Otwornice karbońskie z Kozłowej Góry koło Bytomia

:Zofia ALEXANDROWICZ

Otwornice karbońskie ^% Kozłowei Góry koło Bytomia

WSTĘP

Stratygrafia dolnych ogniw karbonu produktywnego

Zagłębia

Górno-

śląskiego

(warstwy 'ostrawskie, czyli grupa

brzeźna)

opiera

się

w znacznej mierze na indentyfikacji i wzajemnej korelacji

wkładek zawierających faunę morską.

Fauna ta, repezentowana

głównie

przez

mięczaki,

ramie- r,ionogi i trylobity,

występuje

zwykle w ciemnoszarych

łupkach

ilastych, rzadziej w piaskowcach. Grupuje

się

ona w kilkUnastu poziomach ozna- (!Zonych liczbami rzymskimi w

kolejności

od góry do

dołu,

których prze- bieg

został prześledzony

na obszarze niema1

całego zagłębia.

Do

chwili obecnej nie zwracano

większej

uwagi na

występowanie

ze-

społów

otwornic . w tych poziomach. Opracowanie to obejmuje opis mi- krofaunyotwornicowej

występującej

w ciemnoszarych lupkach ilastych,

<ldsloniętych vi

okolicach

Kozłowej

Góry (okolo 5 km na

północ

od Byto-

mia, fig.

1 ) . ,

Dalsze badania ·nad

górnokarbońskimi.

otwornicami

Zagłębia

Górno-

śląskiego są

obecnie w toku. Celem ich jest z jednej strony

określenie

charakteru i

zmienności

poSlZczególnych

zespołów

otWornic, a z drugiej - próba zastosowania tych

zespołów

do korelacji

wkładek

morskich WalI'stw

cstrawskich. .

,

Materiały

do

badań

zebrano z utworów ilastych

i

piaszczystych, od-

'słoniętych

w przekopie pod

rurociąg biegnący

przy drodze Piekary

Sląs­

ltie -

Kozłowa

Góra (fig. l-W) oraz z cegielni w

Kozłowej

Górze (fig.

1-

Cg). Otwornice

występują

jedynie w ciemnoszarych

łupkach

ilastych, nieco marglistych i

towarzyszą

makrofaunie.

Równocześnie

pobrano próbki z cienkiej warstewki

węgla,

które prze- kazano A. Jachowiczowi do

badań

mikroflorystycznych. Wyniki tego , opracowania przedstawiono w oddzielnej pracy

(A.

Jachowicz, 1959).

Prace laboratoryjne (maceracja i szlamowanie próbek w celu wypre- parowania mikrofauny)

wykonał A. Zyła

w

Zalkładzie

Geologii U.J.

w Krak.owie.

Mikrofaunę opracowałam

w

Zakładzie

Geologii Ogólnej AG.-H.,

korzystając

z cennych wskazówek metodycznych mgr S. Gero- (iha i mgr S. Alexandrowicm, za co w tym miejscu

składam

Im wyrazy

podziękowania.

UTWORY

KARBOŃSKIE

W KOZLOWEJ GORZE

, "

W cegielni w

Kozłowej

Górze

odsłonięty

jest kompleks warstw kar-

bonu o ogólnej

miąźgzości, około

50 m. Ponad tymi utworami

leżą

nie':'

2godniepiaszczyste osady niZszego,. pstregopiaskowca. Przedstawioriy

870

Zofia Alexandrowicz

gr~ic~ny' l?rofi} .(fig. 2) o~słonięcia

^W

cegiehli .obrazuje następstWo, lito-

lOgIę

l

mlązszosCl

poszczegolnych warstW.

Wyróznić

tu

można

kilka typów litologicznych

skał: łupki

..

mułkowce,

piasikowce oraz sferosyderyty

i jedną

dzie-

sięciocentyme'brową

WaJrstew-

kę węgla.

-

^~

C2J

'}

EJ

3

- ^"

S

7

o

_B

Fig. 1. Mapa geologiczna

odkry':'

ta okolic Kozłowej Góry 1 Bytomia (według S.

Doktorowicz - Hrebnickle-·

go)

Geological solid map

ot

the Kozłowa Góra and' Bytom region (according te>·

S. Doktorowicz - Hrebni- ck!)

l - karbon (grupa brzef;- na). 2 .- nlmzv pstry pia- skowiec, 3 - ret, 4 - war- stwy g~l1ńskle. 5 - dolom.lt'

kruszconośny. 6 - dolomtt- diploporowy, 7 - w"-t"Itwy tarnowickle, 8 - l1qs, MIejsca.

pObrania materlałów: C g _·

cegielnia w Kozłowej Górze.

W - wkop

1 - Carboniferous (m~Nlnal

grouo) , 2 - Lower Bunter'

san"~tnne, 3 - Ratll. 4"";' . Go .. n11Tl be"s, 5 ...,.. n"ll-b,,~rł,,~

dnlnmlte. 6 - Dloln"ora <'10_

lomlte. 7 - T"T"owlce be"'s.

8 - 11M. Lt"le"Ut! "q of ""'1-·

lMtlng ~Q.mnl .. q: CIl': - Ko-i- złnwa Oóra brlck yard, W -

roBd cut .

W pro1ilu

przewaiają łupki

ilaste.

Są

one bezwapniste,

mało zwięzłe

..

niekiedy nieco ' piaszczyste barwy ciemnoszarej lub

ćżarnej. Nę..powierz~

chniach

oddzielności

widoczne

są

miejscami rozsiane drobne blaszki miki

óŻ'az zwęglone

lub zlimonityzowaIie

szczątki

flory.

Wśród łupków

spotyka

się

konkrecje sferosyderytów o

średnicy

do 50 cm oraz

wkładki mułkow;';

ców. MuIkowce

występują również

jako grubsze warstwy o

miąższości

. do 2,50 m.

Są

one

dość

silnie wapniste, czasem syderytyczne, barwy ja":

snoszarej.

Często

zaznacza

się

w nich

wyraźna

laminacja pozioma lub falista. Na powierzchniach

oddzielności występują

zwykle na$!romadzenia drobnych blaszek muskowitu oraz

zwęglonego

detrytusu

roślinnego.

. . Piaskowce

są

drobnoziarniste, arkozowe, o barwie jasnoszarej lub czerwonawo-szarej .

Zawierają

one drobne blaszki muskowitu i s· kalenie,

najczęściej

skaolinizowane. Spoiwo jest wapienne lub ilaste. Miejscami masowo

występuje zwęglony

detrybus flory. W piaskowcach zaznacza sit poziome lub

przekątne

warstWowanie.

W górnej

części

profilu ponad

czerWono-szaryŻni

piaskowcami arkozo- wymi pojawia

się dziesięciocentymetrowa

warstewka

węgla,

z której po- brano

próbkę

do

badań

petrograficznych.

Według

oznaczenia mgr

inŁ

M ..

Znapskięj je~t

to

węgiel

witrytowy o bardzo . niskim stopniu

uwęgle-;

Otwornice;kilrbońskie ż,KGzłOwej Góry

871

nia. Głównymi ^jego składnikami są: telinit i kolinit. W telinici~widoc:ul~l

jest doskonale zachowana budowa tkankowa.

' , ' , '

Ponad

wspomnianą warstewką węgla leżą łupki (miąższości 3,40

m), I

które

zawierają

liczne

szczątki

fauny.

Najczęściej spotkać możnasko-i'

l'upki oraz odciski

małżów j ślimaków,

rzadziej ortocerasy.Z

łupków:

tych wYszlamowano

mikrofaunę otwornicową. ' ;" :

Analogiczne ciemne

łupki, mułkowce

i piaskowce

odsłaniają się

rów-

:

nież

w przekopie pod

rurociąg

przy drodze

prowadzącej

z

Kozłowej

Góry

:

do Piekar

Śląskich. W

przekopie tym zarówno w piaskowcach, jak

i

lup-

!

kach znaleziono

szczątki

fauny morskiej

(mięczaki

i ramienionogi). Po

!

f;rzeszlamowaniu próbek

łupków

ilastych stwierdzono w nich

obecność l

mikrofauny otwornicowej.

. i

Makrofauna

występująca,

w opisanych utworach

karbońskich, ądsło-, niętych

w

Kozłowej

Górze znana

była

geologom niemieckim: F. Roeme-;

rowi

(1870)

i R. eramerowi

(1910). Materiał

faunistyczny, uzyskany w czasie moich prac terenowych,

oznaczyła

mgr G.

Kuchcińska. Załą­

czona lista fauny obejmuje gatunki znalezione przez geologów niemiec-

:

kich oraz

wyróżnione

przez mgr G.

Kuchcińską. '

LISTA FAUNY Z KOZŁOWEJ GÓRY'

Crinoidea s p. (fragmenty

łodyżek)

(K) L1.ngula mytiloides S

o

w

;

(K)

Lingula ct. squamiformis P h

i

11. (K)

"

Chonetes hardrensis

P h i

11.

(R)

'Camarotoechia pleurodon"

P h i

11.

(K)

Spirifer s

p. (K)

Nucula cf. oblonga

M

c

e

o

y, (K) ,

.Leda attenuata

F 1

e m.

^(K)

.Edmondia ct. sulcata P h i 11. (K) Edmondia s p. (K)

Ctenodonta s p.

(K)

Anthraconautacf. minima

L

u

d

v

i g (K)

Modiola 'cf. impressa

d

e,

^K

o n.

^(e)"

Pecten s p.

(K) "

Az:iculopecten cf:

mur~hisoni M c e o y (e)

Myalina s

p. (C) ,

ej.

Acondylacanthus gracnis

J

o h

~

,et Wo r t h e n (C) Posidoniella sp. (K)

,

Euphemus ureiFTe m.

, ,

(C, K) Bucanopsis moraticusK

1

e b. (K) Bellerophon

,s

p.

(K)

Orthoceras undatum

F 1

e m.

(K)

Orthoceras cf; acre F o ord. (K) Orthoeeras ef . cinctum

S

o w.

(K)

Coelonautilus suhsulcatus P h i 11.

,(C)

Philipsia (GTiffithides) acuminata

R

o e m e r

(R)

Philipsia s p. (fragment)

(K)

" , l·:'Uteri podane w nawl~ach oznaczaj .. na.zwlska autorów. }l:t~ wyr~iu w :~~anyDL1:

.odsłonlęclu poszczególne gatunki fauny: (R) - F. Roemer (1870). (O) - R. Ora.mer (1910).:

(X) .::... O., Xuchqlńska.. " ,

J

872

~ ~

2

. ~

. ~

3

.

I~~I

6

~ 7

10m

5

Zofia Alexandrowicz

'.'

.

'." ... " .. " :

'.

. . . .... " 0

66

= .... : . : . . . ::;:.::.:~

- - -

_{- - -}

----==:---=--

W

piśmiennictwie

geolo- gicznym znajdujemy szereg

wzmiaJllelk:o

utworoch

kar-

bońskich odsłoniętych

w

Ko~

złowej

Górze. Utwory te zo-

stały

uznane przez wielu autorów m odpowiednik stratygraficzny piaskowców

odsłoniętych

w przekopie w

pobliżu

GolOlrloga (tzw. "pias- kowców z

Gołonoga") ..

·W zwią7lku

z tym zagadnie- nie wieku i pozycji straty- graficznej

łupków i

piaskow- ców z cegielni w

Kozłowej<

GórZJe oraz zag,adnienie wie':' ku piaskowców z cegielni w

Kozłowej

Górze oraz za- gadnienie wieku "piaskow- ców z

Gołonoga"

traktowanI>

łącznie.

Na podstawie

·

fauny znalezionej w obu tY'Ch

od-

słonięciach

F. Roemer (1870}

określil

wiek tych warstw jako

najniższą część

górnego- karbonu.

Bardziej

szczegółowe

opra- cowanie

zespołu

fauny kar-

,bońskiej

z wymienionych.

odslanięć zawdzięczamy

R.

Cramerowi (1910), który za-

licżył

pias.kowce z

Gołono­

ga oraz utwory

odsłonięte-

-

w

Kozłowej

Górze do dol- nego karbonu.

Pogląd

jego-

podzielał

m.in. R. Michael (1913). Za

dolnokarbońskim Fig. 2. Profil utworów karboń­

skich odsłoniętych w ce- gielni w Kozłowej Górze.

Section of Carb6niferous.

sediments exposed at the

Kozłowa Góra brick yard l - łupki, 2 - mułkowce,.

3 - piaskowce, 4 - sferosy- deryty, 5 - węglel, 6 - wY-

stępowanie tlory. 'l - wYstę­

powanie tauny

l - males. 2 - slltstones.

3 .:... sandstones, 4 - sphae- roslderltes, 5 - cOal, 6 occurence ot tlora, 'l " . occurerice ot fauna

Otwornice karbońskie z Kozłowej Góry

873:

wiekiem 'Omawianych utworów

wypowiedział· się również

S. Czarnooki (1935),

bi'Orąc

za

podstawę pracę

S. Weignera {1938}

dotyczącą

fauny piaskowców z

Gołonoga.

Pogląd

o

górnokarbońskim

wieku piaskowców

odsłoniętych

w prze- kopie

koło Gołor..oga reprezentował

W. Petrascheck (1919).

Uważał

on,

że

. piaskowiec z

Gołonoga

stanowi

wkładkę morską

w

obrębie

serii pro-;

duktywnej i

że

odpowiada on jednej z

wkładek

morskich warstw ostraw-

l;Ikich. .

Badania nad

fauną

trylobitów prowadzone przez M. Schwarzbacha (1936) oraz przez A. Pribyla (1953)

doprowadziły

do

ściślejszego określe­

nia pozycJi stratygraficznej tych warstw. Na podstawie

obecności

przed- stawicieli gatunku

Philipsia (Weberides) mucronata 2

piaskowiec z Golo- noga

został

uznany za odpowiednik poziomu morskiego. X-Franciszka.

Poglądy

M. Schwarzbacha i A. Pribyla

zdają się znajdować·

potwier- dzenie w wynikach prac K. Bojkowskiego (1958). Z zestawienia fauny podanego przez tego autora wynika,

że

niektóre gatunki

małżów

i

śli

..

maków opisane z

Gołonoga występują

w okolicach Gliwic l Rybnika, wy-

łącznie

w dolnej

części

warstw gruszowskich lub w stropie warstw pie- trzkowickich

(Euchondria tenuidentata

C ram. - p.m. X-Franciszka

i

p.m. XI-Nanetta;

Euomphalus paravulfts

We i g. - r.m. X-Francisz- ka). W piaskowcach z

Gołonoga zostały również

znalezione goniatyty, któ-- re mgr S. Czarniecki

oznaczył

jako

Anthracoceras discus

F r e c h.

Według

dotychczasowych danych gatunek ten nie schodzi

poniżej

poziomu mor- skiego X-Franciszka .

. " Z okolic Gliwic i Rybnika K. Bojkowski (1958)

cytował również

try-:

lobity znane zarówno z

Gołonoga,

jak i z

Kozłowej

Góry. W zachodniej

części Zagłębia Górnośląskiego,

podobnie jak w okolicach Ostrawy (A. Pribyl, 1953) formy te

występują' wyłącznie

w poziomie morskim X-Franciszka.

Przytoczone fakty

wskazują, że

zarówno utwory

karbońskie

opisane z·

Kozłowej

Góry, jak i piaskowce z

Gołonoga,

zgodnie ze zdaniem W. Pe- traschecka (1919) i innych autorów,

należy zaliczyć

do górnego karbonu jako

wkładki

morskie w

niższej części

warstw gruszowskich.

Pogląd

ten znajduje potwierdzenie w wynikach analizy mikroflorystycznej wykona- nej przez mgr

A.

Jachowicza z

wkładki węgla odsłoniętego

w cegielni 'w

Kozłowej

Górze.

OGOLNA CHARAKTERYSTYKA MIKROFAUNY

Próbki do'

badań

mikrofaunistycznych pobrano z

całego

profilu warstw·

ilastych i piaszczystych zarówno z cegielni, jak i

ż

przekopu.

Materiał pozostały

po ich przeszlamowaniu

składał się

w

przeważającej większości

z

ostrokrawędzistych

lub

zaokrąglonych

ziarn kwarcu. Jako dómieszka

występOwały

skupienia

kryształków

pirytu, grudki limonitu oraz blaszki mik.

Obecność

mikrofauny stwierdzono jedynie w próbkach pobranych z ciemnych

łupków

ilastych z

fauną.

W jednej z takich próbek (próbka z przekopu), obok otwornic

i materiału.

detrytycznego,

występowały dość

liczne,

małe kryształki

gipsu.

Obecność

ich zdaje

się wskazywać, że

w niektórych miejscach morze

zalewające

okresOwo obszar

Zagłębia

od";

:maczało się

. lokalnie znacznym stopniem zasolenia.

I Wymienieni autorzy zaliczyli okazy oznaczone jako PhiZtpsta acumłnata R o e m e r d.o gatunku PhłZipsła (Weberłtfl8) mUCTOnata M. C o y •..

874

^Zofia Ale~ndtowicZ ':' '

Zespół

otwornic

karbońskich'

z

Kozłowej

Góry jest' ha

ogół

ubogi:

Składa się

on niemal

wyłącznie

'z . prymitywnych otwornic

aglutynują';

cych.

Ilościowo

dominuj!;! rodzaj Hyperammina, który jest reprezento- wany przez dwa gatunki.

Łącznie stanowią

one okolo 96% ogólnej liczby otwornic. Hyperaminy

są

na

ogół słabo

zachowane, zwykle zgniecione

i połamane.

Cale, kompletnie zachowane okazy

należą

do

rzadkości.

. Nielicznie

występują

otwornice z rodzaju Thuramminoides. Zwykle

są

one zachowane w

całości,

lecz zgniecione. Akcesorycznie pojawta

się

z.odzaj Ammodiscus reprezentowany przez jeden gatunek. Otwornice

o wapiennych skorupkach znajdowane

są

jedynie w pojedynczych oka- :Gach;

należą

one do rodzaju Hemigordius.

Obok otwornic w przeszlamowanych próbkach

znaleźć można małe­

spirytyzowane skorupki

ślimaków, małżów

oraz pojedyncze

człony

liliowcóvv. '

Przy oznaczaniu otwornic

posługiwałam się głównie

katalogiem otwornic - B. Ellis i A. Messina (1940) oraz

literatUlI"ą radziecką.

Ozna- czane gatunki otwornic

były prześwietlane

w olejku

goździkowym w

celu zaobserwowania budoWY'

wewnętrznej.

OPIS GATUNKÓW Rodzin&.: Saccammłnłdae

Rodzaj: Thurammłnoid,es P l u m m er 1945.

ThuraDuninoides sphaeroidalis P l u m m er, 1945 (tab. l, fig. 3a,b,c; 4a,b,c; 5a,b; 6a,b)

1945 - Thuramminoides sphaeroidalis;Plummer, H. J., Smaller Fora- minifera in the Marble Falls, Smithwick, and lower Strawn strata aroilnd the LIano uplift in Texas. Texas, Univ., (Bur.

Eeon. Geol.)j Publ., Austill1, Texas, 1945, no. 4401 (1944), p. 218

(~ide

Ems, B. W. Messina

A.

R. - Cataloque of 'Foraminifera).

1958 - Thuramminoides sphaeroidalis' Pl u m m er; Irene Crespin - Permian Foraminifera of. Australia - Bur. of. :Min. Res. Geol, a Geoph., Bull. 48, 1958, p. 40, pl. 3, fig. 9-11, pl. 31, mg. ^1,

2., Materiał: ~ieOtk:azów· spłaszczonych,

(zgnieciorwch). ,

Wymiary

,pięciu

oka-zÓW' rw

m m : ' , '

szerokość małciymalna:

" 0,53' 0,55 ' 0,5 0,64 0,27 Opis: Scianlka skoou:Pki jest

ilep'ieńcowaJta, dJi'obno...

lub

średnióziax--

nista o barwie bialawosza.rej '1iUJb

Iblaławorżółtej. Kształt

skorupki owalny

ł czase~. n~eregulaI"Ily d?ięki

nietrównomiernelffiu zgnieceniu.

N a'ohrzeżeriiu

skoniPIm jest wypukla,

C21ęść śroQkowa

stanowimalo wydatne

wk1ęŚo":

nięeie. Ujście ~obserwowano Illa

niekrtórychokazach.

Czę&to' mieści ,s.j.ę

ono

Im wypukłości

Sikorupld

i

stanowimaly

okrągły

otwór. '

~'

,

Zmienność osobnicża wyraża sięrótrtąwieJk~ią

skorupe!k;Jes1;;

]irarwdiQpodolbne,

że zmienność

ogólnego,

kształtu, skOtI"Uipkli wiąże się

W -niektórychwypadlka'ch

lIlie

z

lWItóril1ą deformacją

slkOlrupek, iyl!ko sta- 1lOwi

cechę zmienn!OŚ'c1i ()ISOIbni~ej

,qpis'anego :

gat~.

'

Występowanie

i stratygrafia. Gatunek ten znarty jest z do1Inej

iśrod-:

kO'Wej

części

górnego karbonu, (pensylvanian) Ameryki

półn.

ze· stanu Texas oraz

z permu Ą.ustraliii. Op.isaJne, ok,a-zYpocłwdZązł:rupków

górno- '

karbońskich.

(namUIr) z warstwgruszowskdch (pOziom mo.t'S'ld.

X-F.ran~'

clszka) z

KozłoWej

Góry na

Goonym. Śląsku.

" , .. , . ' , .•

Otwornice karbońskie ż Kozłowej Góry

Thuramminóides. n. sp.

(tab. I,

.

fig. 7a,b,c; Sa,b; 9a,b

tc) Materiał. Trzy OIkazy cZęściowo wypełnione . !pirytem.

Wymiary trzech okazów w :mm:

szerokość

maksymalna:

.

0,41 0,56 0,33

875

Opis. SkOrupka

białawoszara, zlepieńcowata

z pojedynczymi grubszymi maI'Ilarni kwarcu. Ksztalit skOOlllPiki jest owaJny lub nieregulamy, zbli-

żony

do owalnego.

W

przekroju poprzecznym obserwuje

się różny

sto-

pień spłaszczania

skorupeik. Na jednej stronie widoczny jest

wyraźny fałd biegnący

przez

środek

Skorupki. Po obu jego stronach

znajdują się wklęśnięcia; wysokość fałdu

ponad

skOtfUlPką

wynosi okolo 0,1 mm. Nie-

zbyt wytramie zaznacza

się 'Wypukłość

lIla

obrz,~eruu sikoruplki. Ujście

-zaobserwowane na jednym z okazóW znajdu1e

się

w

pobliżu

brzegu sko- -ropki jako

mały

otwór.

Uwagi. Opisane okazy

różnią się

od gatunku Thuramminoides sphae- 1'oidalis P l u m.

obecnością fałdu

na jednej stronie skorupki. Cecha ta 'zaznacza

się

bardzo

wyraźnie; między

okazami

mającymi

wspomniany

fałd

a typowymi przedstawicielami gatunku Thuramminoides sphae- Toidalis P l u m. nie zaobserwowano stadiów

przejściowych.

Prawdo- podobnie

występuje

tutaj nowy gatunek, lecz

mała ilość

znalezionych okazów nie pozwala obecnie na podanie

dokładnego

opisu tego gatunku

i

scharakteryzowanie zakresu jego

zmienności.

Występowanie.

Opisane okazy

zostały.

znaleziooe

rw

lupkach

górno-

karlbońs.kich

(namur) z

warstw gruszOwSkich

(poziom morski X-Fil'an- -ciszka) z

Kozłowej

Góry na Górnym

Śląsku. '

Thurainminoides d. teicherti (P ar r), 1942 (tab. ITI, fig. 22a,b,c,d)

1952 - Thuramminoides teicheTti (Parr); Irene Crespin - Pemllan Foraminifera. of Australia - Biut Bur. of

,Min.

Res. Geol.

a GeOlph. 48, 1958, p. 40, ;pl. 3, fig. 9-11, pl. 3,1, fig. 1, 2.

Materiał:

k:iJJka dkazów d()lbrze zach9wanych.

Wymiary Jednego Okazu w mnu

szerokość

maksymalna: 0,5.

Opis. Skorupka hialawoszail'a,

zlepieńcowata,

drobnoziarnista,

sp1asz,-

<czona, o

kształcie

owalnym lub

zbliżonym

do owalnego. Na

obrzeżeniu

Jest ona lIlieco

wy:puJkła; zaznaczają się tu

charalkterystyczne, nieregularne

wgłębienia dochodzące dOi

brzegu skorupki.

Część środlkowa

skorupki jest leklro

wklęsła

d. posiada

1ic:zm.e otwoc!ki doIbrze WIidoCZlIle, ZJWłas~ PQ prześwietleniu.

Uwagi. Przedstawiony okaz jest bardzo podobny do okazu Thurammi- noides teicheTti opisanego przez

I.

Crespin z 'Permu Australii.

Różni się

jedynie .mniejszymi roomiarami.

Występowanie

i stratygrafia. Przedstawiony gatunek

był

notowany w osadach syWUl'U w Ameryce

Północnej oraż

w pemtie AustraliLOpi- sane dk.azy

ipOChodzą

z

łupków gÓl'lIldka.rbońSkich

(namUlI') z

waI'S'tw ,gru-

.:Szowskich

(lp<YZiom

mOiI'SIki X-Franciszka) z

Kozłowej

Góry lIla Górnym

SląsIru. -

.

:Kwartalnik Geologiczny - 9

o: : : : :

·!:=:~ieu~.~~ ~ę8L .~

^o:,

:: .~L.:, , : ~;,x ,~ ^.

^{C" j}

AmmOdiscus·p8..wS

Rej.t l i

n

g er"

1950.

' , . '

(1;a,b~nl,

fig:' 19a,b,c) , . . ..

1950 -

Ammodiscus parvus;_{. : l.} ,

Rejt1iri.ger

_{. fI}

E; A.

_{. ' .} ' .~ TpYAbI _{. . ..} 'uif6.._{.' . ,' . .} · reoJI~ _"'-

Hayx:. BLm. 126, cep. reo.rr., ·cmp. 1%

Ta6JL II,

<pHI'. 4. ' .;' ' . ..

Materiał,:

:Jd.llk:a

·.okazów' dobrże 'z8.cłiówanych

.. ·.· ." . ' . '\

... ..

~

Wymiary jednego

Okazu rw' Illim: ' .

śtedndcaskórupki:0,26

.,

^,,:::

. . ..

-

griubość

skQrupki:

0,05

.

szerók06ć ruclti ...;.... s'kręt' l'

(najstarszy)

0,025

. . '

skręt 2 (śred:ni) 0,03 ^.;

. . .

skręt 3 (rtajmłódSzy) '0,05~

. Opis. S'lrorupka zlepieńcowata,: drOibJioZiarnista . o barwie

biala'Wooza-

,rej. Jest onaplaskospiralnie

zwinięta,

ewolutna i ' ma

!kształt

silriie.

&płasz­

ę~QIIl:ęgp-!lQ-~.W'·skład

skorupki: wch0dzi

'pierwsza komora

o

kształcie

; kulistym.

(proloculwrnJ'

i druga : turkowata: komora,. która . tworzy

wókół prol~culum· tr:~y dO:c(!7;ter.echskręty,~ciśle przylegające

, do siebie . . Szero-

·l;tośćrurki·

w poszczególnych

skrętach

wzrasta powoli

i

stopniowo. Ko-

.mora

rur~owa' ·:wyka~lJ.je

wkilk'!l miejscach hieregularnie

roztiiiesżczone­

; ;1 .

^słabo

zaznaczone ·

p~:lewężenia.; Ujście

' stanowi otwór umieszczony na

,J~ońcu

rurkj . . :

^{c., ' :;} ~.:'" ' . , ;

Uwagi:

Znaleziony okaz . . ma . wszystkie! cechy gatunku

Ammodiscus- ,parvus~ego. ~.:E.

A . .

;Rejtlingerą :<1950,

str.

14).

Wykazuje

()Il.

,.!również ~czne .pod01;)ie~two,dookazów,

' 9Pisanych przez S;

Duszyńs~ą

(1958)

z wais'tw

brZeżnych oko~c(:;Gli~c" jako' Am11}odisCUs.c;t: ~'fJrąc!-ynti;t

(S p a

!l1

d).

Podobieństwo międZy

okazami

pochodzącyIni

z Gliwic a oka- zem z

KozłowejCGór':5t.'polega" m;m:'na';małych rożnrlarach

skorupki oraz na malej

ilości zwojów':~Okazy 'opiSane;:pI:zez

Spandel'a (fide B.

Ellis.

i~'" ~ina, !~40) .z;cechs~~Jl: ~gii j~oTTochammi1Ut,(AJT!mad~)

~Tady~f.br.~.dJir"~) ~dzJ?ac:zalY: sję. W:i:ę;S~ymi

r:ozmiaraJl?i· i

w~:ększą

ilo-

ścią~ojq~~. ~~e9:;:;taw.iony "oJ,t~

.z

I{.ozłowej

Góry

wykfizuj~ również podobieństwo

do 'gatun.ku.

,T.,!,pchą.'1n;rniTl4; r.o~meri

,Qpisanego " wzez G. Steinmanna (fide B.

E1li~';'

A"Messlha,1940) z wapieni

węglowych

Dolnego

Sląska. Podobieństwo

to Pólega

~c':na mąłej Wielkoąciskbrupki,.

niewielkiej liczbie zwojów oraz na

obecności "przewężeń -komory 'rurko­

wej : 'u

okaźów-'.-opis'anY-ch

przetO. Steinl'hartna

obsEitwować:możncdednak

'szybSzy przyrost

grubości

rurki. . .. . ,'" . ,:: ' .

.~." :':J'

: '; '.

Występ(:)wanie i stratygrafia~ AmmódiScus

parvus ' zóstal ()pisanyprzez:.

~E.:A.

Rejtl1ngera " z : osadów

środkowego:katbo!lu ·ceńtralnej

.. Rosji

(pięWo·

~ośkieviskie,poziomy:

kaszirskii'·· podolski .'

- '·cO .

odpowiada' .

WyZszym.

poziomom westfalu). Przedstawiony okaz pochodzi z

łupków'

ilastych

iawiera;jących:'faunę morską

(poziom X-FranCiszka) :

odsłoniętych

we wko- pie

przydrożnym

na

południe od' Kozłowej

Góry. "

Rodzina: HlIperammtnidae .

RogzaJ; l.(lIP~~rn~t~i:~a,B r a ~>:.~~78 .. :',: ' ,. . . ' . .:_

Hypera~mina·glabra

Cushnu net W

~t

e r s,

1927 . ^J

. . " . ,. , , .' , (tab.

JI,

fig.1.O.a,b;

-11;

12a,b;

13, 14f 15) '.,~

,192.:7:,--:'7 I:lYP~!CJ.:1JI-m~na gląb.rą.

. g us

hIllat)" J.

A::et Wa

te!I' S1 J.

·A:,.

. Arenaceous Palaeozoic ForaminifeI1a fr'JOlIIl Texas. Contr.

Ousłl~

r:;; '. ' ..

,Lab. Foram:' Rei, Shaión, MasS: USA,' 1927, 3, ho 46 'p. 146

,:0->"

(fide, Ellis; Messilna A."R.

~ Cataloque ofFo!I"amiJnifet&). '" ',,':

, "

Mater~ł:

kiJ.kB..set

,~ów zgnieciony~h,

iUSzkodoonych;

j,eden'

okaZ :lwmplebnie

zachO'Vv"ąny.

" ' , , ' ,

, Wymiary czterech oka.i;ów w mm: '

'dług,ość:

, , " ' .0,70 0,52 ,0,95 0,95

szerokość

maksymahla 'pfoloculiml: 0,20 0,20 ' , 0,20 ,,' 0,20

ezocOtk!ość

maksymalna

I"UlI"ki:

0,25 0,20 ' 0,27 0,26 Opis. Stkocu'Pka

wydł.uZona, Zi1ep'ieńcowata,

drobnoziarnista, b.arWY

biał:awożółtej. Składa się

ona

z

pi,erwszej owahle1 komo!I"Y (JProJoculum) i d:mgiej k'OmolI'y o 'ksztaJJcie

wydłu:holllej

Twriki

lI'ozgzerzająooj się,

stop- 'niQWIO. Maksymalna,

szerokość

pierwszej komory w

posz'cz~gólnych

ob- ozach jestniiemal JednakOIWa (0,20

mm).

Proloculum oddziela

się przewę­

żeniem

od ocugdej

łromO!I"Y. UjścieZlI1ajduJe się

na

:końcu I"UI'Iki.

Na kom- ple1m.)'lch ni,ez1amanych Ol.ltazach· przy

ujściu

komora rm!kOlWa

zwęża się.

Zmienność

osobnicza. W opisanym materiale

niełkJtóre'Otk;łzy

zalicrone

M' te,gogatwnku

mają W'ytraźne przewężelliamiędzy pierwszą

a

drugą

;komórą,

.,na innych okazach

p~ewęrż;enie 1)0" jęst słabiej

zaZiI1p.CZOiI1e . .

~tili~mna

jest

rÓ'Wlnierż długośćsl~bJn,1Ipki.

," ", .. Uwagi; -6tle olkazy róŻlnią się· od hOilotypu mniejsżą dłlugości.ąSko~pki.

:

Występowanie l stratygrafia,~ Hyperammina' glabra'

opiSana

,',zośtała

"przeż

,Cushman a ,iWaters'aw -1927 r. z osadów górnego karbonu (pen:- 'sylwaimian) Ameryki Pólnocnej;

PrzedstlłwlOl11e:

okaJZY

pochodzą

z

łupków

gót:hokarbonskich" '(nan1lit)

'Z>WaTStw~

gruszowskich(poziom morski X-Franciszka) z

Kozłowej

Góry na Górnym

Śląsku.

" ,

r. <.'~' ~.:;.~,~',

",'.: ':-,

^{.'~:, ,"i Jc •• ":} ,:",~, w .t~~...· "i -'., ^{o" •}

',' 'j;:',' Hype~an'tmhia 'vulgaris';'R~a 'll:g

e'r'et ;R e

j

t i

i

n

Ig

e

T, -

1940

",,(tab. JlJfig. J(la,b; 17a,b; 18.a,b)

:i956~Hyperam'i'l!ina vulgaris R a u s er

et

Rej t ]

in g er;

l' . . . • . : ... " : " , I " , '1..: ... .:: - '. " -:. ---, " . O" • " ,

;B'paiib1'B:K:ooa

^:ą

E., TpYMI

J1HC'r.Too.JłOI'.

HayK:.BbIn. 10,

,'cep. CTP,a'J:1.

};t.

il_a~~lfr,·:" CTp. )9':-~0;

TaÓJr. II, q>Hr.

4~5:.

, . , " , ' , " " " , ' : Materiał: kJillkadzieiSiąt

<okaZóW

ul8manych i ,cżęściowo' Zigmooi.onych.

Wymiary trzech o!kazów w mm:

długość:

" , 0,70; 0,95 0,70

llląksyt;na1na ą'zeroklość

skorupiki 0,25 0,28 0,21

:od,ległoŚc; 'ffiiędzy' ~eW~enfuriti

0,27 0 , 2 · 5 0 . 1 9

" ',' -Opis.' Sk~ru~ .vydłużo.na, :ilePieJioowata, d!robn~i~ta. obarwi~

białawoszarej

.

Składa się

ona z plelPwszej owalnej komory (proJo1culum)

,iz drugiej lmmoil'y

Q

,ksztalJde

trUTki.. SreroikOlŚć

pierwszej lmmory j·est prawie równa s;lerokOOcirurki. Prolooulum

niewyraźnie

odgranicza

się

~d

komory riU!rlkowej.

Wy,raźniejszą giranicę między

prololcu1um a

rurką można zaobS:erwować dOłp'iero

po

prześwi,etlen:iu

'Oikazu. Rurkowa

częśp

skolI'upki

~

charakterystyczne nieregulamie ,roz])ooone

przewężenia (W

dwa na

każdym

okazie>. Na niektórych okazach jedno z tych

przewężeti

,wdziela

pi-ęiI"W's.zą k91Il1i01rę

tOd drugiej. U

jście.majd1Uje się na:;!ltOłlCU I"Ul'Iki.

na

ułamanych

okazach

nie zachowało. się.

878

^... ZofiaA.J.e~lJ:"Ovv:icz

Zmienność

osobnicza

.

polega na slahiej liub $iln:i,ej

wykształconych przewężeniach ~r1ki, różnej od'leglości międlzy lIlimi

oraz na

zmienności

&ugości i s~erokośc:i

Skorupki.

.

-- Występowanie i

stratygrafia. Forma ta Zlnana j'eSt

z lIiam'lllI'U i wisen'll

\karbonu

nadbużańskiego.

Opisane przeze

~e

okazy

pocłl(xlzą

z

łupków g6m·O!kar!bońslkich

(lI1aIIlur)

z

warntw

ga;rus7JOlWSkich (poziom.

morski X-Franciszka) z

Kozłowej

Góry na G6inym

Śląsku. .

Rodzina: OphthalmłdUdae

Rodzaj: HBmłgordłU8 S c h u b e r t 1908

Hemigordius pfibyli Va S

i

c e k et R li z

~

c k a, 1957 (tab. III, fig. 20a,b; 21a,b,c,d,e)

1957

'

-

Hemigordius pTibyli; Vasicek M., Ruzicka B.

Acta Musei Nat.

Pragae, XIII B (1957), No 5, p. 346-348, pl. XLIII, fig. 1-10.

Materiał:

kilka oikazów dobrze zachowanYICh.

Wymiary dwóch olkazów w mm:

średnica

skorupki: 0,32 0,31

gruoo.sć

skorupki: 0,15 0,14

Opis. Sllroruplka

wapienna

barwy

białej o ikształcie grubego laążIka.

Z

jednej

strony

jesi

ona nieco

wypukła,

z drugiej strony plaska lub

leklko wlklęsla. Komora !ru!rikowa Wypełniona piJryTtem

j,est

wYTa~nie

wi'-

dOCZlIla

po

prreśrwiełtlen'lu ~0'I'Upki;

prolocrulum

słalbo widoCZlIle.

Komora

rwr1kO'W8

tworzy 3

do

4 zwojów

oiasno przylegających do

siebie li

ułorix>-­

nych w iI'OOnytch

płaszczymach.

Grtatnie 1,5+2

7JWOjów są ułożone pla-

sloospLralm.ie . 7lgod!nie ze

~aszczeniem

skoirtJJJpki. Komora ru:rlkowa

wy~

karuje szereg

prZiewężeń. WYiI'a~e

,widoCZJne

UliIŚcie

jest

rumiesZC2plle

na

końcu

rurki.

Uwagi. Zaliczone Okazy

WY1kazują podIQIbieńst'Wo do

Okazów opisanych przez 1\1;. VasiCka

li.

B.

RliZiClkę

z osadów górnego

Ikaxi1:X)(Il'll

oIkolic

Ostrawy

^{3. .}

.

. Występowanie i

stratygrafia.

Hemigordius pfibyli Va S. .

et R li z.

występuje

w warstwach jaklowieckich i

porębskic.h,

a

także

w warstwach grusZOWlSkich w poziomie morskim VlI-ElIlna w poludnilOWO-zachodniej

części Zagłębia Górnośląskiego

w okolicach Ostrawy. Opisane okazy

pochodzą

z poziomu morskiego X-Franciszka z

Kozłowej

Góry (z

cza:r~

nych

łupków

marglistych

odsłoniętych

w cegielni).

WNIOSKI

Znajomość

fauny

wkładek

morskich warstw

brzeżnych

w

Zagłębiu Górnośląskim

ogranicza

się

w chwili obecnej

głównie

do

mięczaków,

ramienionogów, trylobitów

i

innych

ma.krookanrlenialości.

Znacznie mniej uwagi

poświęcano

dotychczas zespolom mikrofaunistycznym. Bardziej

szczegółowe

opra· cowanie mikrofauny otw<IDnicowej warstw ostrawskich

południowo-zachodniej części Zagłębia Górnośląskiego

(okolice Ostrawy) przedstawili M

.

Vasicek i B. Ruzicka (1957). Zdaniem tych autorów otwornice reprezentowane

są

najliczniej w poziom.ach morskich la - Gaebler, III - Henryk, IVa - Koks, V - Barbara, VII - Enna.

8 Przynależność okazów z Kozłowej Góry do gatunku HemtgordtuB prłbyZt potWierdził doc.

lir h. R~.;:,':-..:a przpglfłC\aJ'IC materiał otwornicowy.

Otwornice karbońskie z KoŻłowej Góry

879

w polskiej

części Zagłębia Górnośląskiego

prace nad otwornicami

górnokarbońskimi

prowadzone

były

przez S.

Duszyńshll

(1958). Autorka ta

^miała

do dyspozycji' próbki z warstw ostrawskich obszaru rybnickiego

i

gliwickiego, któtenie

zawierały

otwornic.

Dość

liczne otwornice, zna-

lazła

ona natomiast w warstwach gruszowskich

odsłoniętych

w przekopie kopalni,.Gliwice"; zdaniem mgr K. Bojkowskiego próbki te

pochodziły

z poziomu morskiego X-Franciszka '.' W zespole otwornic opisanym przez S.

Duszyńską

(1958) najliczniej

występował

rodzaj ·

Ammodiscus.W

poje- dynczych okazach

występowały też Hyperammina i Glomospira.

Nieliczne okazy otwornic z rodzajów

Ammodiscus

i

Hyperammina

znaleziono

również

w poziomie morskim X-Franciszka w okolicach Ostra- wy

(obecność

ich stwierdzono w · próbkach przekazanych mi prze:t:

dr S.

^Dybową).

W tym samym poziomie morskim

odsłoniętym

w prze- kopie

koło Gołonoga,

w

dużej ilości przesżlamowanego materiału

znale- ziono pojedyncze

^ułamki

otwornic z rodzaju

Hyperammina.

Przedstawione obserwacje

zdają się wskazywać, że

w poziomie mor- skim X-Franciszka otwornice

występują dość

powszechnie,

skład zespołu

otwornic wykazuje jednak w

^różnych

miejscach

^do$ć

znaczne

^różnice

ilościowe. Szczegółowa

charakterystyka mikrofaunistyczna tego poziomu zostanie ustalona po zbadaniu

więks~ej ilości materiału.

N a

^uwagę

za-

sługuje

fakt,

że

w · innych poziomach morskich

występują również

inne gatunki otwornic. Nie jest wykluczone,

że różnice

w

^zespołach

otwornic

występujących

w poszczególnych poziomach morskich,

znajdą

w przysz-

łości

zastosowanie przy korelacji

i

identyfikacji tych poziomów .

. Warunki facjalne

panujące

w

Zagłębiu Górnośląskim

podczas ingresji mórskich, w wyniku których

osadzały się łupki

z

fauną morską

(poziomy morskie),

były niesprzyjające

dla rozwoju otwornic. W

^związku

z tym w

zespołach

mikrofauny

główną rolę odgrywają

prymitywne otwornice

aglutynujące.

Podobne warunki

^panowały

zapewne w

Zagłębiu

Ruhry.

gdzie H. Bartenstein (1948)

znajdował

ubogie

zespoły aglutynujących

otwornic oraz

małżoraczki.

Znacznie lepsze warunki' rozwoju fauny otwornicowej

istniały

w tym czasie w

Zagłębiu Nadbużańskim

(Lwowsko-

wołyńskim),

w

^Zagłębiu

Donieckim i w

^Zagłębiu

.Moskiewskim,

^skąd

badacze rosyjscy opisywali stosunkowo · bogate i

różnorodne zespoły

tnikrofaunistyczne. .

Zakład GeologU Ogólnej Akadem11 Górniczo-Hutniczej

Nadesłano 19 styczn1a 1959 r.

PISMlENNICTWO

13ARTENSTEIN H. (1948) - Mikrofaunistische Gliederungsversuche im Ruhr- karbon. Gliickauf 81/84, nr 25/26, p. 429-433. Bonn.

BOJKOWSKI K. (1958) - Stratygrafia warstw ostrawskich w świetle badań

mikrofaunistycznych. Kwart. . geol., 2, .. nr 3, p. 532-543. Warszawa.

ł Wiadomość ustna.

ZOfia 'Alęxąn.drowic~ -, :.': ;.~' .. ' : ';)

:ę;PNKIU1KO~AH.,:E., J1~EHKOA. M.,J1m;EH~OT; Ą:; HQ;!3AK E.'q.,'1IIYJIprA . . ~ .. JI; (1956) -cI>arHa H <pJI~a KaMeHaO~l'OJIbąblX::intJI~ł.Ke~e!:; raJI~,",

CKG-BOJIbffiCKOf!: BDa,ItHHbI. Tp. J1HCT. reoJI., Hayx"libm •. 126. MOCKBIl. ': eRAMER R." (1910).

~

Die Fauna von

GOiOIi.Og~. J1?~ :p'reu~~. : geol. \4~A., 3~~(II)i

^.

. nr L Berlin. . '. . "

CRESPIN I.' (IS58) ~ P~rmian Foraminifera ofAllstralia. :,:B~U.~tB!Jr. ol' Min;

, . Res.Geol

a

^{Geoph. 48.} Australia. . . "

CZARNOCKI S. (1935)"':" Polskie Zagłębie Węglowe w Świetle 'bada~ geOiogicz;

.' . . nych ostatnich lat dwudziestu (191~1934)~" państw. ;.Insl Geol.,

Warszaw'ł.

-PUSŻY:&SKA S. (H58). - Otwornice karbońskie wm-stw' brzeżnych Górnego Sląska. Bi:il, 121. Insl Geol Z Qadań mikropaleontologicznych 3~,

p. 5-16 .. Warszawa. . ' .. . . .

ĘLLIS B., MESSINA A. (1940) - Catalogue of ForaDunifera; SPec. PubL Amer~

Mus. Nlt. Hist. New York. " "

-IACHOWICZ.A (11"59) - Zespół sporowy. i pozycja stratygraficzna pokładu węgla z Kozlow~ GeSTy. Kwart. geol., 3, lIl!l" 4, P', 873-886.

W3rszawa.

MICHAEL R. (1913) - Die Geologie des oberschlesiSchen Steinkohlenbezirkes;

Ablt. preuss. geoL L.-A, N. F. 71., Berlin. . ,

~ETRASCHECK ^{W. (1919) - '}Geologische Studienam Ostrand.e des polnischen , und des Krakauer Steinkohlenrevieres. Jb. geol. Reichants. 68, nr 1:

. i 2. p. 1~~8. Wien. . '. ,

P!ł.IBYL A (1953) ....:... 'On the Carboniferous Trilobites ofMoravh - Silesia.· Aca(f . Tcheque des Sciences. Bull Intern., 51, p. 2-22. Prague. . , PEl!TJIJ1HrEP E.

A.

(1950 - rl>opaMHHH<pepbI cpe,lUieKaMeHHoyrOJIbHbIX OTJIOlKemm

u;eHTpaJIbHof!: qaCTH pyCCKOf!: DJIaT<p0pMbI. Tp. J1HCT. reoJI. HaYK: MO<'KRa.

nOEMER F. (1870) - Geologie von Oberschlesien. Breslau. . .

SCHw ARZRA CH M. (1936) - Die Trilobiten im Ober karbon Oberschlesiens., Jb. preuss. geol. (1935) L . ....:...A. 56, p. 422~43. Berlin.

WEIGNER S. (1938) - Fauna piaskowców z Gołonoga .. Spraw. Państw.' IllSt. Geol,

9. nr '>. 'P. 1-80. Warszawa~

V

AS

ICEK M., ROZICKA B. (1957) - Namurian Foramlnifera from the Ostrava"":'"

. " K"rvim Coai Districk. Acta Muz. Nal Pragae, 13, {B]

nr , 5,

p. 341~

362. Prague.

Zofia ALEXANDROWICZ

CARBONIFEROUS FORAMlNIFERS FROM KOZŁOWA GÓRA NEAR BnOM . (UPPER SILESIA)

Summary

", In the dflrk-greyargillaceous, somewhat marły shales exposed at Kozłowa Góra Illear Bytom (ńorthwestem rpalIIt of Uppar Silesian Basin) (Fig. l, W, Cg), the presence ot failrly Illwnarous fOll'amiJnifars is proved. In. these srui.Ies·,

tbere

Summary

881

.appeaJl'S a :relati.vely ample :faI\lIIlB lOIf rnollJUscs, brachiqpods and !f;rilobi1;es whlch maJte it possible to establish both age and stratigraphical position of these sedl~

ments; a list of this fauna has been given in the Polish te~t. Comparing thls. faunal asserhblage with the assemblages described by S. Weigner (1938), Mo Schwarzbach (1936) and K. Bojkowski (1958), the argillaceous shales exposed at Kozłowa Góra might be assigned to the Hrusov beds (Namurian A) as a marine horizon of X. Franciszka. These shales represent an intercalation within contl- nental sediments, developed in the shape of grey argillaceous shales, siltstones and 'sandstones (Fig. 2). In the presented section there also appears a very thin coal seam from which A Jachowicz has identified both microspores and macrospores.

According to A Jachowicz, the results of this palynological analysil:; point to the Hrusov beds.

In the assemblage of foramlnifers, the most ~rtant part is played by genus HlIperammina, represented by two species: H. glabra C u s h. et Wat. (Table II, Fig. 10a, b; 11; 12a, b; 13; 14; 15) and H. vulgaTis R a u s et' Rej t. (Table II, Fig.

16a, b; 17a, b; 18a, b). Less numerous are reprezentatives ofgenus Thuramminoides, i. e.: T. sphaeroidalis P l u m (Table I, Fig. 3a, b, c; 4a,b, c; 5a, b; 6a,b) and 1'. cf.

teicherti (F\ a r r.) (Table III, Fig. 22a. b, c, d). Moreover, here were found three :specimens of foraminifers resemblingspecies T. sphaeroidaZis P l u m., distinguished by a disting fold ooe side of its test. o;These1 s:pee!mens the author called Thurammi- noides n. sp. (Table I, Fig. 7a, b, c; 8a;

b i -

9a;

b; · c).

In the discussed assemblage there also were spocadically found specim.e~ :of ../1~~~is~ parvus .~ I:> i t. ~Tablę: n~,_'

Fig. 19a, b, c) and HemigordiuB piibllli Va s. et .fł.u..z,

.

(Taple I;rI.Fig .. 2Qa,b;:.:

21a, b, c, d, e). . .

In the Upper Carbaniferous sediments ^ot. the Upper Silesian Basin, forami.nifers

~ppear sparingly and are ooncentrated in mteroalations oontaining a marine fauna.

I!n the opinion of lboth M. Vasicek and B. RuziOka, in the region of Ostrava the l!llOfI't abundant assemblages of foraminifers occur in the Ostrava ibeds (Namu-

4"i1m A) 1n 1lhe maa:dm.e hori:oons: I a - Gaebler, III - Hel!l!rYk, IVa - KoIks,

V - Barbara and VII - Enna. In the marine horizon X. l'ranciSZka agglutinating foraminifers of genera HlIperammina and Ammodiscus were found -in the vicinity ,of Osbrava and in GolOlllóg (nootheastem part of the Upper SilesiaJn Basin). In this horizon S. DuszyńSka (1958) disoovered for.aminifers of genem Ammodiscus, H1/perammina ood Glomospira in coal-millle "Gliwice:". The ll'ESUliIs of the authors' preliminary investigations of the microfauna of the Upper Carboniferous in the Upper Silesia Coal Basin seen to indicate that foraminifer assemblages give ^UB Bome supplementary indications forms in correlating the marine horizons of the Ostrava beds.

A.nalogous scan·ty assemblages of agglutinating foramilnifers were found by H. Bartensteial (1948) in the u.pper Carbaniferous sedimen.ts of ltheRluhr Baain.

Much more copious and multiform assemblages ol focaminifars are known from easterncoal bas.ins (the Bug, the Donetz and the Moscow Basin), where at Jtbat period conditions existed favourable rto rthe deve10pment

ot

microfauna.

TABLICA I -Fig.

a;.:...a.

ThuTamminoides sph/leroid4lis P l ił m

Fig.

7-9. Thura7mninotdes n. sp

~" ,.:

·1.

: ~ , ( .

. ~

.

".:

Kwart. Geol., nr 4, 1959 r. TABLICA I

3

a b c

5 b

a b c

O.5mm

Q b 7

a b c

o

(l

8

9

a

b

c

Zofia ALEXANDROWICZ - Otwornice karbońskie z Kozłowej Góry koło Bytomia

TABLICA 11

Fig. 10-15. Hyperammina glabra C u S h. et Wat Fig. 16-18. Hyperammina vulgaris R au s. et Rej t

... .... ^' -. ^. . ^{~ .. " .}

.:",

Kwart. Geol., nr 4, 1959 r. TABLICA II

.1,': .

.

,

... . .

', :

.: . . : .... ^.'

.

• "o . ', ~

.. \'

..

a 12 b

10 b

a

₁₁

i· ~.

-:',.

15

a 16

b

.: ~ ',','

0,5 mm

...

o

a

17

b

. ^,,-

18 b

Zofia ALEXANDROWICZ Otwornice karbońskie z Kozłowej Góry koło Bytomia

TABLICA III

Fig. 19; Ammod"cus parvtis .R e j t

Fig. 20-21. Hemigordius piibyli Va

s.

^{et R}

u

ⁱ

Fig. 22. Thuramminoides cf. teicherti (P a r r.)

· .. ^~

, ....

Kwart. Geol., nr 4, 1959 r. TABLICA m

~

^,":1.

^{. "}

' " I ; ^.

^{Q) i~}

. " ', ^;r-

^"

^{. '.}

^{'; ~}

^',;,;.

^:

. ' - . • .. , I w.

'-_ ." 19 l 20

a

^b

c

_a

b _0,5 mm

o. ^{b c e} o

o. b

²²

c d

Zofia ALEXANDROWICZ - Otwornice karbońskie z Kozłowej Góry koło Bytomia