Stosunek płaszczowiny magurskiej do podłoża

ACTA GE,OLQGICA ;POLONICA

VOL. VIII WARSZAWA 1958 ·No.2

IQmRYK KOZIKOWflKI

Stosunek plaszczoluing'magurskiej do ^podlo7:a*

.STRESZCZENIE: W oparcliu cigi~bolde wtercenfa. anaHz~Dtapy gei>loglcznel f dA, ... , nych m-awimetrycznych ^aut~r przedstawia s.tosunekplaszcz~nY magurskiej~9. lej poWoza. Dochodzi przy ,~yDi do wniQSku, te tworzy' ona stOll'l1llkowtl ^{ntegru~~'pla­}

sq pokriw~ bez strefy korzen1owej, leZllct& ua pi~ciu r~ch.intenSywnie' pofal- dowanych jednostkach .. · tektontcznych, widocznycb w. ^llc:m~oh oknaoh tektonicz-.

nych na,calej szerokoAcl plai!lzczowiny magursld~j. ~ (ri~~em si~ plaszczowi-' .ny 'ma~ej ^Jej podloZe dWlllkrotnIe, .pod1elfBlo erozji, a ^nast~nie raz jes~cze zosta!o wraz znbl pofahiowane, ^{W wy~} czeg~ powst~1y '. stru.tq.ury spi~trzone.

WSTPiP

Na 'obszarze plaszczoWiny ma·gurskiej ^Wyk~o szereg . Wiercen~

kt6re 'przebRy plaszczyzn«: jej nasuni~ia,i wes~, vi podl~. Najsl:arsze wiercenia 'gromadzf4si~ przede wszystkiin we WschQdnleJ ^{CU:Sci ,intere~-,} jllcego nas regionu,

gdZie

w okresie wojennym ^,1 poostatniej' wojnie. ^PnY- ,bylQ sPOro nowych ⁱ cen'hych ^pod w~l~em. geologieznym otworow: W za- chOdniej ~ jest ich :maID. Sf4

oDe

jednla:k ~ ^W' szc~1nie . ciekawych miejsca~. Wiercenia te cz~o, prz~aczajf4

l' doo

m gl«:bo-:-

ko§cl, daj"lc. ·bogaty material do studi6w nad ^tektonik~ plMzczoWiny'

nia::

gurskiej ^{i jej} podloza.

Stosunek plaszc~Winy magurskiej dQ, podloZa w strefaCh oJOen, ^teK:~

tonicZIlych na tIe prac kartograficzny$ om6wilem ^jut na innymmiejs.cu (H)53, 1956b). Dlatego, tez ogranicz~ si~ Wyl~cznie do analizY przekroj6w. geologiczny.ch popartych wier6eniami.

Oczy:wi§cie ^ilosc tych wiercefl w stosunku do ^wielkiego, obszaru:

p}aszcrowiny

~gurskiej

^jest

znikoma

^a

rozmies'zcze~e"

^dyktowane

wzglEf~

,dami ,przemyslowymi, bardzo nier6wnomietne. Z ^gOry przeto Zflznac~, 'ze

artykm

t~n nie. daje Pemego ocrazu zag~~ienia: ,~kreSIoneg~ w tytule.

'Rz1l:ca'on zaledwie niewielki mop §wiatla nato niezmj.ernieint~esiijQc~

zagadnienie. .

. • J~t to streszczenie' referam wyglilszonegow tKrakowie dnia ^8JV.1957 r.

na kolokwtum Polskfego Towarzystwa Geologicznego 'pt. '"St08unek ^serii ma8UI'skleJ: do se,siadujllcyoh jednostek tektonicznych". ' .' .' ,

180 HENRYK KOZIKOWSKI

. Na marginesie tych spraw zamierzam przeprowadzic pr6b~ ailalizy

budowy geologicznej plaszczowiny magurskiej na tIe zdj~c grawimetrycz- nych. Problem ten pokr6tce w rama.ch szerokich zagadnieil karpackich po- ruszyl po raz pierwszy K. Tolwmski (1956). Pr6by tego rodzaju dla za- chodniej . c~§Ci Centralnej Depresji Karpackiej z pozytywnymi rezulta- tami w roku ubieglym przeprowadzH Z. Obuchowicz.

Dla uzyskania mozliwie najpehriejszego obrazu stosunku plaszczowi- ny magurskiej do jej podlo.za - obok sporej iloSci wlasnych material6w - opadem si~ na stosunkowo skromnej iiteraturze (SwidziDski 1946, 1950;

Hempel 1948, Wyszynski 1938) oraz na r~kopiSmiennydl materialach g~

log6w Przemymu Naftowego: prof~ dr A. Tokarskiego, prof. ·dr J. Wdo- wiarza, prof. dr K. Koniora, inz. A. Trnobranskiego, Mgr Wl. Moryca i mgr P. KaTnIrowski~, kt6rym wyraimn ~ wttzi.~. Pooadto bardzo dzi~kuj~ prof. dr A. Tokarsldemu Dyrektorowi Departamentu Geo- logii C. U. N. oraz ini:. M. Krygowskiemu Dyrektorowi ZarZl4du Przed-

si~biorstwa Geologiczno-Wiertniczego Przemyslu Naitowego za udost~p­

nienie ~i mSlteria16w· potrzebnych do opracowania niniejszego artykulu.

OPIS PRZEKROJOW

Poszczeg6lne przekroj e om6wimy zaczynajllc od zadhodnich granic paflstwa, posuwajl:lc si~

w

kierunku wschodnim, aO .k.OOC7Jlc n:a okolicach

M~:y Wielkiej, poIoZonej wodlegloaci 10 km od Gorlic.

Jako uzupemienie do opracowanego tematu zalllczam ponadto dwa przek:roje

z

p6lwyspu harklowskiego. Wszys1;kie n:iZej omawiane przekroje Zlokalirowane SIl na szkicu tektonicznym (tabl. I).

S6l (przekT6j I).

W miejscowosci S6l kolo Zwardonia pojawia si~ w obr~bie plasz- czowiny magumkiej niewielki wysad (Kozikowski 1956c, Kozikowski

& Jednorowska 1956). W sklad jego wchodzll silnie przefaldowane Wjir-

stwy .inocer.amowe oraz ni.7J;za cu:Sc pstrego eocenu. Na gra.nicy obu kom- pleks6w WoMStw spotyka siE: czarne rogowoe, kt6re uWaZam za litostraty- graficzny ekwiwalent spongiolit6w z okolic Babiej G6ry .. WYsad

ten.

w kie- runku zachodnim zanurza mE: palczasto rozgal~onymi antyklinami, uka- zUjllcymi w swyah jlldrach coraz mlodsze warstwy. Od W\SChodu jest on

obci~ty du.zym poprzecznym U6koki~.

Pod plaszc~ mlagurskll, kt6rll pr2ebirowD.erceniami na glE:b.

478 m, 480 i 561 m, nawiercono jednootkE: wglE:bnll 0 odmiennym s'kladzie lito.stratygraiicznym, spoczywajllcll z kolei. na jeszcze jednej, blizej nie znanej jednostce.

W skl.ad wglE:b.nej jednostki wchod7Al: 1) eooen pxlmenilitowy wy- ksztaloony jako pstre lupki z wkladkatni piaskowc6w, 2} warstwy meni-

s

Rymkl G6ma

., .,

..

filii

. ""'m

,

^{/ '}

, ..

Slll

""/ ....

",,""

, ....

Fig. 1

Tar/,ez.e

1tE@ 3 _ 58 11:-:-:-:'::1 g_

^11§I13~

~ r-::::=:l ~ E::::::::l 10 F.":':'l ~ ~

2 E!:a 4 t.::..::.::.::: 6 ti!:t::I IJ ~ I::~ 11 ~ 'H ~

Przekr6j I (wg autora)

N

. Plaszczowina magurska: I warstwy magurskie, 2 w-wy podmagurskie; w-wy pstre - 3 lupki zielone z wkladkami czerwo- nymi, 4 piaskowce; w-wy inoceramowe - 5 seria .lupkowo-piaskowcowa, 6 seria piaskowcowa. Jednostka wgl~bna Soll:

w-wy krol§nienskie - 7 seria rupkowo-piaskowcowa, 8 seria piaskowcowa; w-wy ·menilitowe - 9 lupki czarne, 10 piaskowce i zlepieilce; 11 eocen podmeniHtowy. Jednostka przedmagurska: 12 piaskowce grubolawicowe z wkladkami lupk6w szarych,

13 rupki szare, 14 piaskowce grubolawicowe z wkladkami lupk6w czarnych Section I (after t'he author)

Magura nappe: 1 Magura beds, 2 sub-Magura beds; variegated beds·- 3 green shales with red intercalations, 4 sandstones;

Inoceramus beds - 5 shale-sandstone series, 6 sandstone series. Subsurface Sola Unit: Krosno beds - 7 &haIe-sandstone series,S sandstone series; menilltic beds - 9 black shales, 10 sandstones and conglomerates; 11 sub-ni.enilltic Eocene. Pre- Mapa Unit: 12 thick-bedded sandstones intercalated by grey shales, 13 grey shales, 14 thick-bedded sandstones inter-

. calated by black shales

~

o

. ~

~

"d

I ~

_l5:

>

~ ~

I:;;J

~

o

t;j

"d

g b

N

>

.... .

co

....

182 HENRYK KOZIKOWSKI

litowe, slcladajllce ,siEf zC7,8.rnych lupk6w, piaskowc6w; i zlepienc6w, oraz 3), ~a,~~ ~rosnienskie.

" ' ,J ednostka ta, ktorll }m>wizoryczrue nazywam jednostk~ wglE:hrut

Soli; w stosunkti do' pl:aszczowiny magurskiej m~ odre-hny styl budowy, wYrukajllCY ^Z i"uchu nasuwawczegO'plasZczowiny magul'sldej oraz.z wezeS~

ni~jszego uforIOOw~nia siE: z8r6wnopod'w2igl~em tekt?nicznym jak i.mar-, fologicznym. Wykazuje

'ona

^wYraznll dwudzie~noSC tektonicznll. Plasz- cmwina magurska' ;,§CiE:la". wai'stwy krosnieflskie elernentuwytezego

~ splyn~a ku p6lnocy. Qpi~rajllc si~ 0 strop sei"ii ~towej. Ten, wyZszy

'element tektoniczny jest niemal plasko lez~clllUskll ⁰⁰ prawie .zupemie

wytartym skrzydle odwr6oonyni. ... iuska ta 1eZy" na elemencie'tektonicznie '

~, podobnie" zi.edukOWlaIlym. '

" Wyksztalcenie

li~tratygraficzne

wglE:bnej ,jednostki Soli odbiega

od znanych dotyc.qczas profil6w. DlategOo tez ,na ratie trudn~ mi jll utoi~

~ic z,jakllkolwiek ze, znanycl1 j~nostek karpackich. S'poczywa ona ps J?liZej':r¥e spreeyzowa'nych pod wzgl~em stratygraficznym warstwach.

Bye

;mo*e, ze Sll to warstwy kroSni~kie, gdyz wjkazujll pewne podo~ieiJ.­

. S~9; do warstw' widocmycl} 'u czola PI~zoWiny magUrSld,ej, odleglego

'0, przeSzlo 6 ',km. JedpakZe sbtba wapnistoSC tej serii Die bardzo przemawia ,~a ~':,przyp1lBZCZeniem, jakkolwiek w rejOonte KIE:czan spotkalein war-

stwykrOsnieflskie 0 niski~j wapnistosci. K. ToIwiiJ.ski (1956,s. 169-170) uwaz'So je za warstwy ~we, SilezidoW. Brak Char~kterystycznej mi- krofa'liny nie pozwala na ustalenie ich wiekU. '

N81niZsZa ':nawiexwilacZE:SC

't~j ~ii

sklad,a

si~

z jasnoszarych

gru-

:bolawioowych, mewapni.stych piaskowc6vv z wkladkami 'wapnisto-il~ch : c~r.ych lupk6w. W-:yzej leill,j~~06zare piaskOo~ce: grubolawicowe,prze-

,dzi,~lon~ niewidkllwkladkll, ci,~noszarych wapnistych lupk6yi. N~e jest

rzec~ll wykl1lCZODll,ze seria ta moZe naleZeC do jednostki przoomaJZUr- 's'kj:ej,

Skomielna Biala (przekroj 11)

, ,

Po~ozenie rejonu Rabki na sIdonie elewacji MszanY' Dolnej r le~

,;przejsciu ^W' d,epresj~ Chab,6wki, '(SWidetski 1952) a nadto bogactwo typav

lltOlogicznych spotykanych

w

piaszczowinie magurskiej tych okolic przy

czyniJy

siE: dOo pO,wstania bardw urozmaiconych, ,form tektoni~ny'ch (Ko·

~oWs1d 1956a). '

Na zach6d od, pohldniowej cZE:sci tektonicznego Ookpa Ms~y Domej Wid2ritrly . wt6r1rle Sfaldowanll

antyklin~ '

ZarytegOo,

kt6r~'

dalej ku zacho-

Ci:Owi

l"Owidla'siE: na,dwa siodla ni~zegOo rz~u, przedzie10rte w SkOlpielnej Bialej' lE:kiem warstw. pstrych. AntykJ,iny te Sll wllskie i strome. Przechy-

STOSUNEK Pl..ASZCZOWINY MAGURSKIEJ DO PODWZA 183

"'--"V: --

....

IiIlDm _{" ,} "",...",...-:----"

,

,,-

^.

. . , " 1~ S_~ 5~.

;,'" ~ B:::::I:ti1

2~ 4§61¥=-~

Fig. 2

PrzekrOj II (wg autora)

.Plaszczo\\lina magurska: 1 warstwy magurskie, 2 w-wy podmagurski~,

3

w-wy

p'stre; w-Wy inoceramowe - 4·seria hlpkowo-pWkowcowa, 5. seria piaskowc,owa. Stl\uktul"a Mszany Dolnej: 6 w-wy k;ro'nieilskie

Section It (a~r the autihor)

Magura nappe:· 1 Magura beds, 2 sub-Magura beds, 3 variegated beds;

Inoce~amus beds - 4 shale-sandstone series, 5 sandstone senes. Mszana Dolna structure: 6 Krosno beds

laj~ si~ one kij p6mocy. W ich j~drach wystE:PUjll grubolawicowe fiaskow-

<:e orazseria lupkowo-piaskowcowa warstw inocer~wych. Pakie syn- 'klinalne, iSll wypehlione war~ami pstrymi. z g:hl~ wkladkami czer- wonych lupk6w. Wier~nie w Skomielnej Bialej pi"zebilo dwie taJd.e syn- ,ldfuy.' ObBza.r synkllnainy poloZony na p61noc od Skomielnej Bialej zaj-

:muj~ warstwy maglJ,rskie Lubonia. Natomiast na poludniu znajdujesi~

plaska sy~a Zb6jeckiej G6ry wypebuona marglami z piaskowcami i lupkami warstw podm:agurskich; spoczywaj~cych na' warstwach: pstrych.

Sll ·one oddzielone podluZnym. uskokiem Qd antykliny ROOki.

Na gl~bok<>sci 1487,1 m wiercende przebilo plias7JcmwinE: magUl'S~

i wesUo w szare lupki ~nieflspe

z

wkladkami czarnych niewapnistych lupk6w. S~ one tego saplego .tYPu co warstwy kroSnienskie w Olsz6wce, naleZl:lCe do ,tektonicznego olma Msza.ny Dolnej. Wie:reooo w nioh' do 1509,5 m (koD.oowa: gl~l?okoSC). Nalez~ one do mlodszej serii warstw kroS.- nieitskich wydzielonej przez B.Swiderskiego (1952). Uzyskarie wyniki geo- logiczne potwierdza.j~ istnienle elewacji P:rzytkowic - ' Mszany Dolnej tego autora i Sl4Siaduj~cej z ni~ od zachodu depresji Lgoty - Chab6wki.

tZ drugiej strony potwierdzaj~ si~' pr.zewidziane' przez B: SwiderSkiego

przefaldowsnia w' plaszezowinie magurskiej.

184 HENRYK KOZIKOWSKI

P01't:ba Wielka (przekr6j Ill)

Z badan

B.

Swiderskiego (1952) ~ika, ze elewacja Przytkowie po- siada odpowiednik w poludniowej eZE:Sci pta$ZCzowiny magurskiej w po- staei okna tektonicznego Mszany Dolnej,. gdzie spod tej plaszczowiny wy- nurza ^si~ niZsza jednostka tektoniczna.

... ...

1_ ^{fa s §}

^4tE.=_~j

sW.:.:.:."3

... ^6~ c:=J ^1F::::::1 ....... ^{B ~} ~~ ^grA!

.

^{! , , , ,}

^-

^,

^..

^•

Fig. 3 Przek:r6j III

N

(zdj~cie geologiczne wg J. Wdowiarza; wiercenia wg A. Tokarskiego- i H. Kozikowskiego) .

Plaszczowlna magurska: 1 warstwy pstre, 2 w-wy inoceramowe.

Struktura Mszany Dolnej: w-wy kro~nieil.skie - 3 rupki, . 4 !upki.

z piaskowcarni, 5piaskowce z lIUpkami, 6 czarne IUpki, 7 piaskowce grubolawicowe; 8 w-wy menilitowe; 9 eocen· podmenilitowy.

Section III

(geological map after J. Wdowiarz;' deep-borings after A. Tokarski and H. Kozikowski) .

Magura nappe: 1 variegated beds, 2.Inoceramus beds. Mszana Dolna structure: Krosno beds - 3 shales, 4 shales with sandstones, 5 sand- stones with shales, 6 black shales, 7 thickbedded sandstones; 8 me-

nilitic beds, 9 sub-meniUtic. Eocene

Wedlug moieh obserwacji (1953, 1956e) warstwy kroSnien.skie wyst~­

pujClee w tym oknie nale2:'l do grupy zewnE:ti'znej (Swidziti.ski. 1934) i bardzo przypominajCl warstwy kroSnieilskie ze Skrzydlnej. "Czarna kreda" z oko- lie Mszany Dolnej wedlug B. Swiderskiego (1952) jest zaklinowana od g6ry w warstwy kroSnienskie. Te same warstwy zaobserwowalem w 01- szowee ⁱ uznalem je za warstwy grybowskie (1956c). Podkreslic ponadto-

STOSUNEK PLASZCZOWINY MAGURSKIEJ DO POPWZA 185

naleZy, ze czarne lupki menilitowe nawi~roone w PorE:bie Wielkiej r6ini~

siE: doSe znacznie od warstw grybowskich z ,olsz6wki, s~ natomiast ludz~­

co podobne' do warstw menilitowych ze Skrzydlnej zaobserwowanych w wykonanych tam wierceniach, usytuowanych przed czolem plaszczowi- ny magurBkiej w odlegloSci ponad 18 km. na NE od ~orE:by Wielkiej.

Wykonane tu wiercenie potwierdza istnienie tr6jdZielnych warstw . kroSnieilskich w oknie tektonicznym Mszany Dolnej. W najniZszej partii, tj. w glE:bokosci 1708-1790 m przewiercono j~dro antykliny przechylonej ku N, zbudow~ne z warstw menilitowych i pstrych lupk6w. Od glE:bo- kosci 1790 m do 1833,3 m (koilcowa glE:bokose) wiercono ponownie w gru- bolawioowych piaskowcach kroSnieilskich.

Jak wynika z nie ogloszonych drukiem badail

J.

Wdowiarza, plasz- czowina magurska na poludnie od PoTE:by Wielkiej sklada siE: z warstw inoceramowych.i pstrych warstw. Plaszczyzna nasuniE:Cia zapada ku po- ludniowi pod k~tem okolo 30°.

Mordarka (przekr6j IV)

Wiercenie Ernuska wykonane w r. 1927. UBytuowano w Mordarce na niewielkiej antyklinie zbudowanej' z· warstw inoceramowych plaszczo,,:, winy.magurskiej. Siodlo to leZy na p6hloc od zachodniego Odcinka okna tektonicznego Kl~czan ...:.. Pisarzowej (Kozikowski.1953). Pr6bki skal z te- go odWlertu szczegOlowo opisa.J:

St. W~igner (Wyszyilski 1938).

Z jego opisu wynika, ze wier- cenie

to

przebilo plas2lC:lJOIWinE:

magursk~ IlIa gl~bokoSoi okoID 100 m; pod . kt6r~ nawieroono warstwy kroSnieflskie j edriostki Ropy-PisarroWej. W gl~bokoSci

178-188 m' oowieroono czarIlie rogowce z' w1cl:adkami czamych lupk6w, a do gl~bokoSci 258 m wieroollO w czarnych lupkach 'z' wkladkami ciemnosza.rych, kt6re Weigner 2l8liczy! do serii menilitowej (wamtwy grybow- sIde) .. NastEWnie az do 1117 m wienxm.o jedynie w warstwach kroSnielskich tego samego typu co w st'ropie WlaTstw grybow- skioh.

sw

Mardo ...

,.

~_2§

8~4a5_

Fig. 4

Przekr6j IV (wg a'lltora)

'Nt

Plaszczowip,a magurska: 1 warstwy pstre, 2 w-wy inoceramowe. Jednostka Ropy-Pi- sarzowej: 3 w-wy kro~nienskie; w-wy gry- bowskie - 4 rogowce, 5 czarne lupki

Section IV (after the author)

. Magura nappe: 1 variegated beds, 2 Ino-

ceramus beds. Ropa-PisS,fzowa Unit: 3 Krosno beds; Gryb6w beds - 4 horn-

stones, 5 black shales

186 HENRYK KOZIKOWSKI.

Na podstawie wspomnianego opisu i wlasnychbadail polowych (1953)

skOlrlStruowa:lem przelm'Oj· (fig. 4). WidOC7lile jart na illIim, ze 1,5 km :na p6lnoc od okna· tektonicznego KIE:Czan-PiSarzowej pod. cienk4 pokryw~

plaszczowiny magurskiej pojawia si~ elementtektoni~y identycznyzele- . . mentami znanwn ~ wspoi1n7ld.anego okna. Mi~ 'tymi wypi~i.

piOCHoZa plaszJcrowina' magumka, dostosowuj~c si~ do s~

pociroza, zy-

skuje prawdopodobnie na, mi~ZszoSci, osiElgaj~c 500 m, przy czymsynkli- na plaszczowiny magun;kfej naklada .si~· na synklin~ jednostki Ropy-Pi- .sarzowej.

Ptsa1,'zowa (przekr6j V)

W zwi~zku z naturalnymi wyciekami ropy naftowej wyst~puj~cymi

w warstwach krosnieilskich jednostki Ropy-Pisarzowej, juz pr~ I woj- n~ swiatoW/:l wlasciciel ziemski baron Brunicki CWyszyilski 1938) wykonal

kopank~, kt6r~ p6zniej pogl~bil przy pomocy. wiercen do gl~bokoSc( ok.

sws

...

Fig. 5 Przekr6j V

--- --

... NEN

' ...

!!DIm

(wg autora; profile odwiertOw wg S. Weignera)

I

Plaszczowina magurska: 1 warstwy pstre, 2 seria kanifiska; 'w-wy inoceramowe - ·3 Iupki ·z piaskowcami, ·4 piaskowce. Jednostka Ropy-Pisarzowej: w-wy krosnieflskie- - 5 hlpki z piaskowcaini, 6.piaskowce z J::uipkami; 7 piaskowce; 8 w-wygrybowskie; 9 w-wy

podgrybowskie Section V

(after the author; profiles of bore-'holes after l:!. Weigner) Magura nAppe: 1 variegated beds, 2 Kanina series; Inoeeramus beds- 3 shales with sandstones, 4 sandstones. Ropa:..Pisarzowa Unit: Krosno beds - 5 shales with sandstones, 6 sandstanes with shales; 7 sand-

stones; 8 Gryb6w beds; 9 sub-Gryb6w beds

STOSuNEK'PLASZCZOWINY MAGURSKIEJ DO PODLOZA 187

'200 m. Byla o.ria U$YtUo.Wana u czoIa 'nasuni~cia warstw inoceramowych.

N,a, podstitwie zao.bserwowanego na haldzie urobku stwierdzilem, ze wier~

, ..cenie to. przebilo. warstwy grybo~skie, na kt6rych zostalo. zalozone' i weszlo

'W ,warstwy. kroSnieDskie." '

Niec:Ude1ro od wspomn.ia.nej kopariki, w r. 1927 wykonam wieroenie

'Claudius, r6wniez opisane' przez St. Weignera (WyszyDsk:i 1~38). Pomimo

,-osillgni~tej 937

m

gl~bokoSci nie przebilo o.no warstW kroSnieilSkich. '

'PlaszczYzria nasuni~cia, plaszczowiJly magurskiej w przekroju Pisa-

rzowej na'poludniowym krancu olma tektonfcznego. ,nachylona jest praw-

,dopodoibIiie pod k~tem 45°, a na p6lnocnym - okolo 40°. W jej budowie

:zaznacza si~"cliarakterystYczne Spl~t~zenie warstw moeeramoWych napo.- ludnie <><:l otworu 'Brup.ickiego, w kt6rych obr~bie wyJ'6Zniamy facj~ 'ka-

:niiJ.sk~ oraz seri~ piaskowc6w grubolawioowych (Kozikow~ 1953).

K'i~czany (prz~kroje VI-VIII)

Prace 'wiertnicze w Kl~czanach nalez~ do. bajstarszych w Po.l~e: Od' -wykonania" pierwszego wiercenia na

tYro

terenie nuja wlaSnie 100 la~.

Wierlmicze kopalnictwo ld~skie jest wi~ mledwie 3 ~ mlodsze od b6b~~, ^{w skali}

zas

swiatowej uplasowalo Si~' na 3-cim IriieJscu po B6brce'i U. S. A~'Pookresie roZkwitu na:st~pil gwaltowny upadek w 1:.19'06, 'kiedy to caly ruch wiertniciy przerzucono W olrolice Boryslawia. Do

obec-

nych cZas6w z rejo.nu Kl~czan zachowaly' si~ dane odnoB~ce si~ do. ponad l'6P w.ieroen, ni~ li~c k~ i studpi.

Przekr6j VI. ,...- Nawr6t zainter~w.aDia si~ tyro'iejo.nem przypada na pi~sze lata po I w()jnie swiatowej. Wykonano. w6wozas wiercenie Teresa I do. gb:bokoS~i 473,3

m.'

Dokladny jego QPis znam z.notatek St WeigneJ.'la. Wynika ,z' nich, ze wiercenie to przebilo. p}aszczowin~ magur- skCl w glE:bokoSci 73 m i do. koiIca znajdo.walo. siE: w,warstwach kroSnien- slticll. Wafl"Unki 'zlo:iowe omZ wldadki czarnyCh lu:pkaw WJ ~boIlro6ci :340~446 ~ sk~ mnie do :in~tacji te!k1oo:i~, jakilej dalem wyralZ

118 przekroju. Wkladki·cza·mych lupk6w pozwalaj~ przypUS7JCzac, ze wier- ,eenie to'znajdo.walo. si~' w'najni:iszej cZE:Sci wal'stw kroenieiiskich jednostki :Ropy-Pisarzowej. Zjego. sytuacji W'Y1?-i~a, ze .znajduje siE: o.n na linli prze- kroju XIII (Koziko.wski 1953). W przekroju tym warstwy podgrybowskie .i ich m1:ods.zy:nadldad poIudD.io.wego. faldu jednostki Ropy-Pisarzowej od- 'klute wzgl~nie oderwane od swej strefy "splynE:Iy" jak.o porwak tek~

'ni~y na warstwy kroSniefiskie faldu p6lnocnego. StTefa korieniow-'a por':'

wakaulegla zamaskowaniu nas4ni~em spiE:trronej strefy waI'Stwinoce- :mmowych~ Po p6hl!ocnej . sbronie 'wa~ inocer'amawe [€'i;~ do6C plasko i . m} b8rdzo lagod:irle sfaldowane.

188 HENRYK KO,?:IKOWSKI

- -

11.j

li.1 t_ ^Sa,

4S5[-=..':...j 6~

1_ ^ow,:ci1

Fig. 6 Przekr6j VI

(wg autora; profil odwiertu wg S. Weignera)

Plaszczowina magurska: 1 warstwy m~skie, 2 w-wy pstre;

w-wy inoceramowe - 3 lupki z piaskowcami, 4 piaskowce. Jed- nostka Ropy-Pisarzowej: w-wy krol\nieflskie - 5 rupki z pia- skowcami, 6 pias.kowce; 7 w-wy grybowskie; 8 w-wy podgry-

bowskie Section VI

(after the autihor; profile of bore:-hole after S. Weigner) Magura nappe: 1 Magura beds, 2 variegated beds; Inoceramus beds - 3 S'hales wi1ih sandstones, 4 sandstones. Ropa-Pisarzowa Unit: Krosno" beds - 5 shales with sandstones, 6 sandst,ones;

7 Gryb6w beds; 8 !IUb-Gryb6w beds

Przekr6j VII. - W przekroju tyro mamy 'dwa wiercenia. Pierwsze- z nich - Teresa II wykonano VI latach 1922-1925 i doprowadzono do

gl~bokoSci 811 m. Jego profil mam' na podstawie mport6w wierilrri£zych, notatek St .Weignera a takZe notatek i ustnych informacji W. Rogali oraz.

z jego korespondEmcji z wlaScicielem odwiertu. Z tych danych oraz z prac kartograficznych (Kozikowski 1953) wynika, ze wiercenie to zalmono w oknie tektonicznym na jednostce Ropy-Pisarzowej. Do gl~bokoSci 690 m wiercono w warBtwa:ch podgrybowskich, w ktOrych na gI~bokoSci 538-

539 m przebito wkladk~ czerwonych lupk6w. Do gl~bokosci 778 m wier- pono w senii tzw. pr2JejSciowej, tj. serii maj~cej z jedrnej strany cechy lito- logiczne zblizone do cech warstw podgrybowskich a z drugiej - do warstw

kl~czaJlskich, w ktorych wiercono na gl~bokosci 778-811 m.

W nawiElzaniu do tego otworu w r. 1945 zalorono na poludnie od niego na warstwach inoceramowych nowe wi.ercenie K-l. Na gl~koSci

321 m priZ'ebito warstwy inooeramk>we ~aszc:zowi,ny magurrskiej :i. DaipOIt- kano warstwy kromienskie, w ktOryoh wiercono do gl~. 834,85 m.

&l

to wMStwy kroSnlienskie jednostki Ropy-Pisarzowej, kt6re w gl~b. 550 m dajtl,

si~

podzielic na

d'Wa ogniws,. Ni.Zs7Je wyraia si~ brakiem W'aIpIlistoSci.

STOSUNEK Pt.ASZCZOWINY MAGURSKIEJ DO PODLOZA 189

sw _NE

,

1~

21:(ul sHOO .,_

6P:+.j:l 6~ 11F~j

8/;'.-;::' .::::1 gl&>?J1 fI[==l

Fig. 7 Przekr6j VII

(wog autara; profil odwiertu T. 2 wg S. Weignera)

:Plaszczowina ma~urska: 1 warstwy inoceramowe. Jedn06tka llopy-Pisarzowej:

-w-wy krosnienskie - 2 seria wapnista; 3 seria niewapnista; 4 w-wy grybowskie;

S w-wy podgrybowskie; 6 seria przejsciowa; w-wy kl~czanskie - 7 rupki z piaskow-

~ami, 8 piaskowce; 9 brekcja tektoniczna. Fald RoZnowa (?): w-wy kromienskie - 10 lupki z pia'llkowcami

Section VII

(after the author; profile

ot

bore-'hole after S. Weigner)

Mag1JIl'a nappe: 1 InoceraIJ1lUs beds. Ropa-Pisarzowa Unit: Krosno beds - 2 calci- :ferous sexies, 3 non-calciferaus series; 4 Gryb6w beds; 5 sub-Gryb6w beds; 6 ·passage ..series; Kl~aI1Y beds - 7 S'hales with saDdstones, 8 sandstoDes; 9' tectonic breccia .

. Rozn6w fold (?): Krosno beds - 10 shales with sands tones

Przekr6jVIII. - W przekroju tym widzimy nadal p6hlocny element jednostki Ropy-Pisarzowej pod postachl faldu warstw kroSnieilskich we

"wt6rnym" oknie tektonicznym. Okno to od. poIudnia ogranicza nasuni~­

de p};aszczoIwiny magu.rskiej a od. p61nrey nasunic::cie eleme.nru polud- .niowego, kt6ry i tu zostal "przerzucony" ponad elementem niZszym, czyli

p6loocnym. Jest on odsloni~ty dzi~ki daleko zaawansowanej e:r:ozji plasz- -czowiny magl1n>iriej. Fakt ten potwieidzily wiercenia. Widzimy tu czolow!\

parti~ faldu poIudniowego odklutego i rzuoonego 'Z jednej strony na war- .stwy kroanieilskie p6biocnego e1ementu jednostki Ropy-Pisarzowej,

a 'z drugiej - na niZsze warstwy kroSnieilskie gi'upy zewnE:trznej. Na granicy tektonicznet litworzyla si~ brekcja tektoniczna, w kt6rej znajduj!\ . . si£: takZe jakieS elementy kredowego wieku; stwieTdmne mikropaleooto- .1ogiczDie. BudowE: tego porwaka tektonicznego wyjaSnilo wiercenie Tere- :sa II. Potwi~() jq i ugruntowaJo nowe wiercenie K-3, kt6re przebHo .go w gl~bokoSci 705 m. Od 705 do.753 m stwierdzono o.becnoSc ma~ego por- waka tektonicz.nego warstw kroSnieilskich 0 wyrazIl'ej niezgodno6ci. k!\to-

.190 HENRYK KOZIKOWSKI

. wej upad6w w stosunku do warstw leZqcych wyilej i nizej. Na gl~b._ 850 m przewjercono brekcj~ tektonicZD4. Do kofloowej gl~bokoSci 1559·

in

wier-. oono

W

wa·rstwach .kro6nie6skich, kt6rych.- lltologiczne wykBztalcenie w ria- szym rejon:i.e ·poo;wala je zaliczyc do.,~'PY~'

SW~

~ . EE3 ..

f l:::I!J 5 E::J'

'. 6.

^.

^91~~1

^.

HEN SW

! 1===1 F.±.=l ~ ~ .

t:::=::I. 7 ~ f1~ 12 ~

41.:ffl ,r:"'::!

_{- - -} ^.,,~ _~ 13F--·::.::.:1

.-

... ft~ ~

Fig. 8 Przekr6j VIII

(wg autora; profil odwiertu T. 2 wg S. Weignera)

.NE

Plaszczowina ma&U1"Ska: 1 warstwy magurskle·, 2 w-wy pstre, 3 w-wy inoceramowe. Jednostka ,Ropy-Pisarzowej: w-wy.kromieilskie - 4 se- ria Wlilpnista, 5 seria niewapnista; 6 w-wy grybowskie; 1w-wy podgry- bowskie; 8 seria przej~owa; w-wy kJ,t:CzaDskie - ·9

mPki

z piaskow- camj, 10 piaskowce; 11 brekcja tektoniczna.. Fald ROZnowa (?):. w-Viy krosllieilskie - 12 rupkl z plaskowcami; 13 piaskowce z hipkami, 14 pia-.

skowce Section VIII

(after the author: profile of bore-hole T. 2 after S. Weigner) ivIagura nappe:

t

MaguI"a beds, 2 variegated beds, 3 Inoceramus Deds.

Ropa-Pisarzowa Unit: Krosno beds - 4 calciferous· series, 5 non-calci- ferOlUS series; 6 Qryb6w beds; 1 sub-Gryb6w beds; 8 passage series;

.Kl~zany 'beds - 9 shales with sandstones,. 10 sandstones; 11 tectonic

breec!a. Rotn6w fold (1): Krosno beds - 12 shales withsandstones, 13· s8J}dstones wi1lh sbales, 14 sandstones

• f

Tektonik~ _{. \} . elementu· p6lnocnego poloZOinego W obn;bie _. starej kopal- ni sprecy~ano na,' podstawie ·wiercefl K-2 i K-4 oraz drogq' analizy stosunk6w zloWwydh w sta!l"Ych odwiertach. .

Stosunek plaszczowiny ~gurskiej' do jecinostki Ropy-Pisarzowej wyjdnia wiercenie K-2 oraz 'kilka otwor6w starej: kopalni p<HoZonych . . na poIudnie .odniego. Wiercenie K-2 przeb~lo wa·rstwy in,oceramowe plasz .... .

STOSUNEK. Pl.ASZCZOWINY MAQuRSKlEJ DO PODWZA 191

czowiny magurskiej juz

w

^gJ:~b. 20,5 m. Pod nimi nawieroono lupki warstw

kl~czailskiCh. i w gl~b. 60,3 ,m 'wiercenie weszlo w warstwy kroSnienskie.

W za!oZonych'na poIudnie od tegowiercenia starych otworach stwierdzo- no, ze ,plaszczyzna nasuni~cia plaszcrowiny magu~kiej zapada ku polud- niowi, pod k~tem okolo 50⁰ kontaktuj~c z warstwami kl~zaii6kimi (Kozi- kowski 1953). PlaszczoWin~ magurslal reprezentuj~ tu spi~tr.Wne warstwy inoceramowe przed:zielane wqskimi synklinami ~trych lupk6w.,

Szalowa-Biemik (przekr6j IX)

Na ws~h6d od Kl~zan wykona,no szereg wiercen w miejscowoSciach Librantowa, Stara Wies i Ropa. J ednakze z braku doldadnych danych geo- logicmych ztnusmny jestem pr~erzucic si~ od razu d.o okolic Szalowej.

ssw

III

'S--8ieIInilo

Fig. g Pl'zekr6j IX

(wg H. Swidziflskiego, 1950)

r '

Plaszczowina maeurska: 1 warstwy magurskie, 2 pstre hlpki z wldadkami piaskowc6w tyPUI piask. ma~k'iego;

,w-wy inoceramowe ~, 3 sma' mpkowo-Pf,askowcowa, 4 piaskowce. Fald Gorlic: w-Wy kro~nieilskie g6rne ~

5hl.pki, 6 plaskowce; 7 w-wy menilitowe; eocen pod- menilitowy - 8 hlpki pstre, 9 piaskowce cic:Zk:owickie;

, 10 piaskowce warstw czarnorzeckich. ' section Ix

(after H. Swidzinski, 1950)

Ma$U'a nappe: 1 Magura beds, 2 variegated shales inter- calated by sandstones of the Magw:a sandstone type;.

Inoceramus beds - 3 shale-sandstone series, 4 sands tones.

Gorlice fold: upper,Krosno beds - 5 shales,6 sandstones;

7menilitic beds; sub-menilitic Eocene - 8 variegated shales, 9 Cic:Zkowice sandstones; 1.(J sandstones of :the

Czarnorzeki beds

192 HENRYK KOZIKOWSKI

Geologi2:!: tego rejonu interesowal si~ najpierw H. SwidzIDSki (1946 i J. Hempel (1948), -potern. zas bardzo dokladnie opracowal j2:!: H. Swidziil- ski (1950). Z jego bogatych material6w wylrorzystamy· jeden Z najbar- dziej charakterystycznych przekroj6w - V z tab!. IV (op. cit.) przepro- wadzony przez wiercenia Heddy 1 . i 2. Plaszczowin~ maguisk2:!:

w .

^tym

przekroju reprezentuj2:!: przede wszystkim warstwy inoceramowe, silnie zaburzone, pofaldowane i w zwil:!zku

z

tym posiadajl:!ce silnie i gl~boko

zaklinowane pstre lupki eocenskie. Ne powierzchpi tworz~i one doSe regu- larn2:!: antyklin«:. Cala ta strefa jest obci~ta dyslokacjl:! i poprzez nil:! nasu- wa si~ na warstwy inoceramowe· p61nocnej ~sci przekroju. R6wniez i w rejonie Szymbarku SWg plaszczoWiny nie -lezy gl~boko, ;ilbowiem pierwsze . wiercenie przebilogo vi gl~bokoSci 572 m, a drugie w gl~1::o­

lroSci 616 m.

Pod nadldadem magurskim widzimy silnie zluskowanl:! antyklin~

z zupelnie obnazonym j2:!:drem kredowo-eoceilskim, spoczywaj2:!:c2:!: niezgod- nie na g6roych warstwach lp-oSnieilBkioh. H. Swidziilski (1953) za J .. Hem- plem (1948) przyjmuje, ze jest to wschodnie · przedluzeIrle luski Str6z a zarazem zachodnie· przedhJ.zeme p6lnocnego erementu faldu gorlickiego.

POdkreSlic ponadto naleZY, ze blok luski Str6z, a wi~cpodloze plaSzczowi- ny magurskiej w rejonie Szalowej na powierzchni ma iswoje odbicie w ino-

ceramowym siodle Heddy. -

H. Swidzinski (1952, s. 55) zgadza si~ z K. KoniOl'em (1933), ze plaBz- czowina magurska "nasuwala si~ zapewne na juz pofaldowane i zerodo- wane podloze".

Szymbark (przekr6j X)

W Szymbarku kilka wiercen pr.zebilo plaszczowin~ magursk2:!: na gl~­

bokoSci 400-500 m. Z przekroj6w H. Swidziilskiego (1952) wybralem jako

ilustracj~ stosunku plaszczowiny do podloza przekr6j, kt6ry zarazem naj- pelniej obrazuje jej stosunek do przedpola (op, cit., tabl. Il, przekr. XIII).

Widzimy tu plaszczowin~ magUl"Sk2:!: opiet~j2:!:c2:!: si~ swym czolem o poiiIdniowe skrzydlo faldu ~lic, bE:d~ce faktycznie wielkl:! luskll na- suni~t2:!: na· warst~ kroSnienskie. Umieszczone w OOlegloSci przeszlo 2 km od czola nasuniE:Cia wiercenie Tomasz doprowadZone do 463 m, na gl~bo­

koSci ok&o 400 m przebilo plaszczyzn~ na.suni~ia· phlszczowiny magur- skiej i-odtl:!d aZ do· konca tkwHo w g6rnyCh warstwach kroSnienskich.

Siary (przekr6j XI)

Gl«:bokie (ponad 2000 m) wiercenie w Siarach, zaloZone okolo 2 km na poludnie od gl6wnego brzegu pJ:aszczowiny magurskiej, przebilo j ej

STOSUNEK. PLASZCZOWINY MAGURSKIEJ DO pom.oZA ¹⁹³

.~.

ta ^SE-=l

^4h~ffi

^..•

^--...~

~- ' . ~~

5~ 8 7E3 ^8~

Fig. 10 Przekr6j X

(wg H. Swidziiiskiego, 1950)

--

. NE-

PlaBzCZQwjna magurska: 1 pstre lupki, 2 warstwy inoceramowe. Fald Gorlic: 3 w-wy kr~nieilskie g6rne, 4 w-wy kr~ieilskie &odkowe, ~ w-wykr~nieilskie dolne,

6 w-wy menilitowe, 7 eocen podmenilitowy, 8 w-wy czamorzeckie Section X

(afte~ H~ Swidziilskf, 1950)

Magura nappe:l variegated shales,.2 Inoceramus beds. Gorlice fold: 3 upper Krosno beds, 4 middle Krosno beds,. ⁵ lower Krosno ^beds, 6 menilitic beds, 7 sub-lI?-enilitic

Eocene, 8 Czarnorzeki beds

nasuni~cie na' g,l~bokoSci 620 m. Pod ^nasuni~em tym stwierdzono ^wyst~~

powanie g6rnych warstw kooanieilskich ⁰ olbrzymiej riti~ZszoSci. .Odnosi

:si~ wra.zenie,ze napotkano tu podwojOlNl ^seri~ tych warstw. ^WSr6d ni.ch .zaobserwowalem ^w rdzeniach kilkudziesi~ciOcentymetrow~ wklad.1t~ sza- ro-zielO'nych margli. ktore w rdzeniftc'h powtarzaj~ si~ czterokrotnie.

Uwzgl~aj~c pomiary upad6w ^w rdzeniach na ^podstawie powyiszych mal"gli SlronstrruO'walem prnekr6j (fig. 11). Pot1l8d:to ·mdmienic ^naI1eZy ze pc:mdZej najniZszego wystwowania margli ^zauwa~len duze zab\.l'.lTlJeIlda niatury tekOOnicmej, a wi~ ~ia, lust.ra tektxm:icme ^i· gwaltowne zaburzenia upadow. Upady ^lez~cych niZej wa:1'6tw kroSnieil!3kich podkre-

·slaj~ bardzo wyrazn~ niezgodnoSc ^k~toWcl w stosunku dO' warstw ^leZ~cych

wyzej. W. swietle tych fakt6w nalei;y uznac, ze w podlOiZu plaszczowiny magurskiej mamy gorne warstwy kroSnieflskie silnie sfaldowane i nasu- waj~ce si~ na takie same warstwy, ale ^{nale:i~oe jut} dO' innego elementu tektonicznego. Stratygraficznie niZsza .geria· strefy sfaldowanejjest ^wy- nikiem ekstrapo1:acji z przekroju, ktory om6wi~ poniZ~.

Acta Geologtca PolOnica, vol. vm - 13

194 HENRYK KOZIKOWSKI

sw

..

.

^{, . ' I !}

-

F1g.11

Przek:r6j XI (wg autora)

Plaszczowina magurska: 1 warstwy ma~skie, 2 w-wy pstre; w-wy inoceramowe - 3 rupki z pia,skowcaml, 4 piaskowce. Fah! ~owej­

Folusza:.w-wy kro8nienskie - 5 hlpki z wk}adk~ margli, 6 Npki i piall-. kowcami, 7 piaskowce z mpkami, 8 piaskowce. Fald Gorlic: 9 -lupki

warstw kromienskich . Section XI (after the lIIuthor)

Magura nappe: 1 Magura beds,' 2 variegated beds; 1noceramus beds - 3 shales with sandstones, 4 sandstones. Mrukowa-Folusz fold: Krosno beds - 5 shales with an intercalation of marls, 6 shales with sandstones, 7 sandstones with shales, 8 sandstones. Gorlice folp: 9 shales ·of· the.

Krosno beds

NajniZsza ~sc warStw kroanieilskich, pon~ej strefy tekt<miczD.ej~

naleZy zapewne do poI:udniov.rego skrzydla faldu Gorlic.

Budowa plaszczowiny magurskiej nalezElcej do -strefy brzemej, w ~

wyi:szym przekroju zupelnie odbiega od budowy jej w innych obs~rach.

J est to zupelnie zr?zumiale, gdyi tu plaszczowina pokonywala wi~ksze.

.opory w postaci elewacji gorlickiej. Mamy tu kilka przewaznie Tlusko- wanych iald6w, kt6rych synkliny utworzone z pstrych lupk6w eocen- ekich SEl silnie spra'sowane i zredukowane tektonicznie.

, STOSUNEK Pl.ASZCZOWINY MAGURSKIEJ DO PO~2A195'

M~cjna Wi~Zka

(przekr6j XII i przekroje XIII A-XIII' C)

P~zekr6jjaI. ~ Prace: wiertniGze w M~Cirue Wielkiej :rozpocz~to juz w ubie~ stuleciu i proMid~ do; glE:bolroSai 100~200 m. Zei sta- rychwiercen nie

zacho~aly si~

zadne nofiitki.

P.j,erws~

Wietoonia w.'l"e7-'

jonie Felliler6wki wykonano w f. 1927. J)() roku 1939 Odwier~o 2iotw:o- row. 'W czasie wojny Niemcy odwierdli jeszcze dwa. "GI~bOkosc ty'ch

" / , r ,

wiercen waha si~ w granicach 200-580 m~ W ubieglyoh latach, wy):{onano ri.a zach6dⁱ Qd\]'ellnerowki Wiercenie _. gI~bokoSci 1600 m '(przekroj XII). _\. '. _:

WBZyStkie, wymienione wiercenia llSYtuowane by~y w pqludhlOl\vej cZ~Sci mchodniego oddnka strefy antyklinalnej.' Warstwy inoceramowe Sq tu sfaldowane' i nieoo zluskowane :':a' psti'e lupki w wqsIdch synk~ch

silnie tektonicznie sprasowane. Stref~ t~ >wiercenie M~ina ,Wie~a 1 przebilo na gl~bokoSci ,500 m i do konca t~o.w

seru

I'upkowej gornycli.

warstw kroSniei1skich. W serii tej' zaobserwowano kilkuhastom~trow~, wk):adk~ 0 z<'!ecyd()wanej przewadze ,pias~owc6w, kilk~krotnie, przewiJa~

jqC~ si~ przez ~Wiert. Poniiary upadow warstw ora~ notoWani~

ohecnoSci '

przegub6w'V17 rdzeniach sklania dointerpre1:at?ji jakll'pl"Z~wiono nu przekri?oj u ,XII. W' gl~bok05cj okolo, 1500' m zauwaZono, szare I~pki,;z 'g~"':

stymi smugami sZaro-zielonych ,margli pardzo 'pooobnych\oo :margli :za:"

'obserwpwanycll przeZe Innie

w

wieroeniJl w Siarach. Fakt ten.oraz.bM-:

dzo d'Uze, podobief1stwo' stylu tektonicmeg:o wldocZne

'*'

^{obid~h, pr~}

krojadl !Ili8S1lWla'~, 1Je w'obu~ ~ ~

gub aJ;1tyklinalny tego samegci. .zI~ane.go Siodm .

przed czolem plaszczowiny magurskiej w przekroju XII w wier.ceniu. ..,

',K'ryg-Poludnie,

iOl

(Kozikowski 1947), :na

gl~bokoSci

271.;.301 m

W obr~bie

v:rarstw kroSnieilskich nawieroono ps:tre .lupki magurskie; ktore- Sq vigl~b,:" ^I nYm _{. ~.}

pr~E!I}iem

_{' \} pstrych lupkow

xri~gurski~h l~licych

^W formie

pSe~do-

' .' . . .

platu tektonicznego; poloZonego na p&noc _{, , ,} ' O<i wymienionego wieri:eni'a. . ^{( '} , Lupki te oddzie1ajll poIudniowe slqzydlo luski Gorlic ,od luskiKrYgu":'

, , , ' ) ^" " ,

P,!ludnie, w ktorej zarys tektoniczny wanstw 'kroSnienskich wskazujena

odr~noSc, zarowno w .stosup.ku do faldu, Gorlic, jak i "do plas~czowiny

riiagurskiej. Wyzej opisane zaklinowanie pstrych lupk6w w

w8:t$Wach '

, kroSnienskich swiadczy, 0 dofaldowywaruu si~' el~mentow tektonieznych

'grupy zewn~trznej juz po nasuni~<;iu nanie plaszciDwiny magutskiel.

Podobne zjawiska nUimy WI Fohiszu, :g~e A. Tokarski (1946) stwierdzil,.

~e plat wzgl~dnie p6!wysep Klopotnlcy, jest zaldinowany'~ synkIiiiie' warstw' kroSnieflskich. Podobne zjawiska is'tniej~ w KOniuszow-ej, 'Posa~, ' dowej; Siolkowej a taltie 'w Librantowej (~ozikowski1956c), gdzie ,~akli-' nowanre, ,od g6ry warstwy, plaszcmmny magurskiej oddzielajq ' elementy

SE'

4DI 'Ill

HIlm

aB

^5@:~1

• • 4~

6F---4 1F::::::1

^8~

gt-=:1] .. _

' ~ - - ••••••••• ~ '1U

Fig. 12 Przekr6j XII

Kryg NW

fl E~~ tZf::/::.j ⁹ '*~

141:·:·:·:1

(wg autora; profil odwiertu MW-I wg A. Tokarskiego 1 P. Karnkowskiego)

Plaszczowina magurska: '1 warstwy magurskie, 2 w-wy pstre; w-wy inoceramowe -

3

hlpki z piaskowcami,

4 piaskowce. Fald MI'Ukowej-Folusza: w-wy krosnieflskie :- 5 lupki z wkladkll margll, 6 lupki z piaskowcami, 7 piaskowce zlupkami, 8 piaskowce. Fald Gorlic: 9 w-wy taoenieilskle, 10 w-wy menilitowe; eocen podmenili-

towy - 11 pstre hlpki, 12 piaskowce ci~kowickie; w-wy czarnorzeckie - 13 lupki, 14 piaskowce

Section XII

(after the author; profile of bore-hole MW-1 after A. Tokarski and P. Karnkowski)

Magura nappe: 1 Magura beds, 2 variegated beds; Inoceramus beds - 3 shales with sandstones, 4 sandstones.

Mrukowa-Folusz fold: Krosno beds - 5 shales with an intercalation of marls, 6 shales with sandstones, 7 sand- stones with shales, 8 sandstones. Gorlice fold: 9 Krosno beds, 10 menilitic beds; sub-menilitic Eocene - 11 varie-

. gated shales, 12 Ci~Zkowice sandstones; Czarnorzeki . beds - 13 shales, 14 sandstones

F

. o-~

...

~: .. ^;

~

^{.,,', " . . ..}

^{: .:}

^;

~ ~l'~

~.; _,

,

;~~l

r· t.i·

,

~

~

~ ~

~ ~

STOSUNEK Pl.ASZCZOWINY MAGURSKIEJ DO PODl.OZA 197

tektoniczne przedpoIa tej plaszczowin~ od elementOw tekto~cznych jed-

nostki Ropy-Pisarzowej. .

PTzekToje XIII A-XIII C. - Prze- ^{Mecina WielJla} kroje· te w nieaktualnej interpretacji

byly opublikowane pr.ooze mode w 19~7 roku. Interpretacj~ t~ odwolalem

z

chWl-

l~ :rozwi.~2Jania

^{problemu tzw. ,,szarej · A. rat} kredy" (195.6b). ^Pod plasZJCzowi.Iu! ma-

gursk~ w obr«:bie Fel1ner6wki ^~ tu ^r6W- nieZ obecne warstwy kroSnieilskie. Pia- skowoe grub'o1ialwdrow.e, sferosyderyty i wldadki czamnydb. lupk6w ^~j~,

re

nawiE!'l'lCODO tu

naj~ parti~

^{8 ...}

-

WarstW kroSnieilskich. ^Pooovma analiza znanych. juZ uprzednio material6w geo-

logic.z:nyC'h uzupeb1ionych m.aJberiabmrl rewindykowanymi. ^{z ·}r6wnoc7JE!9IllYIIl

uwzgl~eniero warunk6w zloiowych . \ C wykazala,

ze

w.ao:stwy kroSrrleiiskie

two- ,.

rut tu wyraZny przegub antykllnalny.

Znana wodlegloSci 7 ^km na wschOd . od M~iny Wielkiej antyklina Mrukowej (Toka.rski 1946) ^pOzwala z dUZym ptaw- dopodobieDstwem pl'ZypUS'ZlCZaC, Ze ^WalI'- stwy kroSnieD.skie Fellner6wki (Kozi- kowski 1947) ^naleZ~ do zachodmego, ukTy;f;ego pod pMfI'lM'!lX)winEl ^magursk~, pr2JEldh1Zenia· tego elemeDtu tektooicz-

:oego

sbrefy ~ dukiE!lskich. Anty..;

!dins nawieroona glE:ookim wd.erc.eni.em w M~inie Wielkiej ^j€St mtem da.lszym konsekWentnym

przed.luZeniem

^amykli- ny Mruknwej. R6Znice w Iliawieramycll

PO~~h U1lost:ratygrafi~h wantw k:roSmef1skJJch

w

obu prmbojach ^t1u-

11f!ffil

2_

^4~ I:i::ttti::I

,F·7·:-:1 6[t-=-1

- - - - -

3J==1 5 _t=::::I f~~31 _{- -} 1

(::·::1 • •

_.. ~ ...

Fig. 13

Przekroj"e xm A-C (wg autora) Plaszczowina magurska: ¹ warstwy

. magurskie. ² w-wy pstre; w-wy ino-

ceraniowe - ³ lupki z piaskowcaml, 4 piaskowce. Fald MrukGWej-Fo- lusza: w-wy kroSnieilskie - ^{5 hlp-} Id, 6· iupJd z piaskowcami, 7 pia- skowce. 8 plaskawce z lupkami;

9 seria przeJ6ciowa

macz~ ·istniemem· ^wielk.iej popt;Zecznej ^Section

xm

^A-C (after the author)

dyslokacji, ukrytej ^{pod ~}

mwgurskEl. WlZICHuZ tej dytalokacji ^~­

chodni blok ^(w przek:roju XII) ulegl rlJDacZn!EmU~~U ku

s wzgl. tdEoi

bloku wschod!nfego (pmekmje XIII A-C). a takZe i

o1miZeniu.

lIlalW"a nappe: 1 ^Magura beds, Z va- ri.ted beds; Inoceramus beds -:- 3 shales with sandstones, ⁴ sand- stones. MrukGWa-Fomsz fold: Kroa- no beds - 5 ·abales, 6 shales with pndstones,7 .sandstones, 8 sand- stones 1V1th shales; 9 passage series

19R HENRYK KOZIKOwSKI

w

^{~ swi~tle ,powyzstych,} rozwai:an, zluskowanl:} antyklinE: podloza

z 'przekroju Siar r6wrlleZ naleialoby ^~znac 7.a najdalejku zachodowi ^WY-

~t~pujI:}Cy'Qdcinek ilntykliny Mrukowej.

, ", R'easumujl:}C n:aleZy przypUszczaCl ze w ME:C~nie Wielkiej oraz w po-

ludriiow~ CZE:Sc( Siat: i$tnieje wglE:bny elenent tek:t.OnicznY 0 bliZejnie;"

sprecy~wanym p~ebiegu i strulrturze,'kt6ry,uwaZam za Zachodnie prze- "

dluzenie faldu Mruko~ej. Niewiadomo, jaki jest jeg<> przebieg ,nazach6d od Siar. ~~d~ jeidnak,

z.e '

zanurza, mE:' on pod, jednootkE: ROpy-Pisarzowej,:

.~uWaj~cl:} :siE: na niego likoonie (Kozikowski 1956b). -:- P'roblem."opi":

sanego· faldu wglE:bnego. i

jego

tektoniczne powil:}zanie ^'Z' antyklinl:} Mru-

'kow~j znacznie szerzej i ·z inn9'g<Y punktu . widzenia niebawem om6wi

A: , Tobrskf. ' ,

~a,flOTZY'fUL ~pnekt;6j XIV)

• to, ' . ' "

K~lniaPagorzytia leZy·ri.e, 'zathodnim btzegu p6l\yyspu Harkl(}-

·wej~

, VI

'roku ubieglym zostala Qna Faz z 'wiercenia,nu znanymi z Har- SSF,

,~, ~~

1~S~'5~

,

,

^"

t_".

^,

^.

^{er:... ::::',:]}

Fig. 14

Pi'~r6j XIV (WI W.' Moryca, 1955)

,NNW

, \

Plaszczow1na magtU'Ska: -1 pmsBiowce glaukonitowe,2 rupki eO-

~k1e facji Harklowej, Fald G~r1ic:' 3 warstwykro!nietlskie, 4~-wY~enilitowe; eocen ~pOdmen!litowy - -5 ruPk! pstre.

6 piaskowce CleZko1iiickf" ' :;ection' ^~ (atter W. MorYc. 1955)

Magura ,nappe: 1 glailconitic .3&odstoJi,es, 2 ;Eoeene,,!lhales of the Harklowa faCies. Gllriicii 'fOld:':'

'fKrosnobeds,

:4 :menllitlc beds; 's.ub-meni:litic ·Eoce'ne ~

'5 :variegated

'sIr.tles,

';d ,-CitiikoWIce

sllll:dstones

STOSUNEK PLASZCZOWINY MAGURSKIEJ DO PODLOZA 1~9

klowej opraoowana przez W. Moryca, kt6ry wykonal tu r6wnie.z zdj~cie ,geologiczne. Wedlug tego autora w zalEJ,czonym przekroju· czoio plaszczo- winy magurskiej opiera si~ 0 pstre lupki wschodniego przedluzenia faldu gorlicklego. Z ·wylronanYch tu wierceit wynika,

re

S1l to t7JW. drugie pstl;'e lupki spoczywajEJ,C'e mi~zy I a 11 piaskow-cem ci~z.kowickim. Brak od- wr6conego skrzydla utwierdza nas w przekonaniu,'

re

mamy tu' do c~­

nienia z luskEJ,. Pozostale wiercenia pozwolHy na :stwierdzenie, ze skrzydlo :normalne tej ltIski zostalo zrzucone w plaszczyznie uskoku. W rezultacie :tego pla'SZICzowina.magurska le:iy zar6wno na warstwach. kroSnienskich,·

jak te:i i na serii menilitowej' oraz na pstryclJ. lupkach z piaskowcami d~zkawidkimi. W sldad. ~aszczowiny ,magurskiej· wchodzEJ, lupki

eocen-

skie ispoczywajEJ,ce na nich, a uloZone synklinalnie piaskowce glauko- :nitow·e. ·Jest tofacja harklowska H. Swidziiiskiego (1934, 1950).

,

Harklowa

l1li

Fig. 15

Przekr6j xv (wg S: Weignera)

Plaszczowina· mal\lll'Ska: facja haridowska"";' i rupki czerwone, 2·lup- ,ki zielone i in. ·Struktulra wgl~bIi.a: warstwy krolmieil!dde - 3 lupki, 4 rupkl z piaskowcami, 5 piaskowce;. 6 w-Wy menilltowe; 7 eoe"n

poc;lmenilitowy z w!dadkll· piaskowca ,ci~Zkowlcklego . Section XV:. (after S. Weignerl

Magura riappe: Harklowa. facies -:-". 1 .. reci ~h~l~s, 2 gre~n ~4 yarie_

gated shales. Subsurface struc1ru.re:. Krosno beds - 3 shales,· 4 shale!!

with ,·~aiiit'stoneS, 5 sa'ndstc:iries;' 6· menilltfc'beds; ·7 sub-:iilEinilitlc·

Eo'eene wit'h· an·· inte;rclililti(ih· of· Ci~koWice sandstone·

,HENRYK KOZIKOWSKI

Harklowa (przekr6j XV)

N~

p6lnocnym

~aflcu p6lwysp~

harklowskiego mieSci

si~

kilka':"

dziesi~t' wiercen. Zwykonanych tu przekroj6w zalllczam ^m.a}o many przekr6j St.' Weignera (Regula 1946); Widzimy na Dim wgl~bny zllfsko- wany fald. W jego j~drze mamy eocen podmenilitowy, przechodZllCY ku, g6rze w warstwy menilitowe, przykryte przez warstwy kroSnienskie. Na, ten wgl~bny ehment nasuwa si~ monoklinalna luska warstw kroSnien-·

skich. Jest ona nieco sfaldowana, zapewne wskutek dofaldowywania si~

pl.aszczowiny magurskiej, kt6ra sw~ plaszczyZWI nasuni~ dopaso~je si~ do sfaldowan warstw kroSnienskich. W poIudniowej cZE:Sci przeIaoju, widzimy Uskok przecinajllcy zar6wno plaszczowin~ magursk~ j8'k i jel pexlloZe, co wyramie okresla jego wiek. W pla.szczowinie magurskiej jest.

tu eocen barklowski z soczewkami czerwonych lupk6w,

WNIOSKI

Po om6wieniu poszczeg6lnych przekroj6w, mozna wycillgnilc ruej podane wnioski.

1 ⁰ Plas~zowina magurska spoczywa napi~ciu jednostkach tekto- nicznych. Na zachodnim kraflcu omawianego regionu leZy OIla na wgl~b­

nej jednostce Soli 0 bliZej nie sprecyzowanej ~leZnoSci tektonicz-, nej (przekr6j 1). Jej litostratygraficzne wyksztaloenie wskazuje, ze' musi ona. wchodzic w sldad grupy zewn~trznej (wed.lug terminologii

H.

Swi-·

dziilskiego,

1934).

W oknie tektonicznym Mszany Dolnej (przekroje II i 111) widzimy' struktur~ naleqCll do tej samej grupy tektonicznej.

Dalej na wsch6d - ,W okolicach' olma tektonicznego 1eZllcego, mi~'

'Limanowll a Nowym Sllczem plaszczowina magurska spoczywa "Da jed-- nostce RopY"'Pisal'zowej. W tej chwili jest oboj~tne, czy b~dziemy jll uwa,.

zac za samodziel~ i od~bn~ jednostk~ tektonicZIlll, czy tez ialiczymy'

III

^{do strefy} dukieJskiej, jak

to

cZyni K. Tohviilski (1956), b~ przed- magurskiej, jak tWierdzi M.

KsillZIdewicz

,(1956), kt6ry do ,tej jednostki.

zalicza ponadto .stref~' fald6w dukielskidh, struktury Mszany Dolnej i jed- nostkt=: przedmagurskll w ujePu J. Burtan i S. Sokolowskiego (1950).

W okolicach Gorlic plaszczoWina magurska nas~ sit=: na ,,fald· ...

Gortic i jego przeclluzenie (przekroje IX - XII i XlV) oraz na zachodnie·

przedluZenie tektonicznego elementu Folusza-Mrukowej (przekroje IX~,

X i XIII), naleZl&c~ do strefy faldow dukielskidh.

Nierownomierne iozmieszczeilie przekroj6w i r6Zne odlegloSci mift-·

<by ndmi unlemoZliwiajll dokhine usbalenie ~emnego stosunku tEkf:o.;-

STOSUNEK PI.ASZCZOWINYMAGURSKIEJ DO PODl..OZA 201

nicmego mi~ tymi jednostkaini. Moina jedynie przypuszczac, ze ele- ment Folusza na zach6d od

Siar

zanurza siE: pod. jednostkE: Ropy-Pisa- l'ZOwej, jak

to

ma mie:jsce w Swilltkowej Wielkiej '(Kozikowski 1956c) i w Foluszu, gdzie fakt ten stwierdzil: A. Tokarski. Jedmstka ta leiy da- l~ ku zachodowi na stratygraficznych elementach grupy zewnE:trznej (op. clt.). W rejonie okna Mszany Dolnej, ,zapewneskrE:Cajllc ,ku polud- niowi, znika definitywnie pod pokrywll p~zowiny magurskiej i tylko nieznacme jejszczlltki uleglY wUoczeniuw warstwy kroSnieD.skie. '

2° Jednostki tektooiczne podlOiZa tyllro w nielicznych przypadkach i to

w

strefach okiennych maj~ siodla normalne wzglE:dnie regularne, jak np. w g6rnej cz~Sci przekroju (Ill) przez PorE:bE: Wielk~ oraz anty- 'klinE: Claudiusa w przekroju V.

Siodlo przechylone 0 zachowanym skrzydle odwr6conym stwierdzono w niZszej czE:Sci odwiertu Por~ba Wielka (przekr6j Ill), a w triechprzy- ' p~dkach ,-w rejonie KIE:Czan (pnekroje VI - VIII) wiercenia stwierdzily istnieIrle porwak6w tektonicznych.'

SpoSr6d form strukturalnych powszechnie dominuj~ przychylone a' nawet lez~ce, silnie zluskowane antykliny, stano~oe w n.aszym przy- padku ()look plaszczowiny magurskiej zasadniczy skladnik struktur spi~-

trzonych. '

3° Okna tektooicme widocme w plaszczowinie magurskiej wystE:- puj~ !la odcinku dlugo6ci poruid 100 km, z 'czego na $Sme strefy okienne sQInaryc2nie przypada okolo 87 km.

, Okno Mszany Dolnej oddalone jest od granicy pohIdniowego zasiE:gu plaszczowiny zaledwie 0 15 km. NatomiaBt od erozyjnego brzegu nasu-

niE:Cia -

po:mld 7

'm.

Niewielkie olmlIO Szczawy, polomn.e na wsch6d od wyzej wymienionego (Swiderski. 1952), leZy 8

kni

od erozyjnego brzegu nasuniE:cia magurskiego, a ~8 km ~ poludniowego zasi~u' plas7£zowiny.

" , 'Od brzegu nasuruE:cia plaSzcm'wiIiy do strefy okiennej Pisarzowej-

Kl~an mamy 6-15 km, gdy oddalenie od PieninwynOSi 27 km. Okno Starej Wsi - Grybowa leZy U ,samego brzegu hasuniE:Cia.W jego pd._

-WS(it~ 'przecRuzemu leZ~ okna. Ropy-lOOa

oraz

UjB9iaGorl1~iego, kt6re ,stopniowo przechodq ku -8r0dkoW'ej cZE:Sci

pl88zczowmy

^magur- sIdej. Nieza.leZnieod ,tego str~py jednostki Ropy-Pisarzowej ,spotyka

sU:

w obr.zeieniu p6lokna Folusza,gdzie S'l przef.aldowane wsp6lnie

z

^ele-

mentem Folusza , - Mrukowe,l. Pctwierdza to 'wniose)c, ze wspomniana jednostka 'rozpr.zestr,zeniasi~ w pasie Sze.ro~§ci ,co 1=lajmniej 18 km, i

me

jestmniejsza ,od. swefy :fakl€>w dukielskich, ,kt6ra naterenie Polsld wy-

st~puje w paste szerokoiei 8010 10 km. i dlupci okOolo l{)O km.