a bmaksymalizacja wynagrodzenia netto.

(1)

Studia i Materiaïy, 2/2016 (21), cz. 1: 170– 184 ISSN 1733-9758, © Wydziaï ZarzÈdzania UW DOI 10.7172/1733-9758.2016.21.14

* Dr hab. Igor Postuïa – Katedra Prawnych Problemów Administracji ibZarzÈdzania, Wydziaï ZarzÈdzania Uniwersytetu Warszawskiego.

Adres do korespondencji: Katedra Prawnych Problemów Administracji ib ZarzÈdzania, Wydziaï ZarzÈdzania Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Szturmowa 1/3, 02-678 Warszawa; e-mail:

ipostula@wz.uw.edu.pl.

** Mgr Olga Augustyniak – Wydziaï ZarzÈdzania Uniwersytetu Warszawskiego.

Adres do korespondencji: Katedra Prawnych Problemów Administracji ib ZarzÈdzania, Wydziaï ZarzÈdzania Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Szturmowa 1/3, 02-678 Warszawa; e-mail:

olga.augustyniak@student.uw.edu.pl.

Wybór formy zarobkowania

a bmaksymalizacja wynagrodzenia netto.

Umowa o bpracÚ, umowy cywilnoprawne i bwïasna dziaïalnoĂÊ gospodarcza

Igor Postu ïa

^*

, Olga Augustyniak

^**

Przedmiotem analizy przeprowadzonej wbartykule jest umowa obpracÚ, umowy cywilnoprawne (umowa obdzieïo ibumowa zlecenia) oraz indywidualna dziaïalnoĂÊ gospodarcza wbkontekĂcie wysokoĂci wynagrodzenia netto uzyskiwanego przy tych formach zarobkowania. W analizie brane sÈ pod uwagÚ obciÈĝenia zbtytuïu podatku dochodowego oraz skïadek na ubezpieczenia spoïeczne ibubezpieczenie zdrowotne. Celem artykuïu jest wykazanie, która zbanalizowanych form zarobkowania zapewnia maksymalne wynagrodzenie netto. RozstrzygniÚcie tej kwestii zaleĝy przede wszystkim od wysokoĂci rocznych przychodów przy kaĝdej zbform. Istotne jest takĝe, jak obciÈĝenia podatkowe ibskïadkowe wpïywajÈ na ksztaïtowanie siÚ wynagrodzenia netto wbtrakcie roku podatkowego.

Sïowa kluczowe: umowy cywilnoprawne, wïasna dziaïalnoĂÊ gospodarcza, umowa obpracÚ, podatki, skïadki na ubezpieczenia spoïeczne ibubezpieczenie zdrowotne.

Nadesïany: 10.09.2016 | Zaakceptowany do druku: 02.11.2016

The choice of earning form and maximization of net salary.

The employment contract, civil contracts and own business

The analysis carried out in the article considers the amount of net remuneration obtained by an employment contract, civil contracts (contract of work and service contract) and individual economic activity. The analysis takes into account the burden of income tax and social and health insurance contributions. The aim of the article is to indicate which form of earning, from the analyzed in the research, provides maximum net salary. A settlement on this question depends primarily on the amount of annual revenue for each of the forms. In the article we present also how the tax burden and other contributories influence the development of net pay during the fiscal year.

(2)

1. Wprowadzenie

ZachodzÈce we wspóïczesnym Ăwiecie procesy globalizacji rynku pracy, rozwoju technologii, ab takĝe rosnÈca konkurencja przyczyniajÈ siÚ do ewolucji standardowych instytucji rynku pracy. W wyniku tego widoczne stajÈ siÚ tendencje zastÚpowania tradycyjnego stosunku pracy umowami znacznie odbiegajÈcymi od tego wzorca.

Ewolucja form zatrudnienia wprowadza nowe postrzeganie pojÚcia pracy jako bardziej elastycznej, zmiennej ib mobilnej.

WbPolsce wyrazem tej tendencji jest istotne od kilku lat znaczenie umów cywilnoprawnych oraz samozatrudnienia.

Znaczenie tych dwóch form potwier- dzajÈ dostÚpne raporty ibdane statystyczne dotyczÈce róĝnych formy zatrudnienia ibzarobkowania wbPolsce ibwbUnii Europej- skiej. Wedïug danych Pañstwowej Inspekcji Pracy, wb2015 roku wbpodmiotach objÚtych jej kontrolÈ 13,1% ogóïu osób pracujÈ- cych stanowiïy osoby ĂwiadczÈce pracÚ na podstawie umów cywilnoprawnych.

SpoĂród 13 043 przeanalizowanych umów cywilnoprawnych 3 482 nosiïo cechy umów ob pracÚ (26,7%). Oznacza to, ĝe wb tych przypadkach powinny byÊ zawierane zbpra- cownikami umowy ob pracÚ, ab nie umowy cywilnoprawne (Sprawozdanie Gïównego Inspektora Pracy zb dziaïalnoĂci Pañstwo- wej Inspekcji Pracy, 2016, s. 90). Wedïug najnowszych dostÚpnych danych Gïównego UrzÚdu Statystycznego, wb IV kwartale 2014 roku spoĂród 16 018 000 pracujÈcych, 2 927 000 osób pracowaïo jako samozatrud- nieni (Rocznik Statystyczny Pracy, 2015, s.b 135). W porównaniu zb innymi krajami Unii Europejskiej wb2014 roku Polska znaj- dowaïa siÚ wbczoïówce pañstw obnajwyĝszym odsetku osób samozatrudnionych (17,7%

ogóïu zatrudnionych), po Grecji ibWïoszech (odpowiednio 30,4% oraz 21,9%), przy Ăredniej unijnej 13,5% (Hatfield, 2015; za:

Eurostat Labour Market Database, 2015).

Naleĝy mieÊ na uwadze, ĝe do osób samozatrudnionych zalicza siÚ zarówno osoby, które prowadzÈ dziaïalnoĂÊ gospodarczÈ,

jak ibosoby, które de facto ĂwiadczÈ pracÚ na rzecz konkretnego podmiotu, majÈc jedynie status osoby samozatrudnionej.

Wprowadzenie elastycznych form za - trudnienia wbPolsce zbjednej strony „uwal- nia” pracowników od ich miejsca pracy, ab dla pracodawców oznacza mniejsze koszty pracy ib korzystnie wpïywa na kon- kurencyjnoĂÊ firm. Z drugiej strony, ela- styczne formy zatrudnienia nie zapewniajÈ stabilizacji zawodowej ibpoczucia pewnoĂci zatrudnienia, pozbawiajÈ osoby zatrud- nione korzystania zb peïni praw pracowni- czych ib nierzadko wiÈĝÈ siÚ zb obniĝeniem standardów bezpieczeñstwa socjalnego ib stabilizacji zatrudnienia. Pomimo wielu kontrowersji wystÚpujÈcych wb dyskusjach na temat elastycznych form zatrudnienia, nie moĝna jednoznacznie stwierdziÊ, ĝe sÈ one zjawiskiem zupeïnie niekorzystnym dla osób zatrudnionych. Potencjaï zatrudnienia na podstawie innej niĝ stosunek pracy moĝe tkwiÊ bezpoĂrednio wb korzyĂciach finansowych dla osoby ĂwiadczÈcej pracÚ wb postaci wyĝszego wynagrodzenia netto.

Nie ulega jednak wÈtpliwoĂci, ĝe zbpunktu widzenia pracownika stosunek pracy jest formÈ najbardziej stabilnÈ. Nie ponosi on bowiem ryzyka dotyczÈcego na przykïad pozyskiwania zleceñ czy teĝ utraty skïadni- ków majÈtkowych¹. Umowa obpracÚ umoĝ- liwia takĝe korzystanie zb pïatnego urlopu oraz urlopu wychowawczego. ProwadzÈc dziaïalnoĂÊ gospodarczÈ, przedsiÚbiorca nie korzysta zbtych przywilejów. Co wiÚcej, jest obarczony wyïÈcznÈ ibkompletnÈ odpowie- dzialnoĂciÈ za swoje decyzje.

MajÈc powyĝsze na uwadze, trzeba zda- waÊ sobie jednak sprawÚ zbfaktu, ĝe jeĝeli za podstawowe kryterium róĝnicujÈce atrakcyjnoĂÊ rodzajów zatrudnienia przyj- miemy dochód netto, okaĝe siÚ, ĝe kwestia wyboru najlepszej umowy nie zawsze jest prosta ibjednoznaczna. Celem artykuïu jest wskazanie tych form zarobkowania, które sÈ najatrakcyjniejsze zb punktu widzenia maksymalizacji wynagrodzenia netto.

Wyniki przeprowadzonych badañb ma jÈ przede wszystkim walor praktyczny, Keywords: civil contracts, own business, contract of employment, taxes, social and health security contributions.

Submitted: 10.09.2016 | Accepted: 02.11.2016

JEL: K31, K34

(3)

zarówno zbpunktu widzenia systemowego, jak ib zb punktu widzenia przedsiÚbiorców, czy osób wchodzÈcych na rynek pracy. Zna- czenie systemowe wiÈĝe siÚ zbplanowanymi reformami podatku dochodowego oraz skïadek na ubezpieczenia spoïeczne ibubezpieczenie zdrowotne. Wedïug zapowiedzi obecnego rzÈdu, na razie nieznajdujÈcych odzwierciedlenia wb projekcie ustawy ani innych oficjalnych dokumentach, te daniny majÈ byÊ zastÈpione jednolitym podatkiem dochodowym obcharakterze progresywnym wbzaleĝnoĂci od wysokoĂci rocznych docho- dów podatnika (Koïodziej, 2016). Przy konstruowaniu takiego podatku konieczne jest odniesienie do wynagrodzenia netto zbposzczególnych form zarobkowania przy róĝnej wysokoĂci zarobków. Z punktu widzenia pojedynczego przedsiÚbiorcy czy uczestnika rynku pracy wyniki badañ sÈ istotne, poniewaĝ pozwalajÈ skalkulowaÊ wysokoĂÊ wynagrodzenia netto zb róĝnych form zarobkowania przy róĝnych uwarun- kowaniach ib wysokoĂciach miesiÚcznych zarobków. Artykuï, choÊ bezpoĂrednio nie odnosi siÚ do teorii zbzakresu zarzÈdzania, nawiÈzuje do nurtu przedsiÚbiorczoĂci wb naukach ob zarzÈdzaniu. PrzedsiÚbior- czoĂÊ moĝe byÊ bowiem rozumiana jako identyfikacja, ocena ibwykorzystanie szansy czy okazji (Timmons, 1999; Shane ib Ven- kataraman, 2000). Decyzja co do wyboru formy zarobkowania jest decyzjÈ wyma- gajÈcÈ zachowañ przedsiÚbiorczych ib jako taka powinna byÊ podejmowana wb odniesieniu do rzetelnych ibwiarygodnych danych dotyczÈcych wysokoĂci obciÈĝeñ daninami publicznymi zbtego tytuïu.

2. Metodologia

W artykule analizie poddano warianty zatrudnienia cywilnoprawnego (oddzielnie dla umowy zlecenia ibumowy obdzieïo), stosunku pracy oraz samozatrudnienia.

Wb badaniu skoncentrowano siÚ na skïad- nikach wynagrodzenia wïaĂciwych dla poszczególnych rodzajów zatrudnienia.

Przy stosunku pracy oraz umowach cywilnoprawnych analizÚ przeprowadzono oddzielnie przy zaïoĝeniu 20% kosztów uzyskania przychodów (dalej: KUP) ibprzy 50% stawce tych kosztów stosowanej przy przeniesieniu praw autorskich wb ramach umowy ob pracÚ oraz umów cywilnoprawnych. Pomimo ĝe powszechnie przyjÚïo siÚ, iĝ 50-procentowe koszty uzyskania przycho-

dów moĝna stosowaÊ tylko wb przypadku umów obdzieïo, stosunek prawny, wbramach którego twórca uzyskuje przychód zb praw autorskich, nie ma znaczenia. Moĝe to byÊ zatrudnienie zarówno na podstawie umowy ob pracÚ, jak ib umowy dzieïo lub umowy zlecenia. Konieczne jest natomiast, aby twórca dokonaï rozporzÈdzenia prawami autorskimi do swojego utworu poprzez ich przeniesienie na drugÈ stronÚ umowy lub udzielenie tej stronie licencji (Woje- wódzki SÈd Administracyjny wbWarszawie, 2010).

ZmiennoĂÊ struktury caïkowitego rocznego kosztu pracy wb zaleĝnoĂci od rodzaju umowy ib wysokoĂci zarobków wpïywa dodatnio lub ujemnie na wielkoĂÊ dochodu „na rÚkÚ” przy stosowaniu róĝ- nych form zatrudnienia. Dlatego teĝ obli- czenia ibinterpretacja wyników prowadzone sÈ na podstawie szeĂciu róĝnych wysoko- Ăci miesiÚcznego wynagrodzenia brutto:

3000bzï, 6000bzï, 9000bzï, 12 000bzï, 15 000bzï ib20 000bzï. Tak szeroko ujÚta perspektywa zarobkowania umoĝliwia wskazanie najbardziej atrakcyjnych rodzajów zatrudnienia dla róĝnych wielkoĂci dochodu. Roczna perspektywa czasowa ma na celu uwzglÚd- nienie efektu zastosowania mniejszych stawek procentowych wbpierwszych miesiÈcach roku ibwiÚkszych stawek wbkolejnych mie- siÈcach zbtytuïu przekroczenia ustawowego progu dochodowego. W badaniu wziÚto takĝe pod uwagÚ roczne ograniczenie podstawy wymiaru skïadek na ubezpieczenia emerytalne ib rentowe, które wb 2016 roku wynosi 121 650b zï (Obwieszczenie Mini- stra Rodziny, Pracy ib Polityki Spoïecznej wb roku 2016 oraz przyjÚtej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciÚtnego wynagrodzenia, 2015). PrzyjÚte roczne ramy czasowe pozwalajÈ na uzyskanie spój- nych wyników dla róĝnorodnych wielkoĂci wynagrodzeñ, abtym samym gwarantujÈ ich porównywalnoĂÊ.

Ponadto, wbcelu uzyskania porównywal- nych wyników, wb analizie przyjÚto pewne wspólne zaïoĝenia dotyczÈce profilu osoby ĂwiadczÈcej pracÚ. Zaïoĝono, ĝe osobÈ tÈ nie jest student ani emeryt czy teĝ rencista ze wzglÚdu na duĝe znaczenie tego statusu dla obowiÈzku ZUS. Badanie wb kaĝdym zb analizowanych przypadków przeprowa- dzone jest poza tym dla peïnego wymiaru czasu pracy, tj. 160 godzin wb miesiÈcu.

Wbsytuacji wymagajÈcej okreĂlenia kosztów uzyskania przychodu, wbkaĝdym przypadku

(4)

wskazywano 75% jako czÚĂÊ czasu pracy poĂwiÚconej przygotowywaniu utworów podlegajÈcych prawu autorskiemu. Uzy- skane wb analizie wyniki zostaïy obliczone na rok podatkowy 2016 za pomocÈ kalku- latorów wynagrodzeñ dostÚpnych online ibuwzglÚdniajÈcych kwestie zwiÈzane zbpro- gami podatkowymi oraz kwotÈ wolnÈ od podatku.

3. Zmiana wynagrodzenia netto na bprzestrzeni roku wbzaleĝnoĂci formy zarobkowania

Przedstawione poniĝej zestawienie czterech rysunków (rysunek 1) przedsta- wia ogólne kierunki zmian wynagrodzenia netto na przestrzeni roku wb zaleĝnoĂci od czterech wybranych form zarobkowania oraz wielkoĂci wynagrodzenia brutto.

Zauwaĝenie pewnych tendencji na wykre- sach pozwala zrozumieÊ schemat, wedïug którego wb praktyce funkcjonujÈ skïadniki wynagrodzenia oraz pozwala na wyciÈgniÚ-

cie wniosków co do najmniej ibnajbardziej korzystnych rodzajów umów.

W dalszej czÚĂci analizy przedstawiona zostanie opïacalnoĂÊ poszczególnych rodza- jów umów na tle wynagrodzeñ netto wbperspektywie rocznej. Na podstawie skïad- ników wynagrodzenia omówione zostanÈ takĝe przyczyny opisanych powyĝej tendencji oraz róĝnic wb korzyĂciach finansowych wbzaleĝnoĂci od zawartej umowy.

4. Umowa o bpracÚ przy

standardowych i bautorskich kosztach uzyskania przychodu

Róĝnica miÚdzy zwykïym etatem abeta- tem zb moĝliwoĂciÈ stosowania 50% KUP sprowadza siÚ do odmiennego wyznacza- nia kosztów pomniejszajÈcych podstawÚ opodatkowania, ab co za tym idzie innej kwoty wynagrodzenia netto. Nie ulega zatem wÈtpliwoĂci, ĝe wyĝsze koszty uzyskania przychodu czyniÈ etat zb50% KUP zdecydowanie bardziej atrakcyjnÈ propo-

Rysunek 1. MiesiÚczne wynagrodzenie netto zbtytuïu umowy obpracÚ, umowy zlecenia 20% KUP, umowy obdzieïo 20% KUP ibumowy obdzieïo 50% KUP przy wynagrodzeniu brutto wbwysokoĂci: 6000bzï, 9000bzï, 12 000 zï ib15 000 zï

0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000

6 000 6 000 zł brutto

0 2 000 4 000 6 000 8 000

10 000 9 000 zł brutto

0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000

12 000 12 000 zł brutto

0 3 000 6 000 9 000 12 000

15 000 15 000 zł brutto

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

zł zł

Umowa o pracę

Umowa o dzieło – koszty 20%

Umowa zlecenie

Umowa o dzieło – koszty 50%

½ródïo: opracowanie wïasne na podstawie: Kalkulator wynagrodzeñ. Pozyskano z: http://samozatrud- nienie.kalkulator-plac.eu/porownywarka-wysokosci-wynagrodzen (10.10.2016).

(5)

zycjÈ. Stosowanie 50% KUP to moĝliwoĂÊ dostÚpna dla szerokiego grona pracowni- ków, którzy wb swojej pracy przygotowujÈ róĝnego typu opracowania, analizy czy teĝ procedury.

Ze wzglÚdu na wejĂcie wb drugi próg podatkowy zaliczka na podatek dochodowy przy wynagrodzeniu równym 12 000bzï radykalnie wzrasta wbpaědzierniku (zb995 zï do 2429 oraz ok. 2780 zï wbkolejnych miesiÈ- cach). Wynagrodzenie brutto wbwysokoĂci 15 000 zï powoduje wzrost zaliczki wbsierp- niu (z 1260 zï do 3057 zï oraz prawie 3500bzï wbkolejnych miesiÈcach), zbkolei wynagrodzenie brutto równe 20 000b zï oznacza zmianÚ zaliczki juĝ od czerwca (zmiana zb1703 zï do 4 103 zï wbczerwcu oraz ponad 4600 zï wb kolejnych miesiÈcach). Dokïad- nie objeden miesiÈc póěniej wynagrodzenie brutto osiÈga limit skïadek ZUS wbpostaci 30-krotnoĂci prognozowanego przeciÚtnego wynagrodzenia miesiÚcznego na dany rok (w 2016 r. jest to 121 650bzï). Od tego mie- siÈca do koñca roku pracownik nie odpro- wadza skïadek emerytalnych ib rentowych.

CzÚĂÊ skïadek ZUS pracodawcy pozostaje natomiast opïacana do koñca roku, jednak ulega znacznemu zmniejszeniu. Takie zbiegniÚcie siÚ wb czasie wzrostu zaliczki na podatek dochodowy ib redukcji skïa- dek ZUS skutkuje najwiÚkszym spadkiem wynagrodzenia netto wb miesiÈcu zmiany wartoĂci zaliczki, po czym wskutek „opóě- nionej” ob jeden miesiÈc redukcji skïadek powoduje widoczne zwiÚkszenie wynagrodzenia netto. ZwiÚkszenie to nie zapewnia

jednak powrotu do poziomu pierwotnego, poniewaĝ obniĝenie niewielkich wartoĂci skïadek ZUS nie jest wb stanie zreduko- waÊ wpïywu znacznego wzrostu zaliczki na podatek.

Caïkowite roczne wynagrodzenie netto zb tytuïu stosowania wb umowie ob pracÚ autorskich kosztów uzyskania przychodu jest przeciÚtnie wyĝsze ob10% wbstosunku do stosowania standardowych kosztów uzyskania przychodu. Przy miesiÚcznym wynagrodzeniu brutto od 3000bzï do 9000bzï róĝnica ta wynosi 8%, najwiÚksza jest dla kwoty 12 000 brutto, dla pozostaïych dwóch analizowanych wartoĂci wynosi odpowiednio 11% ib 10%. Na rysunku 3 przedsta- wiono tendencje zmian wynagrodzeñ wbposzczególnych miesiÈcach roku zbtytuïu stosowania 50% KUP.

Podobnie jak wb przypadku standardowych kosztów stosowanie 50% KUP nie powoduje zmiany wynagrodzenia netto przy kwotach brutto 3000bzï–9000bzï. W pozosta- ïych przypadkach pierwsze modyfikacje sÈ zauwaĝalne wbpostaci wzrostów, abnastÚp- nie spadków poniĝej wartoĂci poczÈtko- wej. Dzieje siÚ tak wb wyniku poczÈtkowo wzglÚdnie niewielkich wzrostów zaliczek na podatek dochodowy przy jednoczesnej znacznej redukcji skïadek ZUS. W kolejnych miesiÈcach zaliczka zwiÚksza siÚ juĝ wb wyraěnym stopniu, podczas gdy skïadki ZUS ulegajÈ dalszej tendencji spadkowej.

Radykalny spadek wynagrodzenia netto przy kwocie brutto 15 000 zï jest zdetermi- nowany bardzo wysokÈ zaliczkÈ na poda-

Rysunek 2. Umowa obpracÚ ibstandardowe koszty uzyskania przychodu – miesiÚczne wynagrodzenie netto wbperspektywie rocznej dla szeĂciu poziomów wynagrodzenia brutto

14 002

11 602

13 105

10 519

8 722 9 850

8 428

6 994 7 895

4 247 6 337

2 157 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 16 000

Wynagrodzenie netto (w zł)

Miesiąc

wynagrodzenie netto (dla brutto = 20000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 15000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 12000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 9000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 6000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 3000) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

(6)

tek wblistopadzie ibgrudniu – ïÈcznie jest to prawie 7000 zï, podczas gdy od stycznia do sierpnia zaliczka wynosiïa niecaïe 400b zï.

Zmniejszenie dochodu „na rÚkÚ” jest przede wszystkim konsekwencjÈ tego, ĝe po wyczerpaniu ustawowego limitu wbwyso- koĂci 42 764 zï pïatnikowi nie przysïugujÈ juĝ 50% KUP.

5. Umowy cywilnoprawne

z bzastosowaniem standardowych i bautorskich kosztów uzyskania przychodu

Zarówno przy umowie zlecenie, jak ib umowie ob dzieïo mogÈ byÊ zastosowane 20% ib50% KUP. Te drugie – jeĝeli wyko-

nujÈcy dzieïo lub zleceniobiorca przekazuje drugiej stronie umowy prawa autorskie.

Roczne wynagrodzenie netto, wynikajÈce zb zarobkowania na podstawie umowy zlecenia (kolejno zb20% ib50 KUP) ibzbumowy obdzieïo (kolejno zb20% ib50% KUP), przy zaïoĝeniu, ĝe nie istniejÈ zbiegi tytuïów ubezpieczeñ (czyli, ĝe dana osoba nie zara- bia jednoczeĂnie zbkliku tytuïów np. umowy ob pracÚ ib umowy cywilnoprawnej), przed- stawiono wbtabeli 1.

W kaĝdym zb badanych przedziaïów rocznego wynagrodzenia brutto umowa ob dzieïo zb 50% KUP ib 20% KUP zapew- niajÈ najwyĝsze wynagrodzenie netto, co wynika oczywiĂcie zbbraku obowiÈzku opïa- cania skïadek ZUS obu stron tych umów.

Tabela 1. Roczne wynagrodzenie netto zbtytuïu umów cywilnoprawnych zbzastosowaniem 20% ib50% KUP

Roczne wynagrodzenie netto (zï) Roczne wynagrodzenie

brutto (zï) Umowa zlecenia

zb20% KUP Umowa zlecenia

zb50% KUP Umowa obdzieïo

zb20% KUP Umowa obdzieïo zb50% KUP

36 000 26 947 28 243 30 816 32 268

72 000 53 894 56 474 61 632 64 548

108 000 80 842 84 718 92 448 96 816

144 000 109 911 114 088 123 264 127 074

180 000 140 276 143 483 154 080 156 914

240 000 190 887 192 476 205 440 206 658

½ródïo: opracowanie wïasne na podstawie: Kalkulator wynagrodzeñ netto ibbrutto. Pozyskano z: http://

www.pit.pl/kalkulator-wynagrodzen-netto-i-brutto/ (09.05.2016).

Rysunek 3. Umowa obpracÚ ibautorskie koszty uzyskania przychodu 50% – miesiÚczne wynagrodzenie netto wbperspektywie rocznej dla szeĂciu poziomów wynagrodzenia brutto

15 167 16 379

13 105

11 392 12 441

9 850 10 077 9 127

6 861 4 596 2 340 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 18 000 16 000

Miesiąc

wynagrodzenie netto (dla brutto = 20000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 15000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 12000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 9000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 6000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 3000) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

(7)

Jak widaÊ zb analizy danych zawartych wbtabeli 1, do wysokoĂci 108b000 zï brutto rocznie, umowa zlecenia zb 50% KUP jest obprawie 5% bardziej korzystna od umowy zlecenia zb 20% KUP. Podobnie, stosowanie 50% kosztów wb umowie ob dzieïo jest ob 5% bardziej opïacalne niĝ stosowanie kosztów standardowych. Wyĝszy zb badanych przedziaïów rocznego wynagrodzenia brutto wiÈĝe siÚ zb przekroczeniem limitu 42 764b zï dla 50% KUP oraz zmianami wb wysokoĂci skïadek zdrowotnej ib ZUS.

Naleĝy zwróciÊ uwagÚ, ĝe dysproporcje wb zarobkach pomiÚdzy czterema opisa- nymi rodzajami umów ulegajÈ wyraěnemu zmniejszeniu wb miarÚ wzrostu wysokoĂci rocznego wynagrodzenia brutto. Stoso- wanie podwyĝszonych kosztów uzyskania przychodów wb umowie zlecenia ib umowie ob dzieïo staje siÚ coraz mniej opïacalne (ok. 3% ib poniĝej 1% róĝnicy odpowiednio przy wynagrodzeniu brutto 144 000b zï ib240 000 zï). Podobnie, mniejsze stajÈ siÚ dysproporcje wbzarobkach zbtytuïu standardowej umowy zlecenia ib umowy ob dzieïo, gdyĝ zwiÚkszona atrakcyjnoĂÊ finansowa umowy obdzieïo ostatecznie spada dwukrot- nie wbstosunku do umowy zlecenia ibwynosi juĝ tylko 7% przy rocznym wynagrodzeniu brutto wbwysokoĂci 240 000 zï.

Istotnym spostrzeĝeniem jest zatem fakt, ĝe aspekt korzyĂci finansowej przy wyborze najbardziej dogodnej umowy cywilnoprawnej odgrywa zdecydowanie wiÚkszÈ rolÚ przy niĝszych zarobkach, tj.b od 3000 zï do 9000 zï brutto miesiÚcz-

nie. JeĂli natomiast wynagrodzenie kwali- fikuje siÚ juĝ do drugiego progu podatkowego, korzyĂÊ finansowa zaczyna traciÊ na znaczeniu.

6. Umowa zlecenia i bumowa obdzieïo z bzastosowaniem 20% KUP

W perspektywie kolejnych dwuna- stu miesiÚcy wynagrodzenie netto osoby ĂwiadczÈcej pracÚ na podstawie umowy cywilnoprawnej wyraěnie odbiega od mie- siÚcznych tendencji charakterystycznych dla stosunku pracy, szczególnie przy wyĝszych wartoĂciach wynagrodzeñ brutto. IstotnÈ przyczynÈ tych zmian jest sposób ustalania zaliczki na podatek dochodowy wbumowie cywilnoprawnej. Od przychodów zb tytuïu dziaïalnoĂci wykonywanej osobiĂcie, abwiÚc takĝe umowy zlecenia ib umowy ob dzieïo, zaliczka ta wynosi 18%, niezaleĝnie od wysokoĂci osiÈganych przychodów. Jedy- nie wb wyjÈtkowych sytuacjach pobierana jest zaliczka wbwysokoĂci 32% na wniosek podatnika.

Tendencja miesiÚcznego wynagrodzenia netto przy zastosowaniu standardowej umowy zlecenia jest wyraěnie rosnÈca (rysunek 4) wbprzeciwieñstwie do tendencji charakterystycznej dla umowy obpracÚ.

Wb pierwszych miesiÈcach roku wynagrodzenie jest oczywiĂcie wyĝsze niĝ wb przypadku etatu ze wzglÚdu na brak skïadki chorobowej. W efekcie radykalnego spadku wysokoĂci skïadek ZUS zbtytuïu umowy zlecenia (ma to miejsce wbtych samych miesiÈ-

Rysunek 4. Umowa zlecenia zb20% KUP – miesiÚczne wynagrodzenie netto wbperspektywie rocznej dla szeĂciu poziomów wynagrodzenia brutto

14 971

16 713 16 870

11 228

12 496 12 652

8 982 9 965

6 737 4 491

2 246

wynagrodzenie netto (dla brutto = 20000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 15000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 12000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 9000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 6000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 3000) Miesiąc

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 0

2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 18 000 16 000

(8)

cach roku co wbprzypadku etatu dla danych wielkoĂci wynagrodzeñ brutto) zwiÚkszeniu ulega zaliczka na podatek dochodowy. Jed- nak wbtym momencie zaliczka na podatek ulega nieznacznemu zwiÚkszeniu miesiÚcz- nemu wbporównaniu do zmian wbskïadkach ZUS pracownika ibpracodawcy. Skïadki te zmniejszajÈ siÚ wówczas siedmiokrotnie, dziewiÚciokrotnie ibdwunastokrotnie odpowiednio dla wynagrodzeñ brutto wbwysoko- Ăci 12 000 zï, 15 000 zï ib20 000bzï, abwbpozo- staïych miesiÈcach zostajÈ kompletnie wyeliminowane. JednoczeĂnie zaliczka na podatek zwiÚksza siÚ obok. 12%, ibobowiÈ- zuje wbstaïej wielkoĂci wbkaĝdym kolejnym miesiÈcu do koñca roku. W przekroju mie- siÚcznym opisane powyĝej zmiany prowa- dzÈ zatem do widocznych wahañ zarobków netto.

Analiza umowy ob dzieïo zb zastosowa- niem standardowych kosztów uzyskania przychodu wb wysokoĂci 20% wb przekroju miesiÚcznym jest obwiele mniej skompliko- wana. Jest to jedyny przypadek, wbktórym wynagrodzenie miesiÚczne netto wykazuje siÚ stabilnoĂciÈ wbkaĝdym zbbadanych przedziaïów zarobków brutto. Wynika to zb braku podstaw do pomniejszenia podstawy opodatkowania ob skïadki ZUS, które wbtym rodzaju umowy po prostu nie funkcjonujÈ. Dokonuje siÚ zatem pomniejszenia przychodu jedynie ob staïÈ wartoĂÊ kosztów uzyskania przychodu. W wyniku tego zaliczka na podatek dochodowy

osiÈga wartoĂÊ identycznÈ wbkaĝdym mie- siÈcu roku. Niezmienna pozostaje zatem takĝe struktura caïkowitego rocznego kosztu zamawiajÈcego dzieïo. Niezaleĝ- nie od wielkoĂci osiÈganych przychodów zb tytuïu umowy ob dzieïo stosowanie 20%

KUP gwarantuje za kaĝdym razem wynagrodzenie netto równe 85,6% caïkowitego kosztu zamawiajÈcego dzieïo, który wbtym przypadku stanowi jednoczeĂnie wynagrodzenie brutto. Struktura caïkowitego rocznego kosztu zleceniodawcy zbtytuïu umowy zlecenia zb20% KUP wyraěnie wskazuje na rosnÈcy udziaï wynagrodzenia netto wraz ze zwiÚkszaniem siÚ wartoĂci rocznych przychodów (rysunekb 5). Jest to zdecydowanie rezultatem intensywnie malejÈcych skïadek ZUS przy mniej radykalnie zwiÚk- szajÈcych siÚ zaliczce na podatek ibskïadce zdrowotnej.

7. Umowa zlecenia i bumowa o bdzieïobzbzastosowaniem 50% bKUP

Analogicznie do poprzedniego przy- kïadu podstawÚ opodatkowania zb tytuïu umowy cywilnoprawnej zb50% KUP otrzymuje siÚ po pomniejszeniu przychodu ob skïadki ZUS, ab takĝe koszty uzyskania przychodu, jednak nie wiÚksze niĝ 42 764b zï. Po wyczerpaniu tego limitu nie istnieje juĝ moĝliwoĂÊ zastosowania 50%

KUP. Z tego wzglÚdu wbprzypadku trzech

Rysunek 5. Struktura caïkowitego rocznego kosztu zleceniodawcy zbtytuïu umowy zlecenia zb20% KUP

62,1 62,1 62,1 64,6 67,6 70,6

13,59,3 13,59,3 13,59,3 11,68,1 9,56,6 7,35,1

6,6 6,9 7,2 7,5

4,9 6,64,9

6,64,9 5,1 5,3 5,6

0 20 40 60 80 100

36 000 72 000 108 000 144 000 180 000 240 000

Całkowity roczny koszt pracodawcy (w %)

Roczne wynagrodzenie brutto (w zł)

Wynagrodzenie netto ZUS – część pracodawcy ZUS – część pracownika

Składka NFZ Zaliczka na podatek FP i FGŚP

(9)

najwyĝszych wartoĂci analizowanych wyso- koĂci miesiÚcznych zarobków, zaliczka na podatek ostatecznie wzrasta ponadcztero- krotnie wb stosunku do bazowej wartoĂci.

Przy wynagrodzeniu brutto na poziomie 12 000bzï ma to miejsce dopiero wbgrudniu, wb przypadku wynagrodzenia wb wysokoĂci 15 000b zï brutto zaliczka radykalnie wzrasta wb paědzierniku, natomiast najbardziej odczuwalny wzrost podatku ma miejsce wb sierpniu przy wynagrodzeniu 20 000b zï brutto (rysunek 6). JednoczeĂnie zwiÚk- szeniu ob prawie 13% ulega skïadka zdrowotna. Równolegle redukowane sÈ skïadki ZUS zarówno po stronie zleceniobiorcy, jak ibzleceniodawcy. Transformacje te spra- wiajÈ, ĝe po charakterystycznym jednora- zowym „skoku” wynagrodzenia netto obok.

6–7%, wynagrodzenie miesiÚczne stabili- zuje siÚ na poziomie ob ok. 4% wyĝszym od wynagrodzenia poczÈtkowego. Brak moĝliwoĂci stosowania zwiÚkszonych kosz- tów uzyskania przychodów po osiÈgniÚciu przepisowego limitu nie jest wiÚc wbrew pozorom dotkliwy dla wynagrodzenia netto.

Odwrotna sytuacja ma natomiast miejsce przy tych samych wielkoĂciach wynagrodzenia brutto, które osoba zatrudniona otrzymuje zb tytuïu Ăwiadczenia pracy wb ramach umowy ob dzieïo. Brak objÚcia tej umowy skïadkami ZUS nie pozwala na zmniejszenie podstawy opodatkowania.

JednoczeĂnie ze wzglÚdu na niemoĝnoĂÊ stosowania kosztów uzyskania przychodu

ani wbwysokoĂci 50%, ani teĝ na poziomie standardowym po przekroczeniu ustawowego limitu, zaliczka na podatek roĂnie ostatecznie ob 65%. Wb rezultacie, po wyczerpaniu limitu wielkoĂÊ wynagrodzenia netto jest wyraěnie mniejsza przez kolejne miesiÈce (rysunekb7).

Przy zarobkach brutto rzÚdu 20 000b zï spadek wynagrodzenia netto do 98% wynagrodzenia poczÈtkowego ma miejsce juĝ wbczerwcu, abwbkolejnych miesiÈcach stabi- lizuje siÚ na poziomie 92% wynagrodzenia poczÈtkowego. W przypadku wynagrodzenia wbwysokoĂci 15 000 zï ib12 000 zï zmniejszenia nastÚpujÈ odpowiednio we wrzeĂniu ib paědzierniku, wynoszÈc wb efekcie rów- nieĝb 92% wynagrodzenia poczÈtkowego.

Brak moĝliwoĂci stosowania autorskich kosztów uzyskania przychodu wb umowie ob dzieïo po przekroczeniu limitu ustawowego moĝna zatem uznaÊ za dotkliwy zbpunktu widzenia wynagrodzenia netto. Co wiÚcej, im wyĝsze sÈ zarobki, tym bardziej dotkliwa jest strata wynikajÈca ze zwiÚkszo- nej zaliczki na podatek dochodowy.

Udziaï wynagrodzenia netto wbstrukturze caïkowitego kosztu po stronie zleceniodawcy albo zamawiajÈcego dzieïo jest zatem rosnÈcy dla umowy zlecenia ibmale- jÈcy dla umowy ob dzieïo (rysunki 8b ib 9).

Okazuje siÚ, ĝe stosowanie autorskich kosztów uzyskania przychodu wb umowie ob dzieïo jest najbardziej opïacalne przy wynagrodzeniu brutto na poziomie 6000 ib9000 zï miesiÚcznie. Natomiast przy mie-

Rysunek 6. Umowa zlecenia zb50% KUP – miesiÚczne wynagrodzenie netto wbperspektywie rocznej dla szeĂciu poziomów wynagrodzenia brutto

15 690

16 688 16 330

11 767 12 606 12 247

9 413 10 156

7 060 4 706

2 354

wynagrodzenie netto (dla brutto = 20000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 15000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 12000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 9000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 6000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 3000) Miesiąc

2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 18 000 16 000

(10)

siÚcznych zarobkach wbwysokoĂci 20 000bzï brutto wynagrodzenie netto nieznacznie róĝni siÚ od wynagrodzenia otrzymywa- nego zbtytuïu stosowania 20% KUP. Ogól- nie rzecz biorÈc, moĝna stwierdziÊ, ĝe wraz ze wzrostem przychodu korzystanie zb50%

KUP czyni wynagrodzenie netto zbumowy zlecenia coraz bardziej korzystnym, natomiast wb przypadku umowy ob dzieïo przy- czynia siÚ do zmniejszenia jego wartoĂci.

8. Wynagrodzenie netto przy umowie o bpracÚ oraz jednoosobowej dzia ïalnoĂci gospodarczej

Umowa ob pracÚ wiÈĝe siÚ zb reguïy ze staïymi kosztami niezaleĝnie od wielko- Ăci wynagrodzenia ib wymiaru czasu pracy.

Koszty te wynoszÈ 111bzï 25 gr miesiÚcznie, wb przypadku gdy podatnik uzyskuje przy- chody zbtytuïu jednego, stosunku pracy albo

Rysunek 8. Struktura caïkowitego rocznego kosztu zleceniodawcy zb tytuïu umowy zlecenia zb50% KUP

65,0 65,0 65,0 67,1 69,1 71,2

13,5 11,6 9,5 7,3

9,3 8,1 6,6 5,1

6,6 6,9 7,2 7,5

1,9

13,5 9,3 6,61,9

13,5 9,3

6,61,9 2,6 3,8 5,0

0 20 40 60 80 100

36 000 72 000 108 000 144 000 180 000 240 000

Roczne wynagrodzenie brutto (w zł)

Wynagrodzenie netto ZUS – część pracodawcy ZUS – część pracownika

Składka NFZ Zaliczka na podatek FP i FGŚP

Rysunek 7. Umowa obdzieïo zb50% KUP – miesiÚczne wynagrodzenie netto wbperspektywie rocznej dla szeĂciu poziomów wynagrodzenia brutto

2 689 5 379 8 068

10 758 10 356

9 948

13 447 13 045 12 435

17 930

17 528

16 580 wynagrodzenie netto

(dla brutto = 20000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 15000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 12000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 9000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 6000) wynagrodzenie netto (dla brutto = 3000) Miesiąc

2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 20 000 18 000 16 000

(11)

139bzï 06 gr miesiÚcznie, wbprzypadku, gdy miejsce staïego lub czasowego zamieszka- nia podatnika jest poïoĝone poza miejsco- woĂciÈ, wbktórej znajduje siÚ zakïad pracy, abpodatnik nie uzyskuje dodatku za rozïÈkÚ (art. 22 ust. 2 pkt 1 oraz 3 ustawy obpodatku dochodowym od osób fizycznych, 1991).

Pracownik nie ma zatem wpïywu na koszty uzyskania przychodu. PrzedsiÚbiorca natomiast, zb punktu widzenia optymalizacji podatkowej, dÈĝy do osiÈgania wysokich kosztów, które po odliczeniu od przychodu pomniejszÈ podstawÚ opodatkowania. Co wiÚcej, skïadki ZUS przedsiÚbiorcy nie sÈ uzaleĝnione od wysokoĂci wynagrodzenia brutto tak jak dzieje siÚ to wb przypadku pracownika na etacie. Podczas gdy skïadki ZUS zb tytuïu umowy ob pracÚ rosnÈ pro- porcjonalnie do wielkoĂci wynagrodzenia, przedsiÚbiorca opïaca skïadki wbwysokoĂci staïej bez wzglÚdu na wysokoĂÊ przychodu.

W analizowanym przykïadzie zakïa- damy, ĝe wynagrodzenie brutto zb pracy wynosi tyle samo co dochód zb dziaïalno- Ăci gospodarczej oraz, dla uproszczenia, ĝe podatnik nie ponosi innych kosztów niĝ skïadki na ubezpieczenie spoïeczne ibzdro- wotne. Zbporównania wynagrodzenia netto zbumowy obpracÚ ibdochodu netto zbdziaïal- noĂci gospodarczej wynika, ĝe prowadze- nie firmy zaczyna byÊ opïacalne juĝ przy wynagrodzeniu netto ze stosunku pracy na poziomie 1,5 tys. zï. Taka tendencja utrzymuje siÚ przez okres dwóch lat, gdy

zastosowanie majÈ preferencyjne skïadki ZUS. Gdy przedsiÚbiorcÚ zaczynajÈ natomiast obowiÈzywaÊ skïadki standardowe, próg opïacalnoĂci dziaïalnoĂci gospodarczej wb odniesieniu do umowy ob pracÚ wynosi 5000 zï. Zestawienie prezentowane na rysunku 10 pokazuje, ĝe od momentu

„przeïamania” tego progu roczny dochód netto zb dziaïalnoĂci gospodarczej roĂnie szybciej niĝ roczne wynagrodzenie netto zb umowy ob pracÚ. „PrzejĂcie” na liniowÈ stawkÚ podatku jest opïacalne wbmomencie osiÈgniÚcia dochodu zbdziaïalnoĂci gospodarczej na poziomie 8500b zï brutto przy skïadkach preferencyjnych oraz 9000b zï brutto przypadku opïacania skïadek wbstan- dardowej wysokoĂci.

ZamieniajÈc ze swoim pracodawcÈ formÚ zatrudnienia ze stosunku pracy na dziaïalnoĂÊ gospodarczÈ, naleĝy mieÊ na uwadze, ĝe nie bÚdzie moĝliwoĂci skorzy- stania zbpreferencyjnych skïadek ZUS. Ze skïadek tych wyïÈczeni sÈ bowiem przed- siÚbiorcy, którzy prowadzÈ bÈdě wb okre- sie ostatnich 60 miesiÚcy kalendarzowych przed dniem rozpoczÚcia wykonywania dziaïalnoĂci gospodarczej prowadzili poza- rolniczÈ dziaïalnoĂÊ oraz podatnicy wyko- nujÈcy dziaïalnoĂÊ gospodarczÈ na rzecz byïego pracodawcy, dla którego wykonywali czynnoĂci wchodzÈce wb zakres rozpoczÚ- tej dziaïalnoĂci wbbieĝÈcym albo poprzednim roku kalendarzowym (art. 18a Ustawy obsystemie ubezpieczeñ spoïecznych, 1998).

Rysunek 9. Struktura caïkowitego rocznego kosztu zamawiajÈcego dzieïo zb tytuïu umowy ob dzieïo zb50% KUP

89,6 89,7 89,6 88,2 87,2 86,1

10,4 10,4 10,4 11,8 12,8 13,9

Wynagrodzenie netto Zaliczka na podatek

36 000 72 000 108 000 144 000 180 000 240 000

Roczne wynagrodzenie netto (w zł)

0 20 40 60 80 100

(12)

9. Pomniejszone i bstandardowe sk ïadki ZUS wbdziaïalnoĂci gospodarczej

PrzedsiÚbiorca prowadzÈcy indywidu- alnÈ dziaïalnoĂÊ gospodarczÈ przez pierwsze dwa lata dziaïalnoĂci moĝe opïacaÊ skïadki ZUS wb wysokoĂci 30% minimal- nego wynagrodzenia. Po tym czasie musi pïaciÊ skïadki wb standardowej wysokoĂci, czyli przynajmniej 60% prognozowanego przeciÚtnego wynagrodzenia miesiÚcznego.

Niezaleĝnie od czasu prowadzenia dziaïal-

noĂci, wysokoĂÊ skïadek na ubezpieczenie zdrowotne stanowi 75% wartoĂci przeciÚt- nego miesiÚcznego wynagrodzenia wbsekto- rze przedsiÚbiorstw wbIV kwartale poprzedniego roku. Przedmiotem analizy struktury przychodu przedsiÚbiorcy pod kÈtem skïa- dek ibzaliczki na podatek sÈ oba wskazane warianty. W analizie skïadników przychodu zaïoĝono, ĝe koszty jego uzyskania wynoszÈ 30%, nie jest opïacana skïadka chorobowa, abprzedsiÚbiorca stosuje liniowÈ formÚ opodatkowania. Ponadto, wbcelu uproszczenia analizy nie uwzglÚdniono podatku VAT.

Rysunek 10. Zestawienie rocznego wynagrodzenia netto zbumowy obpracÚ oraz rocznego dochodu netto zbdziaïalnoĂci gospodarczej na podstawie rocznego przychodu/wynagrodzenia brutto wbprze- dziale 12b000 zï–120b000 zï

0 20 000 40 000 60 000 80 000 100 000 120 000 140 000

Roczne wynagrodzenie brutto/przychód roczny Roczne wynagrodzenie netto z umowy o pracę

Roczny dochód netto z działalności gospodarczej

Roczne wynagrodzenie brutto (w zł)

½ródïo: opracowanie wïasne na podstawie: J. SzlÚzak-Matuszewicz (2011). PracujÈc na wïasnÈ rÚkÚ nie masz urlopu, ale wiÚcej zarobisz. Pozyskano z: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/pracujac-na- wlasna-reke-nie-masz-urlopu-ale-wiecej-zarobisz (10.10.2016).

Tabela 2. Roczny dochód netto zbtytuïu prowadzenia jednoosobowej dziaïalnoĂci gospodarczej zbulgÈ ibbez ulgi wbskïadkach ZUS

Roczny dochód netto (zï) Roczny przychód (zï) Samozatrudnienie – ulga przy

skïadkach ZUS Samozatrudnienie – brak ulgi przy skïadkach ZUS

36 000 29 152 23 221

72 000 60 364 54 433

108 000 91 576 85 645

144 000 122 788 116 857

180 000 154 000 148 069

240 000 206 020 200 089

½ródïo: opracowanie wïasne na podstawie: Kalkulator samozatrudnienia. Pozyskano z: http://kalkulator.

racymind.pl/web/samozatrudnienie (10.10.2016).

(13)

NajwiÚksze róĝnice wb dochodzie netto widoczne sÈ dla przychodów na poziomie 36 000 zï rocznie, gdzie brak ulgi wbskïad- kach ZUS powoduje ob26% niĝszy dochód netto niĝ wb przypadku posiadania ulgi.

Dysproporcje te stajÈ siÚ coraz mniejsze wb miarÚ zwiÚkszania siÚ wartoĂci osiÈga- nego przychodu. Na poziomie 108 000b zï ib 240 000b zï przychodu rocznie róĝnica wynosi odpowiednio juĝ tylko 7% ib 3%.

Zgodnie zbprzyjÚtymi zaïoĝeniami obniĝone skïadki ZUS przez pierwsze dwadzieĂcia cztery miesiÈce trwania dziaïalnoĂci spra- wiajÈ, ĝe udziaï dochodu netto wbprzycho- dzie to ponad 80% na kaĝdym zbanalizowanych poziomów wysokoĂci zarobków.

Obniĝone skïadki ZUS wynoszÈ rocznie 1 952,76bzï ibjest to wielkoĂÊ staïa nie- zaleĝnie od wysokoĂci przychodu. Dla- tego teĝ udziaï skïadek ZUS wbstrukturze jest malejÈcy wb miarÚ wzrostu zarobków:

wynosi 5% przy najniĝszych zarobkach, ab ostatecznie osiÈga poziom 1%. Skïadka zdrowotna wynosi rocznie 5 420,16bzï, abjej udziaï wbstrukturze przychodu ma tÚ samÈ tendencjÚ co udziaï skïadek ZUS. W rezultacie udziaï dochodu netto roĂnie wraz ze wzrostem przychodu.

Podobna tendencja ma miejsce wbprzypadku opïacania skïadek na poziomie 60% prognozowanego przeciÚtnego wynagrodzenia miesiÚcznego (rysunek 11). Na pierwszym poziomie wysokoĂci przychodu,

tj. 36 000 zï brutto rocznie, umowa obpracÚ jest bardziej korzystnÈ formÈ zarobkowania niĝ samozatrudnienie ze wzglÚdu na nieco wiÚkszy udziaï dochodu netto wbstrukturze (64,7% wbpracy na etacie ib64,5% wbsamo- zatrudnieniu). Na kolejnych poziomach udziaï wynagrodzenia netto roĂnie juĝ zdecydowanie na korzyĂÊ dziaïalnoĂci gospodarczej. Skïadki ZUS wynoszÈ rocznie 12 742,92bzï, natomiast skïadka zdrowotna, podobnie jak wb poprzednim przypadku, wynosi 3 467,40bzï. Przy zarobkach równych 36 000b zï rocznie skïadki ZUS stanowiÈ dosyÊ znaczÈce obciÈĝenie dla przedsiÚ- biorcy osiÈgajÈc 23,8% wbstrukturze przychodu. Ponadto, osoba samozatrudniona po dwóch latach prowadzenia dziaïalnoĂci zobowiÈzana jest do opïacania skïadek na Funduszu Pracy.

Z punktu widzenia optymalizacji dochodu netto wïasna dziaïalnoĂÊ gospodarcza nie jest bardziej atrakcyjnÈ formÈ zarobkowania niĝ umowa zlecenia zarówno ze standardowymi, jak ib autorskimi kosztami uzyskania przychodu, jest to jednak opcja korzystniejsza od umowy ob dzieïo.

Wbanalizowanym przykïadzie jedynie przy- chód wb wysokoĂci 20 000 zï miesiÚcznie sprawia, ĝe udziaï dochodu netto zbsamo- zatrudnienia jest delikatnie wyĝszy niĝ ten uzyskiwany przy umowie ob dzieïo zb 20%

KUP. W ramach przyjÚtych zaïoĝeñ, umowa ob dzieïo zb 50% KUP jest wariantem zde-

Rysunek 11. Struktura przychodu przy samozatrudnieniu bez ulgi przy skïadkach ZUS

64,5 75,6 79,3 81,2 82,3 83,4

0,1

6,7 8,9 10,0 10,7 11,3

23,8

11,9 7,9 5,9 4,8 3,6

9,6 4,8 3,2 2,4 1,9 1,4

Dochód netto Zaliczka na podatek Składki ZUS Składka NFZ Fundusz Pracy 36 000 72 000 108 000 144 000 180 000 240 000

Roczny przychód brutto (w zł)

0 20 40 60 80 100

Struktura przychodu (w %)

(14)

cydowanie maksymalizujÈcym wysokoĂÊ wynagrodzenia netto. BiorÈc jednak pod uwagÚ, ĝe koszty uzyskania przychodu wbdziaïalnoĂci gospodarczej mogÈ wbprak- tyce ksztaïtowaÊ siÚ na poziomie znacznie odbiegajÈcym od przyjÚtych tutaj 30%, równieĝ udziaï dochodu netto wb samozatrudnieniu moĝe siÚ zmieniaÊ.

10. Podsumowanie

RozstrzygniÚcie, która zb analizowanych wb artykule form zarobkowania jest naja- trakcyjniejsza zb punktu widzenia maksymalizacji wynagrodzenia zaleĝy od wyso- koĂci rocznych przychodów przy kaĝdej zbform, które nastÚpnie mogÈ mieÊ wpïyw na wysokoĂÊ zaliczki na podatek dochodowy, skïadek na ubezpieczenia spoïeczne ib ubezpieczenie zdrowotne. Przy kaĝdej zb form znaczenie ma takĝe, czy moĝliwe jest skorzystanie zb 50% kosztów uzyskania przychodów, co zwiÈzane jest zb prze- niesieniem praw autorskich. Dodatkowo, przy samozatrudnienia istotny moĝe byÊ fakt, czy przedsiÚbiorca moĝe byÊ zakwa- lifikowany jako rozpoczynajÈcy dziaïalnoĂÊ gospodarczÈ.

Co istotne, wbartykule przeanalizowano, jak wysokoĂÊ wynagrodzenia netto przy poszczególnych formach zarobkowania ksztaïtuje siÚ na przestrzeni roku (w kolejnych miesiÈcach). W przypadku umowy ob pracÚ ze standardowymi ib autorskimi kosztami uzyskania przychodu wb rocznej perspektywie zaobserwowano, iĝ mie- siÚczne wynagrodzenia netto maleje. Powo- dem tej sytuacji jest znaczny wzrost zaliczki na podatek przy stosunkowo niewielkiej redukcji skïadek ZUS. MiesiÚczne wynagrodzenie netto roĂnie natomiast wbtrakcie roku przy umowie zlecenia zb 20% ib 50%

KUP, czego przyczynÈ jest nieznaczne zwiÚkszenie zaliczki na podatek przy jedno- czeĂnie radykalnej redukcji skïadek ZUS.

Istotnym wnioskiem pïynÈcym zb analizy umowy zlecenia jest fakt, ĝe przekrocze- nie limitu, do którego moĝliwe jest stosowanie 50% KUP nie wpïywa ujemnie na trend miesiÚcznego wynagrodzenia netto.

Odwrotna sytuacja ma jednak miejsce wbprzypadku miesiÚcznych zarobków netto zbumowy obdzieïo zb50% KUP, które wyka- zujÈ tendencjÚ malejÈcÈ po przekroczeniu ustawowego limitu. Jedynie wb przypadku umowy ob dzieïo zb 20% KUP miesiÚczne wynagrodzenie netto wykazuje stabilnoĂÊ

przez okres caïego roku dla kaĝdego zbsze- Ăciu poziomów wynagrodzenia brutto.

Warto zwróciÊ uwagÚ, ĝe wb przypadku umów cywilnoprawnych ib samozatrudnienia, im wyĝsze sÈ poziomy wynagrodzeñ brutto, tym mniejsze stajÈ siÚ róĝnice pomiÚdzy umowami pod kÈtem ich zyskow- noĂci. Innymi sïowy, gdy mamy do czynie- nia zbniĝszymi poziomami wynagrodzenia, wówczas wiÚksze znaczenie naleĝy przypi- saÊ wyborze odpowiedniej umowy. Obser- wacja ta nie ma zastosowania do umowy obpracÚ, poniewaĝ wbjej przypadku decyzja obwyborze standardowych bÈdě autorskich kosztów ma zbpunktu widzenia maksymalizacji wynagrodzenia netto najwiÚksze znaczenie przy wysokich zarobkach.

W jednoosobowej dziaïalnoĂci gospodarczej staïa wartoĂÊ skïadek ZUS ibskïadki zdrowotnej sprawia, ĝe ich udziaï wbstrukturze przychodu maleje wraz ze wzrostem zarobków na korzyĂÊ udziaïu dochodu netto. AtrakcyjnoĂÊ samozatrudnienia zb perspektywy optymalizacji korzyĂci finansowych nie jest ïatwo porównywalna zb pozostaïymi formami. Podstawowe znaczenie dla tych korzyĂci majÈ bowiem koszty uzyskania przychodu ib forma opodatkowania, które nie sÈ ĂciĂle ustalone dla przedsiÚbiorcy.

Powyĝsze wnioski majÈ istotne znaczenie praktyczne zarówno dla osób stojÈ- cych przed wyborem formy zarobkowania, jak ib dla odpowiednich organów wïadzy, wb szczególnoĂci ministrów wïaĂciwych do spraw pracy oraz finansów, planujÈcych wprowadzenie nowych reguï opodatkowania oraz oskïadkowania poszczególnych form zarobkowania.

Przypisy

1 W tym zakresie mogÈ wystÚpowaÊ nieliczne wyjÈtki, np. wb przypadku wspólnika spóïki zb ograniczonÈ odpowiedzialnoĂciÈ czy akcjo- nariusza spóïki akcyjnej zatrudnionych na postawie umowy obpracÚ wbcharakterze czïonka zarzÈdu.

Bibliografia

Eurostat (2014). Eurostat Labour Market Database.

Pozyskano z: http://ec.europa.eu/eurostat/data/

database (10.10.2016).

Gïówny UrzÈd Statystyczny (2015). Rocznik Staty- styczny Pracy 2015. Warszawa. Pozyskano z: http://

stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-staty-

(15)

styczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny- pracy-2015,7,4.html (17.11.2016).

Hatfield, I. (2015). Self employment in Europe.

Report. London: Institute for Public Policy Research.

Kalkulator wynagrodzeñ. Pozyskano z: http:/

/samozatrudnienie.kalkulator-plac.eu/porownywar ka-wysokosci-wynagrodzen (10.10.2016).

Kalkulator samozatrudnienia. Pozyskano z: http://

kalkulator.racymind.pl/web/samozatrudnienie (10.10.2016).

Koïodziej, A. (2016). Jednolity podatek od 2018 roku. Zniknie Pit, skïadki na ZUS ibNFZ. Money.

pl. Pozyskano z: http://www.money.pl/gospodarka/

wiadomosci/artykul/jednolity-podatek-od-2018- roku,135,0,2092935.html

Obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy ib Poli- tyki Spoïecznej zb dnia 21 grudnia 2015 r. wb spra- wie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru skïadek na ubezpieczenia emerytalne ib rentowe wb roku 2016 oraz przyjÚtej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciÚtnego wynagrodzenia, M.P. zb 28.12.2016r., poz. 1292. Pozyskano z:

https://www.mpips.gov.pl/aktualnosci-wszystkie/

art,5539,7574,kwota-ograniczenia-rocznej-podstawy- wymiaru-skladek-na-ubezpieczenia-emerytalne-i- rentowe-w-roku-2016.html, (17.11.2016)

Pañstwowa Inspekcja Pracy (2016). Sprawozdanie Gïównego Inspektora Pracy zbdziaïalnoĂci Pañstwo- wej Inspekcji Pracy – 2015. Warszawa. Pozyskano z: https://www.pip.gov.pl/pl/f/v/156451/Sprawozda- nie%202015.pdf (10.10.2016).

Shane, S. ibVenkataraman, S. (2000). The Promise of Entrepreneurship as ab field of Research. Aca- demy of Management Review, 25(1), 217–226, http://

dx.doi.org/10.5465/AMR.2000.2791611

SzlÚzak-Matuszewicz, J., PracujÈc na wïasnÈ rÚkÚ nie masz urlopu, ale wiÚcej zarobisz. Pozyskano z:b http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/pracujac- na-wlasna-reke-nie-masz-urlopu-ale-wiecej-zaro bisz# (10.10.2016).

Timmons, J.A. (1999). New Venture Creation: Entre- preneurship for the 21^st Century, wyd. V. Boston:

Irwin/McGraw-Hill.

Ustawa zb dnia 26 lipca 1991 r. ob podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz.U. 1991 Nr 80, poz.b350 zbpóěn. zm.

Ustawa zbdnia 13 paědziernika 1998 r. obsystemie ubezpieczeñ spoïecznych, Dz.U. 1998 Nr 137, poz.bb887.

Wyrok Wojewódzkiego SÈdu Administracyjne go wb Warszawie zb 10 lutego 2010 r., III SA/Wa 1987/07.