UPRAWA AZALII JAPOŃSKIEJ, BRUKENTALII, DABECJI I GOLTERII NA STOŁACH ZALEWOWYCH

(1)

Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 129-133

BOŻENA MATYSIAK, GRZEGORZ FALKOWSKI

UPRAWA AZALII JAPOŃSKIEJ, BRUKENTALII, DABECJI I GOLTERII NA STOŁACH ZALEWOWYCH

Z Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach

ABSTRACT.The ericaceous chamaephytes as Bruckenthalia spiculifolia ‘Balkan Rose’, Daboecia cantabrica ‘Alba’, Gaultheria mucronata and Rhododendron ‘Melina’ can be successfully culti- vated on ebb-and-flow benches when fertilized with Kristalon (Yara) 20:5:10:2 (N:P₂O₅:K₂O:MgO) + microelements at concentrations 0.5 g NaCl·dm^-3. Higher concentration of nutrient solution resulted in an increase of salt accumulation in growing medium.

Key words: ebb-and-flow benches, ericaceous plants, recycling, subirrigation

Wstęp

W rodzinie wrzosowatych można znaleźć niskie, obficie kwitnące krzewinki o regu- larnym pokroju i atrakcyjnym ulistnieniu. Można je stosować jako rośliny pojemniko- we, służące do dekoracji balkonów, tarasów, terenów użyteczności publicznej oraz mieszkań (Czekalski 2003). Szczególną uwagę warto zwrócić na azalie japońskie, brukentalię ostrolistną, dabecję kantabryjską oraz golterię chilijską. Okres kwitnienia azalii i golterii przypada na maj-czerwiec, brukentalia kwitnie w czerwcu-lipcu, a dabecja od lipca do września. Gatunki te świetnie uzupełniają okres kwitnienia wrzośców (wiosna) i wrzosów (jesień) i mają dużą wartość dekoracyjną. Wielkim walorem golterii są kuliste owoce (białe do purpurowych), utrzymujące się na roślinach przez całą zimę (Woodell 1958). Ulepszenie technologii produkcji pozwoli zwiększyć asortyment i podaż tych krzewinek.

Nawadnianie za pomocą deszczowni powoduje znaczne straty wody i zwiększa ry- zyko infekcji roślin przez grzyby chorobotwórcze z rodzajów Botrytis, Cylindrocladium i Colletotrichum, na które rośliny wrzosowate są bardzo wrażliwe (Hutchinson 1997).

Nawadnianie podsiąkowe znacznie zmniejsza ryzyko infekcji oraz zużycie pestycydów i zapewnia oszczędność wody (do 70% w porównaniu z deszczowaniem).

(2)

Celem badań było poznanie wpływu stężenia pożywki na wzrost i jakość czterech gatunków krzewinek z rodziny wrzosowatych, uprawianych na stołach zalewowych pod osłonami, oraz określenie akumulacji w podłożu soli i pH w zależności od stężenia użytej pożywki.

Materiał i metody

W doświadczeniu uprawiano: azalię japońską ‘Melina’ (Rhododendron, grupa Ku- rume), brukentalię ostrolistną ‘Balkan Rose’ (Bruckenthalia spiculifolia (Salisb.) Rei- chenb, syn. Erica spiculifolia), dabecję kantabryjską ‘Alba’ (Daboecia cantabrica K.

Koch) oraz golterię chilijską (Gaultheria mucronata (L.f.) Hook. et Arn., syn. Pernettya mucronata) na stołach zalewowych w tunelu foliowym. Jednoroczne rośliny posadzono 19 maja 2006 roku do doniczek o objętości 0,78 dm³ i przycięto. Podłożem była mie- szanina torfu wysokiego z kompostowaną korą sosnową 2:1 = v:v wzbogacona wielo- składnikowym nawozem PG-Mix (N:P2O5:K2O:MgO = 15:10:20:4 + mikroelementy) w dawce 1 g·dm^-3. Po miesiącu uprawy rozpoczęto fertygację roślin nawozem Kristalon Błękitny (N:P2O5:K2O:MgO = 20:5:10:2 + mikroelementy, producent Yara) o koncen- tracji 0,5; 0,75 i 1,0 g·dm^-3. Pod koniec września określono liczbę martwych roślin (%), a u pozostałych zmierzono wysokość i średnicę oraz policzono pędy zakończone wi- docznymi pąkami kwiatostanowymi. Oznaczono także zasolenie (NaCl g·dm^-3) oraz pH w dolnej, środkowej i górnej warstwie podłoża w pojemniku.

Doświadczenie założono w czterech powtórzeniach, po 30 roślin w każdym. Wyniki opracowano statystycznie metodą analizy wariancji, a podziału na średnie jednorodne dokonano na podstawie testu t-Duncana na poziomie istotności α = 0,05.

Wyniki i dyskusja

Zwiększanie stężenia pożywki przygotowanej na bazie nawozu Kristalon Błękitny wpłynęło negatywnie na wzrost brukentalii ostrolistnej, dabecji kantabryjskiej i golterii chilijskiej uprawianych na stołach zalewowych (tab. 1). Najbardziej wrażliwe na duże stężenie pożywki okazały się golteria (63 i 68% roślin martwych, stężenia odpowiednio 0,75 i 1,0 g·dm^-3) i dabecja (35 i 64% roślin martwych, stężenia odpowiednio 0,75 i 1,0 g·dm^-3). Przy największym stężeniu pożywki (1,0 g·dm^-3) śmiertelność brukentalii wy- niosła 7%, zamieranie roślin azalii japońskiej (0-5,7%) nie zależało od stężenia użytej pożywki. Gdy stężenie pożywki było najmniejsze (0,5 g·dm^-3), rośliny badanych gatun- ków nie zamierały i były w dobrej kondycji, odnotowano jedynie niewielką liczbę martwych roślin golterii (4,5%).

Brukentalia, dabecja i golteria miały najmniejszą średnicę, gdy były zasilane po- żywką o największym stężeniu (1,0 g·dm^-3), a ponadto dabecja była najniższa. Nie wy- kazano większych różnic we wzroście roślin, gdy stężenie pożywki wynosiło 0,5 i 0,75 g·dm^-3. Koncentracja nawozu nie miała istotnego wpływu na wzrost azalii japońskiej.

Nie zaobserwowano znaczącego wpływu stężenia pożywki na liczbę pędów kwiatostanowych u badanych gatunków (nie oceniano tej cechy u golterii). Otrzymane wyniki

(3)

Tabela 1 Porównanie cech morfologicznych roślin wrzosowatych uprawianych na stołach

zalewowych w zależności od stężenia pożywki

Comparison of morphological traits of some ericaceous plants cultivated on ebb-and-flow benches as affected by nutrient solution concentration

Stężenie pożywki Nutrient solution concentration

Śmiertelność Mortality

(%)

Wysokość roślin Height of plants (cm)

Średnica roślin Diameter of plants

(cm)

Liczba pędów kwiatostanowych

na roślinie Number of inflorescence shoots per plant Bruckenthalia spiculifolia Balkan Rose

0,5 g·dm^-3 0,75 g·dm^-3 1,0 g·dm^-3

0,0 a 0,6 ab 7,5 b

8,9 a 9,0 a 8,2 a

17,9 ab 18,3 b 16,8 a

6,5 a 4,8 a 5,0 a Daboecia cantabrica Alba

0,5 g·dm^-3 0,75 g·dm^-3 1,0 g·dm^-3

0,0 a 34,7 b 64,3 b

42,4 b 42,1 b 34,6 a

49,1 b 51,9 b 39,8 a

22,4 a 18,8 a 18,2 a Gaultheria mucronata

0,5 g·dm^-3 0,75 g·dm^-3 1,0 g·dm^-3

4,5 a 63,4 b 68,5 b

19,9 a 20,5 a 15,9 a

16,9 b 17,8 b 9,2 a

– – – Rhododendron Melina

0,5 g·dm^-3 0,75 g·dm^-3 1,0 g·dm^-3

0,0 a 3,8 a 5,7 a

8,3 a 8,1 a 7,9 a

13,8 a 13,9 a 12,8 a

10,2 a 10,1 a 9,1 a Średnie oznaczone tymi samymi literami nie różnią się istotnie według testu t-Duncana, α = 0,05.

Mean values followed by the same letters do not differ significantly at α = 0.05 according to Duncan’s multiple range test.

pozwalają uznać najmniejsze stężenie pożywki (0,5 g·dm^-3) za wystarczające do uzy- skania dobrego wzrostu i odpowiedniej jakości azalii japońskiej, brukentalii, dabecji i golterii, co potwierdzają wyniki wcześniejszych badań nad uprawą roślin wrzosowa- tych na stołach zalewowych (Matysiak i in. 2001).

Rośliny wrzosowate wymagają niskiego odczynu podłoża, są również wrażliwe na dużą zawartość soli w podłożu. Optymalne wartości pH mieszczą się w zakresie od 3,8 do 4,7 (Hutchinson 1997). W przeprowadzonych badaniach pH podłoża (średnie war- tości dla danej warstwy ze wszystkich gatunków) wynosiło 3,7-4,6 (tab. 2). Uzyskane

(4)

Tabela 2 Stężenie soli (g NaCl·dm^-3) i pH dolnej, środkowej i górnej warstwy podłoża w zależności od

stężenia pożywki (wartości średnie ze wszystkich badanych gatunków)

Total soluble salts (g NaCl·dm^-3) and the pH of lower, medium and upper growing medium as affected by nutrient solution concentration (mean values of all tested species) Stężenie pożywki

Nutrient solution concentration

Warstwa podłoża Layer of growing

medium

Zasolenie podłoża Total soluble salts

(g·dm^-3) pH

0,5 g·dm^-3 dolna – lower środkowa – medium górna – upper

1,29 a 1,53 ab 5,32 d

4,6 c 4,5 c 4,5 c 0,75 g·dm^-3 dolna – lower

środkowa – medium górna – upper

1,87 ab 2,23 b 9,06 e

4,1 b 4,2 b 4,1 b 1,0 g·dm^-3 dolna – lower

środkowa – medium górna – upper

3,20 c 3,59 c 9,66 e

4,1 b 3,8 a 3,7 a Objaśnienia jak w tabeli 1.

Explanations see Table 1.

wyniki wskazują, że wraz ze wzrostem stężenia pożywki malało pH podłoża. Najmniej- sze wartości pH podłoża, szczególnie jego środkowej i górnej warstwy, odnotowano, gdy stężenie pożywki było największe. Efekt ten można tłumaczyć fizjologicznie kwa- śnym odczynem użytego nawozu Kristalon Błękitny. Odczyn dolnej, środkowej i górnej warstwy podłoża w pojemnikach był na ogół jednakowy dla danego stężenia pożywki, jedynie w dolnej warstwie był większy, gdy stężenie pożywki wynosiło 1,0 g·dm^-3. Przyczyną wysokiej śmiertelności i słabego wzrostu brukentalii, dabecji i golterii zasi- lanych pożywką o największym stężeniu (1,0 g·dm^-3) mogła być ich wrażliwość na duże zasolenie. Im większe było bowiem stężenie pożywki, tym większe było stężenie soli w podłożu (tab. 2). Górne warstwy podłoża, niezależnie od stężenia pożywki, akumu- lowały największe ilości soli, co było związane z dużą ewaporacją podłoża z jednocze- snym brakiem nawodnienia od góry. Zasolenie dolnej i środkowej warstwy podłoża nawożonego pożywką o stężeniu 0,5 i 0,75 g·dm^-3wynosiło 1,29-2,23 g NaCl·dm^-3. W uprawie szklarniowej optymalny zakres stężenia soli w podłożu dla azalii doniczko- wych i wrzosów wynosi 1,2-2,0, a dla wrzośców 1,8-2,5 g KCl·dm^-3 (Strojny 1993).

Wnioski

1. Azalia japońska ‘Melina’, brukentalia ostrolistna ‘Balkan Rose’, dabecja kanta- bryjska ‘Alba’ i golteria chilijska mogą być uprawiane na stołach zalewowych z zasto-

(5)

sowaniem pożywki przygotowanej na bazie nawozu Kristalon Błękitny (N:P2O5:K2O:

MgO = 20:5:10:2 + mikroelementy) o małym stężeniu (0,5 g·dm^-3).

2. Zbyt duża koncentracja nawozu (1,0 g·dm^-3) negatywnie wpływa na wzrost brukentalii ostrolistnej ‘Balkan Rose’, dabecji kantabryjskiej ‘Alba’ i golterii chilijskiej.

Literatura

Czekalski M. (2003): Możliwości różnorodnego zastosowania roślin wrzosowatych. Erica Polo- nica 14: 45-60.

Hutchinson D. (1997): Growing heaths and heathers in Great Britain. W: IPPS Conference

“Propagation of Horticultural Plants”. Warsaw Agric. Univ., Warsaw 15th March: 33-35.

Matysiak B., Bielenin M., Marosz A. (2001): The effect of nutrient solution concentration on the growth and nutrient state of Calluna vulgaris cultivated on ebb-and-flow benches. Folia Hortic. 13, 1: 83-90.

Strojny Z. (1993): Nawożenie roślin ozdobnych pod osłonami. Centrum Ogrodnicze, Skierniewice.

Woodell S.R.J. (1958): Biological flora of the British Isles. J. Ecol. 46: 205-216.

THE CULTIVATION OF BRUCKENTHALIA SPICULIFOLIA, DABOECIA CANTABRICA, GAULTHERIA MUCRONATA AND RHODODENDRON ON EBB-AND-FLOW BENCHES

S u m m a r y

The effect of concentration of nutrient solution on the growth of ericaceous small shrubs as Bruckenthalia spiculifolia ‘Balkan Rose’, Daboecia cantabrica ‘Alba’, Gaultheria mucronata and Rhododendron ‘Melina’ cultivated on ebb-and-flow benches was investigated. Fertilizer Kristalon 20:5:10:2 = (N:P₂O₅:K₂O:MgO) + microelements was used at tree concentrations i.e.

0.5; 0.75 and 1.0 g·dm^-3. The best growth of all the tested ericaceous plants was noted at the lowest nutrient solution concentration.