie referendum w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku. Zmiana Konstytucji zostaje przyjęta, jeżeli za tą zmianą opowiedziała się większość głosujących.”.
2. Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym
Umocowanie instytucji referendum lokalnego w polskim systemie prawnym:
1. Konstytucja RP art. 170 Członkowie wspólnoty samorządowej mogą
decydować, w drodze referendum, o sprawach dotyczących tej wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów bezpośrednich organu
samorządu terytorialnego. Zasady i tryb przeprowadzania referendum lokalnego określa ustawa.
2. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym.
TYPY REFERENDUM:
1. Referendum abrogacyjne;
2. Referendum akcesyjne;
3. Referendum administracyjne – problemowe;
4. Referendum akcesyjne;
5. Referendum arbitrażowe;
6. Referendum fakultatywne;
7. Referendym obigatoryjne;
8. Referendum konstytucyjne;
9. Referendum ratyfikacyjne;
10. Referendum ustawodawcze;
11. Referendum oddolne;
12. Referendum odgórne;
13. Referendum w sprawie odwołania organu samorządu terytorialnego
14. Referendum w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców
Podział referendum na zasięg terytorialny:
1. Referendum ogólnokrajowe odbywające się na terenie całego kraju;
2. Referendum lokalne, w którym mieszkańcy określonej
wspólnoty samorządowej podejmują decyzję o istotnym
znaczeniu dla danej społeczności. (referendum w sprawie
odwołania organu samorządu terytorialnego; referendum w
sprawie samoopodatkowania się mieszkańców).
Funkcje wykształcone w doktrynie jakie spełnia instytucja referendum
1.
funkcja bezpośredniego korzystania przez z atrybutu suwerenności (np. przy zmianie konstytucji),
2.
funkcja legitymizująca polegająca na wzmacnianiu poprzez
głosowanie powszechne demokratycznej legitymacji narodu dla podejmowanych przez państwo określonych decyzji,
3.
funkcja artykulacyjna wyrażająca się w tym, że obywatele mają możliwość bezpośredniego wyrażania swoich preferencji w
sprawach problemowych o istotnym znaczeniu dla państwa,
4.
funkcja kontrolna dająca obywatelom możliwość wpływania na
treść określonych decyzji podejmowanych przez organy państwa,
w tym również na ich przyjęcie lub odrzucenie.
Pytania referendalne - ich kształt jest ustalany z reguły przez organ zarządzający referendum, wyróżnia się dwa sposoby sformułowania pytania referendalnego:
1. referendum aprobatywne– przyjmujące;
2. referendum derogacyjne– odrzucające;
REFERENDUM OGOLNOKRAJOWE:
1. Referendum ogólnokrajowe jest zarządzane przez Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, lub przez Prezydenta
Rzeczypospolitej za zgodą Senatu, wyrażoną bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowej liczby senatorów.
2. Z inicjatywą przeprowadzenia Referendum oprócz
samego Prezydenta może wystąpić Sejm, Senat, Rada
Ministrów oraz grupa 500.000 obywateli.
3. Zgodnie z treścią art. 63 ust 2. ustawy o referendum ogólnokrajowym jest
ograniczenie możliwości poddania pod referendum z inicjatywy obywateli spraw związanych z wydatkami i dochodami publicznymi państwa, obronności państwa i amnestii.
4. Konstytucja RP, jak i ustawa o referendum ogólnokrajowym stanowią:
aby referendum było ważne, musi wziąć w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania.
5. Rozstrzygnięcie w referendum następuje, jeżeli w odpowiedzi na postawione pytanie oddano większość ważnych głosów pozytywnych lub negatywnych albo w przypadku zastosowania pytania wariantowego na jeden z zaproponowanych wariantów rozstrzygnięć w sprawie poddanej pod głosowanie oddano najwięcej ważnych głosów.
RFERENDUM LOKALNE
1. Referendum lokalne zarządza się z inicjatyw rady/sejmiku lub na wniosek mieszkańców gminy/powiatu/województwa (koniczne jest zgromadzenie pod wnioskiem 10 % podpisów uprawnionych do głosowania mieszkańców danej gminy/powiatu natomiast 5 %
podpisów uprawnionych do głosowania mieszkańców województwa).
2. Referendum jest ważne jeżeli wzięło w nim udział 30%
uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy/powiatu/województwa.
W przypadku referendum gminnego w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców niniejsze referendum jest ważne gdy za tym
rozwiązaniem opowie się dwie trzecie głosujących.
