Warszawa, czerwiec 2015 ISSN NR 92/2015 NASTROJE SPOŁECZNE W CZERWCU

(1)

Warszawa, czerwiec 2015 ISSN 2353-5822

NR 92/2015

NASTROJE SPOŁECZNE

W CZERWCU

(2)

Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej ul. Świętojerska 5/7, 00-236 Warszawa e-mail: sekretariat@cbos.pl; info@cbos.pl

http://www.cbos.pl (48 22) 629 35 69

(3)

W czerwcu¹ zmniejszył się krytycyzm w ocenie zmian zachodzących w kraju, nieznacznie wzrosły też nadzieje na poprawę sytuacji w Polsce w ciągu najbliższego roku.

W tym miesiącu, również w niewielkim stopniu, wzrosło niezadowolenie z obecnej sytuacji politycznej, a przewidywania dotyczące jej rozwoju uległy polaryzacji. Pozostałe wskaźniki kształtują się na poziomie zbliżonym do rejestrowanego w maju.

OCENY

W stosunku do maja ubyło badanych uważających, że sytuacja w kraju zmierza w złym kierunku (o 6 punktów procentowych, do 51%), odsetek osób będących przeciwnego zdania w zasadzie się nie zmienił (27%), natomiast przybyło respondentów niepotrafiących określić kierunku zmian zachodzących w Polsce (z 15% do 22%).

Tabela 1

Wskazania respondentów według terminów badań

2014 2015 VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI

Czy, ogólnie rzecz biorąc, sytuacja w naszym kraju zmierza w dobrym czy też w złym kierunku?

w procentach

W dobrym 35 22 21 33 34 35 35 28 24 24 26 28 27 W złym 49 60 62 49 48 47 46 55 59 58 56 57 51 Trudno powiedzieć 16 18 17 18 18 18 19 17 17 18 18 15 22

1 Badanie „Aktualne problemy i wydarzenia” (301) przeprowadzono metodą wywiadów bezpośrednich (face-to-face) wspomaganych komputerowo (CAPI) w dniach 11–17 czerwca 2015 roku na liczącej 1011 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.

(4)

CBOS

RYS. 1. CZY, OGÓLNIE RZECZ BIORĄC, SYTUACJA W NASZYM KRAJU ZMIERZA W DOBRYM CZY TEŻ W ZŁYM KIERUNKU?

III 1990 I

1991 I 1992 I

1993 I 1994 I

1995 I 1996 I

1997 I 1998 I

1999 I 2000 I

2001 I 2002 I

2003 I 2004 I

2005 I 2006 I

2007 I 2008 I

2009 I 2010 I

2011 I 2012 I

2013 I 2014 I

2015 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

Trudno powiedzieć W dobrym

W złym

Niezadowolenie z kierunku rozwoju sytuacji w kraju przeważa nad zadowoleniem w prawie wszystkich analizowanych grupach społeczno-demograficznych. Szczególnie duży krytycyzm cechuje badanych o najniższych miesięcznych dochodach per capita (poniżej 650 zł – 68% opinii negatywnych), ankietowanych niezadowolonych z warunków materialnych swoich gospodarstw domowych (61%), uczestniczących w praktykach religijnych kilka razy w tygodniu (68%), a w grupach społeczno-zawodowych – bezrobotnych (66%) oraz pracowników administracyjno-biurowych (63%).

Z kolei stosunkowo dobrze rozwój sytuacji w Polsce oceniają badani o najwyższych miesięcznych dochodach per capita (co najmniej 2000 zł – 43% opinii pozytywnych), mieszkańcy największych ponadpółmilionowych miast (37%), ankietowani o prawicowych poglądach politycznych (34%), a w grupach społeczno-zawodowych – kadra kierownicza i specjaliści z wyższym wykształceniem (38%).

W potencjalnych elektoratach partyjnych pozytywne opinie na temat rozwoju sytuacji w kraju przeważają nad negatywnymi jedynie wśród zwolenników PO. Sympatycy PiS (wraz z Solidarną Polską, Polską Razem i Prawicą Rzeczypospolitej), inicjatywy politycznej Pawła Kukiza, respondenci niezdecydowani, czy wziąć udział w ewentualnych wyborach, a także niezamierzający w nich uczestniczyć zdecydowanie częściej wyrażają niezadowolenie niż zadowolenie z kierunku rozwoju sytuacji w kraju.

(5)

- 3 -

Tabela 2

Czy, ogólnie rzecz biorąc, sytuacja w naszym kraju zmierza w dobrym czy też w złym kierunku?

W dobrym W złym Trudno powiedzieć Elektoraty*

w procentach

PO 47 33 20

PiS (wraz z Solidarną Polską, Polską Razem

i Prawicą Rzeczypospolitej) 30 47 23

Komitet wyborczy Pawła Kukiza (Ruch JOW) 20 62 18 Niezdecydowani, czy wziąć udział w wyborach 20 59 21 Niezamierzający brać udziału w wyborach 15 65 20

* Określone na podstawie deklaracji głosowania w ewentualnych wyborach parlamentarnych

** Dane dotyczące tych partii należy traktować ostrożnie ze względu na niewielką liczbę ich zwolenników w próbie

Od maja zwiększył się odsetek badanych negatywnie oceniających sytuację polityczną w Polsce (o 4 punkty procentowe, do 51%), zarazem nieznacznie zmniejszył się odsetek tych, którzy określają ją jako przeciętną (o 3 punkty, do 35%), a liczba osób zadowolonych z jakości życia politycznego w naszym kraju praktycznie się nie zmieniła (9%).

CBOS

RYS. 2. JAK PAN(I) OGÓLNIE OCENIA OBECNĄ SYTUACJĘ POLITYCZNĄ W POLSCE?

CZY JEST ONA:

I 1989

I 1990

I 1991

I 1992

I 1993

I 1994

I 1995

I 1996

I 1997

I 1998

I 1999

I 2000

I 2001

I 2002

I 2003

I 2004

I 2005

I 2006

I 2007

I 2008

I 2009

I 2010

I 2011

I 2012

I 2013

I 2014

I 2015 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

dobra zła

ani dobra, ani zła

Pominięto odpowiedzi „trudno powiedzieć”

(6)

Tabela 3

Jak Pan(i) ogólnie ocenia obecną sytuację

polityczną w Polsce?

Czy jest ona:

w procentach

 dobra 12 6 7 14 15 14 13 11 12 10 10 10 9

 ani dobra, ani zła 42 33 35 40 45 46 44 42 36 41 38 38 35

 zła 40 54 51 40 35 35 38 42 46 44 46 47 51 Trudno powiedzieć 6 7 6 6 5 5 5 5 6 5 6 5 5

W niemal wszystkich analizowanych grupach społeczno-demograficznych najczęstsze są negatywne opinie na temat sytuacji politycznej. Do pewnych wyjątków zaliczyć należy najmłodszych ankietowanych (w wieku 18–24 lata), uczniów, studentów oraz pracujących na własny rachunek, którzy częściej przeciętnie niż źle postrzegają jakość życia politycznego w Polsce. Największy krytycyzm w ocenach sytuacji politycznej cechuje badanych uczestniczących w praktykach religijnych kilka razy w tygodniu (66% opinii negatywnych) oraz ankietowanych niezadowolonych z warunków materialnych swoich gospodarstw domowych (63%).

W potencjalnych elektoratach partyjnych stosunkowo najlepiej sytuację polityczną w Polsce postrzegają sympatycy PO, choć zaznaczyć należy, że najczęściej oceniają ją jako przeciętną. Natomiast zwolennicy PiS (wraz z Solidarną Polską, Polską Razem i Prawicą Rzeczpospolitej), inicjatywy politycznej Pawła Kukiza, niezdecydowani, czy brać udział w wyborach, oraz niezamierzający w nich uczestniczyć najczęściej oceniają ją negatywnie.

Tabela 4

Jak Pan(i) ogólnie ocenia obecną sytuację polityczną w Polsce? Czy jest ona:

dobra ani dobra,

ani zła zła Trudno powiedzieć Potencjalne elektoraty*

w procentach

PO 19 43 36 2

PiS (wraz z Solidarną Polską, Polską Razem

i Prawicą Rzeczypospolitej) 8 25 61 6

Komitet wyborczy Pawła Kukiza (Ruch JOW) 3 36 59 2 Niezdecydowani, czy wziąć udział w wyborach 6 43 47 4 Niezamierzający brać udziału w wyborach 8 26 55 11

* Określone na podstawie deklaracji głosowania w ewentualnych wyborach parlamentarnych

** Dane dotyczące tych partii należy traktować ostrożnie ze względu na niewielką liczbę ich zwolenników w próbie.

(7)

- 5 -

Ostatnie tygodnie nie przyniosły większych zmian w ocenach sytuacji gospodarczej w Polsce. Obecnie prawie co czwarty respondent (24%, wzrost o 2 punkty procentowe) uważa, że jest ona dobra, a więcej niż co trzeci (35%, spadek o 2 punkty) jest przeciwnego zdania.

CBOS

RYS. 3. JAK PAN(I) OGÓLNIE OCENIA OBECNĄ SYTUACJĘ GOSPODARCZĄ W POLSCE?

CZY JEST ONA:

I 1989 I

1990 I 1991 I

1992 I 1993 I

1994 I 1995 I

1996 I 1997 I

1998 I 1999 I

2000 I 2001 I

2002 I 2003 I

2004 I 2005 I

2006 I 2007 I

2008 I 2009 I

2010 I 2011 I

2012 I 2013 I

2014 I 2015 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

ani dobra, ani zła

dobra zła

Tabela 5

Jak Pan(i) ogólnie ocenia obecną sytuację

gospodarczą w Polsce?

Czy jest ona:

w procentach

 dobra 26 20 21 24 23 26 28 21 21 21 21 22 24

 ani dobra, ani zła 38 40 35 38 43 41 40 38 33 37 41 38 38

Krytyczne opinie na temat sytuacji gospodarczej w Polsce najczęściej wypowiadają badani niezadowoleni z warunków materialnych swoich gospodarstw domowych, o najniższych dochodach per capita, kilka razy w tygodniu uczestniczący w praktykach religijnych, a w grupach społeczno-zawodowych bezrobotni. Natomiast pozytywne opinie na temat stanu polskiej gospodarki najczęściej formułują badani o najwyższych dochodach

(8)

per capita, zadowoleni z warunków materialnych swoich gospodarstw domowych, mieszkańcy największych miast, absolwenci wyższych uczelni, kadra kierownicza i specjaliści z wyższym wykształceniem oraz pracujący na własny rachunek.

Stabilne są oceny poziomu życia badanych i ich rodzin. Nadal prawie połowa ankietowanych (47%) twierdzi, że im i ich rodzinom żyje się dobrze, prawie dwie piąte (39%, spadek o 2 punkty procentowe) uważa, że przeciętnie, a co siódmy (14%) – że źle.

CBOS

RYS. 4. CZY OBECNIE PANU(I) I PANA(I) RODZINIE ŻYJE SIĘ:

I 1992 I

1993 I 1994 I

1995 I 1996 I

1997 I 1998 I

1999 I 2000 I

2001 I 2002 I

2003 I 2004 I

2005 I 2006 I

2007 I 2008 I

2009 I 2010 I

2011 I 2012 I

2013 I 2014 I

2015 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

źle ani dobrze, ani źle

dobrze

Tabela 6

Czy obecnie Panu(i) i Pana(i) rodzinie żyje się:

w procentach

 dobrze 47 47 48 49 47 48 51 49 49 46 48 46 47

 ani dobrze, ani źle 44 42 40 41 42 43 39 40 38 43 42 41 39

 źle 9 10 12 10 11 9 10 11 13 11 10 13 14

Jednocześnie nieco zmalał odsetek badanych niezadowolonych z warunków materialnych swoich gospodarstw domowych (o 3 punkty procentowe, do 11%), a odsetek tych, którzy określają je jako przeciętne, minimalnie wzrósł (o 2 punkty, do 44%); liczba zadowolonych praktycznie nie uległa zmianie (45%).

(9)

- 7 -

CBOS

RYS. 5. JAK PAN(I) OCENIA OBECNE WARUNKI MATERIALNE SWOJEGO GOSPODARSTWA DOMOWEGO? CZY SĄ ONE:

IV 1987 II

1988 I 1989 I

1990 I 1991 I

1992 I 1993 I

1994 I 1995 I

1996 I 1997 I

1998 I 1999 I

2000 I 2001 I

2002 I 2003 I

2004 I 2005 I

2006 I 2007 I

2008 I 2009 I

2010 I 2011 I

2012 I 2013 I

2014 I 2015 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

dobre ani dobre, ani złe

złe

Do marca 1992 roku pytanie brzmiało: „Jak ocenia Pan(i) swoje (rodziny) obecne warunki materialne?”, a środkową kategorią skali było „średnie, przeciętne”

Tabela 7

Jak Pan(i) ocenia obecne warunki materialne swojego gospodarstwa domowego? Czy są one:

w procentach

 dobre 44 50 46 43 44 44 49 46 47 45 44 44 45

 ani dobre, ani złe 45 41 42 45 44 44 40 44 39 45 44 42 44

 złe 11 9 12 12 12 12 11 10 14 10 12 14 11

Zadowolenie z warunków materialnych swoich gospodarstw domowych oraz poziomu życia częściej niż inni deklarują ankietowani o wyższych dochodach per capita i – co jest z tym związane – lepiej wykształceni, a także młodsi.

W czerwcu w zasadzie nie zmieniły się oceny sytuacji w zakładach pracy.

Większość pracujących (56%) uważa, że jest ona dobra, co siódmy (14%) ocenia, że zła, a więcej niż co czwarty (28%) określa ją jako przeciętną.

(10)

CBOS

RYS. 6. JAK PAN(I) OGÓLNIE OCENIA OBECNĄ SYTUACJĘ W PANA(I) ZAKŁADZIE PRACY?*

CZY JEST ONA:

I 1992 I

1993 I 1994 I

1995 I 1996 I

1997 I 1998 I

1999 I 2000 I

2001 I 2002 I

2003 I 2004 I

2005 I 2006 I

2007 I 2008 I

2009 I 2010 I

2011 I 2012 I

2013 I 2014 I

2015 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

dobra

zła ani dobra, ani zła

* Odpowiedzi osób pracujących. Pominięto odpowiedzi „trudno powiedzieć”

Tabela 8

Wskazania respondentów aktywnych zawodowo* według terminów badań

2014 2015 Jak Pan(i) ogólnie ocenia

obecną sytuację w Pana(i) zakładzie

pracy? Czy jest ona: VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI N* 523 478 497 484 485 481 475 516 506 560 567 553 564

w procentach

 dobra 51 56 57 56 56 57 59 56 52 51 57 56 56

 ani dobra, ani zła 34 30 33 29 29 30 26 31 32 31 28 29 28

Zadowolenie z sytuacji w zakładach pracy częściej niż pozostali wyrażają pracownicy dobrze oceniający warunki materialne swoich gospodarstw domowych, o najwyższych miesięcznych dochodach per capita, absolwenci wyższych uczelni oraz mieszkańcy największych ponadpółmilionowych miast.

(11)

- 9 -

PRZEWIDYWANIA

Obecnie prawie co czwarty respondent (24%, od maja wzrost o 4 punkty procentowe) uważa, że w ciągu najbliższego roku sytuacja w kraju poprawi się, a co szósty (16%, spadek o 2 punkty) jest przeciwnego zdania. Nadal najliczniejsza grupa ankietowanych (48%, spadek o 5 punktów) sądzi, że w tym zakresie nic się nie zmieni.

Tabela 9

Jak Pan(i) sądzi, czy w ciągu najbliższego roku sytuacja w Polsce poprawi się, pogorszy czy też się nie

zmieni? w procentach

Poprawi się 18 12 11 14 18 19 21 16 14 13 15 20 24 Nie zmieni się 58 53 48 56 56 58 56 53 50 56 57 53 48 Pogorszy się 18 25 31 21 18 14 16 25 27 22 18 18 16 Trudno powiedzieć 6 10 10 9 8 9 7 6 9 9 10 9 12

W czerwcu przewidywania dotyczące sytuacji politycznej w kraju w najbliższym roku uległy polaryzacji – wzrósł zarówno odsetek badanych oczekujących jej poprawy (o 5 punktów procentowych, do 24%), jak i odsetek obawiających się pogorszenia (o 4 punkty, do 18%), zmalała natomiast liczba osób uważających, że się ona nie zmieni (z 53% do 44%).

Tabela 10

Czy, Pana(i) zdaniem, w ciągu najbliższego roku sytuacja polityczna w Polsce:

w procentach

 poprawi się 10 10 9 13 15 16 13 13 13 10 12 19 24

 nie zmieni się 64 55 57 58 61 63 63 55 55 62 60 53 44

 pogorszy się 16 23 23 19 14 12 16 20 23 15 16 14 18 Trudno powiedzieć 10 12 11 10 10 9 8 12 9 13 12 14 14

W ciągu ostatnich kilku tygodni praktycznie nie zmieniły się prognozy stanu polskiej gospodarki. Obecnie prawie co czwarty badany (24%) uważa, że w ciągu roku sytuacja gospodarcza się poprawi, co dziewiąty (11%) jest przeciwnego zdania, a większość respondentów (54%) sądzi, że się nie zmieni.

(12)

Tabela 11

Czy, Pana(i) zdaniem, w ciągu najbliższego roku sytuacja gospodarcza w Polsce:

w procentach

 poprawi się 23 21 16 17 19 22 23 20 18 18 20 24 24

 nie zmieni się 55 54 49 56 57 56 58 51 51 57 56 55 54

Po ubiegłomiesięcznej poprawie, przewidywania dotyczące poziomu życia praktycznie nie uległy zmianie. Blisko jedna czwarta ankietowanych (23%) uważa, że za rok im i ich rodzinom będzie się żyło lepiej, co jedenasty (9%, spadek o 2 punkty procentowe) sądzi, że gorzej, a większość (57%) jest zdania, że w tym zakresie nic się nie zmieni.

Tabela 12

Jak Pan(i) sądzi, czy za rok Panu(i) i Pana(i) rodzinie będzie się żyło:

w procentach

 lepiej 19 20 17 22 20 21 21 22 21 18 18 24 23

 tak samo 63 58 61 58 60 59 61 57 57 61 63 56 57

 gorzej 11 12 14 13 13 11 10 11 15 10 9 11 9 Trudno powiedzieć 7 10 8 7 7 9 8 10 7 11 10 9 11

W prognozach warunków materialnych gospodarstw domowych również dominuje przekonanie o utrzymaniu status quo (69%, spadek o 3 punkty procentowe), pozostali respondenci natomiast częściej mówią o ich poprawie (20%) niż pogorszeniu (11%).

Tabela 13

Jak Pan(i) sądzi, czy w ciągu najbliższego roku warunki materialne Pana(i) gospodarstwa

domowego: w procentach

 poprawią się 18 21 14 19 19 17 23 21 19 18 16 18 20

 pozostaną bez zmian 73 69 72 68 69 71 69 70 69 72 75 72 69

 pogorszą się 9 10 14 13 12 12 8 9 12 10 9 10 11

(13)

- 11 -

W czerwcu jedynie w niewielkim stopniu zmieniły się prognozy rozwoju sytuacji w zakładach pracy. Obecnie więcej niż co piąty zatrudniony (22%) liczy na jej poprawę, co jedenasty (9%, spadek o 2 punkty procentowe) obawia się jej pogorszenia, natomiast większość pracujących (59%, spadek o 3 punkty) jest zdania, że kondycja ich zakładów pracy się nie zmieni.

Tabela 14

Wskazania respondentów aktywnych zawodowo* według terminów badań

2014 2015 Czy, Pana(i) zdaniem,

w ciągu najbliższego roku sytuacja w Pana(i)

zakładzie pracy: VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI

N* 523 479 497 483 485 481 475 516 506 560 568 553 564 w procentach

 poprawi się 21 23 22 20 20 22 25 21 22 20 23 21 22

 pozostanie bez zmian 62 62 57 64 64 59 58 61 60 62 58 62 59

BEZPIECZEŃSTWO ZATRUDNIENIA I OCENA LOKALNYCH RYNKÓW PRACY

W ciągu ostatniego miesiąca nie zmieniły się znacząco oceny sytuacji na lokalnych rynkach pracy. Obecnie 45% ankietowanych (od maja wzrost o 2 punkty procentowe) sądzi, że w ich miejscowości lub okolicy można znaleźć zatrudnienie, w tym jednak 39% ocenia, że trudno jest o pracę odpowiednią. Jednocześnie 51% badanych (od maja spadek o 2 punkty) uważa, że w ich okolicy trudno znaleźć jakąkolwiek pracę (37%) bądź że nie ma jej wcale (14%).

Przekonanie o możliwości znalezienia pracy w miejscowości zamieszkania lub jej okolicy częściej niż pozostali wyrażają badani mieszkający w największych miastach, ankietowani lepiej wykształceni, znajdujący się w lepszym położeniu materialnym oraz respondenci młodsi. Sytuację na lokalnych rynkach pracy lepiej postrzegają mężczyźni niż kobiety.

(14)

Tabela 15

Jak określił(a)by Pan(i) sytuację na rynku pracy w Pana(i) miejscowości lub okolicy?

Czy, Pana(i) zdaniem, obecnie: w procentach

 bez większych problemów można znaleźć odpowiednią

pracę 3 3 3 2 4 2 3 3 3 3 4 5 6

 można wprawdzie znaleźć jakąś pracę, ale trudno jest

o pracę odpowiednią 35 35 35 40 35 35 35 35 32 37 38 38 39

 trudno jest znaleźć

jakąkolwiek pracę 45 43 43 39 44 42 40 41 42 43 40 39 37

 nie można znaleźć żadnej

pracy 14 14 14 15 14 18 18 18 19 15 16 14 14 Trudno powiedzieć 3 5 5 4 3 3 4 3 4 2 2 4 4

W czerwcu minimalnie zmniejszyło się poczucie zagrożenia bezrobociem – zmalał odsetek pracowników liczących się z możliwością utraty zatrudnienia (z 35% do 32%), a odsetek tych, którzy nie mają takich obaw, nieco się zwiększył (z 62% do 64%).

Z analizy zróżnicowań społeczno-demograficznych wynika, że z możliwością utraty pracy stosunkowo częściej niż pozostali liczą się badani znajdujący się w najtrudniejszym położeniu materialnym, z wykształceniem zasadniczym zawodowym lub średnim, w wieku 25–34 lata, a w grupach społeczno-zawodowych – pracownicy usług i robotnicy niewykwalifikowani.

Tabela 16

Wskazania osób aktywnych zawodowo* według terminów badań

2014 2015

VI

(N=523)

VII

(N=479)

VIII

(N=497)

IX

(N=483)

X

(N=486)

XI

(N=481)

XII

(N=475)

I

(N=516)

II

(N=504)

III

(N=560)

IV

(N=569)

V

(N=553)

VI

(N=564)

Czy liczy się Pan(i) z możli- wością utraty obecnej pracy (zwolnienia, bankructwa, upadku, likwidacji zakładu, gospo-

darstwa itp.)? w procentach Bardzo poważnie

się z tym liczę 8 6 5 7 7 6 6 5 7 5 7 5 7 Raczej tak 29

37 25

31 26

31 28

35 30

37 27

33 22

28 23

28 28

35 30

37 30

35 25

32 Raczej nie 38 36 40 36 40 38 45 40 40 40 37 38 37 Nie, to mało

prawdopodobne 23 61

29 65

27 67

27 63

19 59

26 64

24 69

27 67

22 62

20 60

23 60

24 62

27 64 Trudno

powiedzieć 2 2 4 4 2 2 2 2 4 4 3 3 3 3 5 5 3 3 5 5 3 3 3 3 4 4

* Dotyczy osób zatrudnionych, także rolników oraz emerytów i rencistów pracujących w niepełnym wymiarze godzin

(15)

- 13 -



 

W czerwcu większość monitorowanych przez nas wskaźników kształtuje się na poziomie zbliżonym do odnotowanego przed miesiącem. Niektóre z nich uległy jednak dość znaczącym zmianom. Na mniej więcej dwa miesiące przed zaprzysiężeniem nowo wybranego prezydenta i na cztery miesiące przed wyborami parlamentarnymi, wyraźnie zmniejszył się odsetek badanych uważających, że w ciągu najbliższego roku sytuacja polityczna się nie zmieni, a opinie na temat kierunku tych zmian uległy polaryzacji. Nadal jednak największa grupa ankietowanych wyraża przekonanie, że w tym zakresie utrzyma się status quo.

Przekonaniu o zmianie sytuacji politycznej w ciągu nadchodzącego roku towarzyszy niewielki wzrost niezadowolenia z jej obecnego rozwoju.

Polacy z mniejszym pesymizmem patrzą w przyszłość – dosyć wyraźnie ubyło oceniających, że sytuacja w kraju zmierza w złym kierunku, a zarazem przybyło dystansujących się od wyrażania opinii ten temat. Jednocześnie wzrosły nadzieje na poprawę sytuacji w Polsce, a – co szczególnie istotne – odsetek respondentów, którzy uważają, że sytuacja w kraju poprawi się, należy do najwyższych w ciągu ostatnich pięciu lat.

Opracowała

Małgorzata OMYŁA-RUDZKA