Stosunek górnego karbonu do podłoża w północno-wschodniej części noworudzkiego rejonu węglowego

A C T A G E O L O G I C A P O L O N I C A

Vol. XV 1965

KAZI'MIERZ iDZ:nEDZI:C

Stosunek górnego karbonu do podłoża

w północno-wschodniej . cżęści

noworudzkiego rejonu węglowego

No. 2

s~aZ'ENIE:

w

tarly1rule rozJpaUr.z<>illO $boounek g6rne~o karbonlU do.

dO/lno-

kall'bońJS>kiegtO

lPOIiiom

między D~koW!cem

a

NiQlWą WLS!ią,

w

p6łnoono'-'WISlchodni·ej .eżęści

n.a.<WOrUJd:zJkiegtO

TejoIllU 'Wę~owegtO,

'na

~&nlircy 1Il11eckli śr6dS1uJdeclciej cz; i'e.gio-

ne!ID hal'ldaJkiJm. PIodda:n:o

'W 'WątpliWlO'Ść

datyc'hcmlSOfWe

poglądy na is:tIl'ie:nJie

ruChów

:

i

:z:wi'ąJzaI!lJej

:z .nJi'Illli! dY:SIkordaJncji ia'z'y sudeakiej. W oparcliu

^>O

pra:ce ziemne sItwier- dzono, ie warstwy

wałbrzyskie

iPr7Jawa'inie

gr,aniczą

tektoIliczniez dol!nym karbo-

n€lIIl. WiSk,aiZ8,oo ;pr;zy

tym

na możliiW1OŚćwystępowan.iJa

.starmy.ch

osadów 'Wall"S:t:w

wMru..Z.}"SlkliJoh,

nIż :zJletpieńce iktwal'lcowe ,uklazujące się

diziiSlia,j

!l1ia pclIWiemChin!i.

Om6-

WliOlIlO poIWlierzC'h!nJie 1Ś11~we li i1"Y1SY .te~onitC2JIle. tPowyŻJSiZe

st'1'!llkrtiury

'WsIkla:7Jują na

..roI1;a.cję

ISU

IW

czalS'ie

,ich pows<tawan.La.

Przy

tOipraOQwyw'~u

, górrnego krurboiIlJu niecki

ŚTódisudeokitej, 'Z

lro-

irlIiecznlOŚCi 'ZIająć się musiałem

jego stooumJkiem

dopadłom" zwłaszcza dolJnJok,atrbońJSk:iego.

Jaiko szczególnie lror.zystne obszary do tego rodzJaju studiów

fWYIbrałem

ta!kie, w Iktóxyeh

dJo~

k.airoon graniczy

sed~enttla­

cyj:nie 'z

IIliajniższymi

ognti/w1a!mi Igórnego ikaTboInu. Jednym z tt1akicll

wła­

śnie

IObsmlróW jest nowOIl"Udzki TejlOn

.węglowy

rw

;północno-'Wsc!hodmum zaITrończe:ni!U

niecki

ŚTódsudecilciej

w miejscu, gdzie jednostka ta 'styka

się ^'Z regilOlIleIn

batrdzlkim. W 101rolicaiCh tych,

między

DztloolW'Cem

a NOIWą Wsią,

najtIlli2lszy

czŁon

górnego ikaTbooJJU (w.rurstwy

wałbrzys1cie)

!Wchodzi

wąskim ~

w

obręb

osadów

ku!lmlQłWlyCh

(fig. 1 i 2). OmlaJWiaJny obszJan:', j:a:1clrol'Wielk ha!l"dlzo

interesujący

pod

względ€'IIl

problematyki Igoo- logicmJ.ej, jest terenem prawie 'lromplatnlie Ziakrytym, talk

że

kiotniooz:ne

są

tutaj ' I'IOboIty

~we.

Roboty

taikdetplI'lOłWladziłem

z ramie,n·i,a iPol- skiej Aktarlemid Nauk, Ik!tóra

poIkrywałJa

wszelkie koszty

~ąZaJIle

z ,pr'a- oami. Wprawdzie ipm<oo nie

z,ostały jesŻlCze mkońcZO!Ile, ujaiWIl'iły

one jedmalk

ipe'W!le :f.allm;y I() sżerszym

zrtaJcZJen:iugoologicznym.

ZebrtalIlte

spo-

sńrzeżen!ila

i

wy.ndk:ające

. z nich wnioski

omówię

w diallszym

ciągu

pracy.

PoIIlrżej przedstalWię nast~

i

charalkterystyłkę

\W1afl"stw omawn' ahego

obs2Jall"U.

N.AlSTĘPSTWO

W NRSTW I

]CH

CHARAKTERYSTYKA

UtwIoiry

gómolkJaJrbońskie 'gnaJnd.czą ipl'ZewaŻIrie Z

ulbwlorla!mi ilru1mo- wymi

wykszvaŁoonymi dość m~ie.

u.twory te

składają się głównie

z drobnp2Jiarni.stych S2Jar0tgllaJZÓW:,

Łupków ~gł.aJwW'yc'h

' 1ub

łupków

ilastych. Nieco więksZe zróżnicowanie spotyka się ,na północno-wschod­

nim .zbotcm

wzgĆXI"m

Wapnica, gdzie

występują rownież zlepieńce

,ga- 1::mOIwe.

Wśroo' łupkówlwlmowydh

tego wzgórza

iQ1bseTwtoIwałem 'też

fm!grnetnty g.abr.a,

p()zostające

w te'krbolIlicmym lront'aIkcie z

łUjpkami.

W nielktóryc!h

:ZJaIŚ

miejscach w

obrębi.e łupków

ikulmowyc'h

pojaJWiają się węgListe Łwpk1i.

z balrdm cienJkim'i

smu:żklami błysrezącegQi węglia,.

Wszyst- kie te u'1Jw1oIry

lIlIa!pOItyik:ałem

w pOlbHiJU.wychiodni ' iOsadów

,gÓI"Iloik1arrboń­

sk.ich.

N

aJStępstW'o IUtWiOII'ÓW g6l'1.tliOkalI'bońskich

rpoIpI"aJWIIlie

podiał

E. Dalthe (1904),

pr:zJedJst:alW'iając :równocześnie dość

wiernie ich

7laSięg

ipOlWier.zc!h- lI1IilOfWY, , (fig. 2).

Między

DzilkiQlwicem a

NiQlWą Wsią

wyJCWJie1H lOn (WIaIt'stwy

wałhr2lY,gk,ie

'i!

ste:flańskiie. Następstwo

watrlSbw usta; lone przez Dat'hego mstaro

przyjęte

w

później'szych

publikacjiach (Berg 1925, Bede!rlke 192' 9,

t\\~v ' 1+ +12 .. §3 ~4

Fi:g.

Szklic SlyltUiaJcyjlD.!y środikowY'ch

:sudetów

"

,

i

gnejsY G6r S'owich, 2 blok Karkonoszy, 3 G6ry KaczaWS!l:ię,,4, m:agmowce masywu SOb6tki, S ręgion bardzkl, 6 depresja Swiebodzic; niecka śr6dsudecka: 7 karbon dolny, 8 karbon g6rny oraz młodsze, formacle, I-I brzeżny uskok sudecki. Obszar, oma,wiany w pracy zakreskowano

MIaIP, Qfthe Cen'1lrail Sudete9.

J' Sowie G6ry ,gneisses. 2,Kąrkono5"e bloc)t, 3 J{aczawskie '-j,\4ts" 4 magmętic rocks of the Są)J6tka IJ1.8ssif, 5 ,Bardo :regic;ln, 6, Swiebodzice depressi<;ln;, it)tra~udetlc depression: 7 Lower CilrbonifetouSi 8 ti'ppei"' Carboniferous 'and "'younger formati:i:>ns;r-i"milrginal SudeUc fault.

SUppled area represents that discussed in the present paper

~I

STOSUNEK GÓRNEGO KARBONU DO PODŁO:2:ANA NE OD NOWEJ RUDY 159

Fig. 2

2a

o o o o o o o o

o o o o o o 0 0 0 0 0 0 0

o

Ro7lprzestr:zenienie utworów

,górnoKaI1bońsk'i'ch międZYIWolibo.rzem a NO!Wą ,Wsią

{wg

E. Dathego, ,1904)

1 gnejsy Gór Sowich, 2 dolny karbon regionu bardzkiego, 3 warstwy wałbrzyskie, 4 utwory

stefańskie, 5 utwory czerwonego spągowca, 6 lokalizacja i numery odkrywek om"awianych w pracy

. msltr~buitkltn ol

UiPPer ea.r,boiniierous depo. 'ootween 'Wolib6rz

and

Now.a

Wieś

(alfter

E. Dathe,

J.¹

904)

1 Sowie Mts. gneisses, 2 Lower Carboniferous of the Bardo region, 3· 'WałbrZYCh beds, 4 Ste- phanian deposits, 5 deposits of the Rotliegendes, B localisation and· numbers of outcrops

discussed in the prese~t paper

F.ig.2.a.

Ob9zair

'21a¹zrtaJCZOIIly lIla

fLg. 2,

IlIa kt6rym prow~no pr:ace ziemne

AreaSthown :i:nfig. 2 where eal1th

worlks

have'

,beE,n

oamed

oUt

Bułmoff

1931, Petroasdheck 1939, Bederke & FIl"ic!k:e 1943, D.z:ied:zie 1957, G.:rocillOlski 1961).

Intaczej

ujął oostęp.sllWlO 'WIa'l',stw górn.olkarbo,ńskich

J. Oberc (1957a,b, 1958),

p.r!Zyjmując, że

na tym obsza!l"ze 1stmieje

pełm.y

!p.I'IOfH górnego ikJalI"bo!!llU, li.

wYld2'Jielająe dodaltlmW!O

OOpOIWJedniikrl.

'WI8,rsbw z BiIa-

. lego KJatmieni:a

O'l'a!Z

WI8.'l'stwy

ża'cletrskie.

ZdlalIliem wymietndonego .a.utoIr8,

fa,eja niOfW1OINlJdlzJka waJl'sbw· z

Białego

K'amienia,

wy'S'tępuje

na

pół!nooruo­

-wschodnim : zboCZJU wzgÓlI"m

W,apnioąa, ,g'l'ooicząc

'bu

'Zła pośrednictwem

dyslolkla,eji z U:Uw!olI"ami dolnego k.aTboiIllu. W t'yIcIh ddlrrllOikarboolSkidh utwo- racll

rolZWinięte są między

innymi.

'zlepieńce

'ga, wolWe. Facja

lliOlWIO!lilldz.'lm

warstw z

BiaJłJe~

Kamienta, zaHarona przez J. Oberoa do lWest:f.a[U, TIOZ-

wiInięta mtała być

tak2Je w :posiJaci

'Zi1epieńoa

gabrolWego. Wydaje

się

jednalk,

że

w IOilroHcy Warpnli:cy roZidzielo/IliO

dyslokacją

:ten sam dom-

kia:rbońsk:i

!poziom

zlepieńoowy, włąC2lając

jego

część

dl()

górn~o

k:a!I"1:xmu jaklO wams1lwy z

Białego

KarndendJa. Ptrzypus.wzenie tIailcie

portiwleTdz'iły

prace poQlQlWle

!pOłąc2'JOIIle

z robotami mybiilrowymi. Utwory, IZaHeZ!aJIle przez J. Oberlca dOI facji iIlIOlWIO!rudzkiej WaII"stW 'z Bi:ałegK> K.amien~a, prze-

lawioają się

z

łiupkJarm:i

kulmowymi,

00 stwierdziłem

w khlku

szybilkiach.

Związek

tyJCh iOISiadów,

powstały;coh

'z niszczeni:a 'gabra, z dTohno,zia:rni- stymi skalami kulmolWymi lWIsk!azuje Ill]a icll

ooUnioikalJ."!bońisk.i

wiek.

Skały

te

ilrontaktują t~tcmiczniez

wa:rsUwa!Ini

wałbrzyskimi lOOZJW'i!nię­

:tymi. w postaci n:iebieskarwy;ch li. !Szarych murowcólW,

zawieT'ającyoh·

TIli,e- .grube

pokłady węgla.

Z pooobnym

ujęciem

spotykJamy

się

VI !pracy.

W. Grocholskiego (1961).

WaJJ."sbwy

wałbrzyskie, T02lpOC.Zynają'ce

OISady

gÓT'1lJOik!a'rbońs1cie,

roz-

wiIIlięte są

jako

,zlepieńce przeclhodzące

llru górze w pi1aSkqwce i

muŁowce

z

'WIkładlkaani węgli. 'ZIEWieńoe złioixme są :pr'alWie wyłącznJie ^:Z

ktw:B.II"CIU mlecZJ1leigD :z

lIlIieznaCZlIlą dOilll~ą łupków

krzemiOlIlkowyclh (ipOO'.

ta,bela 1).

Tabela 1

'Procentowy

oo2!iał gł6wnY'ch

typów lpetrograficznych

iW

otoczakach

zlepieńca

Ikwarcowego z

lWars'tiw wallbrzy~kich

~I ^Nazwa

^skały

^I

^I

I ^I

^II

^ID

Kwarc

97,09 89

92

Łupek

krzemionkowy 2,66

11 8

Upakowanie (U)

0;340 0,303 0,448

Bliższą chialI"a~etrystykę składndków .zlepieńca

' z niekitórych o&m-y- wek przedstawiono graficzn!ie {fig.

3~.

WyŻJSz.eczłoi:ny

iO'Sadowe warstw

w:ałbrzys1cilClh,

tzm. piaskowce ii. mu-

łowce łączą się sto!PIlJi~m oprzejśoi.e:m

ze

;me.pieńoom ~aJl'IOOIWYim.

STOSUNEK GÓRNEGO KARBONU DO PODŁOZA N A NE OD NOWEJ RUDY

'1'61

W

obrębie

tyOh

Slmł :wy~ują .poIkład'Y

11uJpków

węgloJWydh

i

węgli.'

Na1JratfiolD'e 'w czasie :roibót lZiemI1(Ych w!kladiki

węglolWe

:nie

prz.elkrla,ezały

0,50 m. W kilku miejooaJCh

wśród węgli oh~'wlolWałem

WIklaJdki gliJni!aste.

Naoleży ,podkreślić, że pokład węglowy ocłikry1Jo'

:nJa'Wlet

^IW polbl'iJż:u.

Nowej Wsi, tj . na ()OOzjatI"ze

górno'lt!aJrboń:skim 1WYSUiD.'iętymnajrdalej

. ku

połu­

dniowemu w.sclrodJorwi. Stwierdzenie

()IbeanJości

:w.zmit a!nlkowaneglO

!poik~a­

du ma dU±e zn.aczeruie pailloo! geogra.ficzme.

%

60lJli

⁴⁰

':

^{:; .. f}

20 :::;

012J4

~ll2

20 10

-- ~>~t::~·~·

c/e

~ .

I

J J 7 gem

Fag. 3

Orientalcja li ',oha~ mOO:famebrylczna:

ObcioczaJków ze

zlepieńca k'WaJ1'!qowego z wal'lStlW wa1ł:brzyJSk!ilch

I-III diagramy orientacji składników zlepieńca, 1 histogramy obtoczenia otoczaków,. :I histo- gram wielkości osi A otoczaków w centymetrach, 3 wYkres stosunków osiowYch otoczaków.

Rzymska numeracja diagramów odpowiada numeracji odkrywek na fig. 2. Na diagramach osi C zakreskowano pola naj niższej procentowości

Orientation am:l IIIliOIIPhoIne1rrti.iC cha'racterlstiios

ot'

(pe'bbles

from

the qrulartz

oonglo- mera te ot' the

WlBłbrzych

heds

I-III orientation diagrams of the components of the conglomerate, 1 histograms of the rounding of pebbles, :I histogram of the size of the A-axis of pebbles in centimetres;' 3 graph of the axlal felations in pebbles. The Roman figur es of the diagrams correspond to the numbers of outcrops in fig. 2. The lowest percentage areas are dotted on the C-axls

diagrams .

Pokbaidy

rwęglOlWe występują

'Pl'zewamie

^IW

tow.alI"zysbwie murow- caw brun.artnydh 1ub ,niebies1mJwydh.

Ławice :p.iJaSlrowoówZIlJajdujące się

rw tym 'zespole

_są

'z

II."eiguły

:OOJzafWlO Zlaba:rrwilolIle.

Wśród

Ikompleksu: ska· ];neglO

1;ioIwIar.zysząoelgo węg10m

zna,jdruje

się

miejscami · wieNcie (do 0,5 m) buły syderyltów ! il'astych.

Na rwa'l"Sbw'ach

w:ałbrzylSkic'h leżą

u'twioay

stef.a.ńsilrie. R.oizJpoczylIlla.lją się

one

zlepieńcami, dz:i~ki CZ€!Il1U

wierenie miO':lmJa je

łal\lwio odlróżnić

od

skał podścielaljącycl1. Spągowe

prurtie

Zlepieńca ~Hc

PIodlesia

^{IW ipI~}

łudniowej części

wzgórza Kocza:n, jak

również

w

południowym

skrzydle symikWiJn.y rw

pobl~2JU

starej sztolni "FoIrtlllIlla''',

!ZbO'ŻOIIre są

z

oomi'lł!Ill

'g!I'!U'OO- zia: I"Ilistyoh,

^'W

kltó:r.yclh

IOłtIoczaki dochodzą

do 3<0 cm. Pod

wZiględem

gru-

bości

ZAiarnJa,

!p1"zy:pomiTIJają

one podstatwtowy zlepieniec

Wllł'l"sbw

'z

Białego

Kamienia olro.Iic

Wałbr.zy,C'ha.

Od wspomruam.'Yc'h

zlepieńców lOidIróżnd,a'ją się

jednak

duźyJn udziiałem :glWniJalsbo.-.pi.asz~o-ż.wi:rorwej

masy

wią'żą­

cej, .bralkiem !p1"zemyciJa, warwiooni:a· i 'WlaMWIOrwama.

u,porzą4ilrowtaJnJi.e Składników '~eńca wyx.a~a się ttOOj!Sk!o.śną'Symemą, chM'lalldie:rySlt:yczm.ą

dIla

Zllepieńców steif·ańJSkiC'h

i permskich

,~Dzied'Zk

1964). .

Wśród

s1daIdników ,grwooma,rmdJStego

'ZJlepieńoa, duże

olÓOczaki 1PI'.zy-

pomilnające

iklwalrcyty

wyka.'rują dos1ronJałe

obtoczenie. Procz ikw.arey'tów Zllia:jdują Się tu Tów.nież cie:nikJollJami.nwrune CZe:l"WoQInatWe :gnejsy, otoczaki gabra, dl,a,baru,

szarogłazów

i 'me (po!r. iJa.be1a 2). W:am

m:ZIllJ8.CZYĆ, że składn<iJlci zlepieńca są

barooo

silnd.ezwie'1lrm.łe.

Kw.areyty i IOtocza!ki

.

Ta.bela 2

Procentowy iUJdz:iail

,gł6wn)"ch

·typów ,petrograficznych w

otoc~ach

z dolnej ·części

Wlalrs'bw

sł1efu.ńsikiICh

~

^{Naz.wa skały .}

^V

^VI

^IV

Kwarcyty i łupki kwarcyt.

27 31

Porfiry różne 13 l

Gnejsy 16 6

Szarogłazy 16 18

Kataklazyty

4 4

Kwarc

4

10

Syderyty ilaste l l

Diabazy i gabra l

12

Pegmatyty l .

-

Łupki krzemionkowe l l

Mułowce l

-

Czarne łupki ilaste l ^~

Amfibolity

-

^l

Adinole .. ^~ l

Nie omaczone

14

13

Upakowanie (U)

I

^0,468

I

^{nie określono}

I

^0,408

I

STOSUNEK GÓRNEGO KARBONU DO PODŁOZA NA NE OD NOWEJ RUDY

163

UZIla!Ille

m

szarogŁa!zy iWY'ka'zują

kol!liOOD.ltryc:z:ne s!IDefy ,liIDOlIl!i.1;yi7JaICIjd..

:ae

^wz:ględu

'na :ZJmialIly spowOOoQlWlaiIle wiJetrzeruem, lnie zawiSze

można było

poPlia!Wll:ie

ocenić przy.naileŻIDiOlŚć petl'Ol~afi'Czną wszy~ch

SlclJad ...

illIik.ów

'zlepieńoa.

Dotyczy tQ

'zwłaszcza szarogŁaIZÓW,

ik!tóre nie !pl"ZY1pomi-

mją

jedJna!k

/S2Jall'OIgłalzów doJniOlkaJrbońsldch. Stwierdziłem

prócz

tj;~, że

me/które o/toC'za!ki ,grubozilarrmtstydh IOdmi!an diaba!ZiOlWych

Ill,'leg~y

lptl'Ia'W!ie

całkiolw!ilbemu

!2lW!ie1lr.zemJiru,

twoll"ząc biruawą plaiStY'C'Zll:ą malsę.

W !Il'ie.naru- soonym staJnie ill1J()i!n.a w IIlidh

IOOOe:rwQ/W:aIĆ sbr.ulktnlTę zioarnistą.

W PQlje- dJynczydh o'toczakJalch rwLd!zi:

się przej'ści1a

od

slmły

diabaziOIwej do masy

UJPOdaJbniają,eej się

dOI kaolin'U.. MoZl'iwe,

że

,ooodzJi o te same oltoczahl, które .s.

Bułmoff

'(1931!)

:Ulwalmł

'za

zwietrZ/ałe

1P00000firy. '

KIIERUNKI SEDYMENTACJI

<GÓR'NOK'A!RBO~SiKliEJ

IGe'OOJI1lkd sedymen:ta' cj'i

g6r:IlJoikarrbo>ńSkiiej

w omawiJatnym rejonie nie

są łaitwe

dOI

!l'e1rons~eji

z :powodu ' zakl;ylCia tell."e.nu. NielicZlIle spostTze-

żeniJa

w tym

względzie zebriałem

iW naifiu:r:a'Jm,ych. oiclkr.Y1Wikaldh

zle:pieńeÓiW

kwail'ooWycll' w.a!r'stw w.ałbr<zyski:Ch iQIl'Ia'z w I{)dlkrywkalClh sz1iUJCZIIl.yclh WJY- kOlnlalny, dh w

^ohrębiJe

waJrStw

ste:łiaJńSkiCh.

W

zlepieńoacll rprzeptrlOiWrudziłem

olbse:rwa,cje IIllrud

!Ułożeniem

IOIDC)1C'za- ków:, jpOsłlUlgując' się mebodą o!piSaną wcześniej (D'2Jiedzic 19

¹

64). Maroell."J.ał

doty>C'zą'cy

IOl1'ienJ1lacji otOIC'Z/aJków ze

zlepieńca k!Watr'ClQłWegOl

z Walr'stw

/WIał­

brzySk'icl1 po,chodJzi z dwu odik!rywek o1w1ic Podlesia. Doda:tlkoiWo

uw~gJ.ędi:ndbem rÓW'n!ież 'zlepieńce IOdsłla!n!iaJą1ce się

w

ipO!bliżu S2lOłSY

WlCJili- bórz -.,.. Dzi.eil'OO:n!iów' (nr odkr. III). Zebrlatn:e

spo'str.zJe'żenJiia il'llStr:ują sprzężone

diaglramy

llrołilSlte

(górna

~la) lIla

fig.Ul'IZe 3.

,D.am I odJnosi

się

do

Zlle.pień>CÓW

lktwaToowyc'h

tworzących slm~i

w

pobl!iżu

odlk!ryiWek ,wapienia

iWęg1!QIWe~. Układ

biegum.ów osi C i A · 0l1JoczJalków jest wielce rp!I"a!WlidloiWy. Bi:eigtmy 10m A

grrupują się

w

po,bld'ż:u

peryferii diagramu,

wymarcWojąJC pierścień,

ilcióLregQ

OIIl!l'nHł!lmla

;pokrywa

się

prtaJW!ie 'z m'aksimum ;utWiOmcmym rp!I"zez bieguny osi. C. Dilagram wy- k,a'1JUje

jed!lJOłSikioŚIlą symetrię, 'IlIa,leżąc

dO' modytfi:kaICj!i (T

mc)

podtypu stmuJktuT!a,lII1eglO '(II" m) (!Dzied!;cilc 1964).

'Wa14tość

rutpalloolWlalIllia wy\Oiosi 0,340.

Nia podstaJwie dilaigrattnu

moŻIlia są'9!ZJić, że

tTattlSiport (a)

SkieTIo'WlalIlybył

ku lPó1!oocne:m1U wschodowi.

Diagram II · p:I'!zedJStaiWiJa:

orientację Składniilrow zl.epi,eńca IOidsłon:ię­

tE!!g<) iW

sbarytrn wyrobisku w

ipOi'bNżu

lW2Jgórza KiQICZ;aJIl.

UpprlZądilrolWla:nlie zwł1aszcm.

dylS1roidalniYdh Skbadn;iików wSka:zruje ..

że

i tu mJamy

mOldyfń,­

kację

{r

mc}.

Z 'diJagrarou

w~k;a, że

tra'nJSlpar.t

odiby1Wlał się

:ku wsc!hodowi.

Wau1lość

IUpailro1W!aIntiJa wynosi 0,'303.

Di.amITIapt>rządJ2JOOliy ZiOstał lIlIa

!pOdsitawie

iUło~eniJa,

otlOlczaików

w odkrywce

ZDlajdują,cej się iW pIOIbliżu S'Z1JS'j

WOiliibórz -

DztiexźlO!DIi.ów.

Projekcja rta ipOlWIOduje lPewIne

rt:rud.rwści

interpret'acyjlIlle,

gdyż płasrezyz­

ny syme1t:rdi obydwu dLagl'lamów

~os:i.

C i A)

:twIolI"zą fI, soibąZ'JlJa'~:mly kąt.

Prta:wJdlO!piOłdlobnie

w tym

tpI"zytpalCł!1w

C'oodzi o

ipl"zełalW'icEmde

osadu tXialIllS-

portolWla!n~

w

jakimś

inny.m kie!l'lUIllkJu, 00 :sporw1OdJOwlaro

częściową

:re-

oiflie'Illtację 'skłaJCim.rików.

OgóLnie

Iffi02111Ja !pl"'zyjąć, 'że

tpI"zemiesooZialIliie osadu skiJe!I'lOtw'ane

było

od

ikwadl'laJn~ drm'gJi~gIOl. Wartość

upaik.olW'an1a. 1WJIl0iSi.

:tu 0,448.

PrzedistaJWiOlne

ipolWYżej

obsert"W\aJcj.eni.le

wyk!wują j1aikiegoś

zdecy-

dOlWaJn.~go kierruniłru

itranspoll"tu

<paInują1cego

w czasie osadJziaJn:ia

zl~eń,ca

kwaroowego.

Wiązać się

:to

mo·że

z Itym,

że

anB.,HZIOiWlane odikryw!ki n!ie

l'l'IzedstaJWi'ają

tego samego iholl"Y'ZJOnltu stiI'IaIty1gr:aoc:zmego, lub

też

jest to wynikiem mean4rowa/Ilia ó-wczesnych lpotoków. MozHJwe,

że'

obydwie

tpI"zyl~ny naJkłaidaj.ą się.

W ikla:ildy:m Tla!ziebralk: j'est; :dolWlOdÓiw

lllJa.

tra'IlJS- port skie:ro'WIan;y

lO!dpółmocy

1ub wsdhodru..

W :uitwlolralC'h

ste:fia.ńsklich

obserwalcjoe nJad uroileniem !OItooZaków iplI"Ze-

IprIOIWIaIdziłem 'W spągowej ,części ~lepieńoa

w

pobliżu

gI'lalIlky ·z

'WJa1r-

sbwami

fWlałbrzyslcimi.

Wyniki tych obserwacji

rprzedstawi,ają

d1ta,gmamy na figIu.Tze 4. Ze

względu n!a. więlkJszy !l101~siew

w

u~ożen:iu

slclladmiilków,

spOIrządwlllIo

oddzie1ne

d~amy

diLaosi C , i A.

DiaJgIr'amy IV i IV:A

p!I"zeds:11aJW1ają !UłożeIn'ie

otoCZ!aków w

zlepiJeńcu występującym crlJa południe

od IW:ZgÓl"za Koczan, w dkoUcy PodJIesia (iJig. 2 :i 4).

UiporządiklOlW!a:nie składnilków

jest mniej

dloskJO!Il.ałe

w pOtrÓ'W- llIam:iru z tym, j1akieilStnieje w

zlepieńGach

kwarcowych. DiaJgIramy wy-

kazJują symetriębrójlSkOŚIlą

Jpoo1;y:pu struJktJura

^l

1nego {lI"t}. Z diJa,gJrla.lffi(>w

mJOŻJnJa wnosić, że

tranSlport skiemwalny

był ~u

wrN'W.

WlaT'OOŚĆ !Ułpaik.o­

wam:1a

wyIntOiSi

0,408.

Diagramy V i VA

przedstaJWiają uŁoże~e składników zlepieńoa wystę.pUją1OOgDl lIlIa 'PołllJ~i,e

od

'~IC'hodmego ':zJaIkIOińczenia ż,yły

ikersa:nty.bu.

Rówtni!eż

ite diag!I'lamy

przedlStawi'ają

podtYlI>

~tuiI'laiłlny

(rt). U,palloo- wam.ie

wyImża się waTtością

0,46:8. Na 'Podstawie diJaglI"amów

można sądzić

o !pr!zemies:zJcmniu

malteriJału

ku NNW.

Di'lłIgI'am

VI i:1usVrruje obserw.a'Cje 'zebram.e w

połrudm.iOlWYffi

skrzydle synJklfuny, w

pobliżu

sta!rej

hałdy należącej

dlO szt!o;Jnd. "Fotrtulla". Wd.docz- nie jest,

że 1SIkł,adJItiik:i

zOtri:enoowa!l1e

iSą według trójSkośnej

symetr!ii. Zupo,..

m:ądkolWlalD..~Ja skł1adIniików

mo2ma

iWIIliO\Slrowlać,

re przemieszczrunie-2Jacho-

dziło

w Ikierumiku kwadtramJtu pierwszego.

Pr.zedstaJwJiony

:ma1telI"iał

wskazuje,

że zl.epień,ce

stef.ailsk,ie fur:m.o- wały się w odmiennyCh: W!~lach. tra.D:Sportru i depozycji w parówman:iJU ze

zlepie·ńcami

kJwall'OOIWy1mi WlaIrstw

wał>brzylSkidh.

,Ptrzemawm za tym-

trójSloośna sym~ia rulp!Oll'ZądlkolWa!n~a ,s1d;aid!n~ików.

PolWiie!l"ZIClhm:La akumu- lacyjrnla

w:y!kazytWał1a

w owym czasie lIllaIdhylend.e w ikiel'lllllllki!:t ipiefI'!WlSZego

i CZWIaIl'1;ego

~u.

STOSUNEK GÓRNEGO KARBONU DO PODŁO ZA NA NE OD NOWEJ RUDY 165

FIg. 4

OrienJfla!cj,Sl li clliaTak!teryJstyika morfometl"Y'oZll'a obocrzJaIków !Zl'E!'pieńców ,s:t;e:liarulilcich IV-VI orientacja osi C otoczaków, IV A, V A orientacja osi A otoczaków, l histogramy obto- czenia otoczaków, :4 histogram ^wielkości osi A otoczaków w. centymetrach, 3 wykres sto-

sunków osiowych otoczaków

Orientation ,a·nd IIl!Ol"IpblOlmetrtc cbara.ater.iJS1llcs raf pebbles f.rtoon Sł.ephialllt1an .oonglo-

mer.aJtes

IV-VI orientation of the C-axis ot pebbles, IV A, V A orlentation of the A-axis of pebbles, l histograms of the rounding ot pebbles, 2 histogram of the size ot the A-axis in centimetres,

3 graph of the axlal relations in pebbles

STOStJiN1EK

IZLEPI!E~COW

KWARCOWYCH Z

'W

ARJS'11W

WAŁBRZYSKICH DO IPiQlDŁOŻA

rw

SWIETLE ROZWAŻA~ SEDYMENTAlCYJNYCH

I PAI.1EX)GEOG~ICZNY'CH

StOSUlIli€lk.

Igórne~ ikatr:~1niU

do

podłJo2Ja na amalWilanym OIbsZ!ame, M2lpaltrzJcmy

'w opaa-ciu o

IpI"zesł:aJI:!kt

ipailOOlgeOlgra:ficZlIllO ....

sedymenilollo~

!le, ~

do

w.ręOZ

IPII"zeci!wlIl!J71dh

wtrl!iIoskÓW niż

!te, jak.iJe

były

'zalWIalr'te w datycllCZlaiSQlWej litett'laltulrze geoWolgicznej. DOItyczy roprzed.e wszystkim

zlepieńców

k!walroowyoh z w.arstw

wałłmz:yskrl.c!h.

Z maJP geo,lo'gicllruych wynika,

że

osad tan sty.ka

się

'z

rÓŻJIl!O!I.iOIdnymi

lromple!klSami skaJnymi, z

ktÓirylc!hwymienić

mIOemJa w pierwszym

1l"zędizie

,goojsy i

łrujpkiOWO'"'8Z1alI"O­

,głaimwy 'zespół IklUJlmlOwy. 'W dailszej

Ikole

jlIllOści można

l,Jy

wSkia2Jać WIa-

pienie

do1.nob:rbońskie,

,a lIl.a!Wet

Skały

sy'lUll"skie.

:Mając 'Ilia:

u'WIadze,

że zlepj'eńce

ikiwaTiclQI\ve piffi"WlOl1mJie, t2l!l. w czaSie sedymentacji,

poiklr:ywały większy

IOIbszIaT,

mo!ŻnJa sądzić, że :ZlgrtomadJZliły się 0łl1ie

na jeszcze barozJiej

Zl'Ć2ill.ioowlalIlym 'pOidł!ożu,

z

!k;tÓ!r€igo

lIl:ie sposób tWyeHmitn.O!wai: kruJmowy;ch

zlepień'CÓW gaJbrowycll.Założenlie

taikie lIliie ipolWin!nJO

budzić Z1aS1lrzeżeń, Jeśli się !PI"ZYjmde

'zglOldinJi,e

;z doItycll'CzalSlOIWą liter.altru!rą, że

przed o$idze..

ndJem wa,rstw Igó.mego Ik!atrbolIliu

odbyły się

:si:lJne ruchy gÓlrlOtwÓlrcze fatzy sudedkiej. W

'ZIW'iąZlrU

:z . tym nasuwa

się

jedtntak szereg

:Zla,gadn!ień

mtrurry

paJlOOigoograficmej

dotyICzącJ71ch ~ledki1imaJtu

i paJoomo:rfulogii. Okrres

poprzeldmjący

famnlQlW'aIIll,e

się :zil.epieńców lkwJaroowych odzm.aczać się

pow:ilnien

IgruntOlW.n:ytm wiet!rzeniem

cl1e:miczm.ym, w

!IlIaStępstwie !lctóTleglO olIle potW'stały.

W

m!iejooach, gU'zie iS1mdały

po

temu odpowiednie 'WIIa-

!l'!UlIlk:i,

la. IW' każdym

:raJZie w pa:rtiadh lPoroiJolnY'C'h

'bliżej ŚI'IQdIkla

Ibasenu,

zadhiodlzilai

aikJumu;lacja

lOOśHIIlIIlla.

GdJzie indZli.ej

twOll.'Z'Yć się mu&ała.

po- wrom zw.i.etI".zeJrlm,oiwia i

IpowstalWlały

gleby lropai Ine,

'Zlepieńce

iklwall"COwe w:a'J.'Stw

/WIałbrzY'skich,

jako. prod'llikt ,Chemicznej selekcji,

(pOikrywtać w!ięc

. : polWi!nlny albo chemicznie

;pnzerobiJorną rpowrokę .zwietrzelimową,·

ail100

też zespół

dro1mo' ZJiJamdstyc!h oaadów

g6r.niOkJarbońJSkiChzawie:rającydh

/IlIaIW'et pI'ZewIal'StIW'.ie!niJa

lW~lowe. Nieobecność

tych utwo.rÓW na

ipOIWIi€łl"2ldhni

nie staJrrowi OOwrodu,

że

i,ch ryv ogóle nie ma.

Z obsenWlaCji .polWierZ!chrruioWy,eh

wyniiklR, że 7Jlepieńce

ikwa!reIowe

gr.aJlliczą prz'aw.aŻIl:ie

('Za

wyją1Jkiem p6łnoono-'W'scłrodndegp,

:zbocm

Waip-

:nJicy, ,gdzie

o.bsunęły się te!k1xmicmie wzd~uż

uSkoiku) barom 0IStlr0 z d/Oll-

noikJair:bońSk!im lPOfdłOiŻe:rn,

w

'ZJWią'ziku

z

czym iI'OłZgl"aniC'zenie

od siebie lObu

serii

lIlie p.r!Zedstawia prloblemu.

Zlepieńce

na

ogół są

dobrze prze- mytte.

Wj1Iglądem zew'llętl"zm:ym,

jak i

Składem, zlepień,CIe Ulpodlałmila'ją

!Się

najharrd.' ziejdo

zlepieńcąw

kwlaroowyCh z WIall'Stw .

wałbrzyskdc!h

:re- jlOlIl,u

wałbrzyskiego,

:gdZJie

leżą ipOIW'yżej ;pokładu węg.lowego "DBłWid".

Jeśli Ip:nzecłsta,wiony opogląd jest słUIS.'llI1y, ,to 'WÓwczas

w

!l"ejlOlIllie nowo ..

rudzkim ~j :Zlepieńców !kwail'lQOwych nalleŻlałoby IOcicldWlaĆ rÓ'Wlnli.eż

st'aIrszydh

osadÓW'

~stw wał,bl"zySkiOClh, :zJaIWii€ll"ającyc!h być lIllIOże ,gI"UJPę węgllOW'ą·

W ip:meciwtnym pl".zypaIdku bowiem

ndezrozumiałe

jest wkrla-

STOSUNEK GORNEGO KARBONU DO PODŁ02A NA NE OD NOWEJ RUDY 167

czalnie moo.ommemlnego sedymentu

!na 'pocłłooe

t:ak

wyra~Il'ie

zr6im.ico- 'WIaale :pod

lW~lędem

petrolgram,cznym. J

eś1i

howiem zec'hcemy

'zlepieńce uiw..riJać

l2Ja utw6.r najstalI"szy, w&wC2iE.S zgoldz.i.c

się

musimy z faktem,

że

brIallruje mu

lPQ'W'iąl7Ja!l1:ia

z

^podłożem.

ROIZlmlIOlWIaIIltie

'Po!wyŻ'Sze

sbwM"za dwie alteT1lJatywy: 1

⁰

albo zle-

pieńce

kwaxoowe

'Leżą

ma swym

lPodłożutpI"zek:ra~ająoo, aJ.:bo1Jeż

2

o

kon- taikty

zlepieńców

:z

podło:ŻJem są

wt6rne - tektoniczne.

BiIoIrąc

pod

uwagę alter1liatywę ,pierwszą, naJeżałoby

OC1Jeikiwac

Ujprzątnięcia

wpierrw

po!Włoki

2lWiietrzelrlm.lQIWej

IZ pCl1Cł.łiolm,

na które wkro-

,ozyły ·zlepieńce. Jeśli

proces tego

uprzątnięcia

bylby

stoSU'nkOlWO

szybki,

WÓWiCZlaJS

ipOwi.nalo

się

to ^w

^jakiś

sposóbzaJZ!lIa,czyc w 'akumu1orwamym sedymencie. Przecilwny IPI'Zy!padek me wclrodZJi. w

mdhubę, ipOIl1ieIważten

. sam

I()IbsZlalr byłby :WwnocZJeŚnie

te!renem ig:redJaICjd d ak'UlIIllU!1acji. Wynika przeto,

że

pierwsza alternatywa jest raczej

mało

pra· wdopod· obna, wobec czego konJta!kty

!Zlepieńców 'Z podłiożem

winny

być

te!kton:iczne.

I:stniieją

·zaJtem

S2laIIliSe '1lIlJlłlezienia pom.i:żJe'j :zlepieńców ~dh

takich osadów, iktór.e w

Iprzy.bliżen1.ru

ipIOIW'.inny

odpdwiJadJa'Ć

doiLnej

części lW'aJl"Stw 'WIa'ł-

brzyskich z lrejlOOlfU

wtałibrzySlciego¹• .

W lOdniesi.eni!u do

zlepieńców łw'ail"CIOrwych

rejonu iIliQlWl()rud:zklego

wył:and.a się

jeszcze i!Il!nezalgadndenie. Niektórzy aJu.ltomy (GrochJolski

1'9~8, Kll'IaIwczyńSka

.... GooCholskJa 19600)

iUwa'żają

je mila:ruolwicie za

fację brzeżną W'anslUw

'WIaUmzymch 'tutejszego oibszJaxru..

Pomijając lkwestię,

czy

zlepieńce są

majstanszym osadem w zespole watt'Sbw wa['brzyskicll,

pawyższe ujęcie

'budzi pewn'e

zastJ:izeżen11B1. Zlepieńce

te bowiem lI1Jie

!przech.od:zą

w Jcie:I'!UJIrlw osi syn!kilmy

W' serię węglową,

Jecz

ją podścielają

j1a'lro

ciągły poikłiaJd.. ^DoIWOcm.

tegO niew'ielika: '

Sk.a.łIka zlepieńca: ^IW: pOiĄl­

dalIi.owym skrzydle symikl:iny,

.g;mnicząca

tektonicznie :z ilru1mem.

Również poikł.ad węglowy

od.k:rytty w

'Pobliżu

Nowej Wsi IWIS'kazuje na· to,

^że

naj- bardziej :na wSChód

wysum!ięte

warstwy

wałbrzyskie

nie

Składają się

z :samych

zlepieńców,

jaik to piQlWSZeclmie ipl"Zyjmo'WlalIllO.

SPOSTRZEŻEN~ TEKIDONIlCZNE

Obszarem.

nadającym się

najlepiej do

wyjaśnJien1a

pOll'lUSWllyeh UiprzedJnjo pro:blemów jest wadhodlIl!i. kiraniec om!awiam,ego terenu,

poło­

Ż<>II:W IW IpObli:żJu

NlOIWej Wsi. W oilrolicj !tej bowiem, 'z,godJnde z

d~chcza­

sowymi publhcjaIl:n.i, obydwa.

oodz:'i;ały

lk.arr:bOiIlIIl

pr:zew,ażnie graniczą

z

sobą

sedymentaJCyjnie (Dartfue 1904, Beiderke 1929, PefbriascihlOOk 1939, Bed.erIke & Ftrdake 1943, . Obere 'l957.a:, h, 1958, Groc!ho1ski 1961:). Zdam!iem nieldlxryCh . geolOgów, mamUlrSkie

zlepień'ce

k!W'aJrCIOiWIe

s:f!ałdoW'aJlle są

w postaci Sj7'1cl:i.ny lIlJi.eZigod.nre 'w stoswnJru do stromo· IlliS1tawionych warr-stw

l PmiCle kOlIl.'byin.UIOWIane w 191614 roku patwiend'zadą te przypIliSZCzenia. W ikillau w:kiqpaICb ipOid 2Jlepiefroalmi odsłondębo mułiawlCe' !lllaIXl~. .

kulmowych. W tej

wąskiej

:strefie

gÓT.Iliolkia:r:oońskiej, liczącej

100 m .sze-

ro1rości, znajdującej się lm tpIOłudJn:owym

'zbolC'ZJU

w~górz:a GTzępa,

mO:lma

by'ł!o iprześled!zić

llron'baik,ty z

podłożem.

Wyilmnam.e w tym :rtejlolIlie '!IDalce ziemne

Wy!kaJZlały, :OOJWystępują

tu nie ty.11ro

·zlepieńce,

lecz

rówJn.jeż skały d:rOiłmJozi:am:iste 'M'Wierają,ce

wspomn.iJany

julŻ ;poikład węgllOlwy.

Sk,ały

:te:nJaidhylone

są

Ipod

ik,ą~tem

25° ku SW. Od

porudniolW~o,

:ZiadllOdu

ta

^wąska

lSt:rafa górnego K!alTbolIl.u gJr1amiczy z kulmem :za

lPośredrrlat'Wem

dysloik'aeji. 'W jednym 'z Iszy:bikÓ'W wytlmIl1anym

llIa

Hn:ii dyslioikacyjm.ej

zaobserwowałem

"smaJr" tektoniczny

!Z

T.Zlaldik!imi blJO!k:ami rrd:z:aJWych 'sza-

rogłazów'

[ syderytów !ilJaistydh,

gęsbo przeciętyCh.

d:rolbnymli

żyłik'ami

!ka!l- cytu. Na lNE IQd

IW'kIolpu wyst~olWałla

srnJUtga hllpkÓ'W

węgHstyc!h IZleSlpO~

lanym, ' z lIliebieskawyrrn

iłem, II1Jaroylonyidłl

!ku NE pod

kątem

85°.

W

są1siedn'iej

swuClmej

lQt~e, talkże

na

łiJnd.i d'YlSlQ~alcyjnej,

s1Iwi.e· r- dzHem

OhOOllIQŚĆ

roZla wylch piaskOwców z lWaJrIsVw

wałbrzyskiCh 'N'l

poStaci

ZI1WietrZlałego

i w

części

,sk!r'llIsmnego

b11OlkJow~skia.

N.a SW od 'WIZmiankowanej dYiSlob.cji

występują łwpki szaIl"Ołgł.a!Z'O­

we ooln.€/go karbolIliu, nachylolIl.iE! ku SW pod

'kąftem

6, 5

0.

W ba:rdZio tb1rl.skim

sąsied:ztwie

dysloikacji

~am.ot1loW1a'lllO

'upald 5'0° ikJu ESE, SIpo'WIodorwa:ny

ciągnieniem

WIa!T5bw na UISikdk:u.

KOIIltafk1t

półInoony

omalWianej rSbrefy jest IIl;B.jprnWldolPOoobn1ej :rów-

nież

telktolIlicz:ny. Strefa ,glI"aniCZlIlJa nie

'zoBtała

JWlP!I"I8.wdziJe jl€lSzcze

doIkład,r­

nie

ipI"ZteślJed:ZJOIIlJa.,

lecz w miejscu,

'gdziezletpieńce

ikwaroowe

mają greniczyć

·z utwcmami dolne;go, dewonu, natTafoiOlIlIO na TOZltarrtte

iły

z

wyra.ź:nymi

w1clladlk.arnii!n.fH1::rorwanycll liman:iltern

!SZaII.'IOIgł~:zów

dolno-

karbońskiclh,

naidhylornych ;pod

iką1tem

75° ku póIJoocy. PorudniOlWla

WeT-

gencja doJ.;n;egto kaJr!bOlIlu nie jest !Dla tym obszarze prz:ylpadtkiem odOiS1obnio-

nytn. T01W1airZySzy olrlla·

'Zluźnienrom

teik'tani.cznym, !kJtóre InJOima oIbser!wo-

Wlać IW

ipObliskim przeko'Pie staTlej :kolejki.

Omówiony :profil z

połtudniOlWego

stoku wzgÓll"za

Gr.zę:pa

wskia:ziuje,

że

Wlarrstwy

wałbrzySkie występują

w :rowie tektonlcZ'Jlyril. Pafil tE!\Th nie dostarrozar i!:nrformacji

^I()

pie:J:fWlOtnym, sedymentacyjlIlym :S1x:Jsumilru doIlnegto i gó:rm.egto !karbonu.

Prześle~ono

·zatem !koIlejny tOdc:.nek,

pofużtOtn.y

nie- '

spełna

400 m daJ.'ej 'na 'NW, w miejsaugd'zie

'11ia

malplach geologiCZlIlych .znac2JOna jetS.t

wąsk1a

strefa·

łm1mu, .gmn;iJcząca

sedym€lIll1laJCyjiIl!ie .ze' zJe-

pień,oom

lkJWIalr!oorwym warstw

wałbrzyskich. Również

i tutaj stwierdronlo,

że

kulm

ilron~je

taktolIllicznie z IMllI"strwami

!WałbrzySkimi.

PrrIzyJj;yka-

ją'Ce

do kulmu od

północy Zilepieńce

i piaslroWce

k:warooIWe zapadają

stromo (75°) k'll SW !pOd

łUJpIk!i :smrogŁaJrowe

dioil:nego karrbointu,

1U.łoŻlQlIle

tak sarnIO jaik WialTstwy

wałbrz)'lSkie.

W

mi!arę

odd.a1amia

się

od k'CllIllbalktu 'lm pómo1cy, 1WIal':stwy

wałbrzySkie,

pr:zyZia1cho'WlanY'dh nadad porudniowo>- -zachiod.l!li,c!h ,wpaldach,

wy'kta'zują łatgodniej:sze

nachylenie (55°-4'5°) (por. :ag. ^{2). '}

Z

przytoCZiOłI1)'lch

obseriWacji wynika,

że

na z:batdam.ym IObszartze

warstwy

wałbrzyskie, gI'IaIIlii.czą t~icznde

z utwoTami dolnego kiar-

STOSUNEK GORNEGO KARBONU DO PODŁO:2:A NA NE OD NOWEJ RUDY 169

bonu. Do

prześledzenia

tpOtrostaoje jeszcze póbnoooy brzeg wai"sll::w

wał­

brzyskiCh, !ZWezcz,a w IPOibli2m :staryCh 1OidkJr.y.we\k wape.rl!i

węglow.ych.

1BobieŻIle

zba.diarue

skał WlaJpienno-łU1p'kJorwyCh

wslkaJruje

lIla

dyShannOo- lIlIi,czne 'mbua"zenia w !poil'fóWlIllalIlliuze '

skałami

IO/tIoCze.n:i,a.

W skałlaich

górn.o-

klairbońsk:ich

ttej

ollooł'iiCy

i w tinnych miejscach <>hse:I'lWUje

się wygłady

i rysy rtekltan1JC:zm.e, !które

omówię pcmiżej.'

ANALIZA POWiJIEmZCHiN[ ŚUZGOWYOH TEKTON/IC2lN'EGO POOHODZENJ:A.

Obse:I1W'acje ntaJd powierzChniami

śliz:gowymi ,przepro'WIadziłem

w lllieH02ID.Ydh

OOlk!ryw~aClh '2l1epieńców

kw:aroowydh,

występujący!ch

na ()Ibszalr'z'e

-In/iędzy

lPódlesiem a

sz10Są

Wo}lj .. bólrz -

D2'lierŻ'Oin.i6w.

Z dwu 00.- krywe'k olroHc POOilesia pochodzi 18,4% pooniaJrów, z :trzeciej nartmni:a:st 71% 'WIszys1lkdCh Obser.waJCji.

Oałość 'UJwpełniają

pojedyncze pomiary uzyskaJIle

:nJa

obtsZJal1"ze

:pośxedndm.

Zebrany

matter.rał

pochodzi '2ja,tem

głÓW1Ilie !Z

,diwIu OilroHIC, !najhatrdziej oddailioJny,c!h od !siebie.

lJ1kład WlalI'lsbw na !tej 1pI"2elSUrzemli JIEaw:i.e się lIlie

zmien.riJa i

rprzecięłn:ie

wynos:i. 1.50/4'5

⁰

SW.

ŁaIW!ice

iSlm1m.e

rprzej~te są

polWiarmhtni,ami

TOIZer'W!ań, które z reguły

poIkryie

są

wy:gmdJami i ryS1alIlli.

PowierZlChinie

§l~gowe układają się

w dW1U 'i1asaIdJniczyclh llcieru.n- kaCh. JedJne

\przebiegają

w

'przybliżeniIU

'POprzecznie do

roZiCiągłości

W1a!I"Stw, dr!UJgie lIliaooImia:st dia:g()JIlja1nie. Obydwa

l'Io,dlzlłJje

polW'ierzclhni

ślitzgawyoh

pokiryite

'są

rysami, lecz. moo.'fologla:rys !nie jest jedn:alkowa.

RySy

na lpaIl"IaIk1la.'zJacl1 pOprzecznych

są 1;0

za2JW)1CZaj :grube, bruzdy Lub :prosto:lwjlIl1e

pr:zebiegJająee

!llaIbrzmienia

połącz<OlIle

z grubymi

ZlłJdzio­

rami, !IlJa1:otnli.aJSt

tr.ySy

na

d.rl:a~nalln;yc'h

powierzchniac!h

śLizgqwydh są

z

!reguły

delik'ame d.

gładkie. Również

nachy1len:ie tych dwu rodzajów rys jest baTd!zo. 'ClhalI'laGclerysty,czne. Pierwszy Il'IOdZlaj rys jest nachylolIlY

za'~cza'j

w kierunllru upadu waJl'lSt7W

średn.iJOJpOd kątem

30

^{0 ,}

a d!r!tlgi przebiega prawie poziomo.

ObserwTUje:się

rto zjawisko nawet w tej samej

~ce.

D la uwidocznienia ipIla!Wiidrowooci

IW urożeiniJU

;rys i

'Ziwią:xalIly,eh

z tnimi ipOwier.zchni

śHzgoJWycll ~ lOIIle

nan.iesilOln:e

lIlia 'projeikJcję

lro-

liJStą

(g'ór:na

'Półik!u~a,

ftg. '5 AJ). Ze

WlZigIędU

:na

niewie1iką i10ść maJteriału (38

rys), pr:zy

Bpo!I"ządzam.u

d:iaigtr'amu

poJSłuŻlOlno Się

ikóllk!iem Hcznilro- wyro o

'Większej średnicy

(Il" = ^{,0,75 cm, R = '5 cm,}

^!mi

== ^2,25%).

W celu 2lOIrie1ltowmlia

się,

w j<alk;im stosuarlru

pJI2'Jo!Stlają

'rysy do

płasZlczym,

na 'któryCh

występują,

wykO!lliaIID 'zbilOrozy wykres

metodą

R. HoeppeIll€!OO (1

¹

95'5),

Oi2JIl;a!02Jaj.ąc 1Stlrm!ł!ką

ikieTu!nielk liuc'hlu gÓ'l'1Illej

części

blotku

pa::zylegają'ce.go

do

;pall'lalk~

(fig. 5 B).

Z rysunku

rwylIl'iklłJ, 'że

w (pOI:zJornej

1P1ąta!Il:ilnie

magmenty wieJaci,dh

kół przechodzących

przez bieguny rys i nOTlIla'lne ,paraklaz

wykazują pewrną prawidłoiWlOść.

Selekcja tegJO

mater:i;ałlupoliJwaLaJ'sbwierdJzić, że przecięciJa :się

wieIDcidh

!kół,

iWy'.zn!a.CZOJnydh przez rysy i 'pI"zytnale:ime do

5

nich

powi.erzcłl!Iliie ślizg.owe, ratują

w ^:spoISób

^dość

praJWidklwy

lOłd

a:zy- mutu 315° 'popr:zez355°, 34°, 66, 0 do 1000° {f-ig. 6, 1-5) .

PIrzy.pom~

to

wykresy

z mnych (),asmrów; ' gidZlie

!IlJOitowanebyły

1JeIgo mdziaju zjawiska '(Wei:ngJaa:t 19' 55).

Rozsegre~amy mJa.ieriJał ro~altrzyłem

oc:tdzielnie w IOIpareiJu lO:za-

obseTlWlOwamy

Ilcienmek ruchu

/Wzd~uż

,pOlWieT:zclllni

ślizgolWYch.

KoIIl- strulklCyjnie

wyikIreślolIle

,powierzchnie

śld'z~e

z

u~lęd:nremem

kie-

ru.nJ1w

'Przemtes~z€'Illia 'Poz:wa'lają wyznaczyć

dla. wszysbkich prawie 'Pro- jekcji dwie

ipłJaszczy2lIly ścinające

z ostrym

!kątem (ŚTledmdO

70°),

Z!WTÓ-

conym w ki€!I'!UiI1!ku ktompresj' i.

Il'lllSt:rują

to rysnmiki 7lami€lSZJC1JOOle

pomżej proj~cji.

Rysunek 2 na f-tgu'l'!Ze 6,

wykarujący p.rzeC'iwnieslkiero'WIalIle

, ^'~i'"

, , .: X,

~

.. %,

~

.

~\~ ,

+ ~\

"

....

,F,i,g. 5

Zestalwloo·ietl'ys tedtrbonIi'C'mego 1POOhocl!zen:~a w 'zlepieńCaICh ~h warstw walbrzyiSk;io,ch

A zbiorczy diagram' konturowy rys, B diagram zbiorczy przedstawiający -normalne po~' wierzchni ślizgowych,bieguny rys i kierunek ruchu górnej częŚci bloku skalnego

A collective contour diagram of striae, B collective diagram showing normaI sllckenside surfaces, poles 'ot striae' and direction' of movement ol the upper part of the rock block

s1:r.zaalki

na.

tej !Samej

!płamczyŹlllie, nroże być

wy:n!ikdem

!pO!lllyłki

w tere-

!lliOWej ocenie 'przemi;es~mIIl!ia:

blolków

:.sk:alJnrydh /Względem siebie. Rów- ndeż

:projekicj,a 3 nie

może być 'bliżej

roopaJtry,WIall!a,

Igdyż

brak 'bu

:OOlecy- d~taIIl!iJa

w

ułożeniu

rys, !które

'Z'dIoodmją

kieruw

'pośrednie między sąsiedJn.imi,

ItaIk.

że lukładająlSię OłIle

cr<a' czej

w,zdłtll'ż mały!Clh 'kół.

" Z przed:sba'W.i!olIlJ€lgo materiahJ:

'W'llIOsić można: lO ikillklU ~ fu~,

w~a się JWyIgładów

i!

ryS tek:1iotni,cmyCh. W

czasie 'tyIch

leh~w siły

STCSUNEK GORNEGO KARBCNU DC PCDŁC2A NA NE CD NOWEJ RUDY '171

defoLrmujące ulegały

rotacji, jak to

pokazują

projekcje (fig. 6) uszerego- w,a:ne w

łro1.ejlOOŚCi

pI"zyipUlSz1C'zalnej rotaJcji.

megumy

klaŻidej

!proje!kcji

wyznaczają

w

przybl:iżen!iu lłiZylffi'wt

lOISIi malksymaJnej 'te!nsji

(oś

A).

Przybliżenie

to

'1:>ęd2ie

tym wierniejsze, im

bliżej

biegumów projekcji

będą leżały

rysy. W odniesieniu do naszych projeJkJcji, azymuit osi ilrompresji C

przebi~a

ipl'IOsllolPadle do linii

łączą­

cej ' biE!igumy, i

leży

'lllIIlIiej

W1i~ej

w

płas~ie

:ryswnIkJu.

Z rysullllków tych 'wynilka,

że

ll'a I()mawi!anym oobsz:al"ze

:za:m:a,ezyły się 00

iIl:a>jmniej drwa

główne

etaJpy deformacji, kiedy to

oś

C

:przybiemŁa

kierunek

:po~dJn.ilooJWY bądź też'zbJj'ŹIOny

dlOt

rrÓlWnJo,leŻD:liikJo'WIegIO!.

Jest .

prawdJoipoooibIlle,że ,równo:IeżIllJi~olwe'

ustawienie osi kO!II1jprelSji <pOipI"ze-

dZJOiD.e i

:2Jalkończollle było orientacją zbliWm.ą

do porudrn:ilkowej. ' w :taJkim

ujęciu mie'libyśmy

'trzy etapy rdefOLrma'cjL

TirudnJO

ip'OłWiedzoieć,

w j!aikdm 'StOlpniiu poszczególne etrupy

:2Jazębiały się

'ze

!Sobą

i1U;b

też

czy

mzdzte1ała

j-e

Idłuższa

przeTw:a. Nie jest

luaikże

oczywiStai lkWJelStia

następstwa

deforrmacj'i, w wYID:iku których polWSta-

w:ały

olpisywane zjawiska,.

Przyj~e u:szere~oiWatnie

jest lWlpr'8Jwrdz:ie

dość

sugestj1lWlIle, lecz Skr'ajne projekcje

m02ąla 'pr.zestalW:iać.P€'Wi!l.ydh

'W\Sl1ffi- zówek

IW'

tym

IW'zględozie dostarrcmją

same proj'ekcje.

z,aJUważyćoowiem moŻinaJ, że

lepsze

upoLrządkiOlWanie

rys 'iJStm:ieje

!nJa

pI'oj'elkcjach

ilroń!co­

W!yIdh, gd:zJie

!pOjawiają Się !również

:rysy IJliadhylollle w prozecilwlnym ikie- I'Wllkiu

!Iliż

:upad 'WIalrS'tw, ,cze:go nie ()ibserwujle

IsIę

'llla projeik;cja.c:h

po'Cząt­

ikiorw;ycll, mimo

i,ż istm:ieją

rUam kJorzys1m.e ipawierzchnie

ś1izgowe.

MI02ma

na tej !POdiStaJWie

:p:r:ZY'Puszc.zać, że

rysy sta:rsze,

połoożolIle

na palI"alldalZach po!Przecztnych,

2J6JStały

wychylone wraz

'Z IWIarr"stwą, najmłiodS'ze

na1lomfua:st,

cech:u.jące się

IpI"ZIefW'aimie deHkatnym delseni.em, lIlie

dK}znały już

mich '

przemiesZlClZeń, wyika'zują,cZJdec~dio'Wlalne IIlporządlkiOlWlalIlJie.

ZAG.A[)N.IENIE ]STN:DENIA SUDECKliE,J FAZY RUCHóW

W

świetle

IPf:zedstaJwiolIlego

materiałIU dot~dhcz~wy pOłgląd

na istmd, emie na OIrlia'Wiarnym 100bszarrzesudeclciej fa'zy

:gó.rlQitWÓ!I"iC~j

porw::im.ien ulec

modyft'ktaicji.

Ruchy

faŁdowe

tego oik, reru :i

dySkioll'd!aillcjIB., z

nimi

zwią:mlIlla! ibyły

<przed!m:ioitem . specjIB.!mego za1intereso1waJIlli,a E.Bederke,g<) (1929),

IapÓ'~nd.ej

J. Ober:ca {1957,a, b}. Wymi1elllieni

aJUiUO'l"zy

' z:godnli.e przyjmowali d

odipoIW'iednio argumen'row:a~l:i 'lIl:te'z,~odlJllQści

w spoSloibie

lU~o

...

żen:1a

i stylu b1lidbwy obydWiU

oddziałów karbolń:slkdc'h.

Chodzi jedmJaUcie me ty:le

Q różnice

rw umileniu waTSbw

doline~

i gÓ'l"neg,o '

kalI"bon~, gdyż są

one

di~tem

olczy;wtstym, ,lecz

Q ilJastępStw8J wy:pływ:aijące ~

tego, fuk!w.

Przyjęcie

Ipi€ll'W1Oitne:go, sedymemta.cyjlIlJegJo :lroinJ1laik!tu

między

dol- nym d gÓlrtnym tma:r!bonem lIlIajpIiOlWladziHol wymiemon;ydh aUJtotrów,

la!

wcze-

śniej

jeszcze E. Da1fu.ego (1900, 1904), dlO przyj.nroWlalIllia

wyraŹ'Ilej

dys- '

kOIl:d.ancj'i

~polWlOdiolWiB.l!lej fa'zą sudecką.

- \J'

, •

//~ /j~/I\

, / ,/ /"'.(, I \

>( ,/ / ,1-... _Ł

/ ' / / . , . . . r -

... , / Y / / ... }-

't-... / ' , / / I

... t.. ',( v / '

I

I ...

,1' /', /

^I

I ,..

·'1 ,/ /

I

I ...

,<.... / .... , /

\ I / ,

Y ' .. .,/

\ 1 /

'<, /,

"

^1/

---

^{/ ..,,/ ; ' "}

^,

^...

^,'"

^{, /} ""\

eJ ---'\ \

Fig. 6.

STOSUNEK GÓRNEGO KARBONU DO PODŁOZA NA NE OD NOWEJ RUny 173

WY'klatzanie

obecności

kOiIltakltów

·1~ktoniC7lIlych

staje

się

.pQIWoldem tmlk1JoiwaJD!ia oma,wilatneglO obsZlall'lU

IZ pewną reze!l'Wą, jeśli ChodZił

o dotlru-

mentaJCję

tego odm-esu gómUwar,creglO. Innymi

słowy,

ohserwacje tekto- niczne, jakie dotyc'hC'2JaJS

'Ze~a'łem

w terenie, nie

potwierdzają;

a'le

też

i nie

w.ySltarezają

do

IcałilroiWitegowyeLiminOlW'atIl1:a

f8'Zy sudeckiej. Ten osbatni wnrl.osek

IWY'pływa

ze etwierdre!nia 'tektom.kznego klon'halktu

^IOłbu

farmacji. Niektóre ' zjawiska,

będące

dotyC'hczrus · aTgumen1em przema-

wiiającym 'ZlB lOtooorrością

omawi!amej f<a'ZY, w qpareiu o zebmny

ma\tel'liał, mogą być iZ pclrwOOzeniem

trumacZIOInerez jej

pI"zyjmlOłWlrurrla,. Wymiendć

tu m02ma

ścimlain.ie

r6imJydh elerrreJntów

HtoWo~gicznycih

przez warstwy

wałhrzyskie,00

jest ;wynikdem kiont.aJktów wtórnych. Ba:rdziej

płaskie

usta'W'ienie , górnego ika:r:bomIu

wiąż~ się

z jednej strony

^'Z formą

rt€kto-

!Iłiczną

(row), 'z drugiej 'Zlaii ze Ispecjamym dhmalk1terem litologioznym tych

1Warr"S'tw.

I'IlJaCZlej bo,wiem

reagowały

fiia dJe.fo!m1

^l

acje

cienlroławroOlWe skJały

kru:lm()lwe, i.nJaczej

zaś

grubiej

claiwioonezlepieńce

kWM'loowe, iktÓTe

tworzyły

pew.nego rodJzajru

usztyWlniOlIlą płyttę.

O SZ'tytW'nym chairalk.terze defolI"malCji

śwńadczą

liczne

wygłady

i rysy IWidoczm.e w r6mycfu miej- scach na

luźnyc'h

I blo!k:ach lub

skałkach.

W kulmie

olbserw.owałem

je

rówm:ież

na lu' myCh 'blocZlkac'h

'Szarogłazu

w jednym z szyhików.

Jeśli

clliod!zi

10

' baarlZliej strome UJS1laiw'ienli.e

iUtwolrÓW

lru1mowych,

to

'IJJależy się również liczyć

'z ,tym,

że

d!.zJisiejszy obsza!r

występawa'Illia

utworow

g6rndkaIl"bońJSkJic!h

' zm.a'jduje

się

w IpiObli2Ju

~I"arwęd~i

bloiku ,gnej- SlQlWego Gór Sowlich, w otoczeniu dolnych ogniw do1!nago iklaTbotn:u, które

już

w czasie sedLYmentacj;i

'uleg'a,Ć musiały ugięciu, ustępując

rrliejiSC'a młodszej alkumulacji łru1mowej.

W dys1rusjii na t€lIIlJat

^j)azy

sudeckiej lIl!ie bez

znaCZetri.iia

jest

także podlk:reślaillY

'llpt"zedIni.olaSpekt ;pa!loogoogroaficzmy. AkumuolaICja

Iroś'linn'a towarzysząca

wycl1odIlJilOIIl WIaJm1Jw

wałbrzyskich

w lOikoH,cy NOiWej Wsi poiZWaaa

ll1.a przyjęcie, dż

pierwotny .obszar sedymentacyjny

był większy

FIg. 6

SeIlelk,cja ['~s i odplOWiadadąqch 'iIąl. powiel12lC'bnil ŚIli:2JgoJWych lWedłiUg pm:ecięClia sdę dużylch kół. 1R'yIS1\lIIlJk'i ",pod proj.ekcjlam~ Ii:lWlltrują Slchemat pI1ZamiesZJCzen!ia

I

Dla wszystkich diagramów kolistych przytaczanych w pracy używano siatki Schmidta sto-

sując rzut górnej półkuli

Sellec:m<llIl

ar

^strlae

and

,the ICiOO'reSpOlIldliln.g ,SI1!iJckenside surfa'C'e\Sl, Ii.n alOOOtl'IdaJllce W1ith the iizltersed100n

lOIf

,the roa,j<la." circles. Dm,w!lIlgs below 'Pl'Iojecrt;dO!l1lS

, m'UlSwate

,the dlisWocatiJan, partrt;er.n

Schmidt's net was applied using the upper hemisphere projection in the case of aU the circle diagrams cited in the present paper

i bardziej WJ7II'ÓW;!))am.y, o IPOWierzdnni

opadają,cej

w kieru:riku

północnym

i

półnoono~ohodnim.

Ponadto,

iIliaJWią'zując

do os1;labndch

badań ;w

niecce

Śl'ódsudeclkiej, należy :pod:kreślić, że

f,a'm swdookJa 'stracHa tam l!lJa ' zmaczeniu, jaikie jej dawniej przy,pisywmo.

Wsm'zują

iIJJa. to

'W

pierrwszym

IrzędZJie

ipl".aJce H. TeisseyTe'a .(1958,195-9, 1961), a

ta'kże

A. Gxooholskiego (1960) ri aurora (DZ'iedzic 1960, 1961).

Pracownia Geologii Starych Struktur

Zakład Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk

Wrocław 2, ul. Cybulskiego 30 i

Katedra Geol.ogii Ogólnej Uniwersytetu Wrocławskiego Wrocław 2, ul. Cybulskiego 30

Wrocław, w l~opadzie 1963 r.

LITERATURA CYTOWANA

BEDERKE E. 1900. Die vatisti,SiC:he TektoniJk der mJ.'ittlel'en SudeteIl. - For,tSlchr.

GeoL 'PailiiOlllt., BIl. 7, H. 23. ,Berłlj,n.,

BEDERKE E. & FRICKE K. 1943. Da:s N'ioedersdhleS!ilSChe Gebiet. WaJKienbu,l'1g.

BERG G. 1925. nie Gliederung des Oberkairlborus l\liIlJd RJotliegenden 'im nieder-

'sehle9iJs.ch-bOhJmi1sIchen Becken. - Jb. Prell'SIS. GOOb. L.-A., Bd. 46. BerliJn.

BUBNOF,F S. v. 193'1t.Die west:liiilllslche' Sed~m.en;llaJ1liJon:

,lliIlId

die IaIstUlrdtslc:he PhaJs'e dn

der

'iamet'lSUdeltisc'hen Mullide. -

:F\artS'c'hir.

GeoIl. 'Pa!1ii1Qllltt., BIl. 9, H'. 29. iBerli'll.

DATHE E. 1900. Ober die LagerungsverhiiJJtIlisse des Oberoev.ons. u:n.d CUlms bei lEbersdorf;in SC'hlesie:n.. - Jb. Prel.1lSlS. 'Geoil. L.-A., Bd. '53. Berlin.

- .1004. ma'tt Neurode lUIllId Erlii:ute:rungen. Kan:ę. PreuISIS'. Geo1. L.-A~

Berm

DZIEDZLC K. 1957. $traty,gr!łlfiia, tektaIJ.tiJk,a :i ,paJleoglOOgrarffia

górnego

Ik:a!ribanlu d cze.l'IWIQlle,glO ~OIW'Cla Ziemi Krod::zilt!iej QSlira1l1gra!PhY, tectJcmi:cs aoo paleo-

goo~y of Jbhe Upper Cail'bcmiferous aJllId Lower PermUan in ibhe Kłod:zJlro

area, In.tra.;sudetic Basin). - 'Przewod:n.·ilk 'XXX 'Zjam,u Pol. To1iv.Geol.

rw Ziemi KłoOOlciej. WrocŁaw.

1960. N:iek!tąre problemy ,geologiczn,e 7JW1łą;za1lle z kulImową IOOtrogą Jabłowa

I(Que1qUElS' prohlemes ;gEolog1quei!I Hees lavec JJelPl'O!IIlOIlwire de

CU1m

de

Jar-

ibłów - SUldetes Moyen:s). - Acta GeQl. Pol .. voL 10, no. 3. War:szaJWa.

1961. Tektonika kulmowej ostrogi Jatbłowa ,(On the ,tectonics ol the Culm DexUJre o! JaJbłów). - 'JOOdem, vol. n,

no.

4 .

.1964. Ol'.ienifalCja

1Ottoozak6!w

ⁱ jej geologi'Ctmeznac:zetnie (The geol~'CIall srug.ni.- :fiJca'IllCe of the ardentalflion of pebbles). - Geo1JOgia SUdetica,

t.

1. Wl!l!l"SZawaJ.

GROOHOLSKI A. !960 .. UwaigJi na :temat 'budowy ·geologi'C'7JIlej zachodniej o1ro1dcy Waltbr:zy:cha('Notes on geologioal S1lruot'lllre of wets<tern lI'eg:ion ol Wałbl"zy1C'h).­

KrwaJl'!taJ'lliik

GooJ.., t. 4, z. 3. Wa'l'SzalWa'.

G,ROCHQfI.SKI W. 1'9518. The

tectOntioc

'7lOIle of 'llhe \SIOIUIt!h-jWesltem tma!l'igin

ol

Sowie

Góry

(Eulerrllgebiivge) lVIounta.itnls iilll Midtdile Sude!tenl. -

BuR Acad. 'PoL.

Sieli .•

'Slm.

SIei.

CbtiJm.

Geol.

Geogr., vOl.. ·n, no.

111. VaIl'S<lVie. .

1961. :Tektonika

poJruJdniowo-zacl1odin:iego

o~e:nllia 'hlo~u gnejsów sowi'O- g6mki:ch (Teclon:iJos of !Ule souibh.-western 'border of .,'lJhe Sowie

Mtts.

~eiJS's

blook - Sudeten

Mi1ls'.). -

StudJia

Geol.

Pol., vol. &. WlIil'IS2'Jawa.

STOSUNEK GORNEGO KARBONU· DO PODl.O:2:A NA NE OD NOWEJ RUDY175

HOEP.P!IDN1ER R.

1956. TekltxmJiJk

<i!m' 'Schi.efe'l"gebilrge ~iIIle EiJrufiihT:Ull1'g). -:- Geol.

. Rudsc'ha'U, Scmd.eIlb.

414.

S'tlu'ttga'I't •.

KRAWrCZYNSKIA,;;iGROCHOIDSKA H. 1960. Premiers resultats

des etudes

sur

les

Slpores

diu baJSiSli!n

houil1el'

de iNl()'Wa

RucLa {BalS:se

SiIlesie).- Bulll.,A'eaid. Pol.

Sei.,

ser.

Sci. GOOl. GeotgIr., vol. ,8, no. 4.V:B.['soviJe.

OBlID.RJC J. 1'9571& R~iIOIn ,G6r BaII'Ki'zkilC'h. PlrzerwodlIl!ilk dLa ,gOOlog6w (Ball."do Mts.

,region g00logLc:aJl ,gud.de - 'in PIoil.'ish). W:ytdia'W!Il..

Gool.

Wail'ISImW:8.'.

:19'9l'Ib.

ISbra'ty)~ta i

teik'ticmJika u<twor6w

,g6me'~ ~bcm.'1l j; d~go .lPe'l'ImU W zachodniej 'ez~sci regitOnu bard~kie'go :(Stratigraphy 'and .tectonics· of .. the U!P',Pe'l' 10000bonilfe'l'IOIllIS

am

rDWE!'r PamnialIl in the 'WetS'te,rn Ipari of the tBardo region

(SUdeiiie

Mts.).Wydia/Wn. ,Gool. WaII'szawa. ...

... ,119.58. Sreze,g6lqw1a

majpa ,geoll~icrma. Sudet6w,

aJrk.

iNawa'

R<UJda. I'llSt. Geol.

iW all'SlZaIWa.

PETR..ASaHECK W.

!E.

11939:

Die

Goologi:Slohen Verhal1mJilsse

IiIm

Nordteij,],

de'siNeu"

. !I'loQer KOhl~iell"s. - Z . iBeI'1g-Hutten Sa]inettllWesen Dt.

ftedlch,Bd:

18¹7:." Beriliin..

TELSS'EYRE H. 1958.' Sedymentalcjoa, !P'aleogoogr.afia d

telktonl!k.a k.ar.bcmni dIQ1negP rw ISudetacl1 SrOO1rowych.· (SedilmenttaJtiQll!, pailoogeogr<a:phy a'llld tec<1iariJi.CIi;, Of the Lower C!lIl'ibaniferoUS' i!Il 1;'Qe lVllidIdle lSudeten). - K'WIa,rta:l'Ilik

Geol., t: .

^3.

Wal'!SUl.iWa ..

1'959. Zu dem 1?Irobleni iCIer Dli&COl1dall'z(l1W1iJSlohen den iWalLdenburger Sc!h(iIchten.

'U:IlId dem

KWrn

:i!n der l'IliIlersudetLs'c'}}ien Muade. - . ,Geol'ogie, Bd. 8, H. 1,

Berliin:.

. . . . .

1'961. On the problem

'Of

U'llI(lcmiorlJIllilty Ibetiween the !»well' aJnd

Upper Caroo-

,nitfel'lOll.lls dn

the

MidcHe Sudetes. - Bull. Alcad. :Pdl:. Sci., vol. 9, 'lIJO. 1. VarsoviJe.

WEINGART W. 11955. IScbicllitenfu1ge' ,UIIlid

Tektomtk

des UnJtel1deVODS' .

'iIm[R:henn:~

profH ~lSchelIl Rhe'ilnibrohl urud Le'U'tesdor'f. - . GeoIl:. RunJds'~haiu, Soolderh. 44.

Stuttgart. .

K. DZIEDZI!C

THE UPPER CARBONIFEROUS AND ITS SUBSTRATUM

IN THE NORTH-EASTERN PART OF THE NOWA RUDA COAL' BASIN

. (Summary)

ABSTRACT: The relation is here discussed of the Upper Carboniferous. deppsits to their Lower Carboniferous substratum between Dzikowiec and Nowa Wies. in the north~eastern part of the Nowa Ruda .cOal basin, at the boundary of the intrasudetic depression and the' Bardo region. The currently accepted opinions postulating tectonic riu)vel;\li!nts and their connection with tl!.e discordancy of the Sudetic phase are contested. On evidence of earth works it is shown. that the walbrzych beds generally have a tectonic boundary with the Lower Carboniferous. Moreover, the presence here is suggested of deposits from the .Wal- brzych beds that are older than the quartz conglomerates which' now crop 'out 'there.

Slickensided surfaces and tectonic striae are· discussed. The structures mentioned above indicate a rotation of forces during their fOrmation.

The area here 'OOIIliSiildered ILs t.he 'IlQl";1lh-ea!Sltem termilna.1J,an

of :lihe'Ndwa

. Ruda ,coal

,basi'n,

geoWo,gdcal1ly

.a

;paJl'l1;

of the

i1ntI'lalSlUldetilc

idepre'SISIiOlIl'. :Do.

thilS'. y.1ciiJnJi1y the Nqrwa Rude. ooail ibasiJIl

rontacts lW:iifu tile

Lower

Ca:roon;.i.ferousregiJon ,£aned.

the

Hairdo str,u<$lre ,(fLg. 1). ' ' ...

!"

'The Upper Cax-boniferous depOOM of the area under diJ;cUossiQn are represen- ted by the 'Wa}lbrzyeh ,beds (Namurian) and the Stea>hanian deposits (Dathe HI'(4).

The Was1lphaJlim delPoSlirils rtlhat were .a:dq.i,ttiJoalat1ily diS'tilng.u!iJ!fu.ed ibyJ. Obel'lC (1I957a', 1957b) do

not

IOCICIUr here.

The 'WaJ,br.zy>ch 1bed9 begin iW'~th q'UartzooIllgltOlIlle11a:teis Ibhat paS'SI' upwa'1'ids<

into SlaJIlJClstones alllId mudSltxmes wiillh 1lhin eoail seamtS', while deP?lsits of ;the ste-,

:PhaIIlialIl

ICO'IIIS'isIt

of

heteoogenOOl1's l(l()IIl(gllomeraJtes aIlld Valr.ie~ted I{~ed md gJreelll) mudistones d!nteroaila!teld wLth tOOllI~omer.ate's. O'Il!lly ·ooal"Se..,grtajIIled ;OOllgiomeooJteS occu·r ~thiln the lower par;t of :tJhe step'han,iaIIl :beds.

A predomi.nJaJnce of Inwer Cacr.-booldferotlJS l!lIhales aOO glI'eYlWaICikes' lis obsetrvaiblle :in Ibhe Ba'l'ldioregilOln where thlis Ullllit Ibord~ ~ the 'Upper CaTboIllJizfetl'lOlU$ldejpoisi:lis of the .NlOWa R~ basin. Oa.TbonILfeI"(ru19 lilmelSi:OInelS and ,gaiblbro oonglomell:'laJtleSl OCOU["

Iin smailler amounts. The W:albl'.zycll beds &re .squeezed :i:n as a IIlJaJI'IOW :7JOIlle liinto :the iaJI'ea occupied !bythe lJoiwer ea'l"OOniferous sediments I(ditg. ~).

ISo fa:r it 'haJSI been ellI1"reIIlta,. accepted ·that the tConta:c'lls !Of th!e Uppe~ and the Lower Carboniferous are primary, i.e. ,sedimentary. The Wa'bbrzych .beds' border

()IJ.l :tJhe VarioUlS ilitholiQgi'cal members !Of the'

Lower

Calr:bOinJiferows' lWIhiJch :iJg.,

as

. a rule, more steepIi indillled than the' Walbrzych beds. This has prompted goologilstB to beliieve in the oOOt.urretnce here of

: strang

orogeniJC

movements

ia!SlSlOloi'ated wiJth the Sude'bfc iphase(Dartlhe 1904, Bederke 1929, OJ?etr.c 1957a, J.'957b). '

. On the' :basd.s of secllianelIli1lalogioail observaltians the iWT'iter ha~ reaJCilled :tme oondil'Sion rtihalt the moOoIi.ommeraJl qlllm"tz 'OOIIIgLomeratelS of the WoaJ:oblr.z;y<:h beds eoutLd IIlJOt 'have lbeen Itlbe filrst deipO&Its which ibroallllSlg:reoded <JIIlII;o iIlhe !palIiilouiliaor liithologilc-,aiI members of the folded ;rodms. The period thaIt preceded the lformaJtioo

of "t!besoe ' oon;gIomeraoteSl IShOuILd be "d~!haJble ,~ very stlrang dhemiJcaJ.

weall;heriJn:g.

SuoCh ohemiJCal

weather:illlJg Of the maJterLal was qud<teo la

ooanmOiIl

phemJO- meIlOlll in 'the 'Upper c8rr-oonWfei'lOUlS. ICoal 'seams ~re then fJdrm.ed !iin

:the

celllttrail opla!in of :tIhe :baJsilll. Qua,nbz oCIong1oimern,tm, beimig a produ1c't of ~alf aodlVlallllced meclhalIl!i·- call aIIlJd cJtemiocaa se1ecotdon" would ,be e'Xlpeoted to 'cover the ooal lSeries! iIlieaJIler

to

rthe ,00Il/tre oOI:f ;the -ham or ito lS1eId'iJmeInt on the weathered is'l1IbsibratUJrn 1n ;the peTi- ipheries,.

In

view of the lalClk !Of Sluch

oontactls

with the ISUibstna:tu!m the wr.iiter

n!llS

'OOIncl'Ulded thalt th,eiS€ CIOOlltads 'SihOtUld 'be seOOIlJda~, d.e. tect'omc., These ;SlUlPPOO:it'~OUllS a're ,oon:fiJmned by f'i.e1ci linveS1;'iJg)a./tiiJon.s 'crur:rie d 0IUIt in the ,eialS'temmOlSlt ipart. .. ()Jf !t'he area" iIlIOft :fiar ;Iirom NOW'a' Wiies. ]I], this '1"e~on :the qUlartz oonglomerao1leos of the

WIail-

brzy'ch 'be~ ·have ibeen fQUIld

to

oorider <JIIl the· Lower aarbol1!ife~, \a[OiJlg the d!iiSlloOic:ao'bilon, 'Th,e Uwerpa:rbQni:£e:rou6 d'~ps here below the Culm •. ,' ..

A thin coal fSeaJIIlI, slU~·es,bilIlJg 'th!atthe orj,~ area of ,plant a'OClUmuia,1liJon stretched fair tinto the :BaTdo regilon, was dilsocovered on ^:the quartoz ,oonglolIlleratteis which !h:ad been.. !referred !bere to 'the OOaJlless maJr~'lllal mcies !Of Ithe WlalJbr:zy;cIh beds (Grochooski l!95i8,KralWlczymka-oGroC'holska 100(0)'. 'l1hiJs' IIllILght [In.d:iocaie !the presenJCe then ~ a :plainerelief, 'Whiae ;the ,gedijanentalry doireotiJOns' reOOi1lsltrlucted on

th~'

oroienta,til(m of qua'!"tz

oOlIlJglomera~e

pebbleti;' wggest m

a~WaltiOlll,

'surlaoe i1ncliin.ed NiE·(fiIg. 3).

' .. cOOiti1aJtY -to WewIS

he-Id sO fair it lhaig 'been. proved

Itha,t

,!In other plaoos,

too,

the

Up.~r CaJribolIlJi::feroru:s dJ.s sepaJI'ated :from the !;oweir .Ca!r'bOIIl,iferous by a' dilSlo- ,catiOlll. :.Sliidke!lllSidilrtig oanId tectKmi:c striae .are :frequently Oiblservable. A .gtud~ of the

stTioae presem an th€ !S'llilCkensided' $'Urtf:aoes :reliia,bly lS1Uggeets otheiorat ileast three- -phals.ic tfoomaif;iJon while the defurmiiIllg fur,ces: weore subjected to rotation (foiJg.6, l--:S). In the lieLgihbourhood of thedisloc~t4ons

that

separate the Upper and. the lioWer Catr;bcmi~, ;f;:he ,beOClJS bad ,been ~ on eiJther .girle. ' . ,

'The

OIbset!Vatiions presented a1bOve reasonaibly su.gges,t that the' ,gentler :.incli~

nation of the Walbr2;ydl beds aiIld their oontacbs wit'h the vall"ioUs lii'ii,QlLoigi;c~i

STOSUNEK GORNEGO KARBONU DO PODl.OZA NA NE OD NOWEJ RUDY '177

memibers af the Lower oCa'r:bO!I1.ioferous \reSult. :firom a te~c ,tl'11IDca;tion aI!1d g;raben- -like fautltilIlig. The ~ caniC.lJ\mliolIl is h,t, 1ClOIIlt.>mry

to

eaJI"lier Vliews, the a1'ea under 'OOIlIsiderattion latciks evidence of the oCC'UJr.rence here ,of the Su.detilC pha.se of the VaJ'IiJS'can IIIliOvetments. .on <the ba:sils df ,i:lWestig,ati!Oins of the intraJSl\lJdetic depreSLS':on iIIl ,the VlirclilIlii:ty of 'W'aJl~zyJCh, slimiullr oonci'IJIsionrs tha1t the Sudet'ic phru;e laclred :any gener:a:l :s:~r:m'calIlJce had been prevJously made by H. Te.i.s.seyre (11958, 1,9519, .19(1) ,amid A. GrochdJlskd (1i960), ars weE. as ,by :the !preisent writer (Dziecizic 1960, 19061).

Laboratory of Old Structures of the Institute of Geological Sciences

Polish Academy of Sciences and

Department of General Geology of the Wroclaw University Wroclaw 2, ul. Cybulskiego 30

Wroclaw, November 1963