Smagacz Ludwika

1

SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI — i fA!l.. .^K

I. Materiały dokumentacyjne — 1/1 - relacja właściwa —

I/2 - dokumenty

dot. osoby relatora — I/3 - inne materiały dokumentacyjne dot. osoby relatora —~

lii. Inne materiały (zebrane przez „relatora”): — 111/1-dot. rodziny relatora

III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r. — III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -19 45 ) III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r. —»

III/5 - inne...

IV. Korespondencja —-

II. Materiały uzupełniające relację

V. Wypisy ze źródeł [tzw.: „nazwiskowe karty informacyjne”] V

VI. Fotografie \ / ’ f i

2

3

Gr . > W , Ą ■ . ) l ^ u ^ - ^ Q . a - c a L U A O U .0 ^

acYinym w grupie Konspiracyinei inz. Anto- zacyjnym w grupie Konspiracyjnej Odznaczony byl 2-krotnie Krzyzem Wa- niego Hollendra, następnie po jej wejściu

w marcu do ZWZ-2 należał do tej ostatniej or­

ganizacji, początkowo jako dublant jej komen­

danta, —* mjr. Z. Dobrowolskiego, a od kwiet­

nia do września 1941 byt jej komendantem. Po wejściu ogniw ZWZ-2 w skład ZW Z Obszaru Lwów już po wkroczeniu Niemców do Lwo­

wa, bylSpoczątkowo inspektorem Komendy O b s z a r u , o d marca lub kwietnia do końca sierpnia 1942 szefem Oddziału IV (kwatermi- strzowskieg®) Komendy Obszaru Lwowskie­

go. Następnie był szefem referatu artylerii w tym Oddzmle. Do listopada 1943 był też asesorem Wojslcowego Sądu Specjalnego przy Komendzie Obszaru. W czasie okupacji nie­

mieckiej pracowaYnrzy rozdziale węgla na ko­

lei, a po ponownym wkroczeniu Armii Czer­

wonej jako księgowY jednej ze szkól.

Lwów opuścił wNjistopadzie 1945 i po krótkim pobycie w Krakowie i Gliwicach osiadł w kwietniu 194ó\ye W rocław iu, gdzie pracował jako księgow y\w Klinice Uniwer­

syteckiej do grudnia 1949NOd około 1949 do 1955 pracował w Związku Zaw odowym Pra­

cow ników Służby Zdrowia! następnie do przejścia na em eryturę w 1959 jako księgo­

wy w Zakładach G astronom icznych Wro- cław -W schód. Po przejściu na em eryturę za­

mieszkał wraz z rodziną w Kłodzku. Zmarł tam 1 sierpnia 1960 i został pochowany na cmentarzu przy ul. Dusznickiej.

Ludwika Smugacz

aczony był z-krotilie Krzyzem lecznych (1923), Srebrnym Krzyżem Zasługi (1928) i Krzyżem Niepodległości (1932), medalami oraz odznaczeniami austriackimi.

Żonaty od 1931 z Pauliną z d. Kowalską (1908-1980); córka K rystyna (ur. 1932), zam . Janotow a, absolw entka Państw ow ej W yższej Szkoły Sztuk P lastycznych we W rocławiu.

CA K.C PZPR: 203/X V -4, k. 3, 203/X V -9, k. 52 (błędnic:

Sew eryn), 203/X V -22. k. 9, 203/X V -30, k. 65; CAW : Ap.

18559; - „Dz. Pers. M SW ojsk. ” nr 15 z 11 XI 1928 s. 415, nr 11 z 6 VII 1929 s. 193, nr 5 z 19 III 1932 s. 198, nr 3 z 14 III 1933 s. 47, nr 8 z 28 VI 1933 s. 135; „Rocz. oficerski”

1923, 1924, 1928, 1932; - J. W ęgierski, K o m en d y; tegoż, Lwów ; - listy córki, K rystyny Janotowej z lutego 19.86 i 8 X 1988 (zbiory JW ); - dokum enty w zbiorach JW . f | f

SM AGACZ z d. Trybusiew icz

(1911-1983), przybrane nazwisko Ludwika Łowicka, ps. „G rażyna” , „Junona” , „Mode- sta” . Ur. w 1911 w Kniażem, pow. Złoczów, jako jedno z czworga dzieci M ichała, pra­

cow nika kolei oraz Marii z d. Jakubczyń- skiej. Ukończyła sem inarium nauczycielskie we Lwowie i podjęła pracę w charakterze okręgowej instruktorki Polskiego Białego K rzyża przy DOK VI, zajm ującego się ośw iatą w śród żołnierzy, prow adzącego świetlice i nauczanie analfabetów.

Już w pierwszych miesiącach okupacji so­

wieckiej włączyła się do konspiracji wojsko­

wej, przy przerzutach broni do Stanisławowa.

Ze względu na ukrywanie się męża, dwukrot­

nie wraz z nim zmieniała nazwisko. W okre­

sie okupacji niemieckiej była początkowo za­

stępczynią swego męża, pełniącego funkcję kierownika łączności konspiracyjnej Inspek­

toratu Lwów-miasto. Po przeniesieniu go na stanowisko komendanta rejonu została kie­

rowniczką łączności, a po aresztowaniu go 25 III 1943 została jako „spalona” na pół roku urlopowana. Po wywiezieniu męża 31 VIII 1943 do obozu na M ajdanku wyjechała do Lublina, aby organizować tam pomoc dla nie­

go i -> ppłk. W. Smereczyńskiego. Po powro­

cie, jesienią 1943 włączono ją do komórki „J”

(Pomoc Żołnierzowi - PŻ) BIP-u Obszaru Lwów, w której po przeszkoleniu w W arsza­

wie prowadziła kursy dla „peżetek” . Prawdo­

podobnie w związku z prowadzeniem przez nią indywidualnej pomocy dla więźniów M aj­

danka, z początkiem stycznia 1944 została wyznaczona na stanowisko kierowniczki ko­

mórki opieki na3 uwięzionymi członkami AK i ich rodzinami przy I Oddziale Komendy O b­

szaru, a 17 V 1944 przejęła od —» M. I. W eber komórkę opieki społecznej nad rodzinami nie-

180

4

/jących członków AK. Być może nadal pra- owała w PŻ BIP-u Obszaru. Była też zaanga- owana w konspiracyjnej Radzie Pomocy Ży­

łom, sama przechowując kilkuletnią Halinkę

«Veisman. W 1945 wyjechała do Gdańska, skąd nielegalnie udała się do męża przebywa­

jącego w Niemczech Zachodnich. Stamtąd w lutym 1947 przenieśli się do Londynu, gdzie pracowała społecznie. Niektóre jej rela­

cje z pracy konspiracyjnej we Lwowie prze­

chowywane są w SPP w Londynie. Zmarła w Londynie 30 kwietnia 1983 i została pocho­

wana na cmentarzu South Ealing.

Była zamężna z por. służby stałej piech.

WP M arianem W ładysławem Smagaczem, przybrane nazwisko Kazimierz Łowicki, ps.

„Piotr” (1912-1966), we wrześniu 1939 słu­

żącym w baonie KOP „Orany” . W końcu października 1939 przybył on do Lwowa, gdzie został wciągnięty do POW W i pełnił funkcję łącznika między Lwowem a Stanisła­

wowem. W czerwcu 1940 w wyniku areszto­

wań zaprzestał działalności; powtórnie we wrześniu 1941 wciągnięty do ZW Z, najpierw kierował łącznością Inspektoratu Lwów-mia- sto, a od maja 1942 dowodził rejonem Dziel­

nicy W schodniej. Aresztowany 25 III 1943, został 30 VIII 1943 przewieziony do obozu w M ajdanku, gdzie był współpracownikiem ppłk. W . Smereczyńskiego w siatce konspira­

cji obozowej. 8 IV 1944 przewieziono go do Oświęcimia (nr 181697), potem więziony byl w obozach Buchenwald i Ohrdruf. Uwolnio­

ny został przez wojska USA w Stamsried w Bawarii 23 IV 1945, w sierpniu zgłosił się do II Korpusu we W łoszech, gdzie 1 I 1946 awansował do stopnia kpt. W lutym 1947 wraz z II Korpusem przybył do Anglii, gdzie po ukończeniu studiów pracował jako księgo­

wy. Ich syn Krzysztof (ur. 1948) ukończył studia techniczne w W ielkiej B rytanii.

S-a miała trzech braci (Kazimierz, Franciszek i Jan), z których ten ostatni, ur. 1913, działał w AK, m.in. w wywiadzie we Lwowie.

AW IH: 111/33/12 . k. 79, 145, 160, 111/33/17, k. 46, 111/33/27, k. 13,61,111/33/80, Dz. podaw czy, poz. 571/1943;

CA KC PZPR: 203/X V -17, k. 95; SPP: relacje L. Sm agacz, koperta weryfikacyjna M ariana W. Sm agacza; - K. Dunin- Wijsowicz, Ruch oporu w hitlerow skich obozach koncentra­

cyjnych 1939-1945,W . 1979 (dotyczy męża); J. K wiatkow­

ski, 485 d n i nu Majdanku,Lub. 1966; J. M arszalek, M a jd a­

nek,w: M ateriały z k onferencji naukow ej na temat stanu ba­

dań i g łów nych problem ów ruchu oporu w obozach koncen­

tracyjnychz dnia 6 X I I 1973 roku,„Zeszyty M ajdanka” t.

VIII - 1975 s. 124 (dotyczy męża); tegoż, Majdanek. Obóz koncentracyjny w L u b lin ie ,W . 1981, s. 163; J. W ęgierski, K om endy; tegoż, A K na południowych', - nekrolog w: „Dz.

Polski i Dz. Żołnierza" (Londyn) z 7 V 1983; - listy L. Sma- gaczow ej i J.T rybusiew icza (zbiory JW ), list Studium Polski Podziemnej z 20 III 1997 (zbiory GM).

181

SM ER EC ZY Ń SK I

(1895- 1958), błędnie: Serwaczyński, nazwisko fał­

szywe: Bielski, ps. „Dąb” , „Esem ” , „H alny” ,

„H ucuł” , „K onar” , „Patron” , „Stefan” , oficer służby stałej piech. WP: kpt. (1 VI 1919), mjr (13 VIII 1924), ppłk (1 I 1935). Ur. 10 października 1895 w Nowym T argu, syn Ja­

na i Zoili z d. Czerwińskiej, rolników. 1903- 1906 uczęszczał do 7-klasowej szkoły po- w szechne\w Nowym Targu, a 1906-1914 do 8-klasowego gim nazjum klasycznego w N o­

wym T a rg u \O d 1912 był członkiem „Polo­

wych DrużyrK Podhalańskich” . Od sierpnia 1914 służył w V ppLeg. II Brygady, a od 1 V do 31 VIII 19J5 byF w Szkole Podchorą­

żych Legionów ł a s k i c h w K am ieńsku. Na­

stępnie do 20 III 19^8 w stopniu chor. i ppor.

dowodził plutonem w^2 ppLeg. Dwukrotnie był ranny. Po przebiciu się II Brygady Legio­

nów przez front pod Raraticzą w lutym 1918 znalazł się w szeregach IlV o rp u su na U kra­

inie, gdzie do 12 V 1918 również dowodził plutonem . Po bitwie pod KarWowem z woj­

skami niem ieckim i w maju 19\8 znalazł się w niewoli niem ieckiej, z której udało mu się zbiec i odtąd ukrywał się w KijoWie, gdzie od lipca do 15 XII 1918 był kom endantem rejonu tajnej organizacji polskiej (praw dopo­

dobnie POW ) w Kijowie. Po powrocie do Polski od 1 I 1919 do 31 III 1919 dowodził kom panią szkolną Szkoły Podchorążych w W arszaw ie, a potem do 15 IV 1920 kom-

Wlady staw Smereczyński

5

6

7

8

9

10