Od szeregu lat na podstawie badań nad stanem odżywienia!i sposobem

ROCZN. PZH, 1969, T. XX, NR 1

E. WYSOCKI

ŻYWIENIE

A PRÓCHNICA

ZĘBÓW

CZĘŚĆ XI. WYSTĘPOWANIE PRÓCHNICY ZĘBÓW U BIAŁYCH SZCZURÓW ŻYWIONYCH DIETĄ O SKŁADZIE CHARAKTERYZUJĄCYM PRZECIĘTNE SPOŻYCI,E ŻYWNOŚCI W NIEKTÓRYCH RODZINACH PRACOWNIKÓW

FIZYCZNYCH

Z Zakładu żywienia Inst)"tutu Żyw.ności i Żywienia w Warszawie K'ierownik: doc. dr med. ś. Ziemlański

Dieta doświadczalna, stanowiąca substytut przeciętnego spożycia żywności w niektórych rodzinach pracowników fizycznych, sprzyja wy- stępowaniu próchnicy zębów u białych szczurów.

Od szeregu lat na podstawie

badań

nad stanem

odżywienia !i

sposobem

żywienia się

niektórych grup

ludno,ści,

zwraca

się uwagę

na istnienie

dużej współzależności między

wadliwym

żywieniem

a

występowaniem

próchnicy

zębów [1-2].

Niewiele jednak wy.konano prac

doświadczal­

nych na

zwierzętach,

w !których badano

^wpływ

racji pdkarmowych lu- dzi albo diet

zbliżonych

pod

względem składu

do racji pdkarmowych ludzi, na

występowanie

próchnicy

zębów

u

ZiWierząt żywionych

tego rodzaju poikarme:m.

Zągadirllieniem

tym zajmowali

się:

Zepplin i wsp. '[9], Steinman, Har- dinge, Woods

[10],

Dalderup

[11),

Wysocki

,rl2],

:,zczygiel i Wysocki

{13]

oraz Stephan ![14] i wykazalJ.i,

że

w

zębach zwierząt doświadczalnych ży­

wionych dietami

sporządzonymi

z typowych produktów

spo¹żywanych

przez ludzi,

rozwijają się

znaczne zmiany próchnicowe.

Celem naszej pracy

było

zbadanie

własności

próchnicotwórczych diety

dośw'i.adczalnej,

wzoro1 wanej

pod względem

riodzaju

środków spożyw­

czych i

wartości odżywczej,

na racjach pokarmowych ludz'i.

Chodziło

nam nie tylko o ogólne stwierdzenie ist,nienia

wpływu

tej diety na rwy-

stępowanie

z:mfan próchnicowych w

zębach białych

szczurów, ale rów-

nież

o

określenie wskaźników

rozpowszechnienia,

natężenia

i

aktywniości

próchnicy i dynamiki l'Ozwoju procesu chorobowego.

METODYKA

Diet a doświadczalna, której skład ustalono opierając się o dane GUS-u oraz opracowania imnych auforów [13, 15-18] stanowiła przybliżony wskaźnik prze-

ciętnego spożycia żywności w gospodarstwach domowych pracowników fizycznych

najniżej sytuowanych pod względem dochodu na członka rodz.iny i zalicz.onych

według podziału GUS do I grupy zamożności.

Dane piśmiennictwa były również podstawą do u'stalenia w diecie doświad­

czalnej rodzaju oraz ilości produktów spożywczych umownie reprezentujących ze- staw 12 grup środków żywności dla ludzi według projektu polskich norm żywie­

nia [19].

Tabela I Spożycie żywności w wybranej grupie ludności i skład diety doświadczalnej, porównanej z innymi dietami tego typu.

- --- - --- - -- - -- --- - - --- -- - -~=== = = ====== ==ce== = ==-'-== =--=

Przeciętne roczne spożycie żywności na 1 osobę, Grupa .. k , żywnosc1 , k

I

„

środ

ow Jednost a Ilosc miary Produkty zbożowe Mleko i przetwory Jaja Mięso, wędliny, ryby Masło i śmietana Tłuszcze pozostałe Ziemniak: Warzywa i owoce Strączkowe Cukier i słodycze

I I

kg szt kg kg kg kg kg kg kg

102,60 106,31 54,51 36,70 2,38 15,22 130,12 46,44 1,00 17,92

Produkty żywnośc_io~ c2 ---··--·-------- mąka pszenna mąka żytnia kasza jęczmienna ryż łuskany mleko pełne jajo mięso wołowe masło śmietankowe smalec olej jadalny margaryna ziemniaki kapusta marchew buraki jahłka fa~ola gotowana cukier rafinowany sól kuchenna

Przeciętne spożycie części jadalnych żywności (na 1 osobę) produkt świeży3 rocznie

I

dz_ iennie

I

w kg _wg 46,96 48,25 4,62 2,69 106,31 2,43 25,49 2,38 7,82 !- 1,99 4,54 117,11 12,78 11,10 11,45 5,72 1,00 17,92

128,70 132,20 12,70 7,40 291,26 6,65 69,83 6,50 21,40 5,50 12,50 320,10 35,00 30,41 31,37 15,70 2,70 50,00

-- %

11,0 11,0 1,0 0,6 24,6 0,5 5,9 0,5 1,8 0,5 1,0 27,0 2,9 2,5 2,6 1,3 0,2 4,2

-

produkt suszony• dziennie

I

wg

%

128,70 23,40 132,20 24,00 12,70 2,30 7,40 J,30 34,60 6,30 1,80 0,30 21,9~ 4,00 6,50 1,20 21,40 3,90 5,50 1,00 12,50 2,30 86,30 15,70 3,40 0,60 4,00 0,70 4,50 0,80 5,10 0,90 2,70 0,50 50,00 10,00

-

0,80

I

Skład 1 kg diety doświadczalnej w gramach5 ~----- wg wgl wg Zepplin własnych 1950

[ 9] Da/derup danych nr 1954 [li] 834 -··-------------·--------- I

I

1 234,00

I

358,0 372,6 240,00 , (chieb I (chleb 23,00 ! i zboże) . i zboże) -^13,0 13,00

I

109,2 63,00 146,0

I

13,8 3,00 .

- I

160,0 30,4 40,00

i

I 12,00 11,7 - 39,00 l

I 44,6

-- !

10,00 I 34,0 7,1 23,00 I

- I

70,3 157,00 ł 71,0 I 104,8 6,00 . 56,0

-

7,00 1 -16,1 (warzy- wa) 8,00 -

-

9,00

-

22,l 5,00 -- 100,00 173,0 152,5 8,00

-

12,2 1. Przedętl;;; w latach 1956-60 przy jednakowym składzie demograficznym wszystkich grup zamożności. Obliczono z różnicy zapotrzebo- wania na j.:.:JZior,.ie A [15]. · · 2. Wybrane substytuty gn.p środków żywności, których spożycie badano statystycznie w 1960 r. [15, 16, 18]. 3. Obliczono z ilości spożytych prod1.!kt6w rynkowych2 na podstawie danych piśmiennictwa [18, 19]. 4. Przeliczone na podstawie danych piśmiennictwa [19, 20, 21, 22] oraz cz~ściowo wg własnych oznaczeń, 5. Porównano z danymi piśmiennictwa [9, 11].

tO >IS. r.i

'

^li>

~ ....

::i

:::. ~

t-,o

Nr 1

^Żywienie a próchnica zębów

Opracowana dieta odzwierciedlała między innymi rówmez wadliwy skład.

dz1e111nych racji pokarmowych ludzi, który mógł warunkować zmiany w zębach.

zwierząt, którym tę dietę podawano.

W toku ustalania składu diety powsfała potrzeba dodawania niektórych pro- duktów, a w oddzielnych przypadkach również ich zamiany na mniej złożone

i osiągalne rw jednoliitej formie, co pozwoliło w rezU'litacie na bardziej wnikliwą

ocenę wartości odżywczej pa,szc-zególnych prnduktów, jak i całej diety.

Odpowiedni stopień wysuszenia i rozdrobnienia produktów zapewniły diecie-

właściwą sypkość i ko111sys>tencję uniemożliwiającą zwierzętom dokonywanie wy- boru cząstek poszczególnych produktów zmieszanych w diecie.

Ogóllila zawartość wody w d:iecde wynosiła około 100/o. Stan rozdcr:obnian:ia był taki, że około 900/o cząsteczek ·diety przesiewało się przez sita o wielkości oczek od 0,25-0,63 mm.

Tabela I przedstawia wyniki przeliczeń przeprowadzony.eh w kolejny-eh eta- pach :przekształceń danych 'liczbowych o spożyciu żywJJ.ości, w wybranych rodzi- nach prowadzących samodzielne gospodaris¹twa domowe, w wielkości liczbowe re- prezentujące skład diety doświadczalnej ·podawanej szczurom.

Równocześnie dla porównania i kontroU stanu uzębienia, jak też stanu zdrowia

Tabela II

Zawartość składników odżywczych w diecie doświadczalnej i diecie hodowlanej.

Wyszczególnienie

I

Dzienne I

I potrzeby

I ^Jedn_ ostka szczura miary na 1 kg

C. C.

Ilość wg tablic w diecie

I i

w diecie

hodo-

!

doświad­

wlanej

I

czalnej

Ilość wg analiz w"diecie

hodo- wlanej

w diecie

doświad­

czalnej

==== - - ·= · ··=--=-=== = = = = ======= ====== - ·-- --- ~

Ilość ogólna

Ilość suchej masy Kalorie

Woda

Białko ogółem

w tym zwierzęce Tłuszcze

Węglowodany

w tym cukier

Popiół Wapń

Fosfór

wtymCa:P Żelazo

Witaminy: A D B, B, PP C

½ kalorii białka

½

kalorii tłuszczu

½ kalorii węglowodanów

g g

g g g g

g mg mg mg j. m.

j. m.

µg µg µg µg

100,0 I

! 340-113 i 75- 125 19- 23

i

4- 8

l

125,00 !

600,00 400,00 2:1-1 :1 I

100,00 90,00 333,00 10,00 20,00 12,00 6,10 51,00 5,10 1165,00 788,00 1,5 :1 2,80 890,00 397,00 730,00 3764,00

100,00 90,00 410,00 10,00 10,70 5,00 10,60 65,00 10,00 1,50 83,00 163,00 1 :1,9 2,20 270,00 24,00 140,00 176,00 1547,00 11,00 23,00 64,00

100,00 I 91,60 I 443,00

8,40 21,00 6,50

5,30 1038,00 726,00 1,4:1

388,00 907,00 4807,00

100,00 91,70 489,00 8,30 11,00 12,00

2,69

"97,00 193,00 1 :1,9

222,00 322,00 1270,00

96 E. Wysocki i inn'i Nr 1

i rozwoju wszystkich użytych zwierząt, podawano oddzielnej grupie zwierząt dietę hodowlaną o następującym składzie [23): owies mielony - 25,0; pszenica mie- lona - 20,0; żyto mielone - 20,0; mączka mięsno-koS'tna - 10,0; drożdże su- szone - 6,0; mlek•o pełne w proszku - ,6,0; mączka z lucerny - 5,0; kazeina su- szona mielona - 3,5; ziemniaki suszone mielone - 2,0; tran - 1,0; sól kuchen- na - 1,0; węglan wapnia - 0,5.

Wartość odżywczą diety doświadczalnej i diety hodowlanej obliczono opierając się na danych piśmiennictwa [20---131] :i na wynikach ozmaczeń dokonanych w na- szym Ins,tytucie. Dall1e przedstawione w tabeli II ilustrują zawartość składników odżywczych w obu dietach wraz z porównaniem ich ilości z niektórymi teore- tycznymi wskaźnikami zapotrzebowania organizmu szczura w wymienione skład­

niki odżywcze według ogólnie przyjętych norm [:32-34).

Zawartość niektórych pierwiastków w diecie doświadczalnej, jak również za- potrzebowanie organizmu szczura na te składnJki, obliczone w mg na 100 g diety

wynosiły:

Składnik Ca p K Fe

Zapotrzebowanie 450-600 350-450 50-500 1-5

Zawartość

83,0 163,0 517,0 2,0

W podobny sposób obliczono zawartość niektórych składników w teoretycznej racji pokarmowej odpowiadającej w przybliżeniu średniemu spożyciu żywności

w wyżej opisanej grupie ludności.

Z porównania zawartości s'kładników odżywczych w racji pokarmowej ludzi i w diecie doświadczalnej dla szczurów, odpowiednio z teoretycznym zapotrzebo- waniem człowieka i szczura okazało się, że stosunek zawartości skła·dników od-

ży,wczych w racji i w diecie do ich zapotrzebowan'ia u człowieka i szczura był

odpowiednio zbieżny w zakresie niedoboru lub ,nadmiaru, które to stosunki obra- zuje poniższe zestawienie:

a) w racji pokarmowej i b) w diecie doświadczalnej:

białko - 3!1'°/o

tłuszcz węglowodany wapń

fosfor

+

29ij/o - 280/o - 380/o - 20'0/o

-440/o

+

33'0/o -34%

~ 58'/o -400/o

Skład aminokwasowy diety doświadczalnej i hodowlanej obliczony teo-retycz- nie na podstawie danych piśmienni.ctwa [35-37) przedstawiono w niżej podanej tabeli III, w której ilości aminokwasów zawartych w dietach porównano jedno-

cześnie z zapotrzebowaniem organizmu szczura na te aminokwasy [33, 34).

Aminokwas-em ograniczającym w diecie doświadczalnej okazał się tryptofan przed metioniną, a wskaźnik wartości odżywczej wynosił 44.

Z w i er z ę t a, użyte do doświadczeń pochodziły z łrodoWli zamkniętej kolo·nE prowadzonej w '!ŻŻ na za•sadzie chowu w pokrewieństwie.

Do doświadczeń wybierano losowo 21-dniowe szczury, numerowano i umiesz- czano po 6 sztuk w metalowych klatkach tak, że w obu grupach żywionych dietą doświadczalną oraz hodowlaną znajdowało się po 30 sztuk szczurów. Część szczu- rów pozostających w każdej grupie poza tą ilością w wieku trzech miesięcy ko- jarrono celem uzyskania potomstwa.

Nr 1 ^Żywienie a próchn1<;a zębów

97

Tabela III

_ _ Teoretyczny _ skład aminokwasowy diety doświadczalnej i diety hodowlanej

- ---1-- . ^{I Zawartość}

^{w diecie}

^Różnica

^{(w %)}

Zapotrzebo- - - ---c-- -- - - w stosunku do Wyszczególnienie j wanie na

1 1 ·

I

100 g diety doświad- hodowlanej zapotrzebo- całego

czalnej wania jaja

- -·---- - - · - - - --

- --- ^{·--- ---}

I.

Cystyna 0,16 0,20 ¹ -37

Leucyna 0,8 0,86 1,44 +7 -9

Izo-leucyna 0,5 0,44 0,99 -12 -39

Lizyna 1,0 0,55 1,21 -45 -20

Metionina 0,2 0,16 0,36 -20 - 54

~ ·---

Fenyloalanina 0,7 0,51 0,90 -26 -18

Treonina 0,5 0,43 0,73 -15 -23

Tryptofan 0,2 0,08 0,22 -58 -56

- ---- -

Tyrozyna 0,6 0,33 0,60 -46 - 28

Walina 0,7 0,59 1,08 -15 -24

Wszystkim szczurom podawano codziennie sw1eze porcje diety i wody w ilości -ad libitum, przy czym kontrolowano również spoży.cie diety; początkowo w ciągu

jednego miesiąca codziennie, potem tylko raz w tygodniu. Szczury ważono co ty-

dzień.

Celem określenia dynamiki rozwoju próchnicy zębów, w każdej grupie po uplywi€ 1, 2, 3 miesięcy usypiano i dek;:ipitowano po 6 szczurów, zaś po 4 mie-

siącach pozo·stałą resztę.

B a d a n i e narz.ądu zębowego szczurów oraz rozpoznanie i ocenę zmian próch- nicowych w zębach przeprowadzano metodą Wysockiego i SzczygŁa [38]. Ocena zmian próchnicowych polegała na makroskopowym oznaczeniu wskaźników roz- powszechnienia, natężenia i aktywności próchnicy w kolejnych miesią-cach do-

świadczenia.

WYNIKI

W z ros t i r o z w o

J

z w i e r z

ą

t,

określany

w przeprowadzonych

doświadczeniach

przyrostem

ciężaru ciała

w gramach,

charakteryzował się stałą równomiernością

w

ka·żdej

grupie, a

równocześnie

stosunkowo

wyraŹiilym zróżnicowaniem pomiędzy

poszczególnymi grupami

zwierz.ąt

w zależności

od podawanej die• ty i czasu trwania

doświadczenia,

co ilu- struje ryc. l.

W

szystikie samice

żywione dietą hodowlalllą wydały !i odchowały mio-

ty, !które w wieku

21

dni

nadawały się

do dalszych

doświadczeń.

Spośród

12 kojarzonych · sami

¹

c

żywironych dietą dioświadczaf!ną

tytko dwie

wydały

mioty w 1iczb1e 8 i 6 sztuk, z których matki

odchowały

zaledwje 7 i 2 sztuk!i z

tyrri, że

m~ode

odłącwno

od matek dopiero po 5 tygodniach ze

względu

na zahamowany !rozwój ogólny.

Sp

oż

y ci e di-ety hodowlanej , w pierwszym

miesiącu

stale

wzrastało

z 6 do

około

15-11 6 g na

dobę

i

utrzymywało się

na tym poziomie do

końca doświadczen'ia.

Roczniki PZH - 7

98

25l

200-

E. Wysocki i inni

Diety:

• - • H- hodowlana

•----• /-doświadczalna

5 10 , 15 20

Okres doświadczenia w tygodniach

Nr l

Szczury, którym podaiwaino

dietę doświadczalną, zjadały

4,5-6,5 g w pierwszym tygodniu; 6,5-8;5 g w drugim; 8,!5-10 g w trzecim i

około

10 g w czwartym. W drugim

miesiącu spożycie

diety

doświadczalnej

wzr-OISl:o do 12 g i w dalszych

miesiąoach utrzymywało się

w granicach 11~13 g.

Oce n a zmian rp r ó c h n i cow y , ch. Wynik'i ,badania

zębów

przedstaw' ione

są

w talbeli IV w postaci danych licz,bowych,

wyrażają­

cych

wyso~ość ,wskaźników

rozpoW!szechnienia,

natężenia

i

aktywności

próchnicy

zębów.

Wskaźin'tki

próchnicy

zębów

oznacziano tylko u szczurów

żywionych dietą dośw'iadczalną gdyż

u sz, czurów, !którym podawano

kontrolną dietę hodowlaną,

, próchnicy

zębów

nie stwierdzono.

Próchnica

rozwinęła się głównie

w

zębach żuchwy,

a w

zębach szczęki

tylko w sporadycznych przypadkach.

Wskaźnik

rozpowszechnienia,

określający

odsetek

zwierząt

z próch-

nicą zębów

w grupie,

wyno,sił

100% zarówno po 1

miesiącu

jak

też

po daLszych

miesiącach doświadczenia.

W

skaźn'iki

·

natężenia,

wyrafone odsetk'iem

zębów

próchnicowych, cha-

rakteryzowały się ,stałym

wzrostem. P;o pierwszym

miesiącu

stwierdzono 19%

zębów

z

próchnicą,

rpo 2, 3 i 4

miesiącach

odpowiednio: 2

¹

6%, 32%

i 33%.

WSkaźnikii aktywnośd, oznaczają,ce stopień

zniszczenia tk ! aniki w

zę­

bach próchnicowych,

wynosiły średnio

po 1, 2, 3 i 4

mie,siącach

do-

świadczenia:

56, 55, 59 i 70%.

WNIOSKI

1.

Dieta

doświadczalna stanowiąca przy'b'liżony

substytut

przeciętnego spożycia żywności

w niektórych rodzinach pracowników fizycznych naj-

niżej

sytuowanych pod

względem

dochodu na

członka

rodziny sprzyja

-----·

I

I

I

e:I

·a

'1) N u 'O -~ ..c:: :,:: u

~ c3

r1 'O.:! <Il e:I §'

o

r.l'l.~

]e o:,::

1 2 I 3 4 --··-·- I H

I

4

Tabela IV Wyniki badania makroskopowego zębów trzonO\\'YCh szczurów .. wskaźnik próchnicy zębów rozpowszechnienie I natężenie aktywność

wskaźnik

I stadium rozwoju liczba liczba suma ocen wskaźnik ognisk szczurów zębów ognisk dom. dominujących 1

I

2

I

31 41 5

a

próchnicowych .!!l ~~ '1) ' o:!'

M11 M,, M,J ~ -

,!. e:I

:o

•O u E

% :,:: §

J

%

.!!l I'::

,..._

Liczba ognisk i!:l I':: Ol) °'] o :,:: o u e:I !O ..,. N o:,:: N U I':: <Il 'O I 6 6 1 100 72 3 11 14 0,194 19,4

o

5 7 2 39 70 6 6 1 100 72 8 11 19 0:263 26,3 3 4 8 3 1 52 95 6 6 l 100 72 11 12 23 0,319 31,9 3 5 8 4 3 68 115 121 12 1 100 144 23 25 2 48 0,333 33,3 4 5 9 10 19 176 240

~ ! ~ I

u szczurów żywionych dietą hodowlaną próchnicy zębów nie stwierdzono.

' wskaźnik A

%

0,557 55,7 0,547 54,7 0,591 59,l 0,733 73,3 I

~ ,...

^{N· '<}

~-

~ iii" li> ~

g·

::r ::i i'," li>

i

O• ~ co co

100

E. Wysocki i inni Nr 1

powstawaniu i rozwojowi 2m11an próchnicowych w

zębach

trzonowych szczurów

żywi()IJlych tą djetą.

2. Opracowaną dietę doś-wiadcz:alną można stosować

jako

podstawową dietę

do uzyskania modelowych zmian próchnicowych

,u

szczurów la- boratoryjnych.

· 3.

Pr2ełiieg

p~ocesu próchnicowego u szczurów

żywionych omawianą dietą dośwfadczalną

charakteryzuje

się

wzrostem

wskaźników

próchni- cy

zębów

w

na,stępujących

po sobie

miesiącach,

oo

może świadczyć

o nieustannym jego rozwoju . . Obserwowana

ciągłość

rozwoju w kolej- nych okresach czasu wska-zuje na

możliwość urwzglęldnienia

tego faktu w

¹

anal'i':me zmian rpróchnkowych , w

zębach

oraz ocenie

'i

charaktery- styce procesu chorobowego, szczególnie w przypadku stosowania

róż­

nych diet o nieznanym

działaniu

próchnicotwórczym.

4.

WystępQ1W1anie

próchnicy

•zębów

u szczurów

żywionych

przedsta-

wioną

w pracy

niedoboroiwą

pod

względem białka,

wapnia, fosforu i wi- tamin

d'ietą doświadczalną, może stanowić przesłanlkę

do

badań

nad

wpływem

wyrównania ni-edoborów w tej diecie, na stan

uzębienia.

3. B bi CO Il; K YI

IU1T AHJiIE Ji1 KAPJiIEC 3YBOB

1IaCTb XI. BJI:nsrn:ne 3KCrrepnMeHTaJibHOM .zi;rreThI, KOTOparr CBOYIM COCTaBOM xapaK-- Teprr3yeT nm.u;eBOM. pau;vI0H HeKOTOPbIX ceMei::i: pa3HOpa6oqwx Ha 3Y6Hy!O CYICTeMy

6eJiblX Kpb!C

BeJib!e Kpb!Cbl Ill1TaJivICb 3KCIIepnMeHTaJibHOM .zi;neToi-1, KOTOpaSI C0CTaBJISIJia 3a- MecnrreJibCTBO cpe.zi;Hero IlOTpe6JieHl1SI IIJ1lllv! B HeKOT0pbIX ceMbflX pa3HOpa6oqJ1X MeHee MaTepJ1aJibH0 o6ecrreqeHHbIX, IIO OTHOil1eHJ1!0 K .zi;oxo.zi;y Ha O)J;H0ro '-!JieHa ceMeMCTBa.

,l(neTa xapaKT€PJ130BaJiaCb He)J;OCT8TKOM KaJibll;J1H, cpoccpopa, 6eJIKa YI HeI{OTOpb!X Bv!TaMJ%1HOB. 3y6HaR CJ1CTeMa Kpb!C !lO)J;BepraJiaCb J1CCJie)J;OBaHJ1RM IIOCJie 1, 2, 3 J1 4 MeCSIIl;eB.

Kapnec 3y5oB K0HCTaTiq)OBaHo y BCex 3KCrrepwMeHTaJibHhlX )KJ1BOTHbIX. IloKa- 3aTeJIH Kapv1eca (3KCTeHCJ1BHOCTb, YIHTeHCl1BHOCTb vI aKTl1BHOCTb) xapaKTepJ130BaJiv!Cb IlOCTOflHHbIM yBeJIY1'-lem1:eM B IlOCJie.zi;y!Oru;wx Mecau;ax 3KCnepwMeHTa.

Kpb!Cbl Ilv!TaeMhie HOpMaJihHOJ.1 )J;l1eTOJ.1 He npe)J;'bSIBJISIJIYI Kap!103HblX v!3MeHeHl1M B 3y5ax.

E. Wysocki

NUTRITION A!ND TEETH DECA Y

Part. XI. I,nfluence of an ExperimentaI Diet, Corresponding to Mean Food Coinsumpttion in Some Woa:lkers Famil'ies, •upon ithe Dentillion 0¹n in Wh:ite Rats

Summ ary

White rats were fed with an experimental diet, corresponding to the mean food consumption in some families with Iowest incomes per one family member.

Defi~its 1n calcium phosphorus, protein and some vitamins characterized this diet.

Nr 1 ^{Żywienie a próchnica zębów}

101

Dentition of the rats was examined after 1, 2, 3 and 4 months. Caries were found i,n aU the rats receiving the experimenital diet. Extensity, intensity and activity of the caries increased in consecutive month's of the o!hservation.

Rats fed the normal breeding diet had no caries in teeth.

iPiśMIENNICTWO

l. Szczygieł A., Konieczna W.: Z'drowie Pu'b1iczne, 19'67, LXXVIII, 4, 413.

2. Gastoł B., Hołowiecka E., KoUek K.: Folia Med. Cracov. 1965, VU, 4, 487.

3. Szczygieł A., Konieczna W.: Roc2'lni'ki ,PZH, 1.964, XV, 4, 359. - 4. Pilawska H.

i inni: Roczni,ki PZH, 19,64, XV, 4, 379. - 5. Wojtowicz E., Smulczyński B.: Rocz- niki PZH, 1960, XI, 2, 107. - 6. Bielifiska Z. i inni: Rocznik'i PZH, 1960, XI, 5, 475. - 7. Szczygieł A. i inni: Roczniki PZH, HJ,54, V, 1, 1. - 8. Skarżyński B.:

Acta Phys. Poloniae, 1950, I, Suppl. 86'---88. - 9. Zepplin i inni: Journ. of Nutr.

1950, 40, 2, 203. - 110. Steinman R. R., Hardinge M. G., Woods R. W.: Journ. Dent.

Res. 1958, 37, 865, 874.

11. Dalderup R. M.: Nutrition and Caries, Amsterdam, 1959. - 12. Wysocki E.:

Roczniki PZH, 1965, XVI, 6, 521. - 13. Szczygieł A., Wysocki E.: Die Nahrung, 1967, XI, 6, 485. - 14. Stephan M.: Journ. Dent. Res. 196;6, 45, 1551. - 15. Kos Cz.:

Wpływ dochodów na spożycie artykułów żywności. Warszawa, 1965. - 16. Rocz- nik Statystyczny GUS, Warszawa, ·196.2. - 17. Wysocki E., Szczygieł A., Ziemlań­

ski ś.: Roczniki PZH, 1967, XV:IU, 2, 143. - 18. Biuletyn Statystyki Warunków Bytu GUS. Warszawa, maj, 1962. - 19. Szczygieł A., Siczkówna J., Nowicka L.:

Normy wyżywienia dla osiemnastu grup ludności. Warszawa, '1965. - 20. Rudow- ska-Koprowska J.: Tablice wartości odżywczych produk,tów spożywczych. War- szawa, 1954.

21. Nehring K.: Kormlenije sielslwchozjajs>twiennych żiwotnych. Moskwa, 1959. - 22. Budagian F. E.: Tablicy. chimiczeskowo sostawa i pitatielnoj cennosti piszczewych produktów. Moskwa, 1961. - 23. Wysocki E.: Roczniki PZH, 1965, XVI, 6, 52¹1. - 24. Bartnik J.: Roczniki PZH, 1959, X, 5. - 25. Budsławski J.:

Chemia i analiza mleka oraz jego przetworów. Warszawa, 1963. 26. Albrit- ton E. C.: Standa·rd values in nutrition and metabo,lism. Philadelphia 1955. - 27. Bartnik J.: Roczniki 1PZH, 196'5, XVI, 3. - 28. Lane-Petter W.: Animals for research. London - New Jocrk, 1963. - 29. Ruszczyc Z.: Żywienie zwierząt i paszo- znaw:stwo. Wa!lisza,wa, ,1964. 30. Chatfield Ch.: Food compo•sition tables.

Roma, 1954.

31. Souci G. W., Fachmann W., J:(raut H.: Die Zusammensetzung der Lebens- mittel. Nahrwert-Tabellen. Stuttgart, 1962. - 32. Hagemann E., Schmidt G.:

Ratte und Maus. Berlin, 1960. - 33. Cuthbertson W. P. J.: Proc. Nutr. Soc., 1957, 16, 1, 59. - 34. Protein Reguirements. Report of a Joint FAO-WHO Expert G'roup.

Report 301. - 35. Harvey D.: Tables of amino acids in f.oods and feedingstuffs.

New Jork, 1956. - 36. Popow J. S.: Ami,nokisłotnyj sostaw kormow. Moskwa, 1962. - 37. Rakowska M.: Metody obliczania wartości odżywczy.eh białka. War- szawa [w druku]. - 38. Wysocki E., Szczygieł A.: Roczniki 'PZH, 1967, XVIII, 3, 357.

Dnia 17.V;l968 r.

Warszawa, ul. Pows·ińska 61/68.